de Raad van de gemeente Buren Geachte leden van de raad,

Transcriptie

1 de Raad van de gemeente Buren uw brief van: Maurik, 21 September 2015 uw kenmerk: onskenmerk: RI/15/02205/Z verzonden : 2 3 SE P behandeld door: E.A. Gmdzinska bijlage(n): onderwerp: Beantwoordin g vragen voorbespreking 1 5 September 2015 Geachte leden van de raad, Tijdens de voorbespreking op 1 5 September 2015 stelde u enkele vragen naar aanleiding van het voorstel Visiedocument aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling Regio Rijk van Nijmegen en Rivierenland. We zegden u een schriftelijke beantwoordin g to e op de volgende vragen: Wachttijden Veilig Thuis U vroeg naar de stand van zaken rond de wachtlijsten bi j Veilig Thuis. De informatie hierover i s nog niet beschikbaar. Deze vraag beantwoorden we separaat in een raadsinformatiebrief begin oktober Omgeving opvangplaatsen U vroeg of de omgeving van de opvanghuizen i n onze regie veilig is. Veilig Thuis meldde dat er geen signalen zijn dat de veiligheid rondom de opvanghuizen in het geding is. De opvanghuizen hebben goede contacten me t de politie in de buurt. Er zijn afspraken dat de politie signalen direct me t de opvanghuizen communiceert. Meer inzicht in de geldstromen De centrumgemeenten di e de Vrouwenopvang verzorgen, ontvangen voor de regie bij de aanpak van huiselijk gewel d middelen i n de decentralisatie-uitkerin g Vrouwenopvang. Hieruit financieren ze de opvang en delen van de keten preventieopvang-nazorg. U stelde een vraag over de centrumgemeente dez e middelen inzet. De centralisatie-uitkering word t op dit moment benu t voor: Opvang van slachtoffers van huiselijk geweld. Hiervoor zijn subsidieafspraken gemaakt met Moviera. Naast opvangtrajecten voo r slachtoffers van huiselijk gewel d biedt Moviera ambulante trajecten met als doel om geweld op lange termijn te stoppen. Het Advies en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling "Veilig Thuis". De GGD Gelderland Zuid is de uitvoerder Veilig Thuis. Mensen kunnen hierterecht voor advies rondom vermoedens van huiselijk gewel d en kindermishandeling. Veilig i IIIII IIIIII IIIII urn urn urn mil urn iimi mi urn mi mi De Wetering 1 Postbu s BA Maurik Tel.: Fax : (0344) gemeente@buren.nl KvK : Bank Nederlandsche Gemeente IBAN nummer: NL27 BNGH BTW : NL B02

2 Thuis neemt meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling aan, onderzoekt ze en leidt ze door naar passende hulp. Project Ouderenmishandeling met als doel betrokkenen bi j ouderen meer bewust te maken van deze problematiek en handvatten t e bieden om mishandeling te voorkomen, te signaleren en hoe daarbij te handelen. Het Visiedocument aanpak huiselijk gewel d en kindermishandeling bied t algemene uitgangspunten voo r de aanpak van huiselijk gewel d en kindermishandeling. He t geeft nog geen beeld van de invulling va n preventie, aanpak, nazorg als passende ondersteuning bi j huiselijk gewel d en kindermishandeling e n hiervoor beschikbaar budget en wie daarvoor de verantwoordelijkheid neemt. Daarvoo r gaan de gemeenten van Regio Rijk Nijmegen en Rivierenland eind 2015 een uitvoeringsdocument opstellen. In dit uitvoeringsdocument make n we duidelijk op welke wijze deze gemeenten preventie, signalering, aanpak en nazorg laten uitvoeren. Ook staat er het verdelen van de verantwoordelijkheden tussen de gemeenten en centrumgemeente beschreven. Aantallen en trends huiselijk geweld en kindermishandeling U vroeg naar de aantallen en trends huiselij k gewel d en kindermishandeling i n de gemeente Buren. Het aanleveren van deze gegevens blijkt op dit moment nie t mogelijk. Dit komt doordat Veilig Thuis nog met vier verschillende systemen werkt. En niet elk systeem kan cijfers pe r gemeente aanleveren. Hierdoor zou het uitzoeken van deze gegevens veel tijd in beslag nemen. Veilig Thuis heeft hier op dit moment geen capaciteit voor. He t is de bedoeling dat Veilig Thuis nog in 2015 over een registratiesysteem beschikt waardoor he t aanleveren van de gevraagde gegevens aan de gemeenten op een efficiente wijze ka n plaatsvinden. We vinden deze situatie zorgwekkend en onacceptabel. Daarom oefenen we samen met andere gemeenten druk op Veilig Thuis uit dat ze zo snel mogelijk hun informatievoorziening o p orde hebben waardoor ze in staat zijn om de nodige gegevens op gemeenteniveau aan te leveren. Voorstel voor tekstuele aanpassing voor voorbeelden bij "eergerelateerd geweld" binnen de definitie huiselijk geweld: Huiselijk geweld - He t lichamelijk, seksueel of psychisch geweld door iemand uit de huiselijk krin g van het slachtoffer. Me t als verschijningsvormen: (ex-)partnergewel d (waaronder stalking), oudermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld (gewelddadige maatregele n om het eerverlies te herstellen zoals eerwraak en huwelijksdwang) e n kindermishandeling. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van Buren, de secretaris, mr. R.P. van der Starre 2

