Paginakoptekst: INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 1

Transcriptie

1 Paginakoptekst: INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 1 Is er invloed van populariteit van kinderen op de zelfwaardering gecontroleerd voor geslacht? Anne C. M. Kokken (907050) Begeleid door Hana Hadiwijaya Tweede beoordelaar: Andreas Wismeijer Juni 2014, Tilburg Departement Ontwikkelingspsychologie, Universiteit van Tilburg Bachelor Psychologie Paper behorend bij Bachelorthesis Ontwikkelingspsychologie

2 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 2 Abstract De mate van zelfwaardering kan een grote impact hebben op het leven van een kind. Populariteit is gerelateerd aan zelfwaardering (Litwack, Aikins, & Cillessen, 2012). Eerder onderzoek (Thomaes et al., 2010) wees uit dat zelfwaardering van kinderen toe en af kan nemen op de korte termijn afhankelijk van hoe leuk ze worden gevonden door leeftijdsgenoten. Als de zelfwaardering van een kind laag is, kan dat ineens toenemen door lof van een populaire leeftijdsgenoot (Thomaes et al., 2010). Dit onderzoek richtte zich op de invloed van sociometrische populariteit van kinderen op de zelfwaardering van kinderen, waarbij er gecontroleerd werd voor geslacht. Aan deze studie namen 307 proefpersonen deel (52.1% man, M leeftijd = jaar). Zij vulden de Rosenberg Self-esteem Scale (Vispoel, Boo, & Bleiler, 2001) in voor het meten van hun zelfwaardering. Populariteit werd gemeten door middel van peernominaties, hierin beoordeelden de leeftijdsgenoten elkaar op onder andere aardigheid, behulpzaamheid en aantal vrienden. De vragenlijsten zijn onder schooltijd tijdens een mentoruur door een masterstudent Psychologie afgenomen. Er wordt een hiërarchische multipele regressieanalyse uitgevoerd met als eerste onafhankelijke variabele geslacht en als tweede onafhankelijke variabele populariteit op de afhankelijke variabele zelfwaardering. De resultaten lieten zien dat geslacht een significant effect heeft op de zelfwaardering, jongens hebben een hogere zelfwaardering dan meisjes. Sociometrische populariteit blijkt geen invloed te hebben op zelfwaardering. Het aantal vrienden van een kind, heeft dus geen effect op de zelfwaardering van het kind. Door deze resultaten heeft deze studie een goede bijdrage geleverd aan de kennis over zelfwaardering. Keywords: zelfwaardering, populariteit, geslacht

3 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 3 Abstract The degree of self-esteem can have a big influence on a child s life. Popularity is related to selfesteem (Litwack et al., 2012). Previous research (Thomaes et al., 2010) found that self-esteem of children can increase and decrease in the short term, depending on how much they are liked by their peers. If the self-esteem of a child is low, it can suddenly increase by praise of a popular peer (Thomaes et al., 2010). This research focused on the influence of sociometric popularity of children on the self-esteem of children, in which was checked for gender. 307 subjects take part in this study (52.1% male, M age = years). They filled in the Rosenberg Self-esteem Scale (Vispoel et al., 2001) for measuring their self-esteem. Popularity was measured by means of peernominations, children rated each other on kindness, helpfulness and number of friends. The questionnaires are taken during school-time in a supervising hour by a Master s student in Psychology. The analysis that was used in this research, is a hierarchic multiple regression with first independent variable gender and second independent variable popularity on dependent variable self-esteem. The results showed that gender has an significant effect on self-esteem, boys have higher self-esteem than girls. Sociometric popularity does not have any influence on self-esteem. The number of friends of a child does not have effect on the self-esteem of the child. Because of these results, the study has a good contribution to the knowledge about self-esteem. Keywords: self-esteem, popularity, gender

4 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 4 Invloed van populariteit van kinderen op de zelfwaardering Zelfwaardering is erg belangrijk in het leven van kinderen. Kinderen met een lage of verminderde zelfwaardering hebben bijvoorbeeld een hoger risico op het ontwikkelen van sociale en psychologische problemen, zoals problemen in de omgang met anderen, waardoor hun zelfwaardering laag zal blijven (Hosogi, Okada, Fuji, Noguchi, & Watanabe, 2012). Zelfwaardering is ook gerelateerd aan sociaal functioneren, psychopathologieën en schoolprestaties bij kinderen en adolescenten (Bos, Muris, Mulkens, & Schaalma, 2006). Zo doen kinderen met een hoge zelfwaardering het beter op school dan kinderen met een lagere zelfwaardering (Soomro & Clarbour, 2012). Een lage zelfwaardering is daarnaast gerelateerd aan angst (Muris, Meesters, & Fijen, 2003), eetstoornissen (Muris, Meesters, Van de Blom, & Mayer, 2005) en depressie (Orth & Robins, 2013). Zelfwaardering is het gevoel van eigenwaarde en is voor mensen een onmisbare emotie om zich aan te passen aan de samenleving en hun eigen leven (Hosogi et al., 2012). Vooral bij kinderen draagt de omgeving waarin zij worden opgevoed veel bij aan hun zelfwaardering, die er weer voor zorgt dat ze zich beter aan kunnen passen aan hun omgeving. Echter is er geen uniforme visie vastgesteld voor het begrip zelfwaardering (Hosogi et al., 2012). Volgens Cast en Burke (2002) kan zelfwaardering worden opgevat als een belangrijk onderdeel van de fundamentele identiteit processen. De vergelijkingen van verschillende identiteiten in sociale groepen betreft niet alleen de verschillende sociale rollen, maar bouwt ook de zelfwaardering op. Zelfwaardering kan opgedeeld worden in eigenwaarde, de mate waarin een individu zichzelf waardevol vindt, en zelfwerkzaamheid, de mate waarin een individu zichzelf bekwaam vindt (Cast & Burke, 2002).

