Nieuwsbrief voor patiënten
|
|
- Johan ten Wolde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nieuwsbrief voor patiënten In deze nieuwsbrief: Suzan! Nieuw ADHD lifestyle glossy Oranje doppen op de koppen ADHD, slaap en gezondheid bij obesitas Angst en depressie ook bij ouderen met ADHD Geen herkeuring rijbewijs meer App s en handige links ADHD: hoe is dat echt? Jasper s Real Life Hardlopers geen doodlopers ADHD borrelpraat Film: ADHD, in de hersenen of tussen de oren? Club van 100 Suzan! Nieuw ADHD lifestyle glossy Door Suzan Otten-Pablos en Angelique Bergsma De diagnose ADHD heeft de laatste tijd veel negatieve aandacht gekregen, met name van de media. Er wordt gesuggereerd dat ADHD een mode diagnose is en dat mensen, in het bijzonder kinderen, met het grootste gemak medicijnen krijgen voorgeschreven. Maar door ADHD weg te zetten als een hype ontkennen we de complexiteit en vertroebelen we het beeld van ADHD als aandoening. Daarbij is de Jaargang 9, nummer 1 april berichtgeving niet alleen onjuist, maar ook nog eens gevaarlijk. Het risico bestaat namelijk dat mensen op basis van deze negatieve berichten zullen afzien van diagnostiek en behandeling. Met alle gevolgen van dien. Om een juist en compleet beeld neer te zetten gaan Suzan Otten-Pablos en Angelique Bergsma een nieuw ADHD Lifestyle Magazine lanceren. Het doel van het magazine is om mensen op een aansprekende manier te informeren over ADHD in al haar facetten. Een ADHDglossy voor mensen met en zonder ADHD in de leeftijd van nul tot honderd jaar. Onderwerpen die aan bod zullen komen: media, politiek, onderwijs, werk, seksualiteit en comorbiditeit, zoals autisme en angststoornissen. Drie pijlers De drie pijlers van het magazine zijn kennis, humor en emotie. Het magazine zal integer en veelzijdig zijn, maar tegelijkertijd ook anders en een tikkeltje eigenwijs. Het is de bedoeling dat het in de winkels komt te liggen, maar ook in de vele wachtkamers, op scholen, bij werkgevers, bij opa en oma en bij politici. Kortom, overal! Deze nieuwsbrief gratis als e-nieuwsbrief ontvangen? Meld je dan aan door een met je naam en adres te sturen naar: nieuwsbrief.adhdbijvolwassenen@psyq.nl Daarnaast zijn alle artikelen te lezen op Programma/ADHD-bijvolwassenen/informatie-ADHD
2 Het draagvlak voor het initiatief is groot. Zo werken Veronica-DJ Patrick Kicken, Adelheid Roosen en oud-schaatser Jan Ykema mee aan het magazine. Ook veel deskundigen en ervaringsdeskundigen hebben inmiddels hun medewerking aan dit bijzondere project toegezegd. Bijzonder omdat er geen budget is en alle mensen die inhoudelijk aan het magazine meewerken dit op vrijwillige basis doen. Zij leveren hun bijdrage omdat ze zich betrokken voelen bij het onderwerp en de doelgroep en omdat zij de noodzaak inzien van een positieve beeldvorming over ADHD. Nieuwsgierig? Kijk op voor meer informatie en om te lezen hoe iedereen op zijn of haar manier een bijdrage kan leveren aan dit geweldige initiatief. Suzan Otten-Pablos en Angelique Bergsma zijn lid van de werkgroep We Bouwen Samen, die zich inzet voor een positieve beeldvorming omtrent ADHD. Suzan is daarnaast als ervaringsdeskundige maatschappelijk werker/coach. Angelique, ook ervaringsdeskundige, is moeder en mantelzorger van twee kinderen met ADHD en autisme. Ze is actief voor Balans, WMO Cluster jeugd en heeft zitting in verschillende stuur-en werkgroepen. Oranje doppen op de koppen Door Erik Jansen Ze werken echt mees, die oranje doppen! Het is nog nooit zo rustig geweest in mijn hoofd! Bianca (11) voelt zich, ondanks een schoolweek vol toetsen, rustig en fijn. Zij kreeg anderhalf jaar geleden de diagnose ADHD en werkt in de klas sinds een paar maanden met een gehoorkap op. Als leerkracht zie ik dagelijks hoe leerlingen met AD(H)D of PDD-NOS moeite hebben met het verwerken van de lesstof. Dit komt grotendeels door de hoeveelheid auditieve prikkels waar deze leerlingen dagelijks (veel) last van ondervinden. In mijn klas zitten nu drie leerlingen met AD(H)D. Kijkend naar hen zie ik in gedachten mezelf weer zitten. Ik zat, net als zij, te worstelen met rekenopgaven, het uitwerken van de taal- en begrijpend lezen-opdrachten en het verwerken van de lesstof bij vakken als geschiedenis en natuurkunde. De wetenschap dat zij de lesstof cognitief gezien wel aan kunnen, maar dat de