3 Voor een veilig thuis Visiedocument aanpak huiselij k geweld en kindermishandeling Regio Rijk van Nijmegen & Rivierenland Aangesloten gemeente n Beuninge n Bure n Culembor g Drute n Geldermalse n Genne p Groesbee k Heume n Lingewaa l Maasdrie l Moo k en Middelaar Neder-Betuw e Neerijne n Nijmege n Tie l Wes t Maas & Waal Wijche n Zaltbomme l

4 Inleiding Vanaf 1 januari zijn gemeenten verantwoordelijk voor een sluitende aanpa k va n huiselijk gewel d en kindermishandeling. Da t vraagt o m een visie van waaruit w e sturin g willen geven. Die willen we kor t en bondig formuleren en vooral oo k koppelen aan een opvatting ove r he t maatschappelijk belang van waaruit w e richtin g wille n geven. Een visie i s belangrijk, omda t die ons helpt onze doelen expliciet t e maken en zo oo k legitimiteit te verschaffen aan wat we vervolgens no g i n beleid en uitvoering wille n regelen. Een visie help t on s tegelijkertijd om helde r te definieren aa n welke kwaliteitseisen wi j onszel f en onze partners willen committeren, waarmee we teven s een duidelijke grondsla g verschaffen aan beleid en uitvoering. Hoe definiere n we huiselij k geweld en kindermishandeling? Huiselijk geweld - Het lichamelijk, seksueel of psychisch geweld door ieman d ui t d e huiselijke krin g van he t slachtoffer : partners, ex-partners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden. Met als verschijningsvormen: (ex-)partnergewel d (waaronde r oo k stalking), oudermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd gewel d (gewelddadige maatregele n om he t eerverlie s te herstellen zoals eerwraak e n huwelijksdwang) en kindermishandeling. I n di t kade r hanteren we de term "huiselijk e kring" zo breed mogelijk, aangezie n het ons gaat om he t voorkomen dan we I tegengaan van geweld da t vanui t he t gehele spectrum van de sociale omgeving va n een slachtoffer ka n plaatsvinden. Denk hierbij bijvoorbeeld oo k aan loverboy - problematiek (prostitutie), of andere vormen van fysieke en financiele uitbuiting (slavernij). Kindermishandeling - Elke vorm van voor een minderjarige bedreigend e o f gewelddadige interacti e va n fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders (i n huiselijke kring ) of andere personen (bijvoorbeeld o p school of i n het verenigingsleven ) ten opzicht e van wie d e minderjarig e i n een relatie van afhankelijkheid o f van onvrijhei d staat, actie f o f passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend o f dreig t te worden berokken d aa n de minderjarige i n de vorm va n fysiek en psychisch letsel. Het betref t hier dus elke vorm van mishandelin g die voor een kind bedreigend o f gewelddadig is, waardoor bijvoorbeel d oo k verwaarlozing onde r de definitie va n kindermishandeling valt. Het maatschappelij k belan g De aanpak van huiselij k gewel d e n kindermishandeling legitimere n we o p basis van: 1. De mensenrechten. 2. Veiligheid als basisbehoefte. 3. Volksgezondheid. 4. Maatschappelijk e kosten. 5. He t maatschappelijke functioneren.

