Kunstgras, de investering waard?

Transcriptie

1 26 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2017 / N 261 Kunstgras, de investering waard? Sportinfrabouw Lien Van Belle stafmedewerker ISB lien.vanbelle@isbvzw.be Investeren in een kunstgrasveld is voor de gemeente een bewuste keuze voor kwaliteit én kwantiteit qua trainingsuren voor clubs. En toch ontbreekt soms een duidelijke visie over het gebruik van het veld. We bekijken enkele praktijkvoorbeelden met hun aanpak en bezetting. Gaat het om een kunstgrasveld dat multifunctioneel wordt ingezet voor meerdere clubs, of om een kwaliteitsopstap voor de thuisbasis van een grotere sportclub (fusieclub)? Beide aanpakken zijn verantwoordbaar. KORTRIJK // 11 clubs, 2 kunstgrasvelden, 1 site Maar liefst 27% van het totaal aantal leden in de Kortrijkse sportclubs speelt voetbal. Met negen officiële voetbalclubs en 38 liefhebbersploegen is het de grootste sport in Kortrijk. Deze clubs zijn verspreid over elf voetbalsites, zowel hoofdals trainingssites. In 2015, in kader van het Sportinfrastructuurplan Vlaanderen, zag de Kortrijkse sportdienst een goede kans voor de aanleg van kunstgrasterreinen. Het stadsbestuur bepaalde een visie. Het bestaande Voetbaloverleg Kortrijk vzw werd geconsulteerd. Jammer genoeg strookte de uitkomst van het overleg niet met de visie van het stadsbestuur. Vooral de locatiekeuze bleek moeilijk. Het stadsbestuur wilde namelijk geen kunstgrasterrein aanleggen op een bestaande voetbalsite waar slechts één club actief was. Het bestuur koos uiteindelijk voor Sportcampus Lange Munte. Samen met het vernieuwde sportcentrum kon deze site dan echt ingezet worden als uitvalsbasis voor sport in Kortrijk, ondanks de decentrale ligging. De terreinen werden aangelegd in Naast de basisuitrusting werden ook nog enkele wensen toegevoegd aan de aanbesteding: verlichting, een betonpad naar de

2 SPORTINFRASTRUCTUUR // 27 terreinen en een opslagruimte voor de verschillende clubs. Zeven voetbalclubs hebben nu structureel hun trainingssite op Lange Munte, maar geen enkele club heeft er zijn thuissite. De terreinen zijn multifunctioneel ingezet, dus niet enkel voor voetbal. Bovendien zijn alle niveaus welkom, inclusief het recreatief sporten. Optimaal benutten van de ruimte gaat zelfs nog verder: op de ruimte tussen de twee terreinen werden geen hekken voorzien, waardoor er extra trainingsmogelijkheden zijn. De keuze voor een multifunctionele site waar zowel voetbal, hockey als frisbee op gespeeld wordt, heeft ook de keuze voor de grasmat bepaald. Er werd gekozen voor een shockpad van 12 mm en vezels van 40 mm (polyethyleen) met instrooi van rubbergranulaat (gemaakt uit gerecycleerde autobanden). Voor het gebruik van de terreinen tijdens het seizoen kreeg elke club de kans om twee blokken op het kunstgrasterrein te spelen. De overige uren werden ingevuld door extra aanvragen van clubs. De sportdienst legde zelf blokken vast waarop de clubs konden inschrijven zodat leegstaande halve uurtjes of kwartiertjes werden vermeden. Aangezien Sportcampus Lange Munte voor geen enkele club de thuisbasis is, was extra bergruimte nodig per club. Dit werd opgevangen met enkele opbergvakken per club, verbonden aan de reeds bestaande kleedkamerblok. De bouw van een nieuw kleedkamerblok is voorzien tegen eind 2018, een logisch gevolg van terreinen die nu volop benut worden door elf verschillende clubs. In Kortrijk zorgt de sportdienst zelf voor het onderhoud van de terreinen. En ook voor een kunstgrasveld is het dagelijks onderhoud iets om rekening mee te houden. Het personeel is gemiddeld vier uur per week bezig met borstelen, slepen, verwijderen van afval, onkruid en het bijvullen van rubberkorrels. Het grote onderhoud is voorzien in het onderhoudscontract voor 10 jaar. 11 clubs hebben