omgevingsfactoren van de klas hun prestaties sterk negatief beïnvloeden, frustreert mij misschien nog wel meer dan de leerlingen. In een onderwijsvakblad las ik een artikel over het gebruik van goed het oor afsluitende gehoorkappen in de klas. Hoewel het gebruik nog in de testfase was, waren de eerste ervaringen positief. Kinderen met AD(H)D werden door deze gehoorkappen minder snel afgeleid door storende geluiden en konden zich daardoor beter concentreren op hun schoolwerk. Een simpele maar doeltreffende oplossing. Ik besloot daarom contact op te nemen met een leverancier van gehoorbeschermers, en heb hem verzocht om mij, in de vorm van sponsoring, te voorzien van gehoorkappen voor mijn klas. Brede grijns Het was wel even wennen. Moeten we écht die oranje doppen op onze koppen?! Om stigmatisering van de kinderen met concentratieproblemen te voorkomen besloot ik alle leerlingen te laten werken met de gehoorkappen. Verrassend genoeg bleken niet alleen de AD(H)D-ers baat te hebben bij het werken in stilte, maar ik zag bij mijn doelgroep wel het meeste resul- 2
3 taat. De grootste verandering zag ik bij Bianca. Haar bedrukte blik maakte plaats voor een kleine glimlach die uiteindelijk veranderde in een brede grijns. Maar niet alleen de blik op haar gezicht veranderde, het leek wel alsof haar hele lichaam zich meer ontspande. Haar schouders hingen losser en ze was duidelijk minder beweeglijk. En het mooiste resultaat van dit alles was nog wel dat haar werkhouding verbeterde, haar concentratie toenam en haar prestaties verbeterden. Maar bij die cognitieve groei alleen bleef het niet. Ook op sociaal gebied leek zij te groeien, wat misschien wel in relatie staat tot het gebruik van de gehoorkap. Zo had zij in de pauze minder opstootjes, speelde ze ontspannen mee met een spel op het schoolplein en zocht ze niet steeds de onrust op. Wat de gehoorkap al niet voor Bianca teweeg had gebracht! Door het gebruik van de gehoorkappen ben ik als leerkracht drie vrolijke en gemotiveerde leerlingen rijker. Niet alleen cognitief, maar zeker ook sociaal zijn zij een aantal treden op de ladder gestegen. Geen wonder dat ik tegenwoordig steeds vaker vrolijk vaak sta te fluiten op het schoolplein: The sound of silence! Meer info over de gebruikte gehoorkappen: 3M Nederland: wps/portal/3m/nl_nl/occsafety/home/?pc_7_ U00M8B1A0GDS50I5M9GSJGA4F _ assetid= Erik Jansen is leerkracht in het primair onderwijs, en heeft zelf ADHD. ADHD, slaap en gezondheid bij obesitas Door Marjolein Tanke Bij het Kenniscentrum ADHD bij volwassenen is gestart met het zg. ASESA onderzoek bij patiënten met obesitas. De ASESA vragenlijst meet Aandachtsproblemen, Slaap- en Eetpatroon, Stemming en Algemene gezondheid. Er is reeds onderzoek verricht met deze vragenlijst onder een grote groep volwassen patiënten met ADHD en onder een grote groep van de algemene bevolking. In dat onderzoek zijn relaties gelegd tussen hyperactiviteit, slaapproblemen, eetpatronen en bepaalde gezondheidsklachten. Daar is inmiddels ook een artikel over gepubliceerd*. ADHD komt opvallend veel voor bij mensen met overgewicht, en omgekeerd zijn kinderen en volwassenen met ADHD vaak te dik. Op het eerste gezicht lijkt dit verband niet zo logisch: de overmatige beweeglijkheid van ADHD zou dik worden toch moeten voorkomen? Of zou het zo zijn dat het overgewicht de hinderlijke onrust van ADHD remt? Over de oorzaken van deze samenhang tussen ADHD, binge eating en obesitas is nog veel onduidelijk. Een hypothese is dat het eetgedrag vergelijkbaar is met verslavingsgedrag, dat bij veel mensen met ADHD voor komt. Dit 3
4 kan verklaard worden door een relatief te laag dopamine niveau in de hersenen bij ADHD waardoor de rem niet goed werkt en mensen meer tot zich nemen, dan goed voor hun is. Een andere verklaring zou een verstoring van het dag- en nachtritme kunnen zijn. Bij zo'n 80% van de volwassenen met ADHD komt een zogenoemde verlate slaapfase voor, waarbij men laat naar bed gaat en laat opstaat. Sociaal wenselijke etenstijden zijn dan in principe uit fase, waardoor er regelmatig maaltijden over worden geslagen, men vergeet te eten of men zich uiteindelijk gaat overeten. ADHD-ers zouden dus overeten om het energie gebrek te compenseren dat onder andere samenhangt met een te korte slaapduur. Luidt een oud spreekwoord niet: 