5 De mensenrechten - I n d e Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (1948) i s in de preambule vastgelegd dat he t hoogst e ideaa l voor el k mens i s vrij te zij n van vrees en gebrek. Me t he t oo g op huiselijk gewel d en kindermishandeling zij n vervolgens artikele n 4 en 5 van de Universel e Verklaring relevan t - "Nieman d zal i n slavernij of horigheid gehoude n worden. Slaverni j en slavenhandel i n iedere vorm zij n verboden" (artike l 4) - en : "Niemand zal onderworpen worde n aa n folteringen, noc h aan een wrede, onmenselijke o f onterende behandelin g o f bestraffing" (artike l 5). De mens i s geroepen om vrij te zijn. Elk e vorm va n afhankelijkheid di e nie t gestoeld i s op een vrije keuze en die leidt tot gewel d en onvrijheid gaa t i n tegen de morele nor m die we i n een vrije en democratische samenleving hanteren, en i s om die rede n maatschappelijk onaanvaardbaar. Veiligheid als basisbehoefte - I n Maslov s behoeftehierarchie i s veiligheid de eerste prioriteit na lichamelijke behoeften al s eten, drinken e n slaap. Daarme e i s veiligheid voor he t individ u een basisbehoefte die van belang i s voor zijn verdere ontwikkeling. De mens moe t zich veilig weten e n voelen i n basale maatschappelijk e verbande n al s de buurt, het gezin of op het werk. Huiselij k geweld en kindermishandeling frustreer t die behoeft e e n blokkeert daarmee d e verdere ontwikkelin g va n he t individ u naa r zelfontplooiing. Volksgezondheid, maatschappelijke kosten en maatschappelij k functioneren - Hoewel he t hie r gaat om drie duidelij k t e onderscheiden maatschappelijke belangen, grijpen z e wel zodanig op elkaar i n dat ze niet los gezien kunnen worden. Geweldservaringen i n huiselijke krin g trekken ee n enorme wissel op de gezondheid van nie t alleen slachtoffers, maa r ook van daders. Da t laatst e zien we i n he t gegeve n dat veel daders i n hun hu n persoonlijk e verleden vaak zelf slachtoffer waren va n geweld i n huiselijk kring. Doorda t slachtoffers dader s worden, oefen t d e geweldsspiraal die hierdoor ontstaa t ove r generaties hee n desastreuze effecten ui t o p de gezondheid van alle betrokkenen. Wat veelal leid t to t ee n grote, telkens terugkerend e zorgconsumptie, to t ee n veelal hoog arbeidsverzuim en tot ander e vormen van maatschappelijke uitval. Kortom : nie t alleen slachtoffers e n daders betalen een hog e prijs, maa r ook de samenleving i n termen van volksgezondheid, van maatschappelijke koste n en van maatschappelijk functioneren. nze aanpa k van huiselij k geweld e n kindermishandelin g In onze visie bezien we huiselij k gewel d e n kindermishandeling nie t als een geisoleerd probleem tussen daders en slachtoffers. We zien het vooral al s een ernstig e maatschappelijke misstan d die we willen keren. Daarvoor i s het oo k nodi g o m d e sociale omgevin g va n daders en slachtoffers t e mobiliseren. We willen to t duurzam e oplossingen komen, waarbij slachtoffer s e n daders samen met hu n sociale netwerk e n

