WIjsbegeerte >> faculteit letteren en wijsbegeerte >> bacheloropleiding

Transcriptie

1 WIjsbegeerte >> faculteit letteren en wijsbegeerte >> bacheloropleiding

2 2 Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten Faculteit Letteren en Wijsbegeerte A. Engelen J. Crab, Photo Alto, Photo Disc Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie van deze brochure.

3 Inhoud 3 Voorwoord 5 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? 6 Studentgerichtheid 6 Innoverende academische opleidingen 6 Infrastructuur 6 Vorming 7 Antwerpen 7 Over Wijsbegeerte 8 Confrontatie met wijsgerige vragen 8 De opleiding is opgebouwd uit verschillende componenten 8 De bacheloropleiding Wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen voor- 9 ziet in vier mogelijkheden om een bachelordiploma Wijsbegeerte te behalen Studieopbouw 10 BaMa-structuur 10 Studieopbouw bacheloropleiding 10 Studieopbouw masteropleiding 10 Verder studeren na je universitair diploma 11 Wijsbegeerte, iets voor jou? 12 Belangstelling voor de diepere vragen van het menselijk (samen)leven 12 Hoe begin je eraan? 13 Welk diploma heb je nodig? 13 Studieduurverkorting 13 Introductiedag 13 Bachelor Wijsbegeerte: studieprogramma 14 Verschillende wijzen om een diploma te behalen 14 Volledig programma Wijsbegeerte 14 Major Wijsbegeerte + Minor andere studie 14 Bachelorprogramma met studieduurverkorting 15 Andere studie + Minor Wijsbegeerte 15 Bachelor eerste jaar 16 Bachelor tweede jaar 17 Bachelor derde jaar 19 Opleidingsonderdelen 20 Bachelor eerste jaar 20 Bachelor tweede jaar 27 Bachelor derde jaar 37

4 4 Inhoud De master Wijsbegeerte 41 Onderwijs en examens 42 Onderwijs 42 Studiepunten 42 Semestersysteem - Examens 43 Ombudspersoon 44 Internationaal 44 Studiebegeleiding 45 Studieadvies en studentenbegeleiding 45 Vakspecifieke begeleiding 46 Je kansen op de arbeidsmarkt 47 Oud-studenten van het departement Wijsbegeerte hebben 47 zo goed als allemaal een baan Voortstuderen na Wijsbegeerte 48 Specifieke lerarenopleiding 48 Master na Masteropleidingen 48 Hoe bereik je makkelijk de campussen? 49 Wegbeschrijving 49 Met de fiets 49 Met de bus of met de tram 49 Met de trein 49 Met de auto 49 Plattegrond van de campussen 50 Stadscampus 50 Campus Groenenborger 51 Campus Middelheim 52 Campus Drie Eiken 53 Bijkomende informatie 54 Provinciale informatiedagen 54 Infomomenten voor toekomstige studenten 54 Brochures over andere opleidingen 54 Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten 55 Faculteit Letteren en Wijsbegeerte 55

5 Voorwoord 5 Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt je weg naar onze universiteit gevonden en je wenst wellicht wat meer informatie over onze instelling en de studierichtingen die wij bieden. Dit boekje brengt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces. De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten. De bestaande opleidingen werden met ingang van het academiejaar omgevormd naar de bachelor- en masterstructuur. Vanaf werden de masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de Grote Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Hogere Zeevaartschool. Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de universiteit van je keuze en dat je je nadien goed voelt met je behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie. Als je naar één van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het aangenaam is om aan de Universiteit Antwerpen te studeren. Zowel onze medewerkers als studenten zullen je er graag over vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking! Universiteit Antwerpen Prof. dr. Alain Verschoren Rector

6 6 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? Studentgerichtheid De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen een vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei vragen en problemen. De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem. Studenten worden bovendien ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten. Innoverende academische opleidingen De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen, waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als voor praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook interna tionale faam geniet. De ivoren academische toren werd reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. De BaMa-structuur werd ook gezien als een kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd. Infrastructuur Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden.

7 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren? 7 De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim en het Nachtegalenpark. Studeer je op campus Drie Eiken dan kan je volop genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. Vorming De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, en bij personeel en studenten. Antwerpen Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kortom: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken. Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef Pieter Embrechts een lied U Aan het woord. In deze brochure vertellen wij graag over onze universiteit, daarna is het woord aan A!

8 8 Over Wijsbegeerte Confrontatie met wijsgerige vragen Iedereen wordt wel eens met wijsgerige vragen geconfronteerd. Sommige van die vragen duiken op in de eigen ervaring en nemen de vorm aan van vragen naar de diepere zin van het eigen bestaan en de wereld. Andere wijsgerige vragen liggen in het verlengde van problemen die onze cultuur en samenleving onvermijdelijk oproepen en waarop ook deskundigen vaak het antwoord schuldig blijven. Voor ethische problemen bijvoorbeeld is dat zonder meer duidelijk. Nog andere filosofische kwesties nestelen zich in de marge van de wetenschappelijke bedrijvigheid en hebben betrekking op de uiteenlopende manieren van kennisverwerving binnen de onderscheiden wetenschappelijke disciplines, of op de basisbegrippen waarmee in wetenschappen over natuur en mens wordt nagedacht. Voor wie over deze en vergelijkbare vraagstukken op een kritische en verantwoorde wijze verder wil denken, is filosofie leren de meest aangewezen weg. Een universitaire opleiding Wijsbegeerte is daarbij de meest betrouwbare gids. De opleiding is opgebouwd uit verschillende componenten Een aankomend filosoof moet niet alleen zijn of haar kritische denkvermogens en communicatieve vaardigheden (verder) aanscherpen. Filosoferen veronderstelt ook een grondige kennis van de wijsgerige traditie, inzicht in de fundamentele aspecten van het mens-zijn en vertrouwdheid met de fundamentele structuren van het culturele en maatschappelijke leven. Om aan al die aspecten voldoende aandacht te besteden, is de opleiding Wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen opgebouwd uit verschillende componenten: vaardigheden, geschiedenis van de wijsbegeerte, systematische wijsbegeerte, lectuur van filosofische auteurs, filosofische keuzevakken en niet-filosofische vakken. Deze componenten staan samen garant voor een degelijke algemene filosofische vorming.

9 Over Wijsbegeerte 9 De bacheloropleiding Wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen voorziet in vier mogelijkheden om een bachelordiploma Wijsbegeerte te behalen. In de eerste plaats kan je het volledige programma Wijsbegeerte volgen. Dat staat niet alleen garant voor een grondige algemene inleiding in de wijsbegeerte. Het heeft ook oog voor de algemene vorming van de studenten door hen in het eerste bachelorjaar de kans te geven kennis te maken met andere wetenschappen (zoals geschiedenis, sociologie, rechtsgeleerdheid, economie, fysica, enzovoort). In de tweede plaats kan je een Major Wijsbegeerte volgen (40 studiepunten per bachelorjaar uit het volledige programma Wijsbegeerte), gecombineerd met telkens 20 studiepunten aan vakken in één andere studierichting. Dit onderdeel uit een andere studierichting wordt Minor genoemd. Bij de samenstelling van die Minor wordt de student begeleid door de opleidingsverantwoordelijken en het onderwijssecretariaat. Ook met deze combinatie van een Major Wijsbegeerte met een Minor in een andere studierichting verwerf je het bachelordiploma Wijsbegeerte, en kan je doorstromen naar de Master Wijsbegeerte. Als derde mogelijkheid kan je het bachelorpogramma met studieduurverkorting (100 sp) volgen. Dit programma is toegankelijk voor studenten die reeds over een ander bachelordiploma beschikken. Tenslotte kan je er ook voor opteren om Wijsbegeerte als Minor in je programma op te nemen. Voorlopig is die optie uitsluitend mogelijk in combinatie met een Major Geschiedenis: je volgt de Major Geschiedenis, en je vult dit programma aan met één derde van je vakken in Wijsbegeerte. In één extra studiejaar kan je dan daarna een bachelordiploma Wijsbegeerte behalen, zodat je na 4 jaren over twee bachelordiploma s beschikt. De opleiding Wijsbegeerte wordt zowel in dag- als in avondonderwijs aangeboden. Het volledig programma en het majorprogramma kan je overdag volgen, de verkorte bachelorprogramma s avonds. Werkstudenten krijgen echter de toelating om het verkorte programma overdag te volgen, of in de mate van het mogelijke het volledige programma of het Majorprogramma s avonds. Verdere informatie over dit avondprogramma kan je vinden in een afzonderlijke brochure Studeren op maat: flexibel studeren, werken en studeren. De brochure is verkrijgbaar bij de achteraan vermelde diensten.

10 10 Studieopbouw BaMa-structuur De opleidingsprogramma s van de universiteiten werden vanaf academiejaar omgevormd tot een drie jaar durende academische bacheloropleiding en een één- of meerjarige Master. De masteropleiding Wijsbegeerte is een éénjarige masteropleiding (60 sp). Met een academisch bachelordiploma in handen heb je optimale kansen om een master aan te vangen. Studieopbouw bacheloropleiding De Universiteit Antwerpen garandeert een algemene vorming voor alle studenten Wijsbegeerte, en komt tegelijk tegemoet aan de eigen vaardigheden en interesses van elke individuele student. In de loop van de drie bachelorjaren kan je je algemene intellectuele vorming verbreden, krijg je een stevige basis in verschillende filosofische theorieën, onderzoeksmethoden en vaardigheden. Je leert filosofische vraagstukken duiden en analyseren, en op systematische wijze nadenken over uiteenlopende hedendaagse filosofische problemen. Studieopbouw masteropleiding Het diploma Bachelor Wijsbegeerte geeft toegang tot de masteropleiding, waarin je jouw algemene filosofische kennis verder kan uitdiepen en jouw filosofische specialisme verder kan aanscherpen. Het programma leidt tot de graad Master Wijsbegeerte. Wijsbegeerte: een drie jaar durende academische bacheloropleiding en een éénjarige master.

11 Studieopbouw 11 Verder studeren na je universitair diploma De verdere studie- en specialisatiemogelijkheden zijn: Specifieke lerarenopleiding Master na masteropleiding Doctoraatsopleiding Postacademische vorming Afzonderlijke brochures i.v.m. de verdere studie- en specialisatiemogelijkheden en de doctoraatsopleiding zijn verkrijgbaar bij de achteraan vermelde diensten.

12 12 Wijsbegeerte, iets voor jou? Belangstelling voor de diepere vragen van het menselijk (samen)leven Om aan de opleiding Wijsbegeerte te beginnen, heb je geen specifieke inhoudelijke voorkennis nodig. Een goede algemene begaafdheid volstaat. Een speciale belangstelling voor de diepere vragen van het menselijke (samen)leven is echter wel vereist. Bovendien moet je bereid zijn om je zonder vooroordelen in te werken in filosofische vragen, en om regelmatig en zelfstandig te werken. Het is ook belangrijk dat je méér en iets anders wil begrijpen dan je eigen levensgeschiedenis. Natuurlijk duiken wijsgerige vragen onder meer op uit eigen ervaringen, maar in de opleiding filosofie mag je niet in de eerste plaats concrete antwoorden verwachten op persoonlijke vragen. Een algemene goede begaafdheid en zin voor logisch denken zijn essentieel. Verder kunnen ook een sterk abstraheervermogen, oog voor detail en nuance, en een goed geheugen je slaagkansen verhogen. Om teksten van anderstalige auteurs vlot te kunnen begrijpen, is daarnaast een goede (passieve) kennis van Frans, Engels en Duits belangrijk. Bij deze beschrijving van belangrijke vaardigheden moet een kanttekening worden gemaakt. Mensen - ook filosofen - zijn voortdurend in beweging. De opleiding kan je helpen om (bepaalde van) deze vaardigheden verder te ontwikkelen: je hoeft nog geen filosoof te zijn als je aan de opleiding Wijsbegeerte wil beginnen.

13 Hoe begin je eraan? 13 Welk diploma heb je nodig? Om te worden toegelaten tot de bachelorstudie Wijsbegeerte, moet je in principe een diploma van het secundair onderwijs bezitten. Mensen zonder diploma secundair onderwijs kunnen ook op basis van elders verworven competenties (vb. werkervaring) worden toegelaten tot een universitaire studie. Buitenlandse studenten moeten beschikken over een equivalent getuigschrift of over een diploma dat hen in eigen land toegang verleent tot een gelijkwaardige studierichting. Wie in het secundair onderwijs aan een niet-nederlandstalige school les volgde, neemt deel aan de Universiteit Antwerpen-taaltest: een gestandaardiseerde test die je schriftelijke en mondelinge taalbeheersing van het Nederlands nagaat. Als je vragen hebt in verband met de toelatingsvoorwaarden, neem je best contact op met de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding. Studieduurverkorting Wie reeds houder is van een ander diploma Hoger Onderwijs, komt eventueel in aanmerking voor het bachelorpogramma met studieduurverkorting (100 sp) en/of voor vrijstellingen voor welbepaalde opleidingsonderdelen. Vragen hierover kan je rechtstreeks richten aan de voorzitter van de Onderwijscommissie Wijsbegeerte, Prof. Luc Braeckmans Introductiedag Op de eerste dag van het academiejaar word je door de docenten van de opleiding Wijsbegeerte aan de Universiteit Antwerpen nog eens extra wegwijs gemaakt in het studieprogramma. Zij wijzen je bovendien de weg naar allerlei diensten die voor jou belangrijk zullen zijn, en geven advies bij de keuzes die je in jouw studieprogramma zal kunnen maken.

14 14 Bachelor Wijsbegeerte: studieprogramma Verschillende wijzen om een diploma te behalen Je kan op vier verschillende wijzen een bachelordiploma Wijsbegeerte behalen: via het volledige programma Wijsbegeerte, via een Major Wijsbegeerte gecombineerd met een Minor in een andere studierichting, via een bachelorprogramma met studieduurverkorting, en via een Minor Wijsbegeerte (gecombineerd met een Major in een andere studierichting) aangevuld met een bijkomend jaar. In volgend overzicht worden de verschillende mogelijkheden toegelicht. Daarna vind je de verschillende aangeboden filosofische vakken, met het aantal lesuren per vak in de eerste kolom. Omdat het academiejaar uit twee semesters bestaat, van september tot januari en van februari tot juli, worden de lessen van alle vakken in de regel in één semester gegroepeerd. Elk semester heeft dus een eigen collegerooster. De tweede kolom, met de studiepunten, geeft een idee van de belasting die het vak binnen de totale opleiding vertegenwoordigt. De studiepunten geven een indicatie van de geschatte studielast per vak per week. In het berekenen van het totale examenresultaat wordt hiermee rekening gehouden. Een vak met een groot aantal studiepunten heeft een groter gewicht op de deliberatie. Volledig programma Wijsbegeerte Het volledige programma van de bacheloropleiding Wijsbegeerte Universiteit Antwerpen omvat drie studiejaren van telkens 60 studiepunten. Indien dit studieprogramma met vrucht wordt afgelegd, ontvang je de graad van bachelor in de Wijsbegeerte, waarmee je kan doorstromen naar de masteropleiding Wijsbegeerte. Major Wijsbegeerte + Minor andere studie Je kan de Bacheloropleiding Wijsbegeerte eventueel combineren met een andere opleiding. In dat geval volg je in de drie bachelorjaren telkens voor (+/-) 40 studiepunten aan filosofische vakken. Daarnaast volg je voor een totaal van 60 studiepunten, gespreid over drie studiejaren, een Minor in een andere opleiding aangeboden aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen (Geschiedenis, Taal- en letterkunde) of aan andere faculteiten van de Universiteit Antwerpen (Rechten, TEW, Politieke en sociale wetenschappen, Wetenschappen, FBD). Indien dit studieprogramma met vrucht wordt afgelegd, wordt de graad van bachelor in de Wijsbegeerte verleend, waarmee je toegelaten wordt tot de masteropleiding Wijsbegeerte.

15 Bachelor Wijsbegeerte: studieprogramma 15 Bachelorprogramma met studieduurverkorting Het bachelorprogramma met studieduurverkorting omvat 100 studiepunten. In dit programma zijn alle filosofische basisvakken opgenomen. Dit programma is toegankelijk voor houders van een diploma hoger onderwijs. Andere studie + Minor Wijsbegeerte Aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen kan je ook een Major Geschiedenis volgen in combinatie met een Minor Wijsbegeerte. In dat geval volg je gespreid over de drie bachelorjaren voor in totaal 60 studiepunten aan filosofische vakken (in combinatie met 120 studiepunten in Geschiedenis). Indien dit studieprogramma met vrucht wordt afgelegd, verwerf je na een Aanvullend Jaar Wijsbegeerte van 60 studiepunten de graad van Bachelor in de Wijsbegeerte, waarmee je wordt toegelaten tot de masteropleiding Wijsbegeerte. Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar Daar vind je een overzicht van de huidige collegeroosters. De Universiteit Antwerpen beschikt over moderne en goed uitgeruste les- en computerlokalen.

16 16 Bachelor eerste jaar Bachelor eerste jaar lesuren sp Vaardigheden Methoden en technieken van filosofisch onderzoek 1 4 Inleiding tot de lectuur van Franse, Engelse en Duitse filosofische teksten 1 3 Geschiedenis van de wijsbegeerte Historisch overzicht van de wijsbegeerte: oudheid en middeleeuwen 1,5 6 Historisch overzicht van de wijsbegeerte: moderne en hedendaagse tijd 1,5 6 Systematische wijsbegeerte Logica 1 3 Psychologie en wijsgerige antropologie 1 5 Cultuurfilosofie 1 5 Ethiek 1 5 Taalfilosofie 1 3 Lectuur van filosofische auteurs Seminarie moderne filosofische auteurs 1 3 Seminarie hedendaagse filosofische auteurs 1 3 Niet-filosofische opleidingsonderdelen De student kiest voor een totaal aan 15 studiepunten uit een aanbod van niet-filosofische opleidingsonderdelen die voor de eigen opleiding relevant zijn, zoals: Inleiding tot de sociologie, Inleiding van het religieuze bewustzijn in Europa, Inleiding tot de economie,. 15

17 Bachelor tweede jaar 17 Bachelor tweede jaar lesuren sp Vaardigheden Mondelinge oefeningen 1 5 Schriftelijke oefeningen 1 5 Geschiedenis van de wijsbegeerte Hedendaagse continentale wijsbegeerte 1 3 Hedendaagse analytische wijsbegeerte 1 3 Filosofische grondslagen van de westerse cultuur 1,5 5 Systematische wijsbegeerte Jaarlijks: Ken- en wetenschapsleer 1 3 Metafysica 1 5 Ba2/Ba3 even jaren ( ): Filosofie van de religie 1 4 Comparatieve filosofie 1 3 Ba2/Ba3 oneven jaren ( ): Kunstfilosofie 1 3 Wijsgerige psychologie 1 3 Lectuur van filosofische auteurs Seminarie moderne filosofische auteurs II 1 4 Seminarie hedendaagse filosofische auteurs II 1 4 Filosofische opleidingsonderdelen De student kiest voor 9 studiepunten uit een 9 lijst van filosofische opleidingsonderdelen waartoe behoren: Jaarlijks: Bio-ethiek 1 3 Jodendom en filosofie 1 4

18 18 Bachelor tweede en derde jaar Eenmalig in : Geschiedenisfilosofie 1 3 Even jaren ( ): Filosofie van de religieuze taal 1 3 Inleiding tot de feministische filosofie 1 3 Religie, moraal en samenleving 1 3 Techniekfilosofie 1 3 Oneven jaren ( ): Rechtsfilosofie 1 3 Wijsgerige antropologie van de religie 1 3 Filosofie van de economie 1 3 Filosofie van de muziek 1 3 Filosofie van het theater 1 3 In functie van een zich ontwikkelend filosofisch specialisme kan de student eventueel van deze 9 studiepunten, maximum 6 studiepunten invullen door te kiezen voor niet-filosofische vakken die aansluiten bij zijn/haar filosofische interesse. Niet-filosofische opleidingsonderdelen De student kiest voor 6 studiepunten uit een aanbod van niet-filosofische vakken. Mits gemotiveerde aanvraag kan hem/haar ook de toelating worden gegeven een ander niet - filosofisch vak te kiezen. 6

19 Bachelor derde jaar 19 Bachelor derde jaar lesuren sp Vaardigheden Bachelorscriptie 12 Levensbeschouwelijke vorming Levensbeschouwing 1 3 Systematische wijsbegeerte Jaarlijks: Sociale en politieke filosofie 1 3 Ba2/Ba3 even jaren ( ): Filosofie van de religie 1 3 Comparatieve filosofie 1 4 Ba2/Ba3 oneven jaren ( ): Kunstfilosofie 1 3 Wijsgerige psychologie 1 3 Lectuur van filosofische auteurs Seminarie antieke filosofische auteurs 1 4 Seminarie middeleeuwse filosofische auteurs 1 4 Onderzoeksseminaries De student kiest drie onderzoeksseminaries voor een totaal aan 12 studiepunten uit volgende lijst van vijf onderzoeksseminaries: 12 Onderzoeksseminarie metafysica 1 4 Onderzoeksseminarie ethiek 1 4 Onderzoeksseminarie wijsgerige psychologie 1 4 Onderzoeksseminarie filosofie van de religie 1 4 Onderzoeksseminarie esthetica 1 4 Filosofische opleidingsonderdelen De student kiest voor 12 studiepunten uit een lijst van filosofische opleidingsonderdelen. Zie bachelor tweede jaar. 12

20 20 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de opleidingsonderdelen van de eerste, tweede en derder bachelor Wijsbegeerte. Op de website vind je meer uitgebreide informatie terug over de begin- en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal. BACHELOR EERSTE JAAR VAARDIGHEDEN Methoden en technieken van filosofisch onderzoek De studenten maken kennis met de organisatie van de universiteitsbibliotheek en worden ingeleid in het gebruik van de belangrijkste instrumenten voor het opzoeken van filosofische literatuur (catalogi, bibliografieën, databanken,..., met inbegrip van de mogelijkheden van het Internet). Verder staat een kennismaking met belangrijke filosofische referentiewerken (lexica, encyclopedieën, indices, handboeken,...) op het programma. De studenten leren tevens de spelregels voor literatuurverwijzingen bij het redigeren van een wetenschappelijk werk kennen. Inleiding tot de lectuur van Franse, Engelse en Duitse filosofische teksten Van een afgestudeerd filosoof mag daarenboven worden verwacht dat hij/zij in staat is wijsgerige teksten in het Frans, Engels en Duits te lezen. Dit opleidingsonderdeel stelt op basis van een lectuur van teksten de meest frequente taal- en interpretatieproblemen die in het filosofische Frans, Engels en Duits voorkomen aan de orde. De studenten worden zo vertrouwd gemaakt met technieken om anderstalige filosofische teksten te lezen. GESCHIEDENIS VAN DE WIJSBEGEERTE Historisch overzicht van de wijsbegeerte: oudheid en middeleeuwen De cursus wil de studenten inleiden in de belangrijkste systemen en stromingen van Thales tot en met de 16de eeuw. Het overzicht van de antieke filosofie is opgebouwd vanuit de dialectiek tussen filosofie als theoretische wetenschap en filosofie als levenswijsheid. Het overzicht van de middeleeuwse filosofie neemt als leidraad de spanning tussen het rationele denken en het christelijk geloof. Tot slot worden de grote stromingen in de filosofie van de renaissance behandeld.

21 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 21 Historisch overzicht van de wijsbegeerte: moderne en hedendaagse Tijd Deze cursus biedt een introductie op de grote figuren en stromingen die sinds de renaissance, zowel op het continent als in de Angelsaksische wereld, het uitzicht van de westerse filosofie hebben bepaald. Aandacht wordt besteed aan de samenhang tussen het filosofieconcept bij die diverse figuren en stromingen en de uitwerking daarvan in zowel de theoretische als praktische filosofie. Er wordt opgehelderd hoe de filosofie geen zelfbetrokken bezigheid is, maar impact heeft op en samenhangt met de grondslagen van de cultuur. De aandacht gaat uit naar: het rationalisme en empirisme van de 17de en 18de eeuw, de verlichting en het Duitse idealisme, het positivisme en pragmatisme in de 19de eeuw, de fenomenologie en de linguistic turn in de 20ste eeuw, de existentiefilosofie en het structuralisme, de erfenis van Wittgenstein tot heden. SYSTEMATISCHE WIJSBEGEERTE Logica De studenten leren methodes kennen om na te gaan of redeneringen logisch correct zijn (waarheidstafels, bomen, Venn-diagrammen, natuurlijke deductie) en aan de hand van oefeningen worden zij met het gebruik van deze logische technieken vertrouwd gemaakt. De cursus beperkt zich tot propositielogica en predicatenlogica (zonder relaties en identiteit). Psychologie en wijsgerige antropologie Vanuit een wijsgerig antropologisch perspectief worden zowel grote psychologische thema s (gewaarwording, waarneming, leren, motivatie, e.a.) als een aantal invloedrijke psychologische strekkingen (dieptepsychologie, (neo) behaviorisme, existentiële psychologie, e.a.) behandeld. Hierbij wordt vooral gelet op de bijdragen die deze thema s en stromingen hebben geleverd tot het ontwerpen van het hedendaagse mensbeeld. Cultuurfilosofie Het vak bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt ingegaan op de betekenis en de oorsprong van de cultuurfilosofie. Vervolgens wordt de constitutieve rol van de taal in de cultuur geanalyseerd. Tenslotte wordt vanuit H. Arendts Vita Activa een cultuurfilosofische analyse van de moderniteit gegeven als aanzet tot de interpretatie van de hedendaagse crisis in de cultuur.

22 22 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar In het tweede deel van de cursus worden een aantal hedendaagse cultuurfilosofische debatten geanalyseerd, zo onder meer de erfenis van de verlichting, het postmodernisme, het multiculturalisme, het terrorisme en de democratie. Ethiek In het eerste deel staan twee thema s centraal: een overzicht van enkele conventionele begripsbepalingen (hfdst. 1) en de maatschappelijke en ethische implicaties van de overgang van een moderne naar een zgn. postmoderne samenleving (hfdst. 2). In het tweede deel worden de belangrijkste hedendaagse ethische systemen besproken, zoals de consequentiële ethiek (hfdst. 3), de intentie-ethiek (hfdst. 4), de deugdenethiek (hfdst. 5) en de hermeneutische ethiek (hfdst. 6). Taalfilosofie Een grondige kennismaking met de filosofie van Wittgenstein. Intentionaliteit en taalhandelingen bij Grice, Searle, Apel en Habermas. LECTUUR VAN FILOSOFISCHE AUTEURS Seminarie moderne filosofische auteurs Dit vak sluit nauw aan bij het vak Historisch overzicht van de Wijsbegeerte: Moderne en Hedendaagse Tijd (Ba1), maar kan ook onafhankelijk ervan gevolgd worden. Via de lectuur en analyse van oorspronkelijke teksten wordt een thematisch overzicht gegeven van enkele cruciale kwesties die in de filosofie van de Moderne Tijd ( ) op de agenda stonden. Elk van de thema s wordt in kaart gebracht via het behandelde tekstexcerpt en de situering ervan in het denken van de auteur. De behandelde thema s zijn : (1) het moderne wereldbeeld en de kritiek van de metafysica ; (2) de verhouding lichaam/geest ; (3) kennis en wijsheid ; (4) geloof, theodicee en de zin van het leven ; (5) de vraag naar de grondslag van de moraal ; (6) de vraag naar de grondslag van de maatschappij. Seminarie hedendaagse filosofische auteurs Het seminarie is gewijd aan de discussie tussen twee hedendaagse Franse filosofen, Luc Ferry and Marcel Gauchet over de toekomst van het religieuze na de uittocht van de religie. In een introductie (hoorcolleges) wordt deze discussie gesitueerd in de context van het gehele oeuvre van beide auteurs en wordt hun oeuvre vergeleken met dat van een andere Franse heden-

23 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 23 daagse denker, Rene Girard; vervolgens is er close reading van de tekst, waarbij de studenten worden uitgenodigd zelf een fragment te presenteren. Tenslotte wordt expliciet ingegaan op het concept van de metafysische behoefte, dat zowel door Gauchet als Ferry in deze discussie naar voren wordt geschoven om hun respectieve positie te onderbouwen en te verduidelijken. NIET-FILOSOFISCHE OPLEIDINGSONDERDELEN (te kiezen voor 15 sp) Hierna volgen slechts enkele voorbeelden van opleidingsonderdelen waarvoor de student kan opteren. De student kiest in overleg met de studietrajectbegeleiders. Inleiding tot de sociologie In het inleidende hoofdstuk wordt een definitie van de sociologie voorgesteld die moet toelaten deze wetenschap te onderscheiden van andere wetenschappen en met name van andere menswetenschappen, zoals de geschiedkunde. Het tweede hoofdstuk schetst het historische ontstaan van de sociologie vanuit een samenloop van maatschappelijke en cultuurhistorische omstandigheden. Vanaf het derde hoofdstuk worden de evoluties op lange termijn ontleed van belangrijke sectoren van de samenleving en achtereenvolgens van: de socialisatie en de culturele denkbeelden en waarden (met een afzonderlijke paragraaf over het verschijnsel jeugd ), de groepsvorming met bijzondere aandacht voor het verschijnsel gezin, de sociale stratificatie met een uitweiding over de (on)mogelijkheden van het zogenaamde sociaal beleid, de religie met bijzondere aandacht voor het godsdienstsociologische thema bij uitstek, namelijk de secularisatie, de politiek met bijzondere aandacht voor de institutionalisering van die politiek in regimes zoals de democratie. Geschiedenis van het religieuze bewustzijn in Europa Geschiedenis van het religieus bewustzijn, toegespitst op de vraag naar de religieuze houding als (emotionele en institutionele) geloofshouding door de geschiedenis van het christendom heen. In dit college staat de spanning tussen geloofshouding en geloofsinhoud centraal. Deze spanning is in de theologie ook bekend als die tussen het fides qua en het fides quae, het geloof waarmee of waardoor men gelooft (houding) versus het geloofde

24 24 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar geloof (inhoud). Het is de bedoeling in het kader van een historisch overzicht te belichten hoe deze spanningsverhouding vanaf het geboorte-uur van het christendom aanwezig is, onder verschillende gedaanten altijd bestaan heeft en tot op vandaag doorwerkt. De stelling die dit historische parcours als een basso continuo begeleidt, betreft de gedachte dat deze spanningsverhouding geen zwaktebod is, maar precies constitutief en dus specifiek is voor een niet-vervreemdende maar authentiek christelijke religie, die uitdrukking zoekt te zijn van een streven naar een band van het eindige met de bron van alle transcendentie. Geloof kan dus niet zonder geloofsovergave, tegelijk moet die overgave ook altijd kritisch getoetst kunnen worden, met name naar de waarheidsaanspraken die erin besloten liggen. In dit opzicht wordt deze spanning tussen geloof als houding versus geloof als rationeel te verantwoorden inhoud de expressie van een omvattender dialectiek tussen het/ de absolute en alle menselijke pogingen tot religie, begrepen volgens hun etymologische oorsprong: tussen het ab-solvere (losmaken) en het re-ligare (vastbinden; als een van de mogelijke etymologieën van religie). Inleiding tot de economie Het gedrag van consumenten en producenten vormt de basis voor de analyse van de vraag naar en het aanbod van economische goederen, van de prijsvorming en van de verschillende marktvormen. Een juiste omschrijving van begrippen zoals bruto nationaal product, werkloosheid, inflatie, betalingsbalans, economische groei, enz. is noodzakelijk om inzicht te krijgen in de werking en betekenis van macro-economische politiek. De rol van geld, internationale handel, wisselkoersen krijgt hierbij ook voldoende aandacht zonder dat daarbij te veel in detail wordt gegaan. De klassieke en Keynesiaanse visie op de samenhang van de macro-economische grootheden laat zien hoe men in de tijd anders is gaan denken over economische evoluties en de rol van economische politiek. Tenslotte worden twee artikels besproken waarbij economische begrippen worden toegepast op historische gebeurtenissen.

25 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar 25

26 26 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar

27 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 27 BACHELOR TWEEDE JAAR VAARDIGHEDEN Mondelinge oefeningen De studenten oefenen zich in mondelinge vaardigheden: het onderbouwen en stellen van een kritische vraag aan de hand van verschillende modaliteiten van respons; het presenteren en verdedigen van een standpunt in een debat; het voorbereiden en naar voor brengen van een mondelinge uiteenzetting. Schriftelijke oefeningen Door middel van een aantal oefensessies wordt bovendien geleerd hoe een planning op te maken, wat bij het schrijven van een wijsgerige tekst de gepaste invalshoeken zijn en hoe men de geschreven tekst dankzij een persoonlijke stijl zowal toegankelijk als overtuigend kan maken. In het tweede semester wordt de student gevraagd om, onder begeleiding van een door hem of haar te kiezen docent, een kort wijsgerig essay te schrijven (eventueel op te vatten als voorbereiding op de bachelorscriptie en de meesterproef). GESCHIEDENIS VAN DE WIJSBEGEERTE Hedendaagse continentale wijsbegeerte In deze cursus komen een aantal stromingen aan bod die de geschiedenis en het zelfbegrip van de hedendaagse continentale wijsbegeerte verregaand hebben bepaald, zo onder meer marxisme, positivisme, fenomenologie, existentialisme, structuralisme en poststructuralisme. Hedendaagse analytische wijsbegeerte In het hedendaags debat over de vrije wil maken we kennis met standpunten van G. Ryle (the Concept of Mind), J.L. Austin, Peter Bieri (Das Handwerk der Freiheit) en J.R. Searle (Rationality in Action). Bijzondere aandacht wordt besteed aan de discussie over vrijheid in het kader van de neurofysiologie (Libet, W. Singer, G. Roth) en daarmee verbonden kwesties als verantwoordelijkheid en schuld.

28 28 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar Filosofische grondslagen van de westerse cultuur De cursus bestaat uit twee delen. In een eerste deel wordt uitvoerig aandacht besteed aan de methodologische vraag naar het specifieke karakter van een cultuurfilosofische benadering. Als uitgangspunt nemen we de tekst van Isaiah Berlin, The Purpose of Philosophy, waarin de stelling wordt verdedigd dat de historisering van de kantiaanse categorieën op het einde van de achttiende eeuw de overgang markeert van een transcendentaalfilosofische naar een cultuurfilosofische benadering. Vervolgens thematiseren we zowel de mogelijkheden als de moeilijkheden van de cultuurfilosofische benadering. In een tweede deel stellen we de vraag naar de inhoud van het concept Europa/Westen als culturele identiteit. Om die vraag te beantwoorden wordt een historisch overzicht gegeven van de wisselende basisvooronderstellingen van het Europese denken en van de manier waarop deze vooronderstellingen de westerse cultuur op diverse domeinen (politiek, economisch, religieus, sociaal-maatschappelijk...) hebben gestempeld. Doorgaans wordt de westerse cultuur omschreven als een rationele cultuur. De vraag is dan allereerst waarom de westerse cultuur haar toevlucht heeft genomen tot rationaliteit en vervolgens of er sprake kan zijn van een eenduidig rationaliteitsconcept. Om die dubbele vraag te beantwoorden wordt een historisch overzicht gegeven van de basisvooronderstellingen van het westerse denken. Daaruit treden vier grote periodes, elk met een eigen rationaliteit, naar voren. Allereerst is er het klassieke rationaliteitsconcept (oudheid-middeleeuwen) dat zich ontwikkelt als reactie op de logos zoals die werkzaam is in de presocratische filosofie en vooral in de tragedie. Een tweede periode situeren we tussen de veertiende en de zestiende eeuw, waarin het klassieke rationaliteitsconcept gaandeweg ongeloofwaardig wordt. Het keerpunt in de richting van een modern rationaliteitsconcept situeren we tussen de 16de en de 17de eeuw, het breekpunt op het einde van de 19de eeuw: daarmee is een derde periode afgebakend (16de-20ste eeuw) waarin het moderne rationaliteitsconcept toonaangevend is. Vandaag bevinden we ons in een vierde periode, de zogenaamde postmoderne periode, die bij uitstek getekend wordt door een gevoeligheid voor de grenzen van de (moderne) rationaliteit. Daarbij wordt nagegaan hoe de hedendaagse westerse cultuur gekleurd wordt door de interpretatie van de twee vorige periodes en hoe die interpretatie in

29 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 29 West-Europa anders is dan in Oost- en Centraal-Europa en zich ook duidelijk onderscheidt van de Noord-Amerikaanse interpretatie. Deze historisch-thematische kennismaking toetsen we aan de hand van belangrijke tekstfragmenten uit de westerse literatuur (en zijdelings aan documenten uit de beeldende kunsten) en de wijsbegeerte, waarbij we de intern filosofische evoluties telkens opnieuw in verband brengen met corresponderende veranderingen in diverse maatschappelijke domeinen (politiek, economie, samenleving, kunst). SYSTEMATISCHE WIJSBEGEERTE Ken- en wetenschapsleer Na een korte historische inleiding op de filosofie van kennis en wetenschap wordt een overzicht geboden van de thema s die centraal staan in de hedendaagse kenleer en wetenschapsfilosofie. De behandelde thema s zijn: inductie (in het logisch positivisme, bij Popper, Bayesianisme), verklaring en voorspelling (deductief-nomologisch model, Van Fraassens pragmatische kritiek, de hernieuwde interesse in causaliteit), Kuhniaans relativisme en de reacties erop, het wetenschappelijk realisme debat (realisten versus empiricisten en instrumentalisten), de discussie over de bredere rol van de wetenschap in de samenleving. Metafysica De cursus geeft een overzicht van de hoofdmomenten in de geschiedenis van het concept metafysica en een overzicht van de belangrijkste kritieken op het metafysische project. Op die wijze brengt de cursus de zin, de mogelijkheden en de grenzen van het metafysische denken ter sprake. Filosofie van de religie Er worden vier etappen onderscheiden in de filosofie van de religie: 1. premoderne godsdienstfilosofie (Anselmus, Thomas); 2. natuurlijke religie (deïsme); 3. pathologie van de religie (Hume, etc.); 4. conceptuele geografie van de religie (Wittgenstein). Elke etappe wordt toegelicht met tekstfragmenten. Comparatieve filosofie Na een algemeen overzicht van de antieke Chinese wijsbegeerte, wordt specifieker ingegaan op het taoïstisch denken. Centraal staat de grondige

30 30 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar lectuur van de Tao-te-ching (Lao Zi). Tenslotte wordt stilgestaan bij de invloed van het taoïsme op het westers denken, alsook bij de raakpunten tussen beide. Kunstfilosofie Schets van een algemeen antropologisch kader om de oorsprong van kunst te duiden Uitleg van verschillende maatschappijtypes en hun verhouding tot de kunst Oorsprong en functioneren van de kunst in de Griekse cultuur Filosofie van de beeldende kunst bij de Presocraten, bij Plato en Aristoteles Het ontstaan van de moderne kunst in de Renaissance (perspectief) Maniërisme en rationalisme (Descartes) Baumgarten, Kant en Hegel Schopenhauer, Nietzsche en Heidegger Modernisme en postmodernisme Wijsgerige psychologie In de cursus worden volgende onderwerpen behandeld: onderscheid cognitief/fenomenaal bewustzijn paradigmata: behaviorisme, identiteitstheorie, de verschillende vormen van functionalisme, fysicalisme aspecten: mentale causaliteit, subjectieve ervaring, intentionaliteit LECTUUR VAN FILOSOFISCHE AUTEURS Seminarie moderne filosofische auteurs II Close reading van een aantal moraalfilosofische teksten van Kant. Centrale tekst is Kants Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, maar ook passages uit Kritik der praktischen Vernunft, Tugendlehre, Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft en Anthropologie im pragmatischer Hinsicht kunnen ter sprake komen, en worden dan eveneens grondig gelezen en becommentarieerd. Op die manier wordt een genuanceerd beeld geconstrueerd van Kants plichtsethiek. Seminarie hedendaagse filosofische auteurs II Een tweetal belangrijke thema s van de filosofie van Friedrich Nietzsche worden uitgediept aan de hand van de lectuur van een aantal teksten (aforis-

31 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 31 men) uit de volgende boeken: Genealogie der Moral, Menschliches, Allzumenschliches, Fröhliche Wissenschaft en Also sprach Zarathustra. Het eerste thema is dat van de dood van God, het tweede dat van de eeuwige terugkeer van hetzelfde. Deze teksten worden gelezen als verschillende ensceneringen van beide problematieken. Van deze teksten wordt een Nederlandse vertaling gebruikt. FILOSOFISCHE opleidingsonderdelen (9 SP): Bio-ethiek Na een inleiding van twee hoorcolleges (4 tot 6 uur) worden vijf seminaries ingericht, elk gewijd aan een specifiek thema/probleemgebied. Telkens wordt aan een of twee experten gevraagd een gefundeerd standpunt voor te stellen in de actuele ethisch relevante discussie of een overzicht te geven van de (vaak complexe) ethische aspecten omtrent de resultaten of de toepassing van een welbepaald segment van het biologisch of biomedisch onderzoek. Elk seminarie is aanleiding tot een discussie/dialoog tussen studenten, experten en docenten. De inleiding houdt een college (1 à 2 uur) in, gegeven door een bioloog (ev. gastspreker) die vanuit de wetenschap het belang en de onontkoombaarheid van ethische reflectie in het licht stelt met duidelijke referentie aan de vijf te behandelen thema s later in de cursus. Een tweede deel van de inleiding behelst een voorstelling door de filosoof/docent van de bio-ethiek in relatie tot de filosofie als onderdeel van de menswetenschappen (2 tot 4 uur). Hierbij wordt vooral de nadruk gelegd op de methodes van ethische reflectie, de historiek van de bio-ethiek en van de ethiek in het algemeen, alsook de band ethiek/maatschappij. Aan de uit te nodigen experten en de studenten zal op voorhand bij elk seminarie een kort document ter beschikking worden gesteld dat in concreto de ethische relevantie van het thema in de verf zet. Op die wijze kan zowel de interventie van de specialist, als de daaropvolgende discussie voldoende worden afgebakend in functie van een vruchtbare discussie en gedachtewisseling. Jodendom en filosofie Uitgangspunt voor deze cursus vormt een inleidende reflectie over het (problematische) concept van een joodse filosofie. Na een overzicht van de ontwikkeling van de joodse filosofie en enkele eerder mystieke strekkingen

32 32 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar van de oudheid en de middeleeuwen tot de joodse verlichting, zullen gastvoordrachten focussen op de interactie tussen moderniteit en joods denken (Levinas, Buber, Rosenzweig, Benjamin e.a.). Geschiedenisfilosofie Geschiedenisfilosofie is de studie van de voorgeschiedenis van de geschiedenisfilosofie in oudheid en middeleeuwen, van de ontwikkeling van de moderne geschiedenisfilosofie, van de 19de-eeuwse kritiek op de geschiedenisfilosofie en van latere vormen van filosofisch denken over de geschiedenis. Filosofie van de religieuze taal Deel I is gewijd aan de verschillende soorten religieuze taal, die vanuit hun specifieke culturele en historische context van een filosofische commentaar voorzien worden, en de weerslag hiervan op de vraag naar de eigensoortigheid van de religieuze taal. Deel II brengt dan problematiseringen van de religieuze taal. Het is daarbij expliciet niet de bedoeling de discussie te beperken of te herleiden tot de debatten die in de jaren vijftig gevoerd werden over de vraag in hoeverre religieuze taal zinvol is (theology and falsification). Over religieuze taal zijn méér vragen te stellen, namelijk met betrekking tot de relatie van religieuze taal met de religieuze ervaring, kennis en rituelen, tot de toegankelijkheid van religieuze taal voor de niet-gelovige, tot letterlijkheid en figuurlijkheid van de religieuze taal, enzovoort. In deel III kunnen samen met de studenten enkele cruciale teksten gelezen en besproken worden. Inleiding tot de feministische filosofie Momenteel is er nog geen beschrijving beschikbaar. Religie, moraal en samenleving Filosofische studie van een aantal centrale aspecten van de problematiek van het spanningsveld religie, moraal en samenleving op basis van auteurs zoals P. Ricoeur, J. Maritain, E. Mounier en E. Cioran. Techniekfilosofie Overzicht van de belangrijkste stromingen in de techniekfilosofie sedert Heidegger. Naast de theoretische benadering komen ook thema s als technology assessment en de maatschappelijke effecten van technische innovatie aan bod.

33 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 33 Rechtsfilosofie De cursus rechtsfilosofie zoekt aansluiting bij hedendaagse Anglo-Amerikaanse discussies in de rechtsfilosofie. De focus zal daarbij liggen op het methodologische vraagstuk in rechtsfilosofie: Op welke manier kan zinvol over recht gesproken worden? Hoe kunnen we komen tot betrouwbare kennis en kritische evaluatie van het recht? Welke rol speelt filosofie in de studie van het recht? Deze vragen zullen worden benaderd vanuit het in de rechtsfilosofie fundamentele onderscheid tussen het zogenaamde interne en het externe perspectief: moeten we het perspectief innemen van een neutrale observator of van een geëngageerde deelnemer? Concreet zullen vier verschillende antwoorden op deze vraag behandeld worden die elk corresponderen met een eigen opvatting van rechtsfilosofie. De discussie zal worden opgehangen aan teksten van vooraanstaande filosofische en rechtsfilosofische auteurs, met name Oliver Wendell Holmes, H.L.A.Hart, Ronald Dworkin, Alasdair MacIntyre en Richard Rorty. In het tweede luik van de cursus zullen een aantal concrete en zo mogelijk actuele juridische problemen worden besproken vanuit een rechtsfilosofisch perspectief; daarbij wordt vooral geaxeerd op de thematiek van de interpretatie in de rechtspraak. Mogelijke thema s zijn de vrijheid van meningsuiting (Vlaams Blok-proces, Theo van Gogh, Deense cartoons), recht en moralisme of de relatie tussen democratie en vrijheid (niet-democratische partijen, democratie en terrorismebestrijding). Hierbij zullen we ons eerder baseren op opiniestukken, interviews en video s dan filosofische bronteksten. Het is de bedoeling meer gewicht te geven aan inzichten uit het theoretische luik van de cursus, door ze te confronteren met zo concreet mogelijke politieke en juridische problemen. Ook hier speelt de fundamentele vraag wat filosofie nog kan betekenen met betrekking tot de problemen van onze tijd. Wijsgerige antropologie van de religie In deel 1 staat de verhouding tussen het tragische en de religie (religie in het algemeen en christendom in het bijzonder) ter studie. Deze verhouding wordt besproken aan de hand van exemplarische, premoderne, moderne en hedendaagse uitwerkingen van het tragische. Deel 2 begint met een overzicht van de drie belangrijkste theorieën over het komische: de superioriteitstheorie (Plato, Aristoteles, Hobbes, Bergson), de ontladingstheorie (H. Spencer, S. Freud) en de incongruentietheorie (Kant, Kierkegaard, Schopenhauer, Plessner). Nadien wordt de plaats en de betekenis van het komische in verschillende religieuze tradities besproken.

34 34 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar In een afsluitend deel worden verschillende visies over de samenhang tussen het tragische en het komische met elkaar geconfronteerd. Filosofie van de economie De cursus vangt aan met een beknopt historisch overzicht van de reflectie omtrent het economische bij enkele toonaangevende auteurs zoals Aristoteles, Smith en Marx. Nadien volgt een filosofische analyse omtrent een aantal conventionele economische begrippen zoals schaarste, waarde, nut, rationaliteit, behoefte en arbeid. Filosofie van de muziek Weinig filosofen hebben het in het verleden aangedurfd om over muziek te schrijven. Enkele uitzonderingen zijn Schopenhauer, Nietzsche en Adorno. Toch dringt muziek meer en meer onze leefwereld binnen. Een filosofische reflectie over dit thema is dus wenselijk. Enkele voorbeelden van vragen die in deze cursus aan bod kunnen komen: Is muziek een taal? Is muziek de gevoelsuitdrukking van de componist? Hoe verhoudt muziek zich ten overstaan van andere kunstvormen? Waarom is het zo moeilijk over muziek te spreken? Is een formalistische muziekesthetica (E. Hanslick) verdedigbaar? Filosofie van het theater Momenteel is er nog geen beschrijving beschikbaar. NIET-FILOSOFISCHE opleidingsonderdelen De student kiest voor 6 studiepunten uit een aanbod van niet-filosofische vakken. Mits gemotiveerde aanvraag kan hem/haar ook de toelating worden gegeven een ander niet-filosofisch vak te kiezen.

35 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar 35

36 36 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar

37 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar 37 BACHELOR DERDE JAAR VAARDIGHEDEN Bachelorscriptie In de bachelorscriptie wordt van de student verwacht dat hij/zij in staat is de verschillende reeds verworven vaardigheden te integreren. Hij/zij moet in staat zijn zelfstandig een specifiek onderzoeksthema af te bakenen en een duidelijk omlijnde probleemstelling helder te formuleren op basis van wetenschappelijk verantwoord studiemateriaal. Uit de doorgenomen lectuur is hij/zij in staat de argumentatie die relevant is voor de probleemstelling weer te geven. Hij/zij is daarenboven in staat zelf een positie te bepalen en te verdedigen. LEVENSBESCHOUWELIJKE VORMING Levensbeschouwing Levensbeschouwelijke diversiteit is in de hedendaagse samenleving een feit en dit weerspiegelt zich ook aan de universiteit. Om met deze diversiteit om te gaan kiest de Universiteit Antwerpen voor actief pluralisme. Actief pluralisme wil recht doen aan het belang van levensbeschouwelijke ideeën en aan de plaats die ze in de openbare ruimte kunnen innemen. Levensbeschouwelijke ideeën blijven immers een belangrijke rol spelen in het morele bewustzijn en in het dagelijks oordelen en handelen van mensen, organisaties en samenlevingen. Actief pluralisme is zelf geen levensbeschouwing, maar een houding ten aanzien van (de eigen en andere) levensbeschouwingen. Het insisteert op een inhoudelijke dialoog binnen en tussen levensbeschouwingen en op een concreet engagement dat levensbeschouwingen als fenomeen, als overtuiging én als praktijk, ernstig wil nemen. Meer gedetailleerde informatie is beschikbaar via de website: of via

38 38 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar SYSTEMATISCHE WIJSBEGEERTE Sociale en politieke filosofie Om de sociale filosofie als kritische, normatieve theorie van het goede samenleven te bepalen worden klassieke sociaal-filosofische themata als verlichting, ideologie en utopie behandeld. Vanuit een wezenlijk inzicht in de oorspronkelijke socialiteit van de mens, wordt verder beargumenteerd dat de fundamentele sociale deugd, wederzijdse erkenning, enkel in een politieke samenleving kan worden gerealiseerd. Onderzocht worden dan de fundering (sociale contracttheorie), de norm (rechtvaardigheid en mensenrechten) en de grens (geweld) van het politieke. Filosofie van de religie De cursus biedt een voornamelijk historisch overzicht van de belangrijkste bijdragen op het vlak van de filosofie van de religie. Belangrijke auteurs die voor het voetlicht worden gebracht zijn onder anderen: Augustinus, Anselmus van Canterbury, Thomas van Aquino, R. Descartes, D. Hume, I. Kant, G. Hegel, A. Comte, L. Wittgenstein, P. Ricoeur en A. N. Whitehead. Diverse auteurs worden toegelicht aan de hand van tekstfragmenten. Comparatieve filosofie Na een algemeen overzicht van de Chinese wijsbegeerte, wordt specifieker ingegaan op het taoïstisch denken. Centraal staat de grondige lectuur van de Tao-te-ching (Lao-tseu). Tenslotte wordt stilgestaan bij de invloed van het taoïsme op het westers denken, alsook bij de raakpunten tussen beide. Kunstfilosofie De cursus is opgebouwd rond drie centrale thema s: 1. Het statuut van het beeld in de kunst. 2. De verhouding tussen kunstfilosofie en esthetica. 3. De hedendaagse kunstopvattingen. Bovendien worden de studenten uitgenodigd om zich te confronteren met en zich een idee te vormen van de hedendaagse kunstcreatie. Dit gebeurt enerzijds door deel te nemen aan een publiekslezing van de hedendaagse kunstenaar, anderzijds door het uitschrijven van een beknopt werkstuk (max. 5 pagina s) over het werk van deze kunstenaar.

39 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar 39 Wijsgerige psychologie In de cursus worden volgende onderwerpen behandeld: onderscheid cognitief/fenomenaal bewustzijn; paradigmata: behaviorisme, identiteitstheorie, de verschillende vormen van functionalisme, fysicalisme; aspecten: mentale causaliteit, subjectieve ervaring, intentionaliteit. LECTUUR VAN FILOSOFISCHE AUTEURS Seminarie antieke filosofische auteurs Het seminarie antieke filosofische auteurs heeft tot doel de student te vormen in de lectuur van in het Nederlands vertaalde teksten uit de antieke wijsbegeerte. Het beoogt ten eerste een letterlijk begrip van de tekst, en, daarmee verbonden, een kritische houding ten opzichte van vertalingen van Griekse filosofische teksten. Ten tweede wil het seminarie de student opleiden in de analyse van de filosofische argumentatie die in een bepaalde tekst ontwikkeld wordt. Seminarie middeleeuwse filosofische auteurs Na een beknopte inleiding die enig licht werpt op de context waarin filosofie gedurende de Middeleeuwen is gesitueerd, worden representatieve teksten van belangrijke middeleeuwse auteurs gelezen, zoals bijvoorbeeld Anselmus van Canterbury, Thomas van Aquino, Duns Scotus en anderen. In de colleges wordt verder bijzondere aandacht geschonken aan de metafysische, epistemologische en ethische aspecten van de bestudeerde passages. ONDERZOEKSSEMINARIES De student kiest 3 onderzoeksseminaries voor een totaal aan 12 studiepunten uit een lijst van 5 onderzoeksseminaries, met name onderzoeksseminaries over metafysica, ethiek, wijsgerige psychologie, filosofie van de religie en esthetica. De inhoud van deze onderzoeksseminaries wordt bepaald in functie van het lopende onderzoekswerk in de 5 onderzoekscentra van het Departement Wijsbegeerte. FILOSOFISCHE KEUZEVAKKEN De student kiest voor 12 studiepunten aan vakken uit de lijst van filosofische keuzevakken die vermeld werd in Ba 2. In functie van zijn/haar specialisme kan de student hiervan afwijken.

40 40 De master Wijsbegeerte

41 De master Wijsbegeerte 41 De masteropleiding geeft je de keuze om je verder te specialiseren. Master Vanuit je Bachelor Wijsbegeerte kan je doorstromen naar de Master Wijsbegeerte. Om na de combinatie van een andere bacheloropleiding met een Minor Wijsbegeerte door te stromen naar de Master Wijsbegeerte, moet je echter eerst een aanvullend programma volgen. Vaardigheden: Meesterproef, Voortgangsseminarie, Filosofie en samenleving. Grondige studies: drie te kiezen: Filosofie van de kunst: modernisme en representatiekritiek, Filosofie van de religie, Wetenschap, subjectiviteit en belichaming: mogelijkheden en beperkingen van het naturalisatieproject, Metafysica, metafysicakritiek en postmetafysisch denken, Vraagstukken uit de fundamentele ethiek. Onderzoeksseminaries: twee te kiezen: Het einde van de secularisering, Levensbeschouwelijke diversiteit, samenleving en democratie, Teksten en -thema s uit de fenomenologie, Kunst, literatuur en maatschappij. De student kan tevens opteren voor het volgen van een opleidingsonderdeel aan de Universiteit Tilburg. De student kan bovendien een gemotiveerde aanvraag indienen om in functie van de meesterproef een niet-filosofisch vak te volgen. Meer informatie vind je in de brochure Wijsbegeerte - deel 2, masteropleidingen of op de website

42 42 Onderwijs en examens Onderwijs Voor de meeste vakken worden hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in groep een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door audio-visueel materiaal. Voor bepaalde vakken zijn er ook werkcolleges, waar de leerstof uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en ingeoefend. Als universiteitsstudent leer je zelfstandig, kritisch en probleemoplossend denken. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt tussentijdse evaluatiemomenten voor. Zo krijg je de nodige bagage en ontwikkel je de nodige creativiteit om een grote diversiteit aan problemen te behandelen. Dit heeft tot gevolg dat het bedrijfsleven voor de invulling van hogere functies de voorkeur geeft aan universitairen. De digitale leeromgeving Blackboard speelt in deze context een grote rol. Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt en je kan docenten te allen tijde om feedback vragen. Het contact met professoren en assistenten is niet altijd even intens als met je leerkrachten in het secundair onderwijs, maar je wordt allerminst aan je lot overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn deze mensen zeker bereid een antwoord of oplossing te formuleren voor je vragen of problemen. Het uitgebreide gamma aan begeleidingsmogelijkheden wordt verderop in deze brochure besproken. Studiepunten De studieomvang van elke opleiding wordt uitgedrukt in studiepunten. Een voltijds academiejaar telt voor 60 studiepunten. Deze norm werd overgenomen van het Europees ECTS-project (European Community Course Credit Transfer System). Deze studiepunten zijn een relatieve maatstaf voor de studieomvang van de opleidingsonderdelen in het jaarprogramma. De volledige bacheloropleiding Wijsbegeerte omvat 180 studiepunten, de masteropleiding 60 studiepunten. Elk studiepunt komt overeen met een studietijd van 25 tot 30 uren. Hierin zijn zowel het bijwonen van de colleges of practica, de voorbereidingstijd en het studeren voor de examens vervat. De studietijd van een voltijds academiejaar varieert van 1500 tot 1800 uren studie. Het aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus veel meer over hoeveel tijd je er uiteindelijk aan zal besteden, dan enkel het aantal uren dat je les hebt. De normen zijn overal in Vlaanderen en in Europa gelijkaardig, dus gemakkelijk vergelijkbaar.

43 Onderwijs en examens 43 Semestersysteem - Examens Het academiejaar is opgedeeld in zes opeenvolgende periodes: het eerste semester, de semestervakantie, het tweede semester, de zomervakantie, de tweede examenzittijd en een les- en examenvrije periode. Wat het eerste semester betreft, leg je in januari examens af voor ongeveer de helft van het jaarprogramma, in juni voor de overige vakken van de eerste examenzittijd. Voor wie niet geslaagd is na de eerste examenzittijd, wordt in september de tweede examenzittijd ingericht. Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen studiejaren meer. Wel worden nog modeltrajecten vastgesteld. Als je voor een voltijds modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 sp) af in drie jaar tijd: 60 studiepunten per jaar. Wanneer je geslaagd bent voor een opleidingsonderdeel en dus minstens 10 op 20 behaalt, verwerf je een creditbewijs dat overeenkomt met het aantal studiepunten van dit opleidingsonderdeel. Indien je niet alle creditbewijzen voor je studieprogramma behaalt, kan je (soms) toch verder met je studie. De faculteit moet dan je programma - een geïndividualiseerd traject of GT - goedkeuren. Omdat de studieprogramma s volgens een logische volgorde werden ingebouwd, zijn er voorwaarden vastgelegd om welbepaalde vakken al te mogen volgen. Dit noemt men volgtijdelijkheid. Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen haalt voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding. Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliseringssysteem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en over de aangeboden keuzemogelijkheden. Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald! Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op

44 44 Onderwijs en examens Ombudspersoon Tijdens de examens kan je met problemen (examenregeling, uitstel van examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens, conflict met de docent) terecht bij de ombudspersoon van je opleiding. De ombudspersoon zorgt ervoor dat het examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen studenten en docenten. De ombudspersoon is ook aanwezig bij de deliberatie en kan, op basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval, je zaak bepleiten. Je kan steeds de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden op de website van de Universiteit Antwerpen: onder de rubriek huidig student, ombudspersoon. Internationaal De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan een buitenlandse universiteit. In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma s uitgewerkt. In het kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit Antwerpen.

45 Studiebegeleiding 45 Studieadvies en studentenbegeleiding Tijdens het academiejaar kan je bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding in eerste instantie terecht voor informatie en advies. Je kan daarbij niet alleen denken aan algemene informatie over opleidingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar ook aan informatie over het leerkrediet, over het onderwijs- en examenreglement, enzovoort. Daarnaast kan je bij de dienst terecht met studiegebonden en persoonlijke problemen. Dit zowel onder de vorm van groepsactiviteiten als onder de vorm van individuele begeleiding, die beide volledig gratis worden aangeboden. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP). Studiekeuze en heroriëntering Bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding kan je onder meer terecht voor advies omtrent je studiekeuze. Aan de hand van gesprekken en oefeningen kan je meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen. Ook bij twijfel aan je studiekeuze kan je bij de dienst terecht om je oorspronkelijke studiekeuze te herevalueren om vervolgens na te gaan welke stappen je kan ondernemen wanneer je wil stoppen of veranderen van studierichting. Algemene studiebegeleiding: studievaardigheden en studieplanning Daarnaast organiseren studentenbegeleiders elk semester trainingen over studievaardigheden, o.a. de trainingen effectief plannen en studeren en uitstelgedrag. Je kan er echter ook terecht voor individuele en digitale begeleiding rond deze topics. Voor specifieke vragen over je individuele programma, vrijstellingen e.d. kan je terecht bij de studietrajectbegeleider van je faculteit. Psychosociale begeleiding Ook wanneer je last hebt om je te concentreren, twijfelt aan je studiekeuze, kampt met examenangst of persoonlijke problemen ervaart zoals het afspringen van een relatie, ernstige ziekte in je onmiddellijke omgeving,... kan je een afspraak maken met een studentenbegeleider voor een psychologische begeleiding. Dat kan op verschillende manieren, gaande van individuele gesprekken over het volgen van een training tot het bekomen van een gepaste doorverwijzing. Dit alles gebeurt steeds op vrijwillige basis.

46 46 Studiebegeleiding Begeleiding van studenten met een functiebeperking, topsport of kunstbeoefening Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, leerstoornis zoals dyslexie, AD(H)D, psychische problemen...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijs- en examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attesten zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. Afstudeerbegeleiding Tot slot kan je bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding terecht voor begeleiding bij het afstuderen. Misschien kan je hulp gebruiken bij je zoektocht naar geschikte jobs, wil je weten welke jobs bij je passen, wil je weten welke studies je na het behalen van je diploma nog kan gaan doen, hoe je het solliciteren best aanpakt, Met al deze vragen kan je op de dienst terecht voor een individuele begeleiding. Ook worden jaarlijks sollicitatietrainingen aangeboden en jobdagen georganiseerd met panelgesprekken, infosessies en bedrijvenstanden. Je kan hierover meer informatie krijgen op het STIP. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt ook in het begin van elk semester bekend gemaakt in alle mogelijke publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op Vakspecifieke begeleiding Met vragen over of problemen met één van je cursussen kan je steeds terecht bij de prof die deze cursus doceert of bij zijn of haar assistent. Gewoon even langslopen of een schrijven: je zal merken dat je snel geholpen wordt. Voor bepaalde vakken worden extra groepssessies georganiseerd, om de besproken theorie uit hoorcolleges toe te lichten en in oefeningen toe te passen. Bij deze sessies is vooral de wisselwerking tussen studenten en begeleider belangrijk: je kan hulp vragen waar je vastloopt, je begeleider houdt rekening met de gekende knelpunten van de cursus, en je krijgt nuttige tips voor de studie van de leerstof. De masteropleiding biedt je de mogelijkheid je in de praktijk voor te bereiden op een werksector naar keuze.

47 Je kansen op de arbeidsmarkt 47 Oud-studenten van het departement Wijsbegeerte hebben zo goed als allemaal een baan Uit een onderzoek onder oud-studenten van het departement Wijsbegeerte is gebleken dat ze zo goed als allemaal een baan hebben. Ongeveer de helft werkt rechtstreeks in de lijn van hun wijsgerige opleiding. Deze oudstudenten geven onderwijs in de filosofie, ze begeleiden dit onderwijs of zijn aangesteld om aan filosofisch onderzoek te doen. Ze werken op universiteiten, op hogere opleidingsinstituten of in het secundair onderwijs. De andere helft bestaat uit oud-studenten die buiten het onderwijs op diverse plaatsen binnen de maatschappelijke en de culturele sector een baan hebben gevonden. Ze zijn verantwoordelijk voor taken die men in de praktijk leert op voorwaarde dat men een goede universitaire opleiding heeft genoten, zonder dat precies vaststaat welke opleiding. Zowel in de eerste als in de tweede groep vind je studenten die hun filosofieopleiding met een tweede opleiding gecombineerd hebben. Het is wel zo dat werk voor filosofen in het onderwijs beperkt is en dat filosofen die buiten het onderwijs werk willen vinden, de platgetreden paden moeten verlaten.

48 48 Voortstuderen na Wijsbegeerte Specifieke lerarenopleiding: Je kan de lerarenopleiding volgen na je masteropleiding. De opleiding beperkt zich niet tot de vorming van studenten die willen gaan lesgeven. De voortdurende veranderingen in het sociale en economische leven hebben het fenomeen van de buitenschoolse vorming en opleiding onder meer in de bedrijven zelf in belang doen toenemen. Daarom wil de specifieke lerarenopleiding niet alleen in een vorming van toekomstige leraars voorzien, maar ook een algemene vorming voor vormers aanbieden. Master na Masteropleidingen Op de webstek van de Universiteit Antwerpen kan je steeds een actueel overzicht vinden op

49 Hoe bereik je makkelijk de campussen? 49 Wegbeschrijving Op kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen terugvinden. Met de fiets De campussen zijn gemakkelijk te bereiken met de fiets! Meer en meer studenten kiezen voor dit transportmiddel. Je kan je op deze manier immers snel verplaatsen. Op elke campus staan verschillende fietsparkings ter beschikking van de studenten. Met de bus of de tram De Lijn info: Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, verloren voorwerpen en algemene inlichtingen: op weekdagen van 7u tot 19u, za-, zo- en feestdagen van 10u tot 18u. Je kan ook terecht in één van de Lijnwinkels om dienstregelingsboekje te kopen. Die bieden een overzicht van alle bus- en/of tramlijnen in een streek. Op veel bussen en trams vind je een folder met de dienstregeling van de lijn waarop je rijdt. Natuurlijk kan je ook steeds één van de chauffeurs aanspreken of surfen naar de website: De website van De Lijn beschikt ook over een routeplanner die voor jou de reis van deur tot deur met bus, tram en/of trein uitstippelt. Dienst Abonnementen van De Lijn Antwerpen Grotehondstraat 58, 2018 Antwerpen, tel. +32 (0) op weekdagen van 8u30 tot 16u Met de trein Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, vertrek- en aankomsttijden kan je terecht op de website van de NMBS, Met de auto Alle campussen beschikken over ruime parkings, behalve de Stadscampus. Wens je toch in de buurt van de Stadscampus te parkeren, volg dan best de blauwe parkeerroute Meir Universiteit. Parkeren in Antwerpen is echter niet gratis! Meer info kan je terugvinden op

50 50 Plattegrond van de Stadscampus Hoofdadres Stadscampus Prinsstraat Antwerpen

51 Plattegrond van de campus Groenenborger 51 Hoofdadres Campus Groenenborger Groenenborgerlaan Antwerpen

52 52 Plattegrond van de campus Middelheim Hoofdadres Campus Middelheim Middelheimlaan Antwerpen

53 Hoofdadres Campus Drie Eiken Universiteitsplein Antwerpen (Wilrijk) Plattegrond van de campus Drie Eiken 53

54 54 Bijkomende informatie Provinciale informatiedagen Medewerkers van de Universiteit Antwerpen nemen jaarlijks deel aan de netoverschrijdende studie-infobeurzen (Sidin s). Deze worden per provincie georganiseerd op initiatief van het Ministerie van Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de Centra voor Leerlingenbegeleiding. Infomomenten voor toekomstige studenten Open lesdagen Tijdens de Krokusvakantie organiseert de Universiteit Antwerpen open lesdagen. Bij de open lesdagen kan je twee soorten van lessen volgen, namelijk meelooplessen en proeflessen. Meer info en inschrijven via openlesdagen. Infodagen Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen infodagen. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden verschillende cursussen inkijken en brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data en meer info vind je op Infomarkt Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan je terecht op de infomarkt in september. Ook hier kan je aan infostanden cursussen inkijken en brochures verkrijgen. Vooraf inschrijven is niet nodig. De datum en meer info vind je op Brochures over andere opleidingen Andere publicaties in deze reeks (alfabetisch gerangschikt): Biochemie en biotechnologie, Bio-ingenieurswetenschappen, Biologie, Biomedische wetenschappen, Chemie, Communicatiewetenschappen, Diergeneeskunde, Farmaceutische wetenschappen, Fysica, Geneeskunde, Geschiedenis, Handelsingenieur, Handelsingenieur in de beleidsinformatica, Informatica, Politieke wetenschappen, Rechten, Sociologie, Sociale en economische wetenschappen, Taal- en letterkunde, TEW: bedrijfskunde, TEW: economisch beleid, Wiskunde. Wil je meer informatie dan kan je een brochure van één van deze opleidingen aanvragen bij het Studenten Informatie Punt (STIP) of via brochures.

55 Bijkomende informatie 55 Departement Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten Studenten Informatie Punt (STIP) Agoragebouw, 1ste verdieping Grote Kauwenberg Antwerpen Tel.: + 32 (0) STIP@ua.ac.be Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Departement Filosofie Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen Tel.: + 32 (0) Contactpersonen Departement Wijsbegeerte: Voorzitter: prof. dr. Peter Reynaert peter.reynaert@ua.ac.be Ondervoorzitter: prof. dr. Erik Myin erik.myin@ua.ac.be Onderwijscommissie Wijsbegeerte: Voorzitter: prof. dr. Luc Braeckmans luc.braeckmans@ua.ac.be Ondervoorzitter: prof. dr. Johan Taels johan.taels@ua.ac.be