'wie slaapt, die eet ook?' Met andere woorden: de energie die een goede nachtrust geeft maakt de energie inname door voedsel minder nodig. Hetzelfde onderzoek met de ASESA vragenlijst willen we nu houden onder een groep patiënten met obesitas en/of binge-eating disorder. We zullen onderzoeken of de gevonden relaties zoals bijvoorbeeld tussen slapen en eten, terugkomen binnen deze groep. Referentie: * Bijlenga et al., Associations Between Sleep Characteristics, Seasonal Depressive Symptoms, Lifestyle, and ADHD Symptoms in Adults. Angst en depressie ook bij ouderen met ADHD Door Marieke Michielsen ADHD is een chronische stoornis die tot op hoge leeftijd voorkomt. Uit verschillende onderzoeken onder kinderen en volwassenen blijkt dat angst en depressie vaak samengaan met ADHD. Nu blijkt uit recent onderzoek (2012) dat dit verband ook bij ouderen met ADHD bestaat. In dit onderzoek werd in 2008 bij 231ouderen (tussen 60 en 94 jaar) de vragenlijst met ADHDsymptomen afgenomen. Symptomen die op angst en depressie kunnen wijzen werden uitgevraagd door middel van andere vragenlijsten. De vragenlijsten werden drie keer afgenomen: in 2001, 2005 en Uit de resultaten bleek dat ouderen met ADHD op de drie meetmomenten beduidend meer angst en depressieve symptomen rapporteerden dan ouderen zonder ADHD. Ook bleek in 2008 dat 26 procent van de ouderen met ADHD een aanzienlijke mate van angst en depressieve symptomen rapporteerde, terwijl dat voor de ouderen zonder ADHD 8 procent was. 4 Stemming Opmerkelijk was dat de stemming van ouderen met veel ADHD-symptomen in de loop der jaren was verslechterd, terwijl de stemming van ouderen met weinig ADHD-symptomen nagenoeg gelijk bleef. Onduidelijk is welk mechanisme hierachter zou kunnen zitten. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat ouderen met ADHD minder goede strategien hebben ontwikkeld om hiermee om te gaan.
5 Geconcludeerd kan worden dat ADHD op latere leeftijd ook lijkt samen te gaan met angst en depressieve symptomen. In de klinische praktijk is het dan ook goed om bij ouderen aandacht te besteden aan zowel ADHD als aan angst en depressie. Artikel: Michielsen M, Comijn HC, Semeijn EJ, Beekman ATF, Deeg DJH, Kooij JJS. The comorbidity of anxiety and depressive symptoms in older adults with attentiondeficit/hyperactivity disorder: A longitudinal study. Journal of Affective Disorders Geraadpleegd van Marieke Michielsen is junior onderzoeker bij het Kenniscentrum ADHD bij volwassenen van PsyQ Haaglanden. In samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam doet ze promotieonderzoek naar ADHD bij ouderen. Geen herkeuring rijbewijs meer rijbewijs minder ingewikkeld wordt en minder geld kost'', stelt de minister. Ze hoopt dat het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) nog voor de zomer kan overgaan op de nieuwe werkwijze. Schultz had de regels voor ADHD'ers vorige zomer op aandringen van de Kamer al versoepeld. Ze wilde echter het advies van de Gezondheidsraad afwachten voordat ze een definitief besluit zou nemen. De raad stelde dinsdag dat herkeuring niet nodig is voor mensen met ADHD. Het risico op ongelukken vermindert naarmate de bestuurder meer rijervaring opdoet en bovendien neemt ADHD niet in ernst toe, waardoor er geen reden is voor herkeuring. Wel moeten mensen met deze aandachtsstoornis bij het aanvragen van het eerste rijbewijs worden gekeurd, vindt de Gezondheidsraad, omdat ADHD de rijvaardigheid negatief kan beïnvloeden. Mogelijk hebben ADHD'ers hun aandacht niet goed bij de weg of reageren ze impulsief of agressief. Hun risico op ongelukken ligt hierdoor hoger, stelt het adviesorgaan. Dit verschilt overigens van persoon tot persoon Reactie redactie: het is nog onduidelijk wat de status is van het gebruik van medicatie voor ADHD. Tot nu toe is er bij het CBR ook nog een aparte keuring voor het gebruik van ADHD medicatie. Wij zijn benieuwd! Door Arianne Claassens In de krant van 12 maart stond: DEN HAAG (ANP) - Mensen met ADHD hoeven zich voortaan niet opnieuw medisch te laten keuren als ze hun rijbewijs willen vernieuwen. Dat heeft minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur 12 maart 2013 besloten na een advies van de Gezondheidsraad.,,Het vervallen van de herkeuring betekent voor mensen met ADHD dat het verlengen van een 5