5 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 5 Door de jaren heen zijn er verschillende niveaus van zelfwaardering. Het verandert met verschillende fasen in de leeftijd (Robins, Trzesniewski, Tracy, Gosling, & Potter, 2002) en verschilt tussen de geslachten (Moksnes & Espnes, 2013). Jongens hebben over het algemeen een hogere zelfwaardering dan meisjes van diezelfde leeftijd, vooral in de adolescentie. Dit komt omdat jongens dan meer tevreden zijn over hun leven en over zichzelf dan meisjes van die leeftijd (Moksnes & Espnes, 2013). Jonge kinderen beoordelen zichzelf als boven het gemiddelde en hebben over het algemeen een hoge zelfwaardering. In de loop van de basisschooltijd neemt hun zelfwaardering wel enigszins af. Dit komt omdat in de loop van de basisschooltijd het optimisme langzaam afneemt en de nauwkeurigheid van de zelfperceptie toeneemt (Eccles, Wigfield, Harold, & Blumenfeld, 1993). Bij de overgang van de kindertijd naar de adolescentie neemt de zelfwaardering nog meer af. Ze zijn zich dan meer zelfbewust en hebben minder stabiele zelfpercepties, dit kan mogelijk verklaard worden door de verandering van de schoolomgeving (Eccles et al., 1989). Over zelfwaardering in de loop van de adolescentie zijn verschillende resultaten gevonden. Marsh (1989) toont in zijn studie aan dat de zelfwaardering van het begin van de adolescentie tot midden adolescentie afneemt, en vervolgens toeneemt van midden adolescentie tot het begin van de volwassenheid. Echter, toont Keltikangas-Järvinen (1990) aan dat de zelfwaardering in het begin van de adolescentie inderdaad afneemt, maar het vervolgens gelijk blijft en niet toeneemt. Vervolgens blijft de zelfwaardering in de volwassenheid ongeveer stabiel met soms kleine toenames. Dit wordt verklaard doordat zelfwaardering wordt gezien als een psychologisch traject dat gebaseerd is op relationele ervaringen uit het verleden. In de volwassenheid blijven deze relationele ervaringen ook relatief stabiel (Roberts & Bengtson, 1996).

6 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 6 Als kinderen ouder worden en richting de periode van adolescentie gaan, wordt hun sociale status in netwerken met leeftijdsgenoten ineens een stuk belangrijker (Durkin, 2010). Kinderen die prosociaal gedrag vertonen, worden als ze niet populair zijn vaak aardiger gevonden. Prosociaal gedrag is gedrag dat bedoeld is om anderen er hun voordeel uit te laten halen, zoals helpen of delen (Poorthuis, Thomaes, Denissen, Van Aken, & Orobio de Castro, 2012). Voor populaire kinderen geldt dit niet. Ook al vertonen zij geen prosociaal gedrag, dan hebben zij nog steeds goede vriendschappen (Poorthuis et al., 2012). Populaire kinderen hebben zowel positieve als negatieve karaktereigenschappen (Cillessen & Mayeux, 2004). Zowel sociale als antisociale gedragingen worden toegeschreven aan het populair zijn (Lafontana & Cillessen, 2002). Over het algemeen wordt populariteit gekoppeld aan sociale gedragingen, sociale connecties en academische competentie (Li, Xie, & Shi, 2012). Kinderen kijken meer naar de kwantiteit dan de kwaliteit van interacties bij het beoordelen van populariteit. Degene die veel interacties hebben, ook al zijn ze van lage kwaliteit, worden vaak populairder beoordeeld dan kinderen die minder interacties hebben, ook al zijn die interacties van hogere kwaliteit. Ook wordt de populariteit van leeftijdsgenoten soms meer op dominantie beoordeeld, dan op het aardig vinden (LaFontana & Cillessen, 2002). Kinderen kijken bij het beoordelen van populariteit ook erg naar de populariteitsstatus en karaktereigenschappen die ze zelf bezitten. Lichamelijk agressieve kinderen zijn namelijk daarom meer geneigd om lichamelijke agressie te koppelen aan populariteit (Li et al., 2012). Door deze verschillende bevindingen, namelijk populariteit door aardigheid of juist door dominantie, kan er volgens Cillessen en Mayeux (2004) onderscheid gemaakt worden tussen twee verschillende soorten populariteit. Ten eerste bestaat er sociometrische populariteit, dit is een indicatie over hoe leuk en aardig het kind gevonden wordt. Ten tweede is er waargenomen

