Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Cambodja Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage 15 september 1992 Van 7 tot en met 12 september jl. heb ik bezoeken gebracht aan de Nederlandse militaire eenheden die in het verband van de United Nations Transitional Authority in Cambodja (Untac) in Cambodja en Thailand werkzaam zijn. Achtereenvolgens bezocht ik het Nederlands personeel in Sisophon, Phum Bavel, Sok San, Phum Nimit, Siem Reap, Battambang, Phnom Penh, U Taphao en Bangkok. Een deel van het reisprogramma volgde ik samen met de minister voor Ontwikkelingssamenwerking, die zich in dezelfde periode onder meer op de hoogte stelde van de voortgang van een aantal in het verband van deze vredesoperatie relevante ontwikkelingsprojecten. Ook maakten wij van de gelegenheid gebruik gesprekken te voeren met de voorzitter van de «Supreme National Council», prins Norodom Sihanoek en de Speciale Vertegen woordiger van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, de heer J. Akashi. Daarnaast had ik een afzonderlijk onderhoud met de commandant van de militaire component van Untac, de Australische luitenant-generaal J. Sanderson. Niettegenstaande de nog steeds weigerachtige houding van de Rode Khmer integraal mee te werken aan de uitvoering van de Parijse Akkoorden worden bij het vredesproces opmerkelijke vorderingen gemaakt. Hoewel af en toe plaatselijke schermutselingen tussen eenheden van de Rode Khmer en die van het regeringsleger worden uitgevoerd, is nergens sprake van grote schendingen van het vredesbe stand. Inmiddels zijn van de vluchtelingen in Cambodja teruggekeerd. Aan hun repatriëring werkt de Rode Khmer boven verwachting mee. Vanaf 1 oktober zal Untac beginnen met de registratie van kiezers met het oog op de volgend jaar te houden vrije verkiezingen. Zowel prins Sihanoek, de heer Akashi als generaal Sanderson gaan er van uit dat, ongeacht de houding van de Rode Khmer, de verkiezingen in mei 1993 zullen worden gehouden. Het is van belang daarbij te beseffen dat meer dan 85% van het Cambodjaans grondgebied onder controle staat van partijen die wel hun medewerking verlenen aan de uitvoering van de Parijse Akkoorden en dat daar 90% van de Cambodjaanse S-DEF S-IZ F ISSN Sdu Uitgevenj Plantijnstraat 's Gravenhage 1992

2 bevolking woonachtig is. Hoewel Untac nog steeds problemen van logis tieke en personele aard kent, is in overeenstemming met de Parijse Akkoorden ook een begin gemaakt met de directe controle van Untac op de terreinen van buitenlandse zaken, nationale defensie, financiën, publieke veiligheid en informatie. Aan het herstel van de infrastructuur wordt hard gewerkt. Ook met het ruimen van mijnen door Cambodjaans personeel is een begin gemaakt. Inmiddels zijn ongeveer 700 Cambod janen voor dit werk opgeleid en volgen er op dit ogenblik nog eens 200 de daarvoor bestemde training. Naar verwachting zal de voor het herstel van het land wezenlijke mijnenruimoperatie binnenkort goed op gang komen nu daarvoor $ 6 miljoen beschikbaar is. Door de aanwezigheid van Untac heeft de bevolking merkbaar vertrouwen in de toekomst herwonnen. Dit leidt tot een overal zichtbare wederopleving van bedrij vigheid. Het mariniersbataljon Sedert de tweede helft van juni is het volledige mariniersbataljon in Cambodja ontplooid. Alle eenheden van het bataljon hebben met grote vindingrijkheid en rekening houdend met hun natuurlijke omgeving eigensoortige kampementen ingericht. Bij de bouwactiviteiten is ook de plaatselijke bevolking betrokken. De B en C-compagnie hebben hun kampen gevestigd in achtereenvolgens Sok San en Phum Nimit en bevinden zich op de door generaal Sanderson beoogde locaties. Te Phum Nimit bevindt zich ook het veldhospitaal van het bataljon. In verband met de vooralsnog weigerachtige houding van de Rode Khmer het Nederlands bataljon toegang te verlenen tot door hen beheerste delen van sector 1 hebben de A-compagnie en de D-compagnie zich nog niet kunnen vestigen in de voor hen beoogde locaties in achtereen volgens Pailin en Deisar. In opdracht van generaal Sanderson hebben de bataljonsstaf, de verzorgingscompagnie, de A-compagnie en het helikop terdetachement van de Koninklijke luchtmacht hun kamp opgeslagen in Sisophon. De D-compagnie heeft zich te Phum Bavel gevestigd. Twee mariniers zijn als liaison gestationeerd in Pailin en informeren de batal jonsstaf over de situatie ter plaatse. De door het bataljon meegenomen uitrusting blijkt goed te voldoen. In het bijzonder blijkt het meenemen van 42 «bandwagons», ruspvoertuigen die eigenlijk zijn bestemd voor verplaatsing door de sneeuw in Noord Noorwegen, een vondst. Zonder deze voertuigen zou bijvoorbeeld de in de jungle van Sok San gelegen B-compagnie zich nauwelijks of niet gedurende de natte moesson door het terrein kunnen verplaatsen. Ook het meegenomen verbindingsmaterieel functioneert goed. Een van de belangrijke taken van het bataljon vormt het inkwartieren van militairen van de verschillende facties en het opslaan van hun wapens. Bij de uitvoering van deze taak krijgt het bataljon de medewerking van zowel het regeringsleger (CPAF) als van de Witte Khmer (KPLNF). Te Phum Nimit zijn door de C-compagnie inmiddels 448 militairen van de CPAF gekantonneerd en zijn persoonlijke en andere wapens opgeslagen. Een groot aantal van deze militairen is met instemming van Untac met zogenoemd agrarisch verlof gezonden. Bij de B-compagnie te Sok San hebben zich 660 militairen van de KPLNF voor kantonnering gemeld en zijn hun wapens voor een deel opgeslagen. Aangezien Sok San omringd is door eenheden van de Rode Khmer mag, zolang die factie niet bereid is aan de kantonnering van haar militairen mee te werken, een aantal militairen van de Witte Khmer met toestemming van Untac in het bezit blijven van de persoonlijke wapens. De A en D-compagnieën hebben, aangezien zij nog geen toegang hebben gekregen tot het gebied dat wordt beheerst door de Rode Khmer nog geen militairen gekantonneerd.

3 In afwachting van hun ontplooiing in het gebied van de Rode Khmer vervullen ook de A en D-compagnie volop wezenlijke taken in het verband van het vredesproces. Hoe belangrijk ook, het kantonneren van militairen van de facties vormt immers slechts een van de taken van het bataljon. Hun aanwezigheid, evenals die van de andere compagnieën, wekt vertrouwen bij de bevolking. Met het veelvuldig uitvoeren van patrouilles en het verrichten van verkenningen wordt banditisme verhinderd en de stabiliteit in het gebied bevorderd. Zij verrichten waarnemingen bij grensposten, beveiligen voedseltransporten, slaan door de bevolking overgedragen wapens en mijnen op, onderhouden contacten met alle (ook Rode Khmer) in het gebied aanwezige facties, nemen het initatief tot herstel van infrastructuur en zijn daarbij behulpzaam en verlenen medische en humanitaire noodhulp. Een scala van activiteiten wordt ondernomen om het vertrouwen van de bevolking in Untac en het vresdesproces te winnen. Ik geef enkele voorbeelden. In Sisophon werd vorige week bijgedragen aan het herstel van vertrouwen in de lokale overheid door steun te verlenen bij een actie ter verhindering van illegale bouw door CPAF-militairen. In Phum Bavel heeft zich door de aanwezigheid van de D-compagnie weer een levendige marktplaats kunnen ontwikkelen en houdt de compagniesarts spreekuur in het lokale ziekenhuis dat een streekfunctie heeft. In Sok San is het initatief genomen tot de bouw van een ziekenhuis en is de B-compagnie behulpzaam bij het bouwen van bruggen in zowel gebied van de Witte als de Rode Khmer. De ziekenboeg wordt druk bezocht door patiënten van beide Khmer-groeperingen. In het gebied van Phum Nimit is sedert de aanwezigheid van de C-compagnie de huizenbouw verviervoudigd. In het veldhospitaal worden noodoperaties uitgevoerd op vooral slacht offers van ongevallen met mijnen. Zonder uitzondering vervullen alle eenheden van het bataljon met verve en volle overgave uiterst nuttige taken in het verband van de vredesoperatie. Het ligt dan ook geenszins in mijn voornemen de sterkte van het bataljon terug te brengen. Gezien de hulp die het bataljon verleent en kan verlenen heeft de minister voor Ontwikkelingssamenwerking aan de bataljonscommandant voor rehabili tatieprojecten ƒ ter beschikking gesteld. Het mijnenbestrijdingspersoneel De 27 Nederlandse militairen van de verschillende krijgsmachtdelen die zijn betrokken bij de mijnenbestrijdingsoperatie in Cambodja behoorden tot de eersten die naar dat land werden uitgezonden. Vijf van hen zijn werkzaam bij de planning en liaison cell te Phnom Penh en twee Nederlandse militairen werken op het hoofdkwartier van de mijnentrai ningseenheid in dezelfde stad. In zowel Siem Reap als in Battambang is een Nederlands team actief dat Cambodjaanse militairen traint in het ruimen van mijnen alsook een team dat toezicht houdt bij het ruimen van mijnen door Cambodjaans personeel. Door het team dat de training in Siem Reap verzorgt, zijn inmiddels ruim 70 Cambodjaanse militairen voor het opsporen en het ruimen van mijnen opgeleid. Het Nederlandse trainingsteam in Battambang heeft ruim 50 Cambodjanen voor deze taak opgeleid. Ik bezocht beide opleidingslokalen en woonde in Battambang een les bij die werd gegeven door een Indiaas trainingsteam. Aanvan kelijk werden pelotons van 20 Cambodjanen opgeleid. Inmiddels bestaat een klas uit 32 Cambodjaanse cursisten. Bij hun opleiding wordt gebruik gemaakt van Cambodjaanse tolken. De cursisten tonen zich enthousiast en zijn leergierig. Het is de bedoeling de beste Cambodjaanse cursisten zelf tot trainers op te leiden, zodat die hun landgenoten les kunnen geven. Inmiddels zijn door de Untac-trainingsteams ruim 700 Cambod janen opgeleid. Voor de betaling van het Cambodjaans personeel is nu

4 geld beschikbaar en ook over de hoogte van de vergoedingen en over de met het Cambodjaans personeel te sluiten contracten bestaat overeen stemming. De eerste opgeleide teams zijn aan de slag. Er zijn door hen duizenden mijnen geruimd. Binnenkort zal een begin worden gemaakt met het ruimen van mijnen langs de belangrijke weg van Sisophon naar Samraong (route 69). Het mijnenprobleem in Cambodja is van een zodanige omvang dat het in de eerstkomende jaren niet zal zijn op te lossen. Om met zoveel mogelijk succes te kunnen opereren, wordt prioriteit gegeven aan het ruimen van gebieden waar rust heerst. Hier is de kans dat opnieuw mijnen worden gelegd immers het kleinst. De Nederlandse trainings en «supervisory» teams dragen ook bij aan het «mine awareness program» van Untac aan de bevolking om het aantal ongelukken met mijnen tot een minimum te beperken. Ook zijn zij meer dan tot dusver het geval was, belast met het vernietigen van munitie en explosieven. Aangezien al een groot aantal Cambodjanen is opgeleid in het opsporen en ruimen van mijnen en er een groot tekort bestaat aan Untac-teams die daarbij toezicht houden, zal binnenkort een Nederlands trainingsteam worden afgelost door een «supervisory» team. De «movement control unit» Sedert begin juli zijn 46 Nederlandse militairen in Cambodja en Thailand actief bij het opvangen van op lucht en in zeehavens arriverend VN-personeel om die naar hun eindbestemming te dirigeren. Bij de staf van de «movement control unit» in Phnom Penh zijn daarnaast nog twee Nederlandse militairen werkzaam. Behalve met de laatstgenoemden sprak ik gedurende mijn bezoek met het van deze eenheid aanwezige personeel in Siem Reap, Battambang, U Tapao en Bangkok. Het werk van het personeel, waarvan de inzet vaak groot is, wordt onderlastige omstandigheden goed uitgevoerd. Er worden lange dagen gemaakt. Een probleem is dat wijzigingen in transportorders onvoldoende worden doorgegeven. De verbindingen en het materieel waarmee wordt gewerkt laten te wensen over. Het personeel is als kleine eenheid op verschil lende locaties in een aantal gevallen erg op zichzelf teruggeworpen. Er bestaat niet zozeer behoefte, als aanvankelijk gedacht, aan chauffeurs, maar aan personeel dat arriverend en vertrekkend VN-personeel opvangt. Om de bevoorrading te verbeteren, heb ik in overleg met de bevelhebber der zeestrijdkrachten besloten dat het personeel van de «movement control unit» met onmiddellijke ingang een beroep kan doen op voorraden van het mariniersbataljon. Ik zal in overleg met de bevelhebber der landstrijdkrachten bezien hoe de bestaande problemen bij deze eenheid het best kunnen worden opgelost. Personeel in de staf van Untac Met de in Phnom Penh aanwezige Nederlandse leden in de staf van Untac besprak ik de voortgang van de vredesoperatie en de problemen die zich daarbij voordoen. Ook werd een uiteenzetting gegeven over de volledige organisatiestructuur van Untac. Brigade-generaal K.C. Roos van het Wapen der Koninklijke marechaussee die de leiding heeft over de civiele politiecomponent van Untac heeft op dit ogenblik het bevel over ongeveer 2500 ongewapende politiefunctionarissen. Deze doen in de gebieden waar Untac toegang heeft dienst bij het toezicht op de onpar tijdigheid van de lokale politie Het is de bedoeling de totale sterkte van deze component op 3600 politiefunctionarissen te brengen, opdat bij elke politiepost in het land twee Untac-politiemensen hun waarnemingen kunnen doen. Tweede Kamer, vergaderjaar ,22818, nr. 1

5 Het F-27 detachement Het Nederlandse F-27 detachement bestaande uit drie vliegtuigen van dit type en 34 militairen opereert vanaf de Thaise marinebasis U Tapao. Dagelijks worden via de route U Tapao - Bangkok - Siem Reap - Phnom Penh - U Tapao pendeldiensten met VN-personeel gevlogen. Incidenteel worden andere vluchten uitgevoerd. Steeds is een bemanning gereed om te vliegen en de verbindingspost van het detachement is 24 uur per dag bezet. De vliegopdrachten worden door de Untac-«air cell» te Phnom Penh verstrekt. De vliegtuigen zijn zo ingericht dat zij ook gewonden kunnen vervoeren en voedsel kunnen droppen. Personeel van het detachement werkt nauw samen met dat van de «movement control unit» van de Koninklijke landmacht. De capaciteit van de Nederlandse vliegtuigen wordt niet volledig benut. Voor het vervoer van vracht wordt nauwelijks van de F-27 gebruik gemaakt omdat de Untac-«air cell» daarvoor ook de beschikking heeft over voor dat doel meer geschikte vliegtuigen van het type Hercules en Transall, alsmede MI-17, MI-26 en Puma-helikopters. Ook voor het vervoer van personen is het niet steeds mogelijk de volledige capaciteit van de F-27 te benutten. In verband met de vaak slechte weersomstandigheden en de slechte of geheel ontbre kende radarvoorzieningen op de Cambodjaanse vliegvelden moet namelijk steeds voldoende brandstof worden ingenomen om steeds een veilige terugkeer naar Bangkok of U Tapao mogelijk te maken. Bij de te vliegen route moet steeds een omweg over zee worden gemaakt omdat het gebied in de omgeving van Pailin door Untac niet als veilig wordt beschouwd. Technisch voldoen de vliegtuigen ook in het tropische klimaat goed. Een gemiddelde van één vlucht per dag wordt ook door de bemanningen, mede in het licht van het vele werk van het 334-squadron elders, als een te geringe belasting ervaren. Aan generaal Sanderson heb ik daarom verzocht te bezien of het aantal Nederlandse F-27 vliegtuigen kan worden verhinderd. Hij toonde zich bereid zulks na te laten gaan. Untac overweegt de vliegtuigen die nu op U Tapao zijn gestationeerd over te brengen naar het zeer slecht uitgeruste Cambodjaanse vliegveld Kampong Chhanng welke ongeveer 80 kilometer ten noorden van Phnom Penh is gelegen. Over de consequenties hiervan zal ik mij met de bevel hebber der luchtstrijdkrachten en zo nodig met de VN verstaan. Conclusies Tijdens mijn bezoek ben ik onder de indruk gekomen van de grote professionaliteit en inzet van vrijwel al het Nederlands personeel dat onder moeilijke omstandigheden aan de vredesoperatie in Cambodja deelneemt. Ook prins Sihanoek, de heer Akashi en generaal Sanderson brachten grote waardering voor het optreden van de eenheden van de Nederlandse krijgsmacht die in het verband van Untac zijn uitgezonden tot uitdrukkmg en toonden zich zeer erkentelijk voor de Nederlandse bijdrage aan deze vredesoperatie. Van een vermindering van de sterkte van het mariniersbataljon kan geen sprake zijn gelet op de vele belangrijke taken die de verschillende componenten ervan in het vredesproces vervullen. Van een vermindering zou bovendien een verkeerd signaal uitgaan naar de Rode Khmer, naar de Verenigde Naties en naar het eigen personeel. Ook in verband met de geopolitieke balans binnen de militaire component van Untac is legering van een voltallig Nederlands bataljon aan de grens met Thailand van belang. De Nederlandse inspanningen op het gebied van ontwikkelingssamen werking en van Defensie sluiten in het Cambodjaanse vredesproces naadloos op elkaar aan. Zonder het werk van de militaire component van Untac kan de wederopbouw, de economische en sociale ontwikkeling en

6 het herstel van de mensenrechten geen goede voedingsbodem vinden. Ik zal het verloop van de ontwikkelingen in het Cambodjaanse vredes proces en in het bijzonder de inspanningen van de Nederlandse militairen op de voet blijven volgen. Gelet op het belang van de militaire component in de vredesoperatie bij het vestigen van een duurzame vrede in Cambodja en de belangnjke rol die Nederlandse militairen daarbij vervullen, alsook omdat ik mij zeer met hun wel en wee verbonden voel, ben ik voornemens mij volgend voorjaar wederom ter plekke te oriën teren. De Minister van Defensie, A. L. ter Beek