6 Door Lasse Apps en handige links Een van de problemen waar ik met mijn ADHD tegenaan loop in het dagelijks leven is mijn planning. Een paar weken geleden werd mij gevraagd een stuk te schrijven over handige applicaties (App s) voor de ADHD-er. Dus heb ik, zoals vaker het geval is, op het laatste moment dit stukje geschreven. Groot verschil met vroeger is, dat ik de basistekst had ingepland en dat ik het op tijd heb ingeleverd. CalenMob Om een goed overzicht te organiseren is de CalenMob erg handig. Hiermee synchroniseer je meerdere agenda's in een snel overzicht. Bijvoorbeeld je privéagenda, de familieagenda en de Google agenda s van bijvoorbeeld een eigen bedrijf en het parttime werk. Geen dubbele afspraken meer. Medicijnen Medicijnen hoor je in te nemen op vaste tijdstippen, maar dit is af en toe best lastig. Daarom is een automatische herinnering voor inname erg handig. Bovendien kun je de inname bijhouden. En met de gevoelsmeter registreer je in een grafiek hoe je je voelt, eventueel met een begeleidende notitie. Handig als tijdens de behandeling gevraagd wordt naar het effect van de medicatie. In het begin was ik nogal gestrest op het werk en privé, dus tot slot nog even deze site met handige tips: Er zijn natuurlijk nog veel meer handige app s, maar met deze app s maak ik het mezelf een stuk gemakkelijker om de dag door te komen. Nu nog werken aan de grotere planningsprojecten. Wie weet hier een app voor? Superfran 30/30 De dagindeling heb ik concreet gemaakt. Voorheen liep ik vast en deed ik dingen door elkaar of vergat ze zelfs te doen. Hiervoor is de app 30/30 echt mijn redding geweest. Vaste tijden voor alle werkzaamheden, inclusief pauzes en tijd voor de mail. Kortom: OVERZICHT!!! 6
7 ADHD: Hoe is dat echt? Jasper s Real Life Hardlopers geen doodlopers Door Sophie Stichting ADHD Netwerk heeft Theatergroep Bint, bekend van de theatervoorstelling Off Road ( de opdracht gegeven realistische filmpjes over ADHD bij volwassenen te maken. Het ADHD Netwerk wil bijdragen aan correcte voorlichting over ADHD, maar wel met humor en empathie. Jasper heeft ADHD en wil graag aan zijn vriendin, zijn familie, zijn baas, en eigenlijk de hele wereld uitleggen hoe dat is. Hij is een leuke creatieve man, maar op de een of andere manier komt hij steeds in de knoei met sleutels, spullen, de tijd en verder iedereen. In Jasper's Real Life, volgen wij Jasper thuis (01), op zijn werk (02) en op een avond met zijn vriendin ter gelegenheid van hun acht jaar samenzijn (03). Elk filmpje duurt ongeveer acht minuten. De films kunnen gratis worden bekeken via en via YouTube. Ze kunnen worden gedownload voor presentaties over ADHD, om je vrienden en familie te laten zien wat ADHD nu eigenlijk is, of gewoon omdat ze leuk zijn om te bekijken. We zijn benieuwd hoe het hierna verder gaat met Jasper. Gaat hij iets aan de chaos doen? En wat dan precies, mogen we meekijken? Komt er een Jasper s Real Life 04?? Als ik in het Haagsche Bos hardlopers zag, dacht ik altijd 'die zijn gek.' Hardlopen leek mij helemaal niets. Wie gaat er nou voor z'n lol een stuk rennen? Het spreekwoord 'hardlopers zijn doodlopers' was voor mij een goede reden om er nooit aan te beginnen. Tot ik in de wachtkamer bij PsyQ een poster zag met de aankondiging van de Hardloopgroep. Ondanks mijn vooroordeel was ik er nieuwsgierig naar en raakte ik enthousiast. Tja, ik snap de logica ook niet, maar niets zo veranderlijk als de mens. Dat blijkt maar weer. Want inmiddels loop ik sinds twee jaar iedere week met veel plezier mee in de Hardloopgroep. Eindelijk begrijp ik die gelukzalige, soms bijna euforische blik op het gezicht van de hardlopers in het bos. Endorfine is gewoon een heel prettig stofje en met hardlopen maak je dat zelf aan. Mij heeft de hardloopgroep een heleboel gebracht. Omdat er zoveel voordelen zijn heb ik een persoonlijke top tien gemaakt (in willekeurige volgorde): 1. Uitlaatklep voor ADHD frustratie. Soms (best vaak eigenlijk) is het heel frustrerend als dingen niet lukken. Het is fijn om die frustratie er wekelijks uit te kunnen rennen. 2. Betere concentratie. Na een stuk hardlopen in de buitenlucht kan ik me veel beter concentreren. Ik heb het idee dat het lopen zelfs de rest van de week een positief effect heeft 7