structureel hun trainingssite op Lange Munte, maar voor geen enkele club is het de thuissite. De terreinen zijn multifunctioneel ingezet HERSELT // Het eerste kunstgrasterrein Herselt, met inwoners en vijf woonkernen, koos in 2011 voor de aanleg van een kunstgrasterrein, ook via het Sportinfrastructuurfonds. Het veld moest een aanvulling vormen op de tien bestaande voetbalvelden in gras die verspreid liggen over de gemeente. Herselt koos voor een veld met afmeting van 106 op 66 meter (standaard voor voetbal), rondom het terrein leunhekwerk van 1 meter hoog, een hoge afscheiding om het terrein af te sluiten, vier toegangspoorten, belijning voor voetbal en korfbal (twee wedstrijdterreinen) en klinkerverharding rondom het terrein. De aanleg hiervan kostte exclusief btw, inclusief meerwerken. Voor onderhoudskosten rekent men per jaar. Gezien de PPS-constructie vanuit de Vlaamse overheid vertaalt dit zich naar een afbetaling per kwartaal van ruwweg (exclusief btw het AGB trekt de btw af). Ook hier gebeurt het onderhoud wekelijks door eigen personeel (eveneens ongeveer vier uur per week). Vroeger gebeurde dit met materiaal van de technische dienst, intussen werd zelf een kleine tractor aangekocht. Het groter periodiek onderhoud gebeurt via het onderhoudscontract op basis van de speeluren. AGB Herselt baat het terrein uit. Het terrein is ook hier niet specifiek voor één club. De uren worden jaarlijks

3 28 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2017 / N 261 verdeeld volgens de voorrangsregeling in het reglement. Vrije uren mogen na verdeling verder opgevuld worden. Toch blijft ook hier voornamelijk voetbal (85%) actief op het terrein (zie figuur 1). Zes vaste clubs zijn actief op het terrein. Daarnaast komen veel clubs op losse basis trainen, afhankelijk van de toestand van hun terrein en het weer. Tijdens het seizoen was er van september tot eind april een bezetting van 920 uren. De terreinen zijn gelegen aan het vrijetijdscentrum De Mixx. De zaalwachter van dienst opent en sluit het terrein bij reservaties. De terreinen (een volledig of een half terrein) worden verhuurd aan clubs, scholen of gelegenheidsploegen, maar niet aan particulieren. Tarieven maken Als je grotere clubs wil creëren, dan is het belangrijk dat er voldoende speelen trainingsmogelijkheden zijn een onderscheid tussen uren met en zonder verlichting, Herseltse vereniging of niet, en minder of meer dan 50 uur gebruik op jaarbasis (de grens om als vaste club beschouwd te worden). AGB Herselt heeft een streng reglement en speelt zeer kort op de bal bij overtredingen. In het begin waren er veel reacties. Nu loopt dit super, aldus beheerder Katleen Laeremans. Om dit kort te kunnen opvolgen, kunnen zaalwachters zelf extra kosten aanrekenen in hun kassa. Uit de huisregels van het kunstgrasterrein Herselt Materialen moeten na gebruik steeds terug opgeborgen worden. Indien dit niet gebeurt, worden 45 extra kosten aangerekend. De uurregeling moet strikt nageleefd worden. Indien niet, wordt er per begonnen half uur gerekend. Korfbal: 61 u Hockey: 41 u Frisbee: 4 u Voetbal: 784,5 u Sportdag: 32 u Extra vervuiling in de kleedkamers? 45 extra kosten (de thuisploeg is ook verantwoordelijk voor de bezoekende ploeg). Clubs moeten na elk gebruik het aantal personen op het terrein doorgeven. Dit is belangrijk voor de onderhoudsfirma in functie van periodiek onderhoud. Gebeurt dit niet, dan wordt 2 extra kost aangerekend (per gebruik). Niet betalen? Na twee aanmaningen wordt men geweigerd tot alle betalingen in orde zijn. Figuur 1 // De bezetting in Herselt per activiteit Het AGB beslist wanneer het terrein wel of niet bespeelbaar is (beheerder en zaalwachters). Komt de club niet opdagen terwijl de gemeente laat weten dat het wel kan, dan krijgen ze toch een factuur.

