Notitie Monitoring Schinveldse Bossen 2006

Transcriptie

1 Notitie Monitoring Schinveldse Bossen 2006 Rense Haveman & Niels Gilissen mei 2007 Dienst Vastgoed Defensie, Directie Noord Inventarisatie & Monitoring

2 2

3 Colofon Inventarisatie en Monitoring van Natuurwaarden op Defensieterreinen Dienst Vastgoed Defensie, directie Noord Inventarisatie en Monitoring Postbus AA Wageningen Notitie Monitoring Schinveldse Bossen 2006 Inventarisatie: A. van der Berg, N. Gilissen, R. Haveman, M. Hornman, I. de Ronde, R. van der Wijngaart Datum: juni-oktober 2006 Auteurs: R. Haveman & N. Gilissen 3

4 4

5 1 Inleiding In 1998 zijn de natuurwaarden van het militaire terrein Schinveldse Bossen in kaart gebracht, waarbij aandacht is besteed aan de vegetatie, libellen, dagvlinders en broedvogels (Van der Berg & Pahlplatz 2000). Uit deze en eerdere inventarisaties bleek de waarde van dit terrein voor diverse soorten en gemeenschappen. Zo werden verschillende bostypen gekarteerd en werden enkele plantensoorten van de Rode Lijst aangetroffen, te weten Koningsvaren (enkele exemplaren), Fraai hertshooi (ongeveer 10 exemplaren) en Klein glidkruid (enkele exemplaren). Een aanvullende inventarisatie bracht ook een groeiplaats van Bleke zegge aan het licht (Felix & Verbeek 2004). De broedvogelgroep van oude loofbossen was goed ontwikkeld en bovendien werd een territorium van de Rode Lijst-soort Geelgors aangetroffen. Het Bruin blauwtje was de enige vlindersoort van de Rode Lijst die tijdens de kartering werd gevonden, maar in 1994 kwam hier ook nog de zeldzame Kleine ijsvogelvlinder voor. In januari 2006 is ongeveer 6 hectare van het bos op het militaire terrein Schinveldse Bossen omgevormd tot hakhout ten behoeve van de vliegveiligheid op vliegbasis Geilenkirchen. Tijdens de werkvoorbereiding van de bosomvorming bleek dat een deel van de soorten en groeiplaatsen van bijzondere soorten sterk beschadigd zijn doordat ze in het actiekamp lagen (Sprong 2006). Tussen mei en oktober 2006 is een monitoring uitgevoerd om de effecten van deze kap na te gaan. Hierbij zijn vijf pq s ingericht, waarin de vegetatieontwikkeling in de gekapte strook wordt gevolgd. Bovendien is de verspreiding nagegaan van een aantal zeldzame soorten die een zaadbank vormen. Buiten de gekapte strook zijn vegetatieopnamen gemaakt om bij een volgende vegetatiekartering (gepland voor 2012) een uitspraak te kunnen doen over de bosontwikkeling. Voor de fauna zijn een viertal bezoeken gebracht in de gunstigste periode voor de te verwachten dagvlinder- en libellensoorten (juniaugustus). Het hele gebied is hierbij doorkruist en alle soorten dagvlinders en libellen zijn genoteerd, waarbij speciaal gelet is op de Kleine ijsvogelvlinder. Verder is het gebied gericht onderzocht op mierennesten, met nadruk op de kapvlakte. In deze notitie worden de resultaten van de monitoring gepresenteerd. 5

6 6

7 2 Resultaten PQ s In bijlage 1 zijn de gegevens van de vijf pq s opgenomen. Hoewel dit de eerste opname is van deze pq s en er dus nog geen conclusies getrokken kunnen worden over de vegetatieontwikkeling zijn er wel een paar opvallende waarnemingen te melden. De vegetatie van de kapvlakte lijkt sterk op de vegetatie van de bossen voor de kap (zie Van der Berg & Pahlplatz 2000). De dominante soorten uit de kruidlaag van de bostypen veelal bramen of Adelaarsvaren zijn ook dominant in de pq s op de kapvlakte. De vegetatie van de kapvlakte is echter wel veel soortenrijker dan de vegetatie van de bossen. Behalve bosplanten zijn het vooral allerlei akkeronkruiden die lijken te profiteren van de kap. Daarnaast zijn diverse zeldzame kapvlaktesoorten aangetroffen die uit de zaadbank komen: Bleke zegge, Boszegge, Ruige veldbies, Grote veldbies, Fraai hertshooi, Gevleugeld hertshooi en Klein glidkruid. Deze soorten werden in 1998 niet aangetroffen in het bos. Dit was de aanleiding deze soorten nauwkeurig te karteren. De meeste boomstronken lijken goed uit te lopen, ondanks de ouderdom. Figuur 1. Adelaarsvaren op het hoogste deel van de kapvlakte. Deze bosrelict-soort was hier ook vegetatievormend aanwezig in de ondergroei van het loofbos voor de omvorming. Kartering zaadbanksoorten In bijlage 2 zijn kaartjes opgenomen van een aantal plantensoorten die hebben geprofiteerd van het kappen van de bosstrook en die uit de zaadbank afkomstig zijn. Het gaat deels om zeldzame en zeer zeldzame soorten, zoals Bleke zegge, Fraai hertshooi en Klein glidkruid, waarvan twee ook in 1998 werden aangetroffen. Toen betrof het echter zeer kleine populaties, die zich alleen nog op een enkel bospad konden handhaven. Vooral de zeggesoorten (samengenomen in het kaartje) en Klein glidkruid hebben een spectaculaire regeneratie vanuit de zaadbank laten zien. Het is opvallend dat de soorten vooral daar lijken voor te komen waar de bodem gestoord is, vooral in rijsporen die zijn ontstaan

8 tijdens de werkzaamheden. Op plaatsen waar het strooiselpakket intact is gebleven zijn de zaadbanksoorten nauwelijks teruggekomen. Figuur 2. Boszegge (Carex sylvatica) en Klein glidkruid (Scutellaria minor), twee hakhoutsoorten die slechts kunnen regeneren uit de zaadbank vlak na de kap van de boomlaag. Vegetatieopnamen bossen De vegetatieopnamen die in de bossen zijn gemaakt, zijn gedigitaliseerd en opgenomen in de vegetatiedatabank die in beheer is bij de Inventarisatie- en Monitoringgroep. Bij het maken van deze opnamen is geconstateerd dat in de bossen de veenmossen lijken toe te nemen. De oorzaak hiervan is vernatting van het terrein; waardoor dit wordt veroorzaakt is onduidelijk. Verspreidingsonderzoek dagvlinders, libellen en mieren De Kleine ijsvogelvlinder komt nog steeds in het gebied voor met een populatie die niet veel kleiner is dan voor de kap. In 2004 zijn maximaal 17 exemplaren aangetroffen, waaronder enkele exemplaren in de huidige kapvlakte (Felix & Verbeek 2004). In 2006 zijn maximaal 12 exemplaren waargenomen. De waarnemingen zijn allemaal gedaan langs bospaden, voornamelijk langs de Grote Allee. In de kapvlakte zijn geen waarnemingen van de soort gedaan. Of het ontbreken van de soort te maken heeft met de kap of met het vertrappen van de vegetatie door de actievoerders winter (Sprong 2006) is onduidelijk. De overige waargenomen dagvlinder- en libellensoorten betroffen algemene soorten. In totaal zijn op de kapvlakte 21 mierennesten van de Rode bosmier aangetroffen. Het betroffen meestal kleine nesten in aanbouw. Dit betekent dat de Rode bosmier zich heeft uitgebreid; in 2004 werden 7 nesten binnen de kapcontour aangetroffen. 8

9 3 Conclusies Herinvoer van het hakhoutbeheer op het militaire terrein Schinveldse Bossen heeft een positief effect gehad op de natuurwaarde. Vooral de vestiging van zeldzame plantensoorten uit de zaadbank heeft hiertoe bijgedragen. Voor Engeland is beschreven dat elk oud bos zijn eigen soorten heeft die juist na het kappen van het bos uit de zaadbank tot ontwikkeling komen (Rackham 2003, 2006). Ook voor Nederland is aannemelijk gemaakt dat traditioneel bosbeheer van oude bosrestanten ten goede komt aan allerlei bosrelict-soorten (Bijlsma et al. 2001). De geconstateerde regeneratie van zaadbanksoorten is het sterkst op plaatsen waar bodemverwonding heeft plaatsgevonden. De conclusie is dat herinvoer van hakhoutbeheer op het militaire terrein Schinveldse Bossen gunstig is geweest voor een aantal plantensoorten, kenmerkend voor oude bosstandplaatsen. Voor de onderzochte insectenfauna heeft de kap op korte termijn hooguit lokaal negatieve gevolgen gehad, maar op populatieniveau zal dit niet of nauwelijks effect hebben. Het aantal nesten van de Rode bosmier is zelfs verdrievoudigd. Door de grootte en aard van het gebied in relatie tot de kap, zijn populaties van diersoorten in staat de eventuele negatieve korte termijn gevolgen op te vangen, omdat er nog steeds voldoende geschikt leefgebied in de directe nabijheid voorhanden is. Met het juiste beheersregime op de kapvlakte zal op de lange termijn meer leefgebied voor soorten van halfbeschaduwde bossen gecreëerd kunnen worden. Hier zou de Kleine ijsvogelvlinder van kunnen profiteren. Figuur 3. Beeld van het laagste deel van de kapvlakte. Naast een bramenlaag (met enkele typsiche Zuidlimburgse bosrelictsoorten) valt vooral de hergroei vanuit de boomstompen op. 9

10

11 4 Literatuur Bijlsma, R.J., H. van Blitterswijk, A.P.P.M. Clerkx, J.J. de Jong, M.N. van Wijk & L.J. van Os (2001). Bospaden voor bosplanten. Alterra-rapport 193, Alterra, Wageningen, 100 pp. Felix, R.P.W.H. & P.J.M. Verbeek, Flora- en faunaonderzoek In de Roet Onderbanken Natuurinventarisatie ten behoeve van ontheffing op de flora- en faunawet. Natuurbalans Limes Divergens BV, Nijmegen. Rackham, O., Ancient Woodlands: it s history, vegetation and uses in England. Castlepoint Press, Kirkcudbrightshire, 584 pp. Rackham, O., Woodlands. New Naturalist Series 100. Harper Collins, New York, 592 pp. Sprong, R., 2006.Bosomvorming In de Roet, Schinveldse Bossen, gemeente Onderbanken. Bescherming Flora en Fauna. Notitie IPC Groene Ruimte, Arnhem. Van der Berg, A. & R. Pahlplatz, Schinveldse Bossen, In de Roet. Inventarisatie natuurwaarden Adviesgroep Vegetatiebeheer, i.s.m. Dienst Gebouwen, Werken & Terreinen, Wageningen. 11

12 12

13 Bijlage 1: Gegevens permanente kwadraten Defnummer : SbQ00106 Datum (jaar/maand/dag) : 2006/08/15 X-coordinaat : Y-coordinaat : Lengte proefvlak (m) : Breedte proefvlak (m) : Bedekking totaal (%) : 40 Bedekking struiklaag (%) : 5 Bedekking kruidlaag (%) : 40 Bedekking moslaag (%) : 1 Hoogte (hoge) struiklaag (m) : 1.5 Gem. hoogte (hoge) kruidl (cm) : 30 Maximale hoogte kruidlaag (cm) : 50 Schinveldse bossen, pq, in hoek van kapvlakte nabij paardenwei, lage begroeiing gedomineerd door bramen div. spec, staande gekapte bomen, veel strooisel, veel dood hout, rubus totaal 30%, conyza sumatrensis ingevoerd als species./ab06091@ir06174 Agrostis canina-kl +p Moerasstruisgras Atrichum undulatum-ml +p Groot rimpelmos Atriplex prostrata-kl +r Spiesmelde Betula pendula-kl +r Ruwe berk Betula pubescens-s1 2a Zachte berk Brachythecium rutabulum-ml +p Gewoon dikkopmos Calamagrostis epigejos-kl +p Duinriet Calluna vulgaris-kl +r Struikhei Campylopus pyriformis-ml +p Breekblaadje Carex pallescens-kl +p Bleke zegge Chamerion angustifolium-kl +r Wilgenroosje Chenopodium album-kl +r Melganzenvoet Circaea lutetiana-kl +r Groot heksenkruid Cirsium arvense-kl +r Akkerdistel Conyza canadensis-kl +p Canadese fijnstraal Conyza sumatrensis-kl +p Asterfijnstraal (G) Corylus avellana-kl 1b Hazelaar Corylus avellana-s1 +a Hazelaar Dactylis glomerata-kl +r Kropaar Dicranella heteromalla-ml +p Gewoon pluisjesmos Dicranum scoparium-ml +p Gewoon gaffeltandmos Epilobium ciliatum-kl +r Beklierde basterdwederik Epilobium tetragonum-kl +p Kantige basterdwederik s.l. Eupatorium cannabinum-kl +p Koninginnenkruid Hypochaeris radicata-kl +r Gewoon biggenkruid Juncus bulbosus-kl +p Knolrus Juncus effusus-kl 2m Pitrus Lonicera periclymenum-kl 2m Wilde kamperfoelie Luzula pilosa-kl +r Ruige veldbies Mnium hornum-ml +p Gewoon sterrenmos Pinus sylvestris-kl +p Grove den Pteridium aquilinum-kl 2a Adelaarsvaren Quercus robur-kl +p Zomereik Rubus geniculatus-kl r Gewone braam (R. geniculatus) Rubus gratus-kl +p Gewone braam (R. gratus) Rubus idaeus-kl +p Framboos Rubus iuvenis-kl 2a Rubus macrophyllus-kl 2b Gewone braam (R. macrophyllus) Rubus nessensis-kl +p Gewone braam (R. nessensis) Rubus plicatus-kl +p Gewone braam (R. plicatus) Rubus sprengelii-kl 1b Gewone braam (R. sprengelii) Senecio inaequidens-kl +p Bezemkruiskruid Senecio sylvaticus-kl +r Boskruiskruid Sonchus asper-kl +r Gekroesde melkdistel Sonchus oleraceus-kl +r Gewone melkdistel Sorbus aucuparia-kl 2m Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia-s1 +p Wilde lijsterbes Taraxacum species-kl +p Paardenbloem (G) Viburnum opulus-ml +p Gelderse roos 13

14 Defnummer : SbQ00206 Datum (jaar/maand/dag) : 2006/08/15 X-coordinaat : Y-coordinaat : Bloknummer : Lengte proefvlak (m) : Breedte proefvlak (m) : Bedekking totaal (%) : 70 Bedekking struiklaag (%) : 15 Bedekking kruidlaag (%) : 35 Bedekking moslaag (%) : 40 Bedekking strooisellaag (%) : 96 Hoogte (hoge) struiklaag (m) : 1.5 Gem. hoogte (hoge) kruidl (cm) : 30 Maximale hoogte kruidlaag (cm) : 100 Schinveldse bossen, pq nr 2, hoger in kapvlakte dichterbij vliegveld (nabij lampenrij), met uitgroei van Rhamnus, Sorbus, Fraxinus en overstaanders van Corylus avellana, weinig ondergroei, Rubus totaal 3a, veel dood hout, moslaag deels dood, Conyza sumatrensis ingevoerd als species; pq voor een deel begreppeld, soorten in greppels: gna uli, jun eff, pol lap, rub cf amb, pol avi, car syl/pal, pla maj maj, lot cor cor, jun buf, gal uli, poa ann, jun bul, scu min, car cf rem, eur pra, mni hor/ab06092 Agrostis canina-kl +p Moerasstruisgras Alnus glutinosa-kl +p Zwarte els Alnus glutinosa-s1 2a Zwarte els Atriplex prostrata-kl +r Spiesmelde Betula pubescens-s1 2a Zachte berk Brachythecium rutabulum-ml +p Gewoon dikkopmos Calamagrostis epigejos-kl +p Duinriet Carex remota-kl r IJle zegge Carex species-kl +p Zegge (G) Carpinus betulus-kl +p Haagbeuk Chenopodium album-kl +r Melganzenvoet Cirsium arvense-kl +p Akkerdistel Cirsium vulgare-kl +p Speerdistel Conyza canadensis-kl +p Canadese fijnstraal Conyza sumatrensis-kl +p Canadese fijnstraal Conyza species-kl +p Asterfijnstraal (G) Corylus avellana-s1 +a Hazelaar Daucus carota-kl r Peen Deschampsia cespitosa-kl +r Ruwe smele Echinochloa crus-galli-kl r Hanenpoot Eurhynchium praelongum-ml +p Fijn laddermos Eurhynchium striatum-ml 3b Geplooid snavelmos Fraxinus excelsior-kl +p Gewone es Fraxinus excelsior-s1 +a Gewone es Galinsoga quadriradiata-kl +r Harig knopkruid Galium uliginosum-kl +r Ruw walstro Gnaphalium uliginosum-kl +r Moerasdroogbloem Holcus lanatus-kl +r Gestreepte witbol Humulus lupulus-kl r Hop Hypochaeris radicata-kl +p Gewoon biggenkruid Juncus bufonius-kl 1p Greppelrus Juncus bulbosus-kl 1p Knolrus Juncus effusus-kl 2m Pitrus Lactuca serriola-kl r Kompassla Lonicera periclymenum-kl 1p Wilde kamperfoelie Lotus corniculatus v. corniculatus-kl +r Gewone rolklaver Lythrum salicaria-kl +r Grote kattenstaart Mnium hornum-ml +p Gewoon sterrenmos Persicaria lapathifolia-kl +r Beklierde duizendknoop Pinus sylvestris-kl r Grove den Plantago major s. major-kl +r Grote weegbree s.s. Poa annua-kl +r Straatgras Polygonum aviculare-kl +r Gewoon varkensgras Quercus robur-kl 1p Zomereik Rhamnus frangula-s1 +r Sporkehout Rosa canina-kl +r Hondsroos Rubus gratus-kl +r Gewone braam (R. gratus) Rubus idaeus-kl +r Framboos Rubus iuvenis-kl 2a Rubus macrophyllus-kl 2a Gewone braam (R. macrophyllus) Rubus plicatus-kl 1p Gewone braam (R. plicatus) Rubus pyramidalis-kl +r Gewone braam (R. pyramidalis) Rubus sprengelii-kl 2a Gewone braam (R. sprengelii) Salix cinerea-kl +r Grauwe en Rossige wilg Scutellaria minor-kl +r Klein glidkruid Senecio inaequidens-kl +p Bezemkruiskruid Senecio jacobaea-kl r Jakobskruiskruid s.l. Solanum nigrum-kl +p Zwarte en Beklierde nachtschade Sonchus asper-kl +r Gekroesde melkdistel Sorbus aucuparia-kl 2m Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia-s1 1a Wilde lijsterbes Taraxacum species-kl +r Paardenbloem (G) 14

15 Thuidium tamariscinum-ml +p Gewoon thujamos Tussilago farfara-kl +r Klein hoefblad Viburnum opulus-kl +r Gelderse roos Viola reichenbachiana + V. riviniana-kl +p Donkersporig en Bleeksporig bosviooltje 15

16 Defnummer : SbQ00306 Datum (jaar/maand/dag) : 2006/08/15 X-coordinaat : Y-coordinaat : Lengte proefvlak (m) : Breedte proefvlak (m) : Bedekking totaal (%) : 70 Bedekking struiklaag (%) : 10 Bedekking kruidlaag (%) : 60 Bedekking moslaag (%) : 4 Bedekking strooisellaag (%) : 96 Hoogte (hoge) struiklaag (m) : 5.0 Gem. hoogte (hoge) kruidl (cm) : 50 Maximale hoogte kruidlaag (cm) : 120 Schinveldse bossen, pq nr 3, in Moliniagedeelte aan rechterkant van weg, pollen Molinia, liggende dode berken en greppels, hergroei van berk, weinig rubus totaal 1b/AB06093@IR06175 Agrostis canina-kl +r Moerasstruisgras Atrichum undulatum-ml +p Groot rimpelmos Betula pendula-kl +p Ruwe berk Betula pendula-s1 2a Ruwe berk Betula pubescens-kl +p Zachte berk Brachythecium rutabulum-ml +p Gewoon dikkopmos Carex pilulifera-kl +r Pilzegge Ceratodon purpureus-ml +p Gewoon purpersteeltje Chenopodium album-kl +r Melganzenvoet Cladonia macilenta-ml +r Dove heidelucifer Corylus avellana-kl +r Hazelaar Deschampsia flexuosa-kl 2m Bochtige smele Dicranella heteromalla-ml +p Gewoon pluisjesmos Dryopteris carthusiana-kl +r Smalle stekelvaren Eurhynchium praelongum-ml +p Fijn laddermos Hypericum perforatum-kl +r Sint-Janskruid Lonicera periclymenum-kl 1a Wilde kamperfoelie Lophocolea heterophylla-ml +p Gedrongen kantmos Mnium hornum-ml +p Gewoon sterrenmos Molinia caerulea-kl 4a Pijpenstrootje Orthodontium lineare-ml +p Geelsteeltje Pohlia nutans-ml +p Gewoon peermos Polytrichum formosum-ml +p Fraai haarmos Prunus serotina-kl +p Amerikaanse vogelkers Prunus serotina-s1 +p Amerikaanse vogelkers Pseudoscleropodium purum-ml +p Groot laddermos Quercus robur-kl +p Zomereik Rhamnus frangula-kl +p Sporkehout Rhamnus frangula-s1 +p Sporkehout Rubus geniculatus-kl 1b Gewone braam (R. geniculatus) Rubus gratus-kl 1p Gewone braam (R. gratus) Rubus integribasis-kl +p Rubus nessensis-kl +r Gewone braam (R. nessensis) Rubus plicatus-kl +p Gewone braam (R. plicatus) Rubus sprengelii-kl +r Gewone braam (R. sprengelii) Senecio inaequidens-kl +r Bezemkruiskruid Sorbus aucuparia-kl +p Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia-s1 +p Wilde lijsterbes 16

17 Defnummer : SbQ00406 Datum (jaar/maand/dag) : 2006/10/02 X-coordinaat : Y-coordinaat : Lengte proefvlak (m) : Breedte proefvlak (m) : Bedekking totaal (%) : 70 Bedekking struiklaag (%) : 2 Bedekking kruidlaag (%) : 70 Hoogte (hoge) struiklaag (m) : 2.0 Gem. hoogte (hoge) kruidl (cm) : 40 Maximale hoogte kruidlaag (cm) : 70 Schinveld, Onderbanken, Zuid-Limburg/PQ van gekapte strook in vliegfunnel; lage begroeiing met uitlopende stobben van div.boom- en struiksoorten met tamelijk dichte laag van Rubus en Melampyrum/CONYZSPE= C. sumatrensis, verzameld voor NHN/hoekpunten: I = 198, ,270; II = 198, ; III = 198, ,250; IV = 198, /p.a. Haveman 341 Agrostis capillaris-kl +p Gewoon struisgras Arabidopsis thaliana-kl +p Zandraket Athyrium filix-femina-kl +r Wijfjesvaren Atrichum undulatum-ml +p Groot rimpelmos Betula pendula-kl r Ruwe berk Brachythecium rutabulum-ml +p Gewoon dikkopmos Calamagrostis epigejos-kl +p Duinriet Campylopus pyriformis-ml 2m Breekblaadje Carex remota-kl +r IJle zegge Carpinus betulus-kl r Haagbeuk Castanea sativa-kl +r Tamme kastanje Chenopodium album-kl r Melganzenvoet Cirsium arvense-kl r Akkerdistel Cirsium vulgare-kl +p Speerdistel Conyza canadensis-kl +p Canadese fijnstraal Conyza species-kl +p Asterfijnstraal (G) Corylus avellana-kl +r Hazelaar Corylus avellana-s2 +r Hazelaar Daucus carota-kl r Peen Dryopteris species-kl r Niervaren (G) Epilobium tetragonum-kl +p Kantige basterdwederik s.l. Eupatorium cannabinum-kl r Koninginnenkruid Galeopsis tetrahit-kl +p Gewone hennepnetel Hedera helix-kl +r Klimop Holcus lanatus-kl +p Gestreepte witbol Hypochaeris radicata-kl +p Gewoon biggenkruid Juncus effusus-kl +r Pitrus Leontodon saxatilis-kl r Kleine leeuwentand Lonicera periclymenum-kl 1b Wilde kamperfoelie Luzula campestris-kl +r Gewone veldbies Luzula sylvatica-kl r Grote veldbies Melampyrum pratense-kl 2m Hengel Moehringia trinervia-kl 1p Drienerfmuur Pinus species-kl +r Den (G) Pohlia nutans-ml 2m Gewoon peermos Polygonum aviculare-kl r Gewoon varkensgras Prunus serotina-kl +p Amerikaanse vogelkers Prunus serotina-s2 +a Amerikaanse vogelkers Quercus robur-kl 1p Zomereik Quercus robur-s2 +a Zomereik Rhamnus frangula-kl +p Sporkehout Rhamnus frangula-s2 +p Sporkehout Rubus geniculatus-kl 1a Gewone braam (R. geniculatus) Rubus idaeus-kl +p Framboos Rubus macrophyllus-kl +p Gewone braam (R. macrophyllus) Rubus rosaceus-kl 4a Rubus sprengelii-kl 1a Gewone braam (R. sprengelii) Sambucus nigra-kl r Gewone vlier Scrophularia nodosa-kl +r Knopig helmkruid Senecio inaequidens-kl 1b Bezemkruiskruid Senecio vulgaris-kl +r Klein kruiskruid Solanum nigrum s. nigrum-kl +p Zwarte nachtschade s.s. Solidago gigantea-kl +r Late guldenroede Sonchus asper-kl +r Gekroesde melkdistel Sorbus aucuparia-kl +p Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia-s2 +r Wilde lijsterbes Taraxacum sectie Ruderalia-kl +r Gewone paardebloemen Teucrium scorodonia-kl +r Valse salie Verbascum thapsus-kl r Koningskaars 17

18 Defnummer : SbQ00506 Datum (jaar/maand/dag) : 2006/10/02 X-coordinaat : Y-coordinaat : Lengte proefvlak (m) : Breedte proefvlak (m) : Expositie (`NWZOVX') : W Inclinatie (graden) : 5 Bedekking totaal (%) : 85 Bedekking struiklaag (%) : 2 Bedekking kruidlaag (%) : 85 Bedekking moslaag (%) : 1 Hoogte (hoge) struiklaag (m) : 1.5 Gem. hoogte (hoge) kruidl (cm) : 40 Maximale hoogte kruidlaag (cm) : 80 Schinveld, Onderbanken, Zuid-Limburg/PQ van gekapte strook in vliegfunnel; door bramen en adelaarsvaren gedomineerde kapvlakte op ca. hoogste punt van het terrein; sterk onregelmatig microrelief//hoekpunten: I = 198, ,241; II = 198, ,229; III = 198, ,221; IV = 198, ,233 /p.a. Haveman 342 Agrostis capillaris-kl 1p Gewoon struisgras Arabidopsis thaliana-kl +p Zandraket Barbula species-ml +p Smaragdsteeltje p.p. (G) Betula pendula-kl +p Ruwe berk Betula pubescens-kl +p Zachte berk Brachythecium rutabulum-ml 2m Gewoon dikkopmos Bryum argenteum-ml 2m Zilvermos Calamagrostis epigejos-kl 1p Duinriet Calluna vulgaris-kl 1p Struikhei Campylopus pyriformis-ml 2m Breekblaadje Carex pilulifera-kl 1p Pilzegge Chamerion angustifolium-kl +r Wilgenroosje Chenopodium album-kl 2m Melganzenvoet Cirsium vulgare-kl +p Speerdistel Conyza canadensis-kl r Canadese fijnstraal Cytisus scoparius-kl 2m Brem Dryopteris species-kl +p Niervaren (G) Epilobium tetragonum-kl +r Kantige basterdwederik s.l. Galeopsis tetrahit-kl 1p Gewone hennepnetel Hedera helix-kl +p Klimop Holcus lanatus-kl +p Gestreepte witbol Hypnum jutlandicum-ml 2m Heideklauwtjesmos Hypochaeris radicata-kl +p Gewoon biggenkruid Juncus effusus-kl +p Pitrus Juncus tenuis-kl +r Tengere rus Lonicera periclymenum-kl +p Wilde kamperfoelie Luzula campestris-kl +p Gewone veldbies Mnium hornum-ml 2m Gewoon sterrenmos Moehringia trinervia-kl +p Drienerfmuur Ornithopus perpusillus-kl r Klein vogelpootje Poa annua-kl r Straatgras Poa nemoralis-kl +p Schaduwgras Pohlia nutans-ml 2m Gewoon peermos Polygonum aviculare-kl 1p Gewoon varkensgras Polytrichum formosum-ml +p Fraai haarmos Prunus serotina-s2 +r Amerikaanse vogelkers Pteridium aquilinum-kl 3b Adelaarsvaren Quercus robur-kl 1p Zomereik Quercus robur-s2 +a Zomereik Rhamnus frangula-kl 1p Sporkehout Rhamnus frangula-s2 +a Sporkehout Rubus gratus-kl 2a Gewone braam (R. gratus) Rubus idaeus-kl +p Framboos Rubus iuvenis-kl 3b Rubus macrophyllus-kl 1b Gewone braam (R. macrophyllus) Rubus pyramidalis-kl r Gewone braam (R. pyramidalis) Rubus sprengelii-kl 2a Gewone braam (R. sprengelii) Rumex acetosella-kl r Schapenzuring Rumex obtusifolius-kl +r Ridderzuring Senecio inaequidens-kl 1p Bezemkruiskruid Senecio vulgaris-kl +p Klein kruiskruid Solanum nigrum s. nigrum-kl r Zwarte nachtschade s.s. Sonchus oleraceus-kl +r Gewone melkdistel Sorbus aucuparia-kl 1p Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia-s2 +r Wilde lijsterbes Stellaria media-kl +p Vogelmuur Teucrium scorodonia-kl +r Valse salie 18

19 Bijlage 2: Verspreiding zaadbanksoorten 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 24

25 25