7 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 7 populariteit, dit is een indicatie over de sociale reputatie en invloed van het kind (Cillessen & Mayeux, 2004). Kinderen die hoog scoren op sociometrische populariteit, maar laag scoren op waargenomen populariteit, zijn vaak aardig en betrouwbaar. Terwijl kinderen die hoog scoren op waargenomen populariteit, maar laag scoren op sociometrische populariteit, vaak dominant en agressief zijn. Kinderen die hoog scoren op zowel waargenomen populariteit als op sociometrische populariteit zijn vaak aardig, betrouwbaar, dominant en agressief (Parkhurst & Hopmeyer, 1998). Populariteit is gerelateerd aan zelfwaardering (Litwack et al., 2012). Er is gebleken dat waargenomen populariteit een positieve relatie heeft met zelfwaardering. Mensen met een hoge waargenomen populariteit hebben een hogere zelfwaardering dan mensen met een lage waargenomen populariteit (Litwack et al., 2012). Dit kan verklaard worden doordat adolescenten met een hoge status het zich kunnen veroorloven om meer om te gaan met leeftijdsgenoten die steun bieden en hen bewonderen (Sandstrom & Cillessen, 2006). Ook laat onderzoek zien (Troop-Gordon & Ranney, 2014) dat populariteit bij dezelfde sekse zorgt voor een hogere sociale zelfwaardering. Dit blijkt wel alleen het geval te zijn bij jongens, dus alleen jongens die populair bevonden worden door andere jongens hebben een hogere sociale zelfwaardering. Bij meisjes is dit effect niet gevonden (Troop-Gordon & Ranney, 2014). Eerder onderzoek (Thomaes et al., 2010) wees uit dat zelfwaardering van kinderen toe en af kan nemen op de korte termijn afhankelijk van hoe leuk ze worden gevonden door leeftijdsgenoten. Als de zelfwaardering van een kind laag is, kan dat ineens toenemen door lof van een populaire leeftijdsgenoot (Thomaes et al., 2010). In het onderzoek van Thomaes et al. (2010) wordt zelfwaardering gemeten na positieve of negatieve feedback van fictieve figuren via

8 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 8 de computer. Echter, er wordt hierbij gekeken naar zelfwaardering op de korte termijn en niet naar zelfwaardering in de praktijk op de lange termijn. In dit huidige onderzoek wordt er gekeken of er een relatie is tussen de algemene zelfwaardering van een kind en de populariteit van dat kind, beoordeeld door kinderen uit de klas. Hierbij wordt gekeken naar zelfwaardering op de lange termijn en de populariteit in het echte leven, dus niet virtueel, waardoor het beter aan sluit op de realiteit. Er wordt in dit onderzoek gekeken naar de verschillen in zelfwaardering tussen kinderen van dezelfde leeftijd, rond de 12 en 13 jaar in een klas. Dit is de meest interessante leeftijd om zelfwaardering te onderzoeken, omdat juist in het begin van de adolescentie de zelfwaardering op het laagste punt is (Eccles et al., 1989). Er wordt gebruik gemaakt van de sociometrische populariteit. Er wordt namelijk gekeken naar de aardigheid en behulpzaamheid van kinderen in verband met zelfwaardering en niet naar hun reputatie in verband met zelfwaardering. Er is gekozen voor sociometrische populariteit, omdat voor waargenomen populariteit al bekend is dat mensen met een hogere waargenomen populariteit een hogere zelfwaardering hebben (Litwack et al., 2012). Het onderzoek richt zich op de invloed van de populariteit van kinderen op de zelfwaardering van kinderen. De vraag die centraal staat in dit onderzoek en hier onderzocht zal worden is: is er invloed van populariteit van kinderen op de zelfwaardering gecontroleerd voor geslacht? Het leren begrijpen van de zelfwaardering van kinderen is belangrijk, omdat het gebruikt kan worden om te zorgen dat kinderen minder risico lopen op het ontwikkelen van sociale en psychologische problemen, die ontstaan namelijk door een lage zelfwaardering (Hosogi et al., 2012). Wanneer zelfwaardering beter begrepen wordt, kan er beter voor gezorgd worden dat het niet te laag wordt. Hierdoor zullen de sociale en psychologische problemen die door een lage zelfwaardering ontstaan, afnemen. Ook is het belangrijk omdat een lage