8 op mijn concentratie. 3. Minder vaak te laat. Nu ik harder kan sprinten voor de bus haal ik hem vaker net wel in plaats van net niet. 4. Minder last van depressie en angstklachten. Ik zit lekkerder in mijn vel en het hardlopen helpt me depressieloos de winter door. 5. Structuur in de week. De vaste hardloop afspraak geeft houvast en structuur in de week. Het is bovendien een stok achter de deur om te blijven bewegen. 6. Beter zicht op lichaamssignalen. Ik voel mijn eigen grenzen en behoefte beter aan. Met behulp van de training door de ADHD-coach leerde ik wanneer ik mijzelf moet afremmen en wanneer ik mezelf juist moet aanmoedigen. Dit verkleint de kans op blessures en uitval. Ieder loopt op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Het gaat niet om de prestatie. 7. Beter inschatten wat ik aankan Door inzicht in de juiste energieverdeling, kan ik beter plannen, waardoor ik beter in balans ben. 8. Betere fysieke en mentale weerstand. Ik ben minder vaak ziek of verkouden en kan beter omgaan met kleine tegenslagen. 9. Meer tijdsbesef. Met verschillende oefeningen werken we aan het inschatten van tijd. Daar ben ik nu beter in dan voorheen. 10. Praktisch bezig zijn. Ik heb veel aan de coaching, maar het is fijn om naast praten ook dingen te ervaren door te doen. Tot slot moet ik toegeven dat hardlopers toch geen doodlopers zijn. Misschien moet je wel een beetje gek zijn om voor de lol te gaan rennen, maar dat bevalt me prima! ADHD borrelpraat Door Arianne Claassens Op feesten en verjaardagen komt het gesprek vaker uit op wat voor werk je doet. Dus vertelde ik op een feestje dat ik werk als behandelaar bij volwassenen met ADHD. ADHD, dat is toch een kinderziekte? vroeg de een. Een ander merkte op dat tegenwoordig iedereen ADHD heeft. Een modeziekte. Weer een ander viel stil. Zij heeft ADHD. Vanuit mijn rol als professional kon ik uitleggen op grond waarvan de diagnose gesteld wordt. Dat er sprake moet zijn van een levenslang beloop, dat het geen kwestie is van luiheid en dat niet de opvoeding, maar vaak erfelijkheid een rol speelt bij het ontstaan van de stoornis. Dat de diagnose inderdaad geen excuus is, maar wel een verklaring voor veel problemen. Een hoop misverstanden weggewerkt en vooroordelen weggepoetst. Wat een feest! Maar wat moet het lastig zijn als je zelf ADHD hebt en regelmatig met dergelijke borrelpraat om je oren krijgt!! Voor Lotgenotencontact bezoek de Lotgenoten avond op 13 juni. Voor meer informatie: zie de website van PsyQ: Lotgenotenproject-ADHD 8
9 Film: ADHD, in de hersenen of tussen de oren? Club van 100 Geachte bekende van Impuls en/of magazine Impulsief, Door Sandra Kooij Op 15 maart 2013 organiseerden de Hersenstichting Nederland, het Rudolf Magnus Instituut en het Universitair Medisch Centrum Utrecht de Nationale Hersenlezing De lezing werd gegeven door prof. dr. Sarah Durston, Hoogleraar Ontwikkelingsstoornissen van de Hersenen aan het UMC Utrecht. Zij doet onderzoek naar kinderpsychiatrische stoornissen, onder andere ADHD, en combineert MRI met andere benaderingen zoals cognitieve psychologie, neurobiologie en genetica. De titel van de Nationale Hersenlezing 2013 was: Vanwege de terugloop van subsidies krijgen wij het echter steeds moelijker om ons werk te blijven doen. Hierbij wil ik daarom graag onze Club van 100 onder uw aandacht brengen, via bijgevoegde brief, of via onze site: Vereniging Impuls heeft als doel (jong) volwassenen met AD(H)D te steunen door middel van informatie, belangenbehartiging en lotgenotencontact. ADHD: in de hersenen of tussen de oren? In haar lezing is ze ingegaan op opgroeiende kinderen met een diagnose ADHD; de vraag of deze diagnose altijd betrouwbaar vast te stellen is en hoe we dat kunnen doen; en wat we weten over de hersenen van kinderen met ADHD. Colofon Redactie Carel Reinierszkade HR Den Haag tel: (088) fax: (088) mail: Eindredactie: Sandra Kooij Redactie: Arianne Claassens, Inge van Kasteren 9
Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieADHD. en kinderen (6-12 jaar)
ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieTactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker
Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Informatie, advies en hulp Alcohol, drugs, medicijnen, gamen, gokken Bianca Swart Preventiewerker Preventie basisonderwijs
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieWat heeft dit kind nodig?
ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van
Nadere informatieADHD bij volwassenen: seizoenen, slaap en maatschappelijke impact
ADHD bij volwassenen: seizoenen, slaap en maatschappelijke impact 22 maart 2018 Dr. D. Bijlenga namens Dr. Suzan Vogel PsyQ Kenniscentrum ADHD bij volwassenen Disclosure belangen spreker Suzan Vogel 22
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieHoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid
Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatie\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht
\ Thuiszorg Zorg en hulp bij u thuis BrabantZorg, met aandacht 2 Alle aandacht en zorg bij u thuis \ Thuiszorg Thuis wonen in uw vertrouwde omgeving met alle hulp en zorg die u nodig heeft. BrabantZorg
Nadere informatieMindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Mindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Volgorde lezing Overbelasting bij mensen met autisme Werk en overbelasting Begeleiding Mindfulness
Nadere informatieKOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen
KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?
Nadere informatieOverzicht hulpmiddelen Jouw Omgeving
dinsdag 7 oktober 2014 Overzicht hulpmiddelen Jouw Omgeving Dit document bevat een overzicht van alle hulpmiddelen zoals deze zijn opgenomen in de bibliotheek van Jouw Omgeving en welke worden ontsloten
Nadere informatieMindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Volgorde Overbelasting Mindfulness Theorie Praktijk (aanpassingen) Onderzoeksresultaten
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieADHD & bioritme. ADHD & Vrouw 7 maart 2015. Marjolein Tanke
ADHD & bioritme ADHD & Vrouw 7 maart 2015 Marjolein Tanke ADHD & bioritme vrouwen slapen slechter dan mannen - kwalitatieve wisselend i.v.m. hormonen - meer moeite met inslapen (In slaap.nl) 70% van ADHD
Nadere informatieParkinson en neuropsychiatrie
Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieJONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren
Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!
Nadere informatieGedwongen opname met een IBS of RM *
Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke
Nadere informatieCopyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2]
Copyright Marlou en Anja Alle rechten voorbehouden Opeenrijtje.com info@opeenrijtje.com 3.0 [2] Voorwoord Voor je ligt het e-book: Praktisch en Positief Opvoeden met structuur van de PEPmethode. Op basis
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG
ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatiezelfversterkingsgids voor jongeren
zelfversterkingsgids voor jongeren Voorwoord Deze gids is een heel welkome en noodzakelijke kennisverrijking voor iedereen in de omgeving van iemand met AD(H)D. Corine zet deze kinderen zonder te stigmatiseren
Nadere informatieleven met vermoeidheid omgaan met de gevolgen van een beroerte
leven met vermoeidheid omgaan met de gevolgen van een beroerte CVA Cerebro Vasculair Accident is de medische term voor een ongeluk in de vaten van de hersenen. In het dagelijks taalgebruik heet een CVA
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieOntmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers
Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieRegistratieformulier medicatie bij ADHD
Bijlage 6 Registratieformulier medicatie bij ADHD Protocol ADHD bij verslaving 99 Registratieformulier medicatie bij ADHD Naam patiënt: Naam voorschrijvend behandelaar: Geneesmiddel: Datum: Dosering:
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt)
ZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt) Naam:.. Datum: - - Kruis bij elke vraag het antwoord aan dat de afgelopen zeven dagen
Nadere informatiePeerEducatie Handboek voor Peers
PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieChaotisch gedrag, concentratieproblemen?
Chaotisch gedrag, concentratieproblemen? Hyperactief en impulsief? Diagnose en behandeling voor volwassenen met ADHD Wie had 40 jaar geleden ooit van ADHD gehoord? Matthijs (47) Ik was druk en lastig.