4 SPORTINFRASTRUCTUUR // 29 Enkele cijfers over kunstgras in Vlaanderen Naar aanleiding van de studiedagen eind mei bevroeg ISB 15 gemeenten die recent een kunstgrasveld hebben aangelegd. Enkele cijfers... SPORTINFRASTRUCTUURPLAN // Het Sportinfrastructuurplan heeft wel degelijk een boost gegeven aan het aantal kunstgrasvelden. Er zijn intussen 306 kunstgrasvelden die geregistreerd staan in de databank van Sport Vlaanderen. Van de 15 bevraagde terreinen is 50% aangelegd via het Sportinfrastructuurfonds. PRIJS // De kostprijs anno 2017 voor een kunstgrasveld ligt tussen en (exclusief btw). Uiteraard is dit sterk afhankelijk van wat is inbegrepen in de kosten. Hieronder twee prijsvoorbeelden van aangelegde kunstgrasterreinen (niet via het Sportinfrastructuurplan). LEUVEN Veld (incl. ondergrond) Omheining Verlichting VEURNE Veld (incl. ondergrond) Omheining Verlichting INFILL // 92% van de kunstgrasvelden werd aangelegd met instrooi van rubberkorrels. Daarbij geven de meesten ook aan dat ze niet van plan zijn om dit vervangen. De meerprijs van voor bijvoorbeeld kurkinfill heeft hier zeker mee te maken. Meer hierover lees je in het artikel Evoluties in infill van kunstgrasvelden in nummer 260 van dit tijdschrift. BEZETTING // Een wekelijkse bezetting van 30 à 35 uur is haalbaar. In Waregem had men zelfs een bezetting van 47 uur, dankzij de voetbalschool overdag. WINTERSTOP // 75% van de clubs trainen wel degelijk langer door in december - ze stoppen dus enkel in de kerstvakantie - en maken zo de winterstop op vlak van trainingen korter. ZOMERSTOP // 67% van de gemeenten geeft aan dat hun clubs ook in de zomerperiode langer blijven trainen. 50% geeft aan te stoppen eind mei. Op natuurgras liggen voetbalclubs toch al stil begin of midden mei (zie figuur). 50% 16,7% 16,7% 16,7% 50%: Stoppen tegelijk met de clubs die op natuurgras spelen, dus begin/half mei 16,7%: Trainen door tot eind juni 16,7%: Trainen tot eind mei 16,7%: Andere Figuur 2 // Inzet van kunstgrasvelden tijdens de zomerperiode. Gebaseerd op een korte bevraging van 15 sportdiensten die recent een kunstgrasveld hebben aangelegd. BILZEN // Noodzakelijke opstap voor grotere clubs Aan de basis voor de verbeterde openluchtinfrastructuur in Bilzen ligt de voetbalnota uit Een degelijke voetbalnota die naar het schepencollege ging en die stap voor stap en tot op vandaag in uitvoering ging. Het basisidee van de nota was een reductie van het aantal clubs (locaties) van twaalf naar vijf op basis van de volgende criteria: Demografische gegevens (minimaal tot inwoners per club) Rekrutering Leefbaarheid Sociale cohesie (woonuitbreidingsgebied = toekomst) Recreatiegebieden en bestaande infrastructuur Bereikbaarheid (maximaal 4 km, fietsverbindingen...) Combinatie van functies Draagkracht van de vereniging(en) Het aantal leden per vereniging moet minimaal ongeveer 200 zijn om alle categorieën te hebben, aldus Winand Vandelaer, diensthoofd sport in Bilzen en aan de basis van de voetbalnota. Samen met heel wat andere factoren dwingt dit het gemeentebestuur tot een keuze om clubs meer gericht te ondersteunen. Als je grotere clubs wil creëren in je gemeente, dan is het zeer belangrijk dat er voldoende speelen trainingsmogelijkheden zijn (eventueel na fusies). Locaties moeten dan ook worden bekeken in functie van het aantal ploegen (ook rekening houdende met groei), maar ook met mogelijk meervoudig gebruik en met de bespeelbaarheid van de terreinen. Daarnaast bekijk je de kosten voor aanleg en onderhoud (dagelijks, wekelijks, jaarlijks) en maak je de afweging tussen natuurgras

5 SPORTINFRASTRUCTUUR // 31 en kunstgras. Per gebruiksuur is een kunstgrasveld een derde goedkoper in afschrijving, aangezien het minstens twee andere terreinen vervangt. Op voorwaarde dat het voltijds kan bezet worden, aldus Winand. Het heeft dus geen zin om overal kunstgrasvelden aan te leggen en tot de conclusie te komen dat er slechts 200 speeluren zijn per jaar op een gemakkelijk te onderhouden terrein. Daar kan het natuurgrasveld perfect dienst doen. Momenteel is de situatie als volgt. Bilzen gaat op termijn van twaalf naar vijf clubs - anno 2017 zijn er nog zeven. De laatste fusie wordt verwacht tegen Enkel in de vijf basisclubs wordt nog geïnvesteerd. De gronden zijn allemaal van de gemeente. De gemeente legt voor deze vijf locaties de terreinen aan met de nodige accommodatie. Zowel in Bilzen, Martenslinde, Mopertingen als in Munsterbilzen is alles gerealiseerd. Dat wil zeggen dat de nodige terreinen werden aangelegd en een bijhorende aangepaste accommodatie werd gerealiseerd. In Schoonbeek, de laatste locatie in het plan, is er vorig jaar een nieuw kunstgrasveld met kurk gelegd. Men begint er dit najaar 2017 aan de accommodatie. Er werd één site als centrale site uitgebouwd aan het sportcomplex De Kimpel. Hier kan de hoogstspelende ploeg terecht op drie terreinen waarvan één kunstgrasveld en een aangepaste tribune. Ook op deze site is meergebruik een voorwaarde. Eveneens voorzien zijn koppeling aan andere recreatieve voorzieningen, evenementen, samenwerkingen met de jeugddienst, Finse piste : allemaal elementen die zorgen dat de exploitatie geoptimaliseerd wordt. Er werden in Bilzen geen verplichte fusies doorgevoerd, maar er werd de clubs wel een wortel voorgehouden in de vorm van kunstgrasvelden en goede accommodaties. In het begin was er redelijk wat commotie, ik ben het plan eens moeten gaan uitleggen op de gemeenteraad. Sindsdien is het algemeen aanvaard, blikt Winand terug. // Meervoudig gebruik betekent ook sporten combineren op een kunstgrasveld Sporten combineren kan, maar opbouw en vezelkeuze zijn dan wel belangrijk. Wil je voetbal en hockey combineren, kies dan voor een van de twee: voetbal óf hockey, en probeer het compromis te vermijden. Zorg dan voor een duidelijke communicatie tegenover de sporters zodat ze weten voor welke sport het is gemaakt. Voetbal en rugby zijn combineerbaar, maar houd ook rekening met de normeringen van beide sporten (instrooi en dikte van 60 mm van de shockpad voor rugby). Voetbal en korfbal zijn ook combineerbaar. Kies voor een langere vezel en voor meer invulling rond de korfbaldoelen. Het korfbalreglement stelt geen voorwaarden voor de grasmat. KENN ANK i n f o r m e r e n d i n s p i r e r e n d Meer lezen over dit onderwerp? Zoek in de ISB-Kennisbank met de trefwoorden KUNSTGRAS Met dank aan: En in jouw gemeente? Wil je graag weten of jouw investering de moeite waard zou zijn? Dan nog even geduld: ISB ontwikkelt dit najaar een tool om dit af te wegen, op basis van aantal speeluren en kostprijs, ten opzichte van een natuurgrasveld. Meer info over kunstgras vind je op > Sportinfrastructuur > Kunstgras.