9 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 9 zelfwaardering gerelateerd is aan psychopathologie, zoals angst (Muris et al., 2003), eetstoornissen (Muris et al., 2005) en depressie (Orth & Robins, 2013). Deze problemen kunnen worden verminderd, wanneer zelfwaardering beter begrepen wordt en het hierdoor niet te laag wordt. In dit onderzoek wordt er gecontroleerd voor geslacht, omdat onder andere in de studie van Moksnes en Espnes (2013) jongens, vooral in de adolescentie, een hogere zelfwaardering hadden dan meisjes, omdat ze meer tevreden zijn met zichzelf en hun leven. Ten eerste wordt verwacht dat kinderen die populair zijn en veel vrienden hebben een hogere zelfwaardering hebben dan kinderen die minder populair zijn, omdat de zelfwaardering van een kind toe kan nemen als ze positieve feedback krijgen van een leeftijdsgenoot (Thomaes et al., 2010). De tweede verwachting is dat jongens een hogere zelfwaardering hebben dan meisjes, omdat dit al eerder is gevonden in de studies van Moksnes en Espnes (2013) en Sprecher, Brooks & Avogo (2013). Methode Participanten Deze studie wordt gestart met 325 proefpersonen. Er hebben hiervan 15 participanten (4.6%) niet meegewerkt aan het onderzoek, omdat zij hier niet aan wilden deelnemen. Uiteindelijk hebben 310 participanten meegewerkt aan het onderzoek. Hiervan zijn er drie verwijderd en niet meegenomen in de data-analyse omdat zij de vragenlijst niet compleet hadden ingevuld. De totale groep van deelnemers bestond uit 307 leerlingen uit de eerste en tweede klas van de middelbare school (de onderbouw). Deze leerlingen komen van twee Nederlandse middelbare scholen (52.1% man, M leeftijd = jaar, SD = 1.29). Alle deelnemers deden vrijwillig mee aan het onderzoek en er stond duidelijk in de instructies vermeld dat ze op ieder moment konden stoppen met het onderzoek als ze dat zouden willen. Ouders konden zorgen dat

10 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 10 hun kinderen niet meededen aan de studie door schriftelijk bezwaar te maken. Uiteindelijk voltooide iedereen die er aan begon het onderzoek en kregen slechts twee (0.62%) kinderen geen toestemming van hun ouders, waardoor ze er niet aan konden meewerken. Procedure Aan de deelnemende leerlingen en hun ouders werd een brief gestuurd met daarin het doel en de informatie van het onderzoek. Deze brief gaf ouders de gelegenheid voor het weigeren van de deelname van hun kinderen aan de studie. Een masterstudent Psychologie heeft de vragenlijsten onder schooltijd tijdens een mentoruur aan de kinderen uitgedeeld en afgenomen. Aan deze masterstudent konden ook vragen gesteld worden. Iedere leerling die deelnam aan het onderzoek kreeg een vragenlijst en kon deze anoniem en in alle rust invullen. Meetinstrumenten De afgenomen vragenlijsten bevatten algemene vragen, zoals leeftijd en geslacht. Ook bevatten de vragenlijsten de Rosenberg Self-esteem Scale (Vispoel et al., 2001) voor de zelfwaardering en peernominaties waarin leeftijdsgenoten elkaar beoordelen op onder andere aardigheid, vriendschap en behulpzaamheid. Bij de vragenlijst voor de zelfwaardering, de Rosenberg Self-esteem Scale, worden negen stellingen als: Over het geheel genomen ben ik tevreden met mezelf. en Ik heb het gevoel dat ik een aantal goede eigenschappen heb. beoordeeld door de leerlingen op een 4-puntsschaal (1 = past helemaal niet bij mij, 4 = past goed bij mij). De vragenlijst over peernominaties bevat 11 verschillende vragen, waar kinderen de namen van de leeftijdsgenoten in moesten vullen die voor hen het best bij de vraag pasten. Voorbeelden van vragen zijn: Welke klasgenoten zijn je beste vrienden? en Welke klasgenoten vind je aardig?. Niet alle 11 vragen van de peernominaties komen overeen met sociometrische populariteit. De vier vragen die meegenomen worden bij het meten van sociometrische

11 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 11 populariteit zijn: Welke klasgenoten zijn je beste vrienden?, Welke klasgenoten vind je aardig?, Wie helpt jou? (bijvoorbeeld met huiswerk of als je in de put zit, en Wie help jij? (bijvoorbeeld met huiswerk of als je in de put zit). Er is gekozen voor deze vier vragen, omdat alleen deze vier overeenkomen met sociometrische populariteit. Dit wordt namelijk geassocieerd met leuk, aardig en betrouwbaar (Parkhurst & Hopmeyer, 1998). Sommige items in de Rosenberg Self-esteem Scale meten het tegenovergestelde, zoals Soms voel ik mij echt nutteloos.. Wanneer iemand hier hoog op scoort, heeft die persoon een lage zelfwaardering, terwijl een hoge score bij het grootste gedeelte van de stellingen staat voor een hoge zelfwaardering. Hierdoor is er voor gezorgd dat de scores van sommige items omgedraaid zijn. Ook is, om de betrouwbaarheid van de schaal te meten, de interne betrouwbaarheid bepaald met Cronbach s coëfficiënt. De Cronbach s coëfficiënt van deze schaal is.88, wat duidt op een goede betrouwbaarheid. Analyses Er is bij de vragenlijst over de peernominaties een variabele aangemaakt die de proporties van de nominaties per persoon meet. Dus als er bijvoorbeeld gekeken wordt naar de vraag: Welke klasgenoten zijn je beste vrienden? is per persoon het aantal nominaties bekend en is er een proportie berekend. Deze proportie is per persoon per vraag gemeten door middel van de som van het aantal nominaties te delen door het aantal nominaties in de klas -1. Dit betekent dus: (som van aantal nominaties/ (aantal nominaties in klas -1)). De -1 staat voor de persoon die geanalyseerd wordt zelf. Dan wordt er een nieuwe variabele per persoon aangemaakt, met het gemiddelde van hun scores op de vragen. In dit correlationele onderzoek wordt geslacht, zelfwaardering en populariteit gemeten. Hierin is populariteit een continue onafhankelijke variabele, geslacht een dichotome

12 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 12 onafhankelijke variabele en zelfwaardering een continue afhankelijke variabele. Geslacht is hierbij gecodeerd als dummy variabele, waarbij 0 staat voor een meisje en 1 voor een jongen. Ten eerste is er gecontroleerd op de aanwezigheid van ontbrekende waarden. De deelnemers die niet op iedere variabele een score hadden, werden verwijderd uit het databestand. Vervolgens worden de assumpties gecontroleerd. De steekproef moet groot genoeg zijn, zodat er gegeneraliseerd kan worden. Een formule die hiervoor vaak wordt gebruikt is: N > m, waarbij m staat voor het aantal onafhankelijke variabele. In dit geval is m 2, waardoor N groter moet zijn dan 66. In dit onderzoek doen 302 personen mee, aan deze assumptie is dus voldaan. Er is geen sprake van multicollineariteit. Een correlatie van.90 en groter wordt als probleem gezien voor multicollineariteit. De correlatie tussen de twee onafhankelijke variabelen geslacht en populariteit is.05. Ook de Variance Inflation Factor is 1.00, dit is kleiner dan 6.00, en Tolerance is 1.00, dit is groter dan.10, wat nog een keer laat zien dat er geen sprake is van multicollineariteit. Ook aan de assumptie van extreme scores is voldaan. Er zijn geen extreme scores meer aanwezig, deze zijn al eerder verwijderd uit het onderzoek. Vervolgens worden de correlaties tussen alle drie verschillende variabelen berekend door middel van Pearson s r en Spearman s rho, om te kijken wat voor verbanden er tussen de variabelen aanwezig zijn. Dan wordt er een hiërarchische multipele regressieanalyse uitgevoerd met als eerste onafhankelijke variabele geslacht en als tweede onafhankelijke variabele populariteit. Geslacht wordt eerder toegevoegd dan populariteit, omdat er met grotere zekerheid een effect verwacht wordt van geslacht op zelfwaardering dan van populariteit op zelfwaardering. De afhankelijke variabele in de hiërarchische multipele regressieanalyse is de zelfwaardering van de leerlingen. Resultaten

13 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 13 Als eerste is er gekeken naar de verschillen in gemiddelde op zelfwaardering en populariteit tussen mannen en vrouwen. Dit is gedaan door middel van een t-toets. De resultaten hiervan zijn te vinden in Tabel 1. Levene s Test is niet significant dus er wordt gekeken bij equal variances assumed. Mannen (M = 3.21, SD = 0.58) hebben een hogere zelfwaardering dan vrouwen (M = 2.89, SD = 0.65), dit verschil is significant, t(300) = -4.47, p <.001. Het verschil in de gemiddelden tussen mannen (M = 0.36, SD = 0.10) en vrouwen (M = 0.35, SD = 0.11) op populariteit is heel klein en niet significant, t(300) = -1.06, p =.29. Vervolgens zijn de correlaties tussen alle drie de variabelen, geslacht, zelfwaardering en populariteit, berekend. Voordat dit gedaan is, wordt er eerst gekeken of er aan de assumpties bij het toetsen van een correlatiecoëfficiënt is voldaan. De variabelen zijn op interval of rationiveau gemeten zijn, aan deze assumptie is voldaan. Ook aan de assumptie van de gerelateerde paren wordt voldaan, elke proefpersoon heeft een score op alle drie de variabelen. De observaties zijn ook onafhankelijk gekozen, er was geen interactie tussen de participanten. Vervolgens wordt er gekeken naar de symmetrie en normale verdeling van de variabelen. De variabele zelfwaardering is niet symmetrisch, maar wel normaal verdeeld met een verrekende Skewness van 4.74 en Kurtosis van Voor de gemiddelde variabele van populariteit is verrekende Skewness 1.20 en de verrekende Kurtosis.30. Deze resultaten wijzen erop dat de variabele populariteit symmetrisch en normaal verdeeld is. De relatie tussen de variabelen geslacht en zelfwaardering, en populariteit en zelfwaardering is lineair, de plot laat bij beide relaties een rechte lijn zien. Ook aan de laatste assumptie homoscedasticiteit is voldaan, wanneer er bij de regressieanalyse een plot op wordt gevraagd en hier een lineaire lijn door wordt getrokken is die praktisch vlak, dit betekent dat de spreiding van de varianties gelijk is voor elke Y. Dan worden de correlaties tussen de drie variabelen berekend. Hierbij wordt bij de

14 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 14 correlaties met de variabele geslacht gekeken naar Spearman s rho, omdat de variabele geslacht niet normaal is verdeeld. Bij de correlatie tussen zelfwaardering en populariteit wordt gekeken naar Pearson s r, omdat deze variabelen wel normaal verdeeld zijn. De resultaten van de analyse met de correlaties zijn weergegeven in Tabel 1. Tabel 1 Correlaties tussen geslacht, populariteit en zelfwaardering Variabelen Geslacht Populariteit Zelfwaardering Geslacht ** Populariteit Zelfwaardering.25**.04 1 NB: **: Correlatie is significant bij een niveau van p<.01 (2-tailed). Na het berekenen van de correlaties wordt er verder gegaan met de verklarende statistiek. Er wordt een multipele regressieanalyse uitgevoerd met onafhankelijke variabelen populariteit en geslacht op de afhankelijke variabele zelfwaardering. Er is geen sprake van een interactie-effect tussen de twee onafhankelijke variabelen geslacht en populariteit (p =.98). Hieruit wordt duidelijk dat het effect van geslacht op zelfwaardering niet verklaard wordt door populariteit. De R² =.06, dit betekent dat het model in de steekproef 6% van de totale variantie van zelfwaardering verklaart. Dit resultaat is significant (p <.001). Populariteit van kinderen heeft geen significant effect op de zelfwaardering van kinderen (β =.02, S.E. =.33, p =.71). Geslacht heeft wel een significant effect op de zelfwaardering van kinderen (β =.25, S.E. =.07, p <.001). Dit wordt bevestigd door de partiale correlatie. De partiale correlatie van populariteit is.02, dit laat zien dat er.04% van zelfwaardering verklaard wordt door populariteit. De partiale correlatie van geslacht is.25, hieruit blijkt dat er 6.3% van zelfwaardering verklaard wordt door geslacht. Wanneer een hiërarchische multipele regressieanalyse uitgevoerd wordt, laat dit

15 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 15 nogmaals zien dat populariteit geen significant effect heeft op zelfwaardering in deze steekproef. In model 1 is als onafhankelijke verklarende variabele alleen geslacht gebruikt. Model 2 maakt gebruik van onafhankelijke verklarende variabelen geslacht en populariteit. De R² Change van model 2 =.00, F change (1, 299) = 19.96, p =.71. Dit betekent dat model 2, met als verklarende variabelen populariteit en geslacht, niet verschilt in verklarende variantie van model 1, met als verklarende variabele alleen geslacht. Dus populariteit heeft geen toegevoegde waarde bij de verklaring van de variantie van zelfwaardering. Discussie In dit huidige onderzoek is er gekeken of er een relatie is tussen de algemene zelfwaardering van een kind en de sociometrische populariteit van dat kind. Hierbij is gekeken naar de verschillen in zelfwaardering tussen kinderen van dezelfde leeftijd, rond de 12 en 13 jaar in een klas. De vraag die hierbij centraal staat is: is er invloed van populariteit van kinderen op de zelfwaardering gecontroleerd voor geslacht? Er werd verwacht dat kinderen die populair zijn en veel vrienden hebben, een hogere zelfwaardering hebben dan kinderen die minder populair zijn, omdat de zelfwaardering van een kind toe kan nemen als ze positieve feedback krijgen van een leeftijdsgenoot (Thomaes et al., 2010). De tweede verwachting was dat jongens een hogere zelfwaardering hebben dan meisjes, omdat dit al eerder is gevonden in de studies van Moksnes en Espnes (2013) en Sprecher et al. (2013). De uitkomsten van dit onderzoek komen gedeeltelijk overeen met de verwachtingen. Ook in dit onderzoek laten de resultaten zien dat jongens een hogere zelfwaardering hebben dan meisjes. Geslacht heeft dus een significant effect op zelfwaardering. Dit komt overeen met eerdere onderzoeken, namelijk met de studies van Sprecher et al. (2013) en Moksnes en Espnes (2013). Dit kan verklaard worden doordat jongens van deze leeftijd over het algemeen meer

16 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 16 tevreden zijn over hun leven dan meisjes van dezelfde leeftijd (Moksnes & Espnes, 2013). De andere verwachting is niet bevestigd. Uit deze studie is namelijk gekomen dat sociometrische populariteit geen significant effect heeft op de zelfwaardering van kinderen. Hoeveel vrienden een kind heeft, blijkt in dit onderzoek dus geen invloed te hebben op de zelfwaardering van het kind. Dit komt niet overeen met de bevindingen van het voorgaande onderzoek van Thomaes et al. (2010). Op basis hiervan zou er verwacht worden dat sociometrische populariteit wel een effect heeft op zelfwaardering. In het onderzoek van Thomaes et al. (2010) werd namelijk gevonden dat de zelfwaardering van een kind toeneemt, wanneer het positieve feedback van een leeftijdsgenoot krijgt. Een verklaring voor het niet vinden van een effect van populariteit op zelfwaardering zou kunnen zijn dat het aantal vragen voor sociometrische populariteit te beperkt was, dit waren vier vragen. Hierdoor is het beeld dat geschetst is van sociometrische populariteit misschien niet duidelijk en uitgebreid genoeg. Een sterk punt van deze studie is dat er een groot aantal participanten aan deel hebben genomen. Er hebben 307 personen deelgenomen aan dit onderzoek, waardoor het erg betrouwbaar is. Ook is het goed dat de proefpersonen door de veel verschillende vragenlijsten geen idee hadden waar het onderzoek over ging. De vragenlijsten betroffen verschillende soorten onderwerpen, hierdoor konden de participanten absoluut niet weten dat de invloed van populariteit op zelfwaardering gemeten zou worden. Dit heeft de resultaten dus niet kunnen beïnvloeden. Ook is de interne betrouwbaarheid van de Rosenberg Self-esteem Scale (Vispoel et al., 2001) erg hoog, dit is namelijk bepaald aan de hand van Cronbach s coëfficiënt. Een beperking van dit onderzoek is dat het uitgevoerd is als correlationeel onderzoek. De gevonden resultaten mogen dus niet causaal geïnterpreteerd worden. Hierdoor is er voor het effect van geslacht op zelfwaardering ook een t-toets uitgevoerd, waardoor het alsnog causaal

17 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 17 geïnterpreteerd kan worden. De invloed van populariteit op zelfwaardering blijft wel correlationeel. Een ander zwak punt van het onderzoek is het beperkte aantal vragen dat sociometrische populariteit meet. Als er meer vragen voor sociometrische populariteit waren, zou dit hiervan een beter beeld geven. Voor vervolgonderzoek is het interessant om naast sociometrische populariteit ook naar waargenomen populariteit te kijken. In deze huidige studie is er alleen gekeken naar sociometrische populariteit, met onder andere de vraag: Welke klasgenoten zijn je beste vrienden?. Wanneer er ook andere vragen, zoals: Bij wie willen anderen graag horen? worden meegenomen in een vervolgonderzoek, kan ook de invloed van waargenomen populariteit op zelfwaardering onderzocht worden. Ook neemt hierdoor het aantal vragen dat populariteit meet toe, waardoor er misschien wel een effect van populariteit op zelfwaardering gevonden kan worden. Dit zou kunnen zorgen voor geheel andere resultaten, omdat waargenomen populariteit gaat over de reputatie van kinderen en sociometrische populariteit over de aardigheid. Het is ook mogelijk dat de peernominaties niet de meest geschikte manier waren om sociometrische populariteit te meten. In vervolgonderzoek kan dit misschien om een andere manier gedaan worden, bijvoorbeeld door middel van een leraar. Een leraar die een goed beeld van een klas kinderen heeft, kan dan een vragenlijst invullen over onder andere het aantal vrienden van een kind. Dit zou kunnen zorgen voor andere resultaten. Een andere suggestie voor een vervolgonderzoek is om een andere onafhankelijke variabele toe te voegen. Er zou naast het effect van populariteit op zelfwaardering, ook gekeken kunnen worden naar bijvoorbeeld de invloed van pesten op zelfwaardering. Sociometrische populariteit blijkt namelijk geen significant effect te hebben op de zelfwaardering. Dit sluit echter niet uit dat andere interacties tussen leeftijdsgenoten in een klas een effect hebben op de zelfwaardering.

18 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 18 Alles bij elkaar genomen kan er geconcludeerd worden dat geslacht een significant effect heeft op zelfwaardering, jongens hebben een hogere zelfwaardering dan meisjes. Voor populariteit op zelfwaardering is er geen effect gevonden. In deze studie heeft sociometrische populariteit geen invloed op zelfwaardering. Het aantal vrienden van een kind heeft dus geen invloed op de zelfwaardering van dat kind. Ondanks dat dit effect niet significant was, is er door dit onderzoek meer inzicht in zelfwaardering verkregen. Dit is belangrijk omdat een lage zelfwaardering kan zorgen voor onder andere psychologische en sociale problemen, zoals problemen in de omgang met anderen (Hosogi et al., 2012). Doordat zelfwaardering dus erg belangrijk is, is het goed om te kijken naar de oorzaken en gevolgen van een lage zelfwaardering en hierop in te spelen. Door dit onderzoek is zelfwaardering weer op de kaart gezet en kan het verder onderzocht worden in vervolgonderzoek.

19 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 19 Referenties Bos, A. E. R., Muris, P., Mulkens, S., & Schaalma, H. P. (2006). Changing self-esteem in children and adolescents: A roadmap for future interventions. Netherlands Journal of Psychology, 62, doi: /BF Cast, A. D., & Burke, P. J. (2002). A theory of self-esteem. Social Forces, 80, doi: /sof Cillessen, A. H. N., & Mayeux, L. (2004). From Censure to Reinforcement: Developmental Changes in the Association Between Aggression and Social Status. Child Development, 75, doi: /j x Durkin, K. (2010). Review of Handbook of peer interactions, relationships, and groups. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40, doi: /s Eccles, J., Wigfield, A., Flanagan, C. A., Miller, C., Reuman, D. A., & Yee, D. (1989). Self concepts, domain values, and self-esteem: Relations and changes at early adolescence. Journal of Personality, 57, doi: /j tb00484.x Eccles, J., Wigfield, A., Harold, R. D., & Blumenfeld, P. (1993). Age and gender differences in children's self- and task perceptions during elementary school. Child Development, 64, doi: / Hosogi, M., Okada, A., Fuji, C., Noguchi, K., & Watanabe, K. (2012). Importance and usefulness of evaluating self-esteem in children. BioPsychoSocial Medicine, 6. doi: / Keltikangas-Järvinen, L. (1990). The stability of self-concept during adolescence and early adulthood: A six-year follow-up study. Journal of General Psychology, 117, doi: /

20 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 20 LaFontana, K. M., & Cillessen, A. H. N. (2002). Children's perceptions of popular and unpopular peers: A multimethod assessment. Developmental Psychology, 38, doi: / Li, Y., Xie, H., & Shi, J. (2012). Chinese and American children s perceptions of popularity determinants: Cultural differences and behavioral correlates. International Journal of Behavioral Development, 36, doi: / Litwack, S. D., Aikins, J. W., & Cillessen, A. H. N. (2012). The distinct roles of sociometric and perceived popularity in friendship: Implications for adolescent depressive affect and self esteem. The Journal of Early Adolescence, 32, doi: / Marsh, H. W. (1989). Age and sex effects in multiple dimensions of self-concept: Preadolescence to early adulthood. Journal of Educational Psychology, 81, doi: / Moksnes, U. K., & Espnes, G. A. (2013). Self-esteem and life satisfaction in adolescents Gender and age as potential moderators. Quality of Life Research: An International Journal of Quality of Life Aspects of Treatment, Care & Rehabilitation, 22, doi: /s Muris, P., Meesters, C., & Fijen, P. (2003). The Self-Perception Profile for Children: Further evidence for its factor structure, reliability, and validity. Personality and Individual Differences, 35, doi: /S (03) Muris, P., Meesters, C., Van de Blom, W., & Mayer, B. (2005). Biological, psychological, and sociocultural correlates of body change strategies and eating problems in adolescent boys and girls. Eating Behaviors, 61, doi: /j.eatbeh

21 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 21 Orth, U., & Robins, R. W. (2013). Understanding the link between low self-esteem and depression. Current Directions in Psychological Science, 22, doi: / Parkhurst, J. T., & Hopmeyer, A. (1998). Sociometric popularity and peer-perceived popularity: Two distinct dimensions of peer status. The Journal of Early Adolescence, 18, doi: / Poorthuis, A. M. G., Thomaes, S., Denissen, J. J. A., Van Aken, M. A. G., & Orobio de Castro, B. (2012). Prosocial tendencies predict friendship quality, but not for popular children. Journal of Experimental Child Psychology, 112, doi: /j.jecp Roberts, R. E. L., & Bengtson, V. L. (1996). Affective ties to parents in early adulthood and self esteem across 20 years. Social Psychology Quarterly, 59, doi: / Robins, R. W., Trzesniewski, K. H., Tracy, J. L., Gosling, S. D., & Potter, J. (2002). Global self esteem across the life span. Psychology and Aging, 17, doi: / Sandstrom, M. J., & Cillessen, A. H. N. (2006). Likeable versus popular: Distinct implications for adolescent adjustment. International Journal of Behavioral Development, 30, doi: / Soomro, N. H., & Clarbour, J. (2012). Emotional behaviour and academic achievement in middle school children. Pakistan Journal of Social and Clinical Psychology, 9, Sprecher, S., Brooks, J. E., & Avogo, W. (2013). Self-esteem among young adults: Differences and similarities based on gender, race, and cohort ( ). Sex Roles, 69, doi: /s y

22 INVLOED VAN POPULARITEIT OP ZELFWAARDERING 22 Thomaes, S., Reijntjes, A., Orobio de Castro, B., Bushman, B. J., Poorthuis, A., & Telch, M. J. (2010). I like me if you like me: On the interpersonal modulation and regulation of preadolescents state self-esteem. Child Development, 81, doi: /j x Troop-Gordon, W., & Ranney, J. D. (2014). Popularity among same-sex and cross-sex peers: A process-oriented examination of links to aggressive behaviors and depressive affect. Developmental Psychology, 50, doi: /a Vispoel, W. P., Boo, J., & Bleiler, T. (2001). Computerized and paper-and-pencil versions of the Rosenberg self-esteem scale: A comparison of psychometric features and respondent preferences. Educational Psychological Measurement, 61,