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieNaam: Valérie den Besten Klas: G&I A Datum: 06-11-15 Module: Project 100% presence Begeleider: Irene van Peer Groep 11 (team 14)
Naam: Valérie den Besten Klas: G&I A Datum: 06-11-15 Module: Project 100% presence Begeleider: Irene van Peer Groep 11 (team 14) Reflectieverslag Maandag hebben we gebrainstormd en we hebben voor mijn
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieDialogen website Motiveren tot rookstop
Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.
Nadere informatieResultaten onderzoek seksualiteit
Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen
Nadere informatieAngststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Nadere informatieVoorbereidende les. Basisonderwijs. Educatieteam
Basisonderwijs Voorbereidende les (1) Introductie (2) Huiswerkopdracht (3) Bijlage 1 (4) Bijlage 2 Educatieteam Het educatie team bestaat uit jonge, gemotiveerde en bevlogen medewerkers die dichtbij de
Nadere informatieOuders over kindcentra
Ouders over kindcentra Oberon, september 2015 Wat vinden ouders eigenlijk van kindcentra? Kennen zij de gedachte achter Kindcentra2020? We besloten om het maar eens aan ze te vragen. Onderzoeksbureau Oberon
Nadere informatieTraining - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN
Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN HERKEN JE DIT? Heb je steeds het gevoel het net niet goed genoeg te doen voor iedereen? Zijn de dagen te kort voor
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatieIs iemand in jouw omgeving verslaafd?
Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Verslaafd aan Jou ondersteunt en informeert de omgeving van verslaafden. Vaak gaat alle aandacht uit naar de verslaafde en daardoor wordt soms niet gezien dat familie
Nadere informatieZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN
ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka
Nadere informatieChronische pijn, wat kunt u zelf doen?
Chronische pijn, wat kunt u zelf doen? CHRONISCHE PIJN, WAT KUNT U ZELF DOEN U heeft chronisch pijn. Chronische pijn is pijn die langer bestaat dan drie tot zes maanden, die (afhankelijk van het soort
Nadere informatieINNOVATIEVE EN INCLUSIEVE REGIO S. Roland Blonk
INNOVATIEVE EN INCLUSIEVE REGIO S Roland Blonk ALS WERK ZOVEEL WAARDE HEEFT, HOE KOM JE DAAR DAN? WAT IS HET HANDELINGSPERSPECTIEF VAN DE PROFESSIONAL OF DAT NU DE VRAAGKANT (BEDRIJVIGHEID & INNOVATIE)
Nadere informatiePsychiatrie: ADHD. Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis.
DC 13 Psychiatrie: ADHD 1 Inleiding Dit thema gaat over ADHD als voorbeeld van een concentratie of aandachtsstoornis. Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het werken met leerlingen
Nadere informatieVragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden
Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar
Nadere informatieLeven met angst voor ernstige ziektes
Leven met angst voor ernstige ziektes Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieVerschil tussen Alzheimer en dementie
Inhoudsopgave Verschil tussen Alzheimer en Dementie blz. 1 De fasen van Dementie blz. 2 Verschijnselen van Dementie blz. 3 Verschil tussen gezond en dementerend, waardoor? Blz. 4 Benaderingswijze blz.
Nadere informatieHULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER
Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Zorgen voor een ander, dan doe je gewoon.. Maar soms is een beetje hulp en steun meer dan welkom! In Nieuwegein
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieMindfulness bij ADHD. Onderzoek naar mindfulnesstraining
Mindfulness bij ADHD Onderzoek naar mindfulnesstraining Deze informatie gaat over wetenschappelijk onderzoek over de werkzaamheid van een nieuwe behandeling voor volwassenen met de diagnose aandachtstekortstoornis
Nadere informatieleerlingen sociale veiligheid
Verslag vragenlijst voor leerlingen over sociale veiligheid juni 2011 OBS De Rolpaal Samenvatting Eens in de 2 jaar wordt er een vragenlijst afgenomen over de sociale veiligheid op school. Dit is in 2009
Nadere informatieBijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen
Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar
Nadere informatieVRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING
VG&O 0-3 VRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING VERSIE VOOR PLEEGOUDERS VAN JEUGDIGEN VAN 0 T/M 3 JAAR NAAM JEUGDIGE: GEBOORTEDATUM: GESLACHT: INVULDATUM: MEETMOMENT: DEZE VRAGENLIJST IS INGEVULD DOOR: MAN PLEEGMOEDER
Nadere informatieExecutieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Nadere informatiepsymate gebruikershandleiding PsyMate
psymate gebruikershandleiding PsyMate Wat is de PsyMate app? Herstellen van psychose gaat met vallen en opstaan, de ene dag gaat beter dan de andere maar vaak weet je niet precies waarom. Dat kan komen
Nadere informatieEbook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1
Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar
Nadere informatieDenk jij dat je. vastloopt tijdens. je studie?