6 de professionals zo integraal mogelij k all e problemen die tot gewel d leide n o f geleid hebben gezamenlijk aanpakken. Dat beteken t nie t alleen een alerte en steunende sociale omgeving di e probleme n wi l signaleren, maa r hulpverleners di e zich van de gevolgen die me t huiselij k gewel d e n kindermishandeling samenhange n bewus t zij. Hulpverleners die zich verantwoordelij k weten e n die ook handelingsbekwaa m zijn o m de brede samenwerking die nodig i s te regisseren. Verder staat voor ons preventie o p de allereerste plaats. We wille n voorkomen dat mense n als gevolg van huiselij k gewel d hu n hui s ui t moete n vluchten, of veroordeeld worden omda t ze een misdrijf gepleegd hebben dat voorkomen ha d kunnen worden. Het tegengaan van huiselij k gewel d en kindermishandeling benadere n we vanui t meerdere perspectieven: 1. He t gezinssysteem (slachtoffer s e n daders). 2. De omgeving (familie, vrienden, kennissen en bure n ). 3. De professional. 4. D e gemeente. 5. De bovengemeentelijke samenwerking. Het gezinssystee m - Uitgaa n van d e eigen kracht zie n we al s een belangrijk e succesfactor. We willen mense n nie t afhankelijk make n van zorg- en hulpverlening, want daarmee lossen we geen problemen op. Elk individu heef t uniek e kwaliteiten di e hem de kracht geven om zijn weg i n de samenleving te vinden en zich daarbij t e verbinden me t anderen die hem daarin to t steu n kunne n zijn. Di e kwaliteiten wille n w e naar boven halen. Alleen dan komen we to t duurzam e oplossingen. Daarom zijn empowerment, verantwoordelijkhei d e n zelfregie belangrijk e doele n vanui t het perspectie f van he t gezinssysteem. Hiervoor i s het ook nodi g da t taboes rondo m huiselijk gewel d en kindermishandeling doo r de zorg- en hulpverlening bi j slachtoffer s en daders bespreekbaar worden gemaakt. Immers, zonder probleem- en normbese f valt de eigen kracht nie t te mobiliseren en kan he t uiteindelijk e doel, he t doorbreke n van de geweldsspiraal, nie t worden gerealiseerd. De omgevin g - Familie, vrienden, kennissen en buren kunne n een belangrijke ro l spelen ten opzicht e van slachtoffers e n daders. Door normbevestiging, doo r emotionele steun, door mantelzorgtake n of anderszins. Daarvoor i s het oo k nodi g da t onze aanpak zich richt op bewustwording i n de sociale omgeving va n slachtoffers en daders voor de cruciale ro l die men kan nemen en dat e r op de mensen i n die omgeving oo k een verantwoordelijkheid rus t o m die ro l te nemen. De professiona l - Huisartsen, wijkverpleegkundigen, maatschappelij k werkers, welzijnswerkers, wijkagenten e n andere professionals die op buurt-, straat- e n adresniveau actief zij n hebbe n een belangrijke verantwoordelijkhei d o m vroegtijdi g problemen rondo m huiselij k gewel d en kindermishandeling t e signaleren. Het i s belangrijk dat ze daarvoor oo k goed zijn toegerust. In zoverre onze professionals ook een daadwerkelijke ro l hebben i n het vervolgen s

7 aanpakken van deze problematiek dienen ze te beschikken over de vaardigheden o m doelgericht e n me t kenni s van zaken te kunnen handelen. Daarvoor i s he t belangrij k dat ze zich expertise eigen (kunnen ) make n ten aanzien van specifieke fenomenen al s bijvoorbeeld ouderenmishandeling, maa r ook eergerelateerd gewel d en loverboy - problematiek. De gemeent e - D e lokale overheid vertegenwoordigt he t algemeen maatschappelij k belang en zorgt e r op basis daarvan voor da t he t gezinssysteem samen met zij n omgeving e n de professionals kan werken aan duurzame oplossingen. Specifiek heef t d e gemeente hierbi j twee verantwoordelijkheden. Ten eerste door he t organiseren van de ketensamenwerking tussen de professionals die nodig i s om huiselijk gewel d en kindermishandeling effectie f t e kunnen aanpakken. De inzet hierbi j is: 1. Zoveel mogelijk "aa n de voorkant" va n he t problee m te acteren, om tijdig erger t e voorkomen. 2. Een sluitende keten preventie-signalering-interventie-herste l en nazorg. In de tweede plaat s heef t d e lokale overheid de verantwoordelijkheid o m d e effectiviteit en de resultaten hierva n te (laten ) monitoren. De bovengemeentelijk e samenwerking - Vee l van de partners me t wie gemeente n de samenwerking organiseren, zijn bovenlokaa l actief. Daaro m i s het belangrij k o m o p dat schaalnivea u ook afspraken te make n over samenwerking en monitoring. De ketensamenwerkin g Wij spreken over ketensamenwerking wannee r er uiteenlopende partije n nodig zijn o m een doel en een daarbij horen d resultaa t t e bereiken. Waarbij d e partners volgtijdelij k samenwerken op basis van een gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid voo r he t eindresultaat. leder e partne r zorg t e r daarbij voo r da t zijn eige n expertise e n inbren g daadwerkelijk bijdraag t aa n een gemeenschappelijk geformuleerd doel en een gezamenlijk vas t t e stellen resultaat. De aanpak van huiselij k gewel d e n kindermishandelin g staa t o f valt me t ketensamenwerking. We willen i n deze context benadrukke n da t de partners bi j deze samenwerking nie t alleen de gemeente e n de instellingen e n hun professional s zijn, maar dat oo k he t gezinssysteem en zijn omgevin g onderdee l uitmaken van de keten. We willen immer s de eigen kracht e n de eigen verantwoordelijkheid centraa l stellen. De ketensamenwerking bi j de aanpak van huiselij k gewel d en kindermishandeling rus t op vier pijlers : 1. Preventie. 2. Signalering. 3. Interventie. 4. Herste l & nazorg.

8 Voor een goede ketensamenwerking vinde n we het belangrijk o m per pijler de belangrijkste aandachtspunte n vast te leggen. Preventie - Hierbi j zijn kenni s en expertise, voorlichting e n de focus op risicofactoren de belangrijkste succesfactoren. Signalering - Hiervoo r is het nodig om te werken met een meldcode. Verder moet de vroegsignalering op orde zijn - nie t alleen op het niveau van het individu, maa r ook ten aanzien van doelgroepen die risico's lopen en ook op gebiedsniveau. Het is belangrij k om zo breed mogelij k relevant e maatschappelijk e partner s te betrekken, dus niet alleen zorg, maar ook bijvoorbeeld sportvereniginge n o f het onderwijs. Interventie - Belangrij k i s dat hier de hulpvraag van de client centraa l staat. Andere succesfactoren zijn: ervoor zorgen dat professionals over handelingsvaardighede n beschikken, dat er een systeemgerichte aanpak wordt gevolgd en dat de samenwerking ook daadwerkelijk sluitend is. Herstel & nazorg - Centraa l staat he t duurzaam doorbreken van de geweldsspiraal om zo de kans op herhaling zo klein mogelijk t e houden. Verantwoordelijkheden De verantwoordelijkheid lig t op drie niveaus: 1. D e gemeente - D e gemeentelijke overheid zorgt ervoo r dat op lokaal nivea u preventie, interventie, nazor g en consultatie & advies in beleid en contracten met zorgverleners geregeld zijn en dat het lokale zorgnetwerk o p orde, c.q. toegerus t is om die taken te kunnen uitvoeren. Dit houd t teven s i n de verantwoordelijkheid o m ervoor te zorgen dat ook voor iedereen duidelijk i s wie op plaatselijk nivea u wat doet i n de ketensamenwerking bij de aanpak van huiselij k gewel d en kindermishandeling. 2. Bovengemeentelij k - d e gemeenten formuleren gezamenlijk belei d ten behoeve van een ketengerichte aanpa k van huiselij k geweld, gebaseerd op de pijlers: preventie, signalering, interventi e e n herstel & nazorg. Die verantwoordelijkhei d houdt teven s i n de keten te monitoren. Verder ligt op dit niveau de verantwoordelijkheid voo r de slachtofferopvang voo r mensen die vanwege ernsti g huiselijk gewel d de thuissituatie hebbe n moeten verlaten en voor de specialistische ambulante hulp. Overige bovengemeentelijk e verantwoordelijkheden betreffe n he t faciliteren va n de samenwerking en de noodzakelijke bestuurlijk e afstemmin g en regie. 3. D e zorginstellingen - Elke organisatie zorg t op basis van het eigen maatschappelijke mandaat, c.q. de eigen kerntaak of het eigen professionel e specialisme, voor een actief aandee l in de ketensamenwerking.

9 Deze verdeling va n verantwoordelijkheden slui t naadloos aan op de kantelings - gedachte i n het sociale domein. D e overheid zorgt voo r de randvoorwaarden, he t maatschappelijke vel d - instellinge n en zorgverleners - neme n verantwoordelijkhei d voor de taakuitvoering e n de kwaliteit en effectiviteit daarvan. We verwachten daarbi j vanui t da t veld een proactieve houdin g o m problemen snel en laagdrempelig op te lossen en de bereidheid o m hierove r actie f verantwoording a f t e leggen. Me t deze verdeling van verantwoordelijkheden bouwe n we tevens een goed systeem van checks and balances waarmee we, indie n nodig, i n gezamenlijkheid tijdi g kunnen bijsturen. Beleid en uitvoerin g Deze visie sluit aa n op de uitgangspunten va n de Regionale Agenda en Regiovisie OGGz Ten aanzien van preventie e n signalering zal er nog aanvullen d beleid nodig zijn. Ons streven i s om daari n zoveel mogelijk gezamenlij k o p te trekken. Tevens zal er een gezamenlijk uitvoeringspla n nodi g zijn, waarbij w e overigen s wel ruimte willen biede n aan eigen accenten i n de subregio's Rij k van Nijmege n e n Rivierenland. Een aantal keuzes in de uitvoering i s al vastgesteld in : 1. He t Functionee l Programma van Eise n voor he t Advies- en Meldpunt Huiselij k Geweld en Kindermishandelin g (AMHK), d.d. 31 maar t He t Handelingsprotocol voor he t Advies- en Meldpunt Huiselij k Geweld en Kindermishandeling (AMHK), d.d. 4 juni Tot slo t Een visie roept - terecht! - vee l verwachtingen op. Zeker als we di e visie ook koppele n aan duidelijke maatschappelijk e normen : mensen moeten vrij kunnen zijn va n afhankelijkheden waarvoo r ze niet gekozen hebben, mensen hebben he t rech t o p basisveiligheid - norme n di e ook hu n grondslag vinden i n onze democratische rechtsstaat. Maar tegelijkertijd weten w e oo k da t d e samenleving minder maakbaar i s dan we som s zouden wensen. Huiselijk geweld en kindermishandelin g zij n veelal uitingsvormen van buitengewoon complex e problematiek bi j mensen die, vaak over generaties heen, een verleden hebben da t he n gevormd heef t - o f wellicht bete r gezegd: misvormd heeft. Gaat een visie ons helpen om di t allemaa l op te lossen? De vraag stellen i s hem beantwoorden. Ne e - helaa s zullen we, ondanks a l onze inspanningen, ook i n de komende jaren tege n mensonterend e toestanden blijve n aanlopen. Zaken die, hoe schokkend ook, onde r onze radar gebleven zijn o f die w e uiteindelijk toch nie t hebben kunne n oplossen. Dat doet overigen s niet s a f aan de integriteit en relevantie va n onze visie. Die helpt on s immers om telkens weer explicie t te make n wat w e i n onze samenleving nie t aanvaardbaar vinden. En door da t steed s

10 opnieuw ui t t e dragen, levere n we uiteindelij k een duurzame bijdrag e aa n he t handhaven van de normen e n de waarden op basis waarvan we huiselij k gewel d e n kindermishandeling buite n onz e maatschappelijke ord e plaatsen. Bij alle onmacht waa r we de komende jaren tegenaan zullen lopen, onderstreept da t de macht di e we i n laatste instanti e w e I hebben en waarvan he t d e moeite waard i s om die te blijve n onderstrepen.