Denk jij dat je vastloopt tijdens je studie? Soms loopt het leven niet zoals jij zou willen. Misschien ben je somber, twijfel je erover wie je bent, loopt het niet zo met contacten of worstel je met je
Nadere informatieVragenlijst Prettig Schoolgaan versie voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs
Vragenlijst Prettig Schoolgaan versie voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs Inleiding Hieronder staan een aantal vragen. De vragen gaan allemaal over de middelbare school. Jij gaat de vragen beantwoorden.
Nadere informatieCommuniceren met de achterban
1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk
Nadere informatieAD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014
AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich
Nadere informatieIvonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?
100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieE-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!
Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde
Nadere informatieLaser Focus. De 6 Concentratie Technieken Die Ze Je Niet Op Je Opleiding Leren..
Laser Focus De 6 Concentratie Technieken Die Ze Je Niet Op Je Opleiding Leren.. 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van StudieVitaminen.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany
Nadere informatieDip, down of depressie Hulp bij depressiviteit
Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als
Nadere informatieNieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,
Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik
Nadere informatieVerslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.
Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien
Nadere informatiePeriode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014
Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 1. Doet u dit examen voor de eerste keer of gaat het om een herexamen? Eerste keer 279 70% Herexamen 104 26% Niet beantwoord 16 4% Totaal 399 2. Als de voorlopige
Nadere informatieLEERPROBLEMEN KIND/JONGERE
Training - Begeleiding - Coaching LEERPROBLEMEN KIND/JONGERE TIJDELIJKE ONDERSTEUNING BIJ SCHOOLVAKKEN MATRIXCOACHING BIJ LEER- EN EMOTIONELE PROBLEMEN HERKENT U DIT? Heeft uw kind moeite met een of meerdere
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieMEE Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
Nadere informatieSterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.
FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieNatuur doet je goed. Natuurbeleving met cliënten. Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking
Natuur doet je goed Natuurbeleving met cliënten Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking Op naar buiten Frisse buitenlucht en beweging is gezond
Nadere informatieNLP training voor jongeren
Oosterzijweg 8 e- mail info@ntinlp.nl 1906 AX Limmen website www.ntinlp.nl tel 072 505 35 01 ING bank 65.11.79.939 fax 072 505 22 94 KvK Alkmaar 37065951 NLP training voor jongeren Al 10 jaar organiseert
Nadere informatieWilt u dit pakketje met vragenlijsten t.b.v. de hoestpoli invullen?
Geachte heer/mevrouw, Wilt u dit pakketje met vragenlijsten t.b.v. de hoestpoli invullen? Het pakketje bestaat uit vier verschillende vragenlijsten. Graag alle pagina s lezen en invullen. Wilt u ook uw
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieGIDS. voor een. rustige nacht
GIDS voor een rustige nacht Lekker geslapen? Lekker slapen en uitgerust wakker worden. Voor veel mensen is het een verre droom. Naar schatting één op de vijf mensen in ons land kampt geregeld met slaapproblemen.
Nadere informatieBlok 1 - Introductie
Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113
Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling
Nadere informatieEUROPESE DAG VAN DE BEROERTE VAN HARTE WELKOM
EUROPESE DAG VAN DE BEROERTE VAN HARTE WELKOM Programma Welkomstwoord door Anja van Enckevort, ketenregisseur Film: CVA-keten Noord-Limburg Vermoeidheid na CVA door Anja Kuperus, geriatriefysiotherapeut
Nadere informatieV O O R L I C H T I N G. Drs. Fernando Cunha Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist
V O O R L I C H T I N G Drs. Fernando Cunha Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist w w w. c hild -suppor t -euro pe.c om 1 Zorgen voor
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieEetstoornissen. Mellisa van der Linden
Eetstoornissen Mellisa van der Linden Inhoud Hoofdstuk 1: Wat houdt een eetstoornis in? Hoofdstuk 2: Welke eetstoornissen zijn er? Hoofdstuk 3: Wat zijn bekende oorzaken voor een eetstoornis? Hoofdstuk
Nadere informatieG e z o n d h e i d s r a a d. Aan de minister van Infrastructuur en Milieu
G e z o n d h e i d s r a a d H e a l t h C o u n c i l o f t h e N e t h e r l a n d s Aan de minister van Infrastructuur en Milieu Onderwerp : Addendum bij het briefadvies Rijgeschiktheid bij stemmingsstoornissen,
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatie