Nucleaire sector beoordeelt zichzelf in eindrapport Europese stresstesten

Transcriptie

1 Briefing n.a.v. het Greenpeacerapport Critical Review of the EU Stress Tests Performed on Nuclear power Plants, door Eloi Glorieux, energiespecialist bij Greenpeace België, Nucleaire sector beoordeelt zichzelf in eindrapport Europese stresstesten 1. Fukushima en de Europese stresstesten Als reactie op de onmogelijk geachte kernramp in Fukushima besloot de Europese Raad in maart 2011 om alle Europese kerncentrales aan een weerstandstest te onderwerpen. De aanzet voor de ramp was een aardbeving en een tsunami, maar de oorzaken van het verlies aan stroombevoorrading en de koeling van de getroffen reactoren en de opslagbekkens voor gebruikte kernbrandstof moeten gezocht worden bij het lakse beleid van uitbater TEPCO en de Japanse nucleaire veiligheidsregulator NISA. Zij negeerden en dekten jarenlang gebreken aan het basisontwerp van de kerncentrale toe. Aanvankelijk gaf de Europese Raad de opdracht een comprehensive and transparant risk and safety assessment te verrichten en vroeg aan ENSREG 1 en de Europese Commissie om de scope en de modaliteiten van de zogenaamde stress tests vast te leggen 2. ENSREG, in samenwerking met WENRA 3, verengde deze opdracht tot een evaluatie van de veiligheidsmarges van de kerncentrales. En dat in het licht van wat zich in Fukushima had afgespeeld, zoals de effecten van natuurfenomenen als een aardbeving en overstroming op de veiligheidsystemen van de kerncentrales, aangevuld met de impact van extreme weersomstandigheden. 4 1 ENSREG (European Nuclear Safety Regulators Group) bestaat uit 27 nationale nucleaire regulatoren van de EUlidstaten en de Europese Commissie. België is ENSREG vertegenwoordigd door het FANC (Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle). 2 European Council, Conlusions 24/5, March WENRA (Western European Nuclear Regulators Association) is in tegenstelling tot ENSREG geen officieel orgaan, maar een vrijwillige club, bestaande uit de nationale nucleaire regulatoren uit de EU-landen die commerciële kerncentrales op hun grondgebied hebben, plus Zwitserland. 4 Op 4 juli 2011 publiceerde FANC de stresstestspecificaties voor de Belgische kerncentrales. Naast de door ENSREG opgelegde onderzoeken naar de weerstand tegen aardbevingen, overstromingen en extreme weersomstandigheden, werd aan GDF-Suez Electrabel ook opdracht gegeven om de bestendigheid tegen impact als gevolg van man-made

2 De Europese weerstandstesten kenden drie fasen: eerste fase, juni-oktober 2011: De operatoren van de kerncentrales maken op basis van de door ENSREG opgelegde modaliteiten een stresstestrapport op van hun eigen kerncentrales. In België werden de stresstestanalyses van de kerncentrales van Doel en Tihange dus uitgevoerd door GDF-Suez Electrabel. tweede fase, oktober-december 2011: De nationale regulator FANC evalueert de door de operator opgestelde stresstestrapporten. derde fase, januari-april 2011: Een internationaal team maakt een peer review van de evaluatierapporten van de nationale regulatoren. Het proces zal worden afgesloten wanneer de Europese Commissie in juni het eindrapport over de Europese stresstests zal overhandigen aan de Europese ministerraad. 2. Een gemiste kans Aanvankelijk leek de beslissing om de 143 kernreactoren in Europa aan een weerstandstest te onderwerpen een hoopvol initiatief dat eindelijk een realistisch beeld zou opleveren van de veiligheidsituatie. Op het einde van de rit is echter duidelijk geworden dat heel het opzet op greenwashing lijkt. Het kan misschien nog het best worden samengevat in de woorden van de voorzitter van ENSREG, Andrej Stritar: The stress tests are established to restore confidence in nuclear power. 5 De stresstesten zijn een gemiste kans om een realistisch beeld te krijgen van de risico's van de kerncentrales in Europa, op basis waarvan dan maatregelen kunnen genomen worden om de veiligheid echt te verhogen of zo nodig de gevaarlijkste kerncentrales uit dienst te nemen. Het gerenommeerde Max Plack Instituut voor Chemie berekende recent dat de kans op een ernstige kernramp in werkelijkheid ruim 200 keer hoger ligt dan voordien werd ingeschat, met name eens om de 10 à 20 jaar. West-Europa is als gevolg van zijn grote concentratie aan kerncentrales en grote bevolkingsdichtheid bijzonder kwetsbaar: om de 50 jaar riskeren gemiddeld zo'n 28 miljoen West-Europeanen blootgesteld te worden aan een wezenlijke radioactieve besmetting. 6 events, zoals een vliegtuigcrash, cyberaanval, het vrijkomen van een gifwolk of terrorisme, mee in rekening te brengen. 5 A. Stritar deed deze uitspraak tijdens zijn openingsrede op de Second Public Meeting on the Post-Fukushima Stress Tests Peer Review in Brussel op 8 mei J. Lelieveld, D.Kunkel, M.G. Lawrence: Global risk of radioactive fallout after major nuclear reactor accidents.

3 Greenpeace liet het Europese stresstestproces en de resultaten van de nationale weerstandsrapporten en het internationale peer review rapport van13 kerncentrales in Europa, waaronder die van Doel en Tihange, kritisch doorlichten door twee onafhankelijke experten. 7 Onderstaande analyse focust op de resultaten voor de Belgische kerncentrales van Doel en Tihange. Deze analyse heeft niet de pretentie alomvattend te zijn, maar vormt wel een belangrijke aanvulling op het onvolledige Europese stresstestproces. 3. Algemene bemerkingen over het ENSREG-stresstestproces 3.1 Geloofwaardigheid van het proces: geen onafhankelijk assessment De weerstandanalyses werden niet verricht door onafhankelijke experten, maar door de operatoren van de kerncentrales zelf, in België is dat dus Electrabel GDF Suez. De operatoren hebben er belang bij om euvels, die tot dure oplapoperaties zouden leiden, zoveel mogelijk verborgen te houden. De nationale regulatoren, die de rapporten van de operatoren moesten evalueren, zijn dagelijks belast met de controle van de veiligheid en de periodieke revisies van de kerncentrales. Door nu te wijzen op mankementen zou FANC eigenlijk toegeven dat het in het verleden zijn werk niet naar behoren heeft gedaan. Kenmerkend is dat FANC, zowel in de media als op een hoorzitting in het parlement, de stresstestrapporten over Doel en Tihange al bewierrookte nog vooraleer het zijn evaluatieproces had afgerond en de peer reviews waren opgestart. 8 Het internationale team van peer reviewers heeft enkel het evaluatierapport van regulator FANC kunnen lezen, want de basisrapporten van Electrabel GDF Suez over Doel en Tihange waren uitsluitend in het Nederlands (Doel) en het Frans (Tihange) opgesteld. Dat is als een leraar die een boekbespreking van een student moet beoordelen zonder het besproken boek in kwestie zelf gelezen te hebben. In: Atmospheric Chemistry and Physics, 12, pp , May Het volledige rapport Critical review of the EU stress tests performed on nuclear power plants bevat een analyse van de weerstandstesten op 13 kerncentrales, waaronder die van Doel en Tihange. 8 Voor hij in 2006 directeur-generaal van FANC werd, was Willy De Roovere zonedirecteur van de kerncentrale van Doel. De tienjaarlijkse revisies van de vier reactoren op de site van Doel vonden plaats onder zijn supervisie. Deze revisierapporten worden nu als basis gebruikt voor de stresstesten. Dit doet vragen rijzen over de mate waarin FANC en in het bijzonder de directeur-generaal in staat zijn om een neutrale en objectieve evaluatie te maken van de stresstestrapporten van de Belgische kerncentrales.

4 De internationale peer review teams kenden weinig of geen echt onafhankelijke leden. De meesten werden afgevaardigd door de nationale regulatoren en binnen dat gesloten wereldje wordt het werk van collega's niet zomaar publiekelijk afgebroken. Sommige peer reviewers hadden zelfs directe banden met de nucleaire sector. 9 In deze omstandigheden is het niet verwonderlijk dat het Europese peer review-proces enkel een aantal evidente mankementen aan het licht bracht. Zowel de stresstestrapporten van Electrabel GDF Suez, het evaluatierapport van FANC als het internationale peer review rapport over Doel en Tihange bevatten nagenoeg geen enkele bronvermelding. De operator verwijst op een ongestructureerde en vage wijze naar ondersteunende interne en externe studies, zonder degelijke referenties op te geven. Dit maakt dat de gepresenteerde gegevens onmogelijk te controleren en de rapporten niet transparant zijn. Een student die een scriptie van dat niveau aflevert, wordt flagrant gebuisd. 3.2 Een veel te beperkte scope Moedwillige sabotagedaden en terroristische aanslagen, waaronder vliegtuigcrashes, werden buiten de scope van de ENSREG-weerstandstest gehouden. De Belgische regering gaf de nationale regulator echter opdracht om, buiten het officiële Europese stresstestproces om, toch ook modaliteiten op te stellen voor een weerstandsanalyse van deze zogenaamde man-made events. De resultaten van deze weerstandstests worden omwille van veiligheidsredenen niet publiek gemaakt, wat enigszins te begrijpen is omdat je potentiële terroristen natuurlijk geen inzage moet geven in de zwakheden van kerncentrales. Wat niet normaal is, is dat zelfs de leden van de eigen wetenschappelijke raad van FANC niet vertrouwd worden. Ondanks hun expliciet verzoek werd zelfs aan hen inzage geweigerd in het evaluatierapport over de bestendigheid van onze kerncentrales tegen moedwillige aanvallen en terroristische aanslagen. Uiteindelijk is geen enkele onafhankelijke instantie in staat geweest om de methodologie van de rapporten en de resultaten op hun waarde te controleren. Als kernenergie een dergelijke waas van extreme geheimhouding nodig heeft in een poging de risico's te beheersen, dan rijst de vraag of het wel een plaats kan hebben in een open en democratische samenleving. Tot het tegendeel bewezen is, is dit op zijn 9 De Hongaarse regulator HAEA zond Atilla Aszodi, alom gekend als de belangrijkste nucleaire lobbyist in Hongarije, als expert in de internationale peer review teams. De Slovaakse regulator UJD vaardigde Josef Misák af, werkzaam bij de Tsjechische kernenergie-exploitant CEZ.

5 minst een aanwijzing van het feit dat de kerncentrales van Doel en Tihange zeer kwetsbaar zijn voor terroristische aanslagen. Een belangrijke les uit de ramp in Fukushima is dat het ondenkbare mee in rekening moet worden gebracht, zelfs als de kans dat het zou gebeuren als zeer klein wordt ingeschat. De weerstandstesten beperkten zich evenwel tot voorspelbare scenario's en gekende fenomenen en vormen als dusdanig geen betrouwbare waardemeter voor de nucleaire veiligheid. De ongevallenscenario's die in beschouwing werden genomen zijn veel te beperkt. Factoren als menselijk falen werden niet standaard meegenomen, laat staan scenario's waar omgevingsfactoren (bv. tornado met uitslaande brand en overstroming), technisch falen (bv. niet opstarten van noodgeneratoren) en menselijk falen gelijktijdig optreden. Uiteindelijk is preventie beter dan het bestrijden van de gevolgen, maar de voorzieningen in de kerncentrales om een ramp te voorkomen werden niet aan een kritisch onderzoek onderworpen. Ook werd niet onderzocht of de algemene veiligheidscultuur in de betrokken kerncentrales beantwoordt aan de hoogste normen. De kwaliteit van de opleiding van het personeel werd niet opgenomen in de stresstestspecificaties. Ook met de psychologische factoren, die maken dat mensen in een nucleaire crisissituatie vaak totaal anders reageren dan tijdens routineoperaties of tijdens rampenbestrijdingsoefeningen, werd geen rekening gehouden. In het bijzonder van belang voor de bijna 40 jaar oude reactoren Doel 1, Doel 2 en Tihange 1 is dat ouderdomsfenomenen niet werden meegenomen. De kerncentrales hebben een ontwerpleeftijd van 30 jaar. Als gevolg van de hoge thermische stress en de constante neutronenbombardementen manifesteren verouderingsverschijnselen zich al vanaf een leeftijd van ongeveer 20 jaar. Vaak nemen ze een aanvang in de binnenstructuur van cruciale componenten, zoals bijvoorbeeld de verbrossing van het staal van de wand van het reactorvat. Deze fenomenen hebben een grote impact op de veiligheid van reactoren. Toch werd de actuele kwaliteit van cruciale componenten, zoals leidingen, het reactorvat, kranen en afsluitkleppen, controle- en meetapparatuur, niet aan de ENSREG-weerstandstesten onderworpen. De gepresenteerde besluiten in de stresstestrapporten van de operatoren hebben enkel betrekking op de kwaliteit van de materialen, componenten en systemen van de kerncentrales zoals ze waren tijdens hun ontwerp, meestal enkele decennia geleden. Ze worden ook enkel beoordeeld volgens de voorbijgestreefde criteria en methodes die golden tijdens de ontwerpfase

6 van de reactoren. Ook met de versnelde degradatie van materialen en componenten door het gebruik van plutoniumhoudende MOX-kernbrandstof in de jaren in de reactoren Doel 3 en Tihange 2, en de extra risico's verbonden aan de aanwezigheid van bestraalde MOX-branstofstaven in de koelbekkens van Doel en Tihange, werd in de stresstestrapporten geen rekening gehouden. Heel wat besluiten in de stresstestrapporten van Electrabel GDF Suez zijn niet gebaseerd op onderzoek of controles, maar louter op het oordeel van een ingenieur. Volgens de Europese stresstestspecificaties mogen de operatoren zich baseren op een engineering judgement wanneer er onvoldoende tijd is om een grondige analyse te verrichten. Zo'n ad hoc beoordeling door een ingenieur kan door verschillende zaken beïnvloed zijn, zoals zijn ervaring of zijn subjectieve perceptie over welke risico's aanvaardbaar zijn. Voor de nationale regulator is het quasi onmogelijk om op amper een maand tijd de kwaliteit van die ad hoc beoordelingen door Electrabel-ingenieurs te checken. De stresstestspecificaties geven geen enkele definitie of zelfs maar indicatie van het veiligheidsniveau dat moet gehaald worden of de robuustheidscriteria die moeten gerespecteerd worden om het verder openhouden van de reactoren te verantwoorden. De Europese Commissie en ENSREG hebben als dusdanig geen bevoegdheid om de exploitanten van de kerncentrales te verplichten de geïdentificeerde mankementen te verhelpen. Het is nu de taak van de nationale regulator FANC om de aanbevelingen uit het ENSREG peer review-rapport op te nemen in een stresstestactieplan voor de Belgische kerncentrales en toe te zien op de implementatie er van. Volgens ENSREGvoorzitter Andrej Stritar is er evenwel geen haast bij, want de noodzakelijk geachte aanpassingen hoeven slechts tijdens de volgende geplande tienjaarlijkse revisiebeurt te worden doorgevoerd Kritische bemerkingen over de weerstandstesten van de Belgische kerncentrales Greenpeace liet de evaluatierapporten van de nationale regulatoren en de internationale peer review-rapporten van 13 Europese kerncentrales, waaronder die van Doel en Tihange 11, 10 A. Stritar deed deze uitspraak tijdens zijn openingsrede op de Second Public Meeting on the Post-Fukushima Stress Tests Peer Review in Brussel op 8 mei De 13 geanalyseerde kerncentrales zijn Almaraz (Spanje), Doel en Tihange (België), Cattenom, Fessenheim en

7 kritisch doorlichten door onafhankelijke experten. Het resultaat is het rapport Critical Review of the EU Stress Test Performed on Nuclear power Plants, dat naar aanleiding van de Europese Ministerraad in juni 2012 in zijn geheel zal gepubliceerd worden. Het rapport beschrijft enerzijds de probleempunten die in de nationale evaluatierapporten geïdentificeerd werden en de aanbevelingen van het internationale peer review-team, maar anderzijds ook de zwakheden en risicofactoren die in het officiële stresstestproces over het hoofd werden gezien. De volledige analyses van Doel en Tihange zijn in bijlage toegevoegd. Hieronder volgt een samenvatting van een aantal conclusies. Hierbij werd de nadruk gelegd op de drie oudste reactoren Doel 1, Doel 2 en Tihange Samenvatting resultaten Kerncentrale van Doel (beperkt overzicht, zie bijlagen voor volledige analyse) De kerncentrale van Doel bestaat uit vier reactoren van het type drukwaterreactor. De eenheden Doel 1 en Doel 2 hebben elk een vermogen van 433 MWe en werden opgestart in Doel 3, MWe, werd opgestart in 1982 en Doel 4, 1039 MWe, in De twee oudste reactoren hebben hun ontwerpleeftijd van 30 jaar dus ruimschoots overschreden. Een selectie van de belangrijkste conclusies, met nadruk op de oude reactoren Doel 1 en Doel 2, zijn: Een belangrijke tekortkoming bij alle reactoren is het ontbreken van een gefilterd ventilatiesysteem. Bij een kernramp zal de druk in het reactorgebouw hoog oplopen. Om te voorkomen dat het koepelgebouw het onder die druk begeeft en er grote hoeveelheden radioactieve stoffen in de omgeving zouden terechtkomen, moet op gecontroleerde wijze radioactieve stoom worden afgelaten, maar geen enkele van de vier reactoren van de kerncentrale van Doel is uitgerust met een gefilterd ventilatiesysteem. De veiligheidsmarges bij overstromingen zijn niet toereikend en de veiligheidsmarges bij aardbevingen werden onvoldoende onderzocht. Gravelines (Frankrijk), Gundremmingen (Duitsland), Krsko (Slovenië), Mochovce (Slovakije), Mühleberg (Zwitserland), Ringhals (Zweden), Temelin (Tsjechië), Wylfa (VK).

8 De twee oudste reactoren, Doel 1 en Doel 2, vertonen belangrijke zwakheden die het gevolg zijn van hun verouderde ontwerpconcept. Belangrijke veiligheidssystemen zijn bv. fysiek aan mekaar gekoppeld en het reactorgebouw heeft slechts een enkele betonnen wand. Verouderingsfenomenen, matriaaldegratatie en de zwakheden in het ontwerp van de oude reactoren Doel 1 en 2 versnellen en verergeren de escalatie van een een ongeval als gevolg van een externe impact. De tweelingreactoren Doel 1 en 2 zijn kwetsbaar voor vliegtuigcrashes. De ligging van de kerncentrale van Doel, op amper 12 km van de stad Antwerpen en met 1,5 miljoen mensen in een straal van 30 km, is bijzonder problematisch. Bij een kernramp is de tijdige evacuatie van de inwoners van de stad Antwerpen nagenoeg onmogelijk. Als gevolg van het ontbreken van een gefilterd ventilatiesysteem riskeren deze mensen aan een hoge dosis te worden blootgesteld te worden. Brussel ligt op zo'n 50 km van Doel. 12 Om het risico in te schatten moeten zowel de kans op een kernramp als de potentiële gevolgen in overweging genomen worden. In dit opzicht vormen Doel 1 en 2 een hoog risico. Alle feiten in overweging genomen bevelen de auteurs het volgende aan : Doel 1 en Doel 2 moeten onmiddellijk gesloten worden. Er moet een transparant actieplan worden opgesteld voor de implementatie van maatregelen om tegemoet te komen aan alle geïdentificeerde zwakheden en knelpunten voor de reactoren Doel 3 en Doel 4. In afwachting van de implementatie van de meest dringende actiepunten, zoals de installatie van een gefilterd ventilatiesysteem, moeten de eenheden Doel 3 en 4 worden stilgelegd. 4.2 Samenvatting resultaten kerncentrale Tihange (beperkt overzicht, zie bijlagen voor volledige analyse) De kerncentrale van Tihange, nabij Hoei, telt drie kernreactoren van het type drukwaterreactor. De oudste reactor, Tihange 1 (962 MWe) werd opgestart in Tihange 2 (1008 MWe) en Tihange 3 (1042 MWe) werden opgestart in 1983 en Tihange 1 heeft zijn ontwerpleeftijd van 30 jaar dus ruimschoots overschreden. 12 Op basis van de in de VS geldende stralingsbeschermingsnormen vroegen de Amerikaanse authoriteiten na de kernramp in Fukushima alle VS-burgers in Japan om de 80 km-zone rond de getroffen kerncentrale te verlaten.

9 Een selectie van de belangrijkste conclusies, met nadruk op de oudste reactor Tihange 1, zijn: De reactoren in Tihange zijn niet uitgerust met een gefilterd ventilatiesysteem, wat bij een ongeval het risico op grote radioactieve emissies sterk vergroot. De ligging van de kerncentrale, op amper drie km van Hoei ( inwoners), 30 km van Namen ( inwoners) en 24 km van de stad Luik ( inwoners) vormt een groot probleem inzake evacuatie van de omwonenden. Tihange ligt op 70 km van Brussel. 13 De kerncentrale van Tihange beantwoordt niet aan de vereiste bescherming tegen overstromingsgevaar. Tihange 1, die bij een overstroming het eerst getroffen wordt, is het meest kwetsbaar. Een teer punt bij Tihange 1 is een te zwakke beschermingsgraad tegen de impact van een neerstortend vliegtuig. De marges bij seismische schokken werden onvoldoende onderzocht, alhoewel er een heleboel tekortkomingen werden vastgesteld om te weerstaan aan aardbevingen. Materiaaldegradatie en inherente tekortkomingen aan het basisontwerp van de oude eenheid Tihange 1 kan de ontwikkeling van een ongeval, veroorzaakt door een overstroming of andere externe of interne evenementen, significant versnellen en verergeren. Zowel de probabiliteit als de potentiële gevolgen van een ernstige kernramp in Tihange zijn relatief hoog. De risico's van Tihange 1 zijn onaanvaardbaar. Alle feiten in overweging genomen, bevelen de auteurs het volgende aan : De oude reactor Tihange 1 moet onmiddelijk gesloten worden. 14 De eenheden Tihange 2 en Tihange 3 moeten worden stilgelegd zolang niet alle geïdentificeerde maatregelen om de centrale te beschermen tegen overstromingsgevaar geïmplementeerd zijn. Er moet een alomvattend en transparant actieplan worden opgesteld om de opgelijste tekortkomingen weg te werken, zoals het installeren van gefilterde ventilatiesystemen op de reactoren. 13 Zie voetnoot Tihange 1 is, net als de reactoren Doel 1 en 2, al 37 jaar in gebruik, wat heel wat langer is dan de Duitse kerncentrales die na de ramp in Fukushima gesloten werden. De oorspronkelijke ontwerpleeftijd van deze reactoren bedroeg 30 jaar.

10 5. Besluit De Europese weerstandstesten zijn geen valabele waardemeter voor de veiligheid van de kerncentrales. Het aantal onderzochte scenario's die tot het falen van de veiligheidssystemen kunnen leiden, is veel te beperkt en er waren geen duidelijke criteria afgebakend waaraan kerncentrales minimaal moeten voldoen. Het hele ENSREG-stresstestproces kan hoogstens een aanzet zijn voor een meer volledige en grondigere analyse van de veiligheid van de kerncentrales. Komt die er niet, dan is het stresstestproces niet meer dan greenwashing die, om de woorden van de voorzitter van ENSREG te gebruiken, enkel diende to restore confidence in nuclear power. Daarnaast moet, in het licht van de ervaringen in Fukushima, ook een grondige evaluatie gemaakt worden van de Belgische nucleaire noodplanning. Zeker in een dichtbevolkt gebied als België, met een grote concentratie aan kerncentrales binnen en vlakbij onze grenzen, moeten de nucleaire noodplannen aan een reality check onderworpen worden. Greenpeace liet door onafhankelijke experten een kritische analyse maken van de officiële stresstestrapporten van FANC en het internationale peer reviewteam over de Belgische kerncentrales. Op basis van de aanbevelingen die in de officiële weerstandsrapporten vermeld staan, maar vooral ook op basis van de zwakheden en mankementen aan onze kerncentrales die tijdens het officiële stresstestproces over het hoofd werden gezien, komen de opstellers van de onafhankelijke kritische analyse tot het besluit dat de oude reactoren Doel 1, Doel 2 en Tihange 1 onmiddelijk moeten gesloten worden. De overige reactoren, Doel 3, Doel 4, Tihange 2 en Tihange 3, moeten stilgelegd worden tot de maatregelen die geïdentificeerd werden om de belangrijkste zwakheden in deze kerncentrales weg te werken, geïmplementeerd zijn. Meer informatie: Eloi Glorieux, energiespecialist Greenpeace België :

11 BIJLAGEN In bijlage vindt u de hoofdstukken 4.2. NPP Doel, Belgium en 4.3 NPP Tihange, Belgium uit het rapport dat op vraag van Greenpeace werd gemaakt : Ing. Antonia Wenisch, Dipl. Phys. Oda Becker : Critical Review of the EU Stress Tests Performed on Nuclear power Plants, Vienna-Hannover, May Over de auteurs : Dipl. Phys. Oda Becker *07/07/1962 in Emden (Germany) Oda Becker (Physicist) is a self-employed scientific consultant for nuclear safety. Her clients include the Austrian Federal Government as well as several non-governmental organisations (NGOs). She has knowledge and experience in important aspects of nuclear technology and safety. Since 2001, she has participated in studies of nuclear power plants and storage facilities analysing the accident scenarios resulting from possible terror attacks (the crash of a large commercial airliner and impact of an anti-tank weapon) or flooding. Recent work also includes several studies of safety issues at the German and European NPPs (e.g. power uprate, ageing); studies of the situation at the Chernobyl NPP; and a study concerning the European Stress Test in the aftermath of Fukushima. Contact: oda.becker@web.de Ing. Antonia Wenisch *18/11/1950 in Vienna (Austria) Since freelancing scientific consultant for nuclear safety. Educated at the College for Electronic Engineering in Vienna she worked from as a measurement technician in a research department in the semiconductor industry. Since 1986 she was scientific specialist at the Austrian Institute of Ecology: establishing of the gamma spectroscopy laboratory, radio-ecological examinations, environmental impacts of nuclear fuel

12 chain, studies and publications about reactor safety. She was and is still involved in most transboundary environmental impact assessment procedures on nuclear power plants as a consultant by the Austrian Federal Ministry of Agriculture, Forestry, Environment and Water Management. Contact: antonia.wenisch@chello.at

13 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants 4.2 NPP DOEL, BELGIUM The Doel nuclear power plant (NPP) is operated by Electrabel, a subsidiary of the GDF- SUEZ Group. The Federal Agency for Nuclear Control (FANC) prepared the Belgian Stress Test Report. The site is located on the left bank of the Scheldt river, at 15 km northwest of Antwerp and at only 3 km from the border between Belgium and the Netherlands. The site houses four pressurized water reactors (PWR): the twin units Doel 1/2, commissioned in 1975, Doel 3 (1982) and Doel 4 (1985). The units Doel 1/2 are Westinghouse 2-Loop reactors with an electric power of 433 MWe each; unit Doel 3 (1006 MWe) and unit 4 (1039 MWe) are Westinghouse 3-Loop reactors. The following chapter discusses the weaknesses of the older units, Doel 1/2. WEAKNESSES BELGIAN STRESS TESTS DESCRIBES [FANC 2011] The Probabilistic Safety Analyses (PSA) for Doel NPP did not take into account the risk of fire and flooding; furthermore the PSA did not consider any event related to the spent fuel pools. The original design of the units Doel 1/2 did not take into account the risk of an earthquake. In 1985, the Peak ground acceleration (PGA) of the Design Basis Earthquake (DBE) was subsequently set at 0.058g. According to IAEA recommendations a value of 0.1g has to be used (see Earthquake). 15 Following the accident in Fukushima, Electrabel commissioned the Royal Observatory of Belgium (ROB) to conduct a new seismic study, taking into consideration the recent developments in seismic hazard assessment. This resulted in a new value for the PGA of g. But as suggested by the ROB, FANC require a more elaborated study, e.g. with due consideration of results arising from the EC-project SHARE (seismic hazard harmonization in Europe). The effect of a fire induced as a result of an earthquake is not considered. A fire is a hazard particularly to old nuclear power plants like Doel 1/2, because of the limited physical separation of the redundant safety systems. A fire has the potential to damage all these systems simultaneously. The flood level of the design basic flood (DBF: high tide + storm surge, 95 th percentile for a return period of 10,000 year) remains below the minimum height of the embankment. But flooding of the site can occur in case of a combination of very high Sheldt level with an embankment breach. The initiation of an embankment failure can occur for a severe storm with a return period of 1,700 years. 16 To evaluate the safety margin, in case of an embankment breach near the site, the most severe storm is cumulated with a high level of the Scheldt. The maximum Scheldt level for this storm is postulated 10.2 m (85 cm higher than DBF 17 ). For this scenario, the water would reach the first buildings very fast (after 15 In accordance with the regulatory practice, a DBE of 0.1g was used for the design of Doel 3&4. 16 The embankment fails in case of a subsequent storm event if no repairs were performed in the time after initiation. 17 This safety margin is not sufficient: in frame of the German stress test, a plant has to resist against a flood level, which is one meter above DBF only to meet the first of three levels of robustness.

14 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants about one hour) and significant water depths could be found around several buildings (between 20 and 50 cm). Additionally the site, situated on a raised platform surrounded by lower-lying polders, will become an island. Electrabel claimed however, that the probability of a significant cliff edge effect is very low. A weak point is a number of buildings cannot guarantee tightness in case of tens of cm water flood the site. In case of an embankment breach, sand bags or mobile barriers are planned to be installed at sensitive building entrances by the operator. A point neither FANC nor Electrabel consider is that a flood may transport debris of all types which may physically damage structures, obstruct water intakes or damage the water drainage system (see Flooding). FANC requires reassessing of the capacity of the sewer system regarding both short-duration heavy rains and long-lasting rains, and a redefinition of 100- yearly rains. According to FANC, given the fact that tornadoes of high intensities were observed in the past years in the neighboring countries, the robustness of the second level system of Doel 1/2 should be confirmed in case of a beyond design tornado with wind speed exceeding 250 km/h (70m/s). Electrabel has claimed that the probability of these tornadoes is very low and that the buildings probably resist such a tornado. In case of total station blackout (SBO), Electrabel should assess whether all containment penetrations can be closed in due time and whether the relevant containment isolation systems remain functional, in particular during outage situations. In case of a total SBO, only the turbo-pump of the auxiliary feedwater (AFW) system remains available in the short term to feed water into the steam generators. After one and a half hour the first cliff edge effect appears: the auxiliary feedwater reservoirs are empty, the steam generators can continue cooling the primary circuit for several hours only. There are limited possibilities to refill the AFW tank. If the cooling via steam generators fails, the primary circuit begins to boil and steadily loses its water volume. This results in uncovering and later to melting of the fuel, the relocation of the corium towards the bottom of the reactor pressure vessel (RPV) and the piercing of the bottom of the RPV. Without operator intervention this process takes between 2 and 3 hours. During a severe accident when the core has melted through the reactor pressure vessel and residual heat removal has failed, pressure in the containment rises. Venting could prevent containment collapse, but none of the four units is equipped with filtered venting. A feasibility study will be carried out to fit a filtered vent. A second study assesses the residual risk of hydrogen accumulation in the spent fuel pools buildings. In case of a total SBO and/or loss of ultimate heat sink, Electrabel plans to use new non-conventional means (NCM) to refill the steam generator and the spent fuel pool, to avoid the overpressure in the reactor building and to restore the electrical power supply to instrumentation and control panels. However, the operability and practicability of the NCM are not proved. Furthermore, Electrabel has to reinforce its emergency organization. The full

15 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants implementation of the new emergency organization will be effective in WEAKNESSES THE BELGIAN STRESS TESTS IGNORED With respect to the limited number of initiating events considered at the design phase, the units of Doel 1/2 have significant design deficits [FANC 2011]: Not all of the first level safety systems 18 (operated from the main control room) are physically separated and/or design basis earthquake resistant. The accident leading to the potential unavailability of multiple first safety systems are covered by the second level system that are operated from a separated control room. But the second level systems are not housed in a bunkered building and the second level systems are mainly manually operated from emergency control room. Doel 1 and 2 share the control room and several first level systems. This increases the probability that both units are affected in case of an incident. The low level safety injection pumps have duties in the normal operation (no independence between the levels of the-defence-in-depth concept, (see Chapter 3). The physical separation of the electrical power supply and instrumentation cabling is limited. The fire extinction water system has no seismic design (with exception of the filling of the second level feedwater). The number of redundant safety systems is low compared with current stateof-the- art even compared with Doel 3 and 4. The spent nuclear fuel is stored in pools in the nuclear service building instead in a bunkered nuclear fuel building. The inner containment consists of a steel bulb instead of a pre-stressed concrete. 19 This is a major weakness in the case of a core melt accident, because steel fails quicker than concrete. The overall concept of defence in-depth and therefore the prevention of accidents is not sufficient. These design weaknesses can potentially aggravate or even trigger an accident. In addition to the design deficits the operational practices also show significant weaknesses: In March 2010, an IAEA Operational Safety Review Team (OSART) visited Doel 1/2 to review operating practices. 15 safety issues were identified by the team. According to OSART-follow up mission (5 to 8 March 2012), there are still some important issues [FANC 2012c; IAEA 2010b]: Analyses for some events are not being performed to the required depth and rigor and they are not being completed in a timely fashion. Without thorough and timely analysis, data cannot effectively be used to prevent repeat events, or more serious events. The plant has not fully updated the Safety Analysis Report (SAR) to reflect the current status and the licensing basis of the plant. The last update of the external 18 The first level safety systems intended for incidents and accidents of internal origin and earthquakes, and the second level emergency systems dedicated to external hazards. 19 The secondary (outer) containment consists of a reinforced concrete cylinder on which a reinforced concrete hemispherical dome is placed and encapsulates the primary containment, thus protecting it against accidents.

16 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants hazard chapter was in In certain plant areas inadequate conditions exist due to lack of attention and insufficient maintenance workmanship. Deficient material conditions could lead to deterioration of the equipment and systems, resulting in their unreliability. In some areas of the electrical building, cable separation schemes and compartmentalization are inadequate. Thus, the risk of an electrical fire is increased. The Belgian Federal Government demanded terrorist attacks (aircraft crash) and other man made events (cyber attack, toxic and explosive gases, blast waves) to be included as possible triggering events in the Belgian stress tests program. The assessment of these man-made events were however not in the scope of the EU stress tests programs, and are thus developed in a separate national report [FANC 2012b]. The results of the main topics are: In case of an aircraft crash (accidental or intentional) significant damage can occur to the external concrete structure, with the possibility of projectiles penetrating into the containment. The extremely likely failure of the cooling system would result in a severe accident of the most hazardous category: core melt with an open containment. The radioactive releases would be very high and occur particularly early. The implementation of additional physical obstacles around the sites is being studied, by Electrabel. Furthermore, the capacity for extinguishing a kerosene fire and a way to replenish the pools with water in the event of cracks in the foundation is being investigated. FANC formulated additional requirements: Extending the emergency plans and procedures for each unit; necessary improvements need to be implemented, based on a comparison of the existing non-conventional emergency means with the Extensive damage mitigation guidelines of the US Nuclear Regulatory Commission. The emergency control room has to protect from toxic gas and the main control has to reinforce of air-tightness to guarantee the habitability. Furthermore the ventilations systems are not equipped with explosive gas detectors. According to Electrabel, the loss of safety functions resulting from cyber attack is impossible in all units. But this conclusion is only based on engineering judgment. Therefore FANC recommends performing a security evaluation (with the assistance of external IT-experts) in order to decrease the risk against cyberattacks. CONCLUSION A major deficiency is the lack of a filtered venting system. Filtered venting constitutes a key system in mitigation of severe accidents. Several countries started to require filtered venting systems decades ago. The safety margins regarding flooding are not sufficient, although the embankment can

17 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants fail and the protection of the plant against flooding the buildings relies on sandbags or mobile barriers only. The safety margins regarding an earthquake have not been assessed sufficiently. Material degradation, the mentioned design weaknesses and operation shortcomings of the very old Doel 1/2 can significantly aggravate the development of an accident caused by an external impact. Another major weakness of Doel 1/2 is the vulnerability against air craft crashes. When Germany was taking its decision on the closure of eight nuclear power stations last summer, one of the important arguments was that their protection against terrorist attack was very low. In November 2011, Belgian's political parties have reached a conditional agreement to phase out nuclear power by 2025, if they can find an adequate supply of energy from alternative sources by that time. The three oldest reactors (including Doel 1/2) are set to be shut down by 2015, with the rest taken off the grid by 2025 [ED 2011]. It has to assumed, that FANC will not require comprehensive and expensive measures for the remaining time. The Doel NPP is situated close to the centre of Antwerp. In case of a severe accident, the evacuation of all the people on time is nearly impossible. Because of the lack of filtered venting, the threat of a relative high radioactive exposure exists. To assess the risk, both the probability and the potential consequences of a severe accident need to be considered: Doel 1/2 poses a high risk to the environment. Considering all facts, we recommend to shut down Doel 1/2 immediately. Regarding units Doel 3 and 4, a transparent action plan for dealing with the identified deficiencies should be defined. The units need to be taken out of operation until all measures of high priority (e.g. filtered venting) are implemented.

18 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants 4.3 NPP TIHANGE, BELGIUM The Tihange nuclear power plant (NPP) is operated by Electrabel, a subsidiary of the GDF-SUEZ Group. The site is located on the Meuse river, at 25 km southwest of Liege (about inhabitants) and at about 80 km southeast of Brussels (region Brussels: 1 million inhabitants). The Tihange NPP comprises three pressurised water reactors (PWR): Tihange 1, commissioned in 1975, Tihange 2 (1983) and Tihange 3 (1985). Tihange 1 is a Framatome 3-Loop reactor with a net capacity of 962 MWe; Tihange 2 (1008 MWe) and Tihange 3 (1042 MWe) are Westinghouse 3-Loop reactors. The following chapter discusses, particularly, the weaknesses of the old unit Tihange 1. The Belgian regulatory body, the Federal Agency for Nuclear Control (FANC), published the Belgian stress test report. WEAKNESSES THE BELGIAN STRESS TESTS DESCRIBES [FANC 2011] The Probabilistic Safety Analyses (PSA) for Tihange NPP did not take into account the risk of fire and flooding; furthermore the PSA did not consider any event related to the spent fuel pools. Tihange 1 was designed to withstand a Design Basis Earthquake (DBE) characterized by peak ground acceleration (PGA) of 0.1g. During the first periodic safety review (1985) the PGA has been raised to 0.17g. In April 2011, following the accident in Fukushima, Electrabel commissioned a probabilistic seismic hazard analysis (PSHA) using a state-of-the-art methodology. This PSHA resulted in an increase of the PGA to 0.23 g. FANC require a more elaborated study, e.g. with due consideration of results arising from the EC-project SHARE (seismic hazard harmonization in Europe). The peer review recommends that FANC monitors the completion of the updated PSHA, the implementation of the consequential measures and the updated assessment of safety margins. The seismic margin review shows that in total 21 systems, structures and components (SSC), e.g. main switchboards and transformers, have a low probability of resisting an earthquake exceeding the review level earthquake (RLE) of 0.3g. FANC requires a detailed action plan for the required improvement. Strengthening of the electrical building to enhanced protection against external hazards is necessary, however, this will only be assessed (not implemented) in The effect of a fire induced by an earthquake is not considered. 20 In case of a design basis earthquake (DBE), the autonomy of the emergency diesel generators of the second level safety systems is only 7.5 hours. 21 According to the plant visit team, the seismic instrumentation appeared to offer an opportunity for improvement. The original design basis flood (DBF) was fixed with reference to the practice used in 20 The peer review team recommends to analyse the impact of failure of a fuel tank containing 500 m³ fuel, which is not seismically qualified. 21 The peer review team recommends increasing the autonomy of these EDGs.

19 civil engineering, which is the flow rate derived as the highest historically recorded flood level of the river increased by 20% (2220 m³/s). The important floods in 1993 and 1995 in the Meuse valley reached nearly this flow rate, thus a reassessment of the flood risk has been conducted but with the same outdated methodology. The calculated flow rate (2615 m³/s) corresponds with a water level of the same height as the site platform elevation. During the re-assessment within the latest Periodic Safety Review (PSR), new DBF parameters have been derived using the probabilistic approach, according international standards. The corresponding flood rate of a return period of 10,000 years (3488 m³/s) could result under exceptional circumstances combining rapid melting of snow and a long period of heavy rain. Corresponding water heights of the decamillennial flood would largely exceed the site platform elevation (up to 1.70 m), causing flooding of the three units and loss of safety related equipment, including all on site AS power sources and both primary and alternate ultimate heat sink. Tihange 1, which is located most upstream, will be the first unit to be hit. Already at a flow rate with a return period of about 400 years (2,800 m³/s), the unit is completely surrounded by water and all buildings except the reactor building will be flooded (first cliff edge effect). The systems providing the cooling of the pool are out of service, likewise the shut down cooling system. (The ultimate means circuit (CMU) equipment has to take over). The second cliff edge effect is a flow rate that occurs statistically nearly every 600 years (2,900 m³/s), corresponding to the flooding of equipment in Tihange 1. Even the auxiliary feed water system gets lost in Tihange 1. (Only the CMU could feet the steam generators and guarantee core cooling.) The third cliff edge effect occurs at 3,000m m³/s: The auxiliary feedwater system of Tihange 2 fails. (CMU has to use for cooling the fuel). The fourth cliff edge effect occurs for a flow rate between 3,000 and 3,000 m³/s: Loss of cooling for Tihange 3. (Only CMU could cool the fuel in the reactor and in the pool). Electrabel has proposed to implement three levels of defence against flooding, which have in principal been accepted by the regulatory body: The first level is a peripheral protection of the site, which shall consist of a wall 22 of a height greater than of the Meuse in case a decamillennial flood and shall be installed not before A local protection of the buildings in order to cope with a local failure of the protection wall triggering a sudden inrush of water on the site. This second level of defence shall consist of coffer dams and other sealing devices that will be installed during the flooding alert period. When conventional equipment is rendered unavailable through flooding, the CMU equipment preinstalled during the alert should be used, which is the third level of defence. The robustness of the currently installed non-conventional means (NCM), i.e. the so-called CMU should be further improved. Since the CMU is currently needed for floods with a return period exceeding 100 to The wall would include coffer dams which, in case of threat of flooding could be used to close the opening necessary for normal operation of the NPP.

20 Bijlage A.Wenisch,O.Becker: Critical Review of the EU Stress Tests performed on Nuclear Power Plants years, FANC requires determining specific provisions as applicable to equipment important for safety; the technical characteristic of these NCM should account adverse conditions. A dedicated emergency strategy has been requested by FANC. The task of the emergency team is to initiate the shutdown of the units and the deployment of the CMU equipment. As soon as a flow rate prediction of 2,500 m³/s, the Internal Emergency Plan starts. FANC requires means for onsite transport of personnel and equipment towards the units, while the site is flooded. Movement on the site is only possible by boats. Fire or explosions potentially induced by the flooding are not been examined yet. FANC requires to take additional measures because the automatic fire extinction system is lost during the flooding. The peer review team recommends implementing all suggested measures for the Tihange site since the analysis shows relatively low protection of the site against flooding. The team recommended furthermore that Electrabel shall include a safety margin for the flood protection wall to adequately cover uncertainties associated with a 10,000 year flood. A point neither FANC nor Electrabel consider is that a flood may transport debris of all types which may physically damage structures, obstruct water intakes or damage the water drainage system (see chapter ). Given the fact that tornadoes of high intensities were observed in the past years in the neighboring countries, FANC requires to confirm the robustness of the second level system of Tihange 1 in case of a beyond design tornado (wind speed exceeding 250 km/h). Electrabel has claimed that the probability of these tornadoes is very low. FANC requires the reassessing of the capacity of the sewer system regarding both short-duration heavy rains and long-lasting rains, and a redefinition of 100-yearly rains. However, the peer review team recommends the derivation of design basis parameters with 10,000 years return periods; attention should be dedicated also to extreme temperatures. In case of loss of the primary ultimate heat sink combined with a total Station Black-out (SBO) the units can no longer use the water from the alternate ultimate heat sinks (groundwater or deep water intakes) due to lack of electric power. In case of a total SBO, only the turbo-pump of the auxiliary feedwater (AFW) system remains available to feed water into the steam generators. After three hours the first cliff edge effect appears: the auxiliary feedwater reservoirs are empty. 23 If the SBO happens about one hour after the reactor emergency shutdown, this time spam is slightly prolonged to 7 hours. There are limited possibilities to refill the AFW tank. If the cooling via steam generators fails, the primary circuit begins to boil and steadily loses its water volume. This results in uncovering and later to melting of the fuel, the relocation of the corium towards the bottom of the reactor pressure vessel (RPV) and the piercing of the bottom of the RPV. Without operator intervention this process takes between 2 and 3 hours. In case the primary system is open, the reactor water starts to boil within minutes. 23 At Tihange 2, the tank allows the feeding of the steam generators during 17 hours, at Tihange during 23 hours.

21 In case of a total SBO and/or loss of ultimate heat sink, Electrabel plans to use new non-conventional means (NCM) to refill the steam generator and the spent fuel pool, to avoid the overpressure in the reactor building and to restore the electrical power supply to instrumentation and control panels. However, the operability and practicability of the NCM are not proved. FANC requires to asses that in case of total SBO, whether all containment penetrations can be closed in due time and whether the relevant containment isolation systems remain functional, in particular during outage situations. During a severe accident when the core has melted through the reactor pressure vessel and residual heat removal has failed, pressure in the containment rises. Only venting could prevent containment collapse. Filtered containment venting is considered stateof-the-art for some years, but none of the three units of Tihange NPP is equipped with a filtered venting system. A feasibility study will be carried out to fit these devices. The peer review team emphasizes its importance and recommends to consider subatmospheric pressures in the containment in that matter. A second study will be conducted to assess the residual risk of hydrogen accumulation in the spent fuel pools buildings. The peer review team recommends, regardless of the outcome of this study, the considering of the installation of passive autocatalytic hydrogen recombiners (PARs). Electrabel has to reinforce its emergency organization. The full implementation of the new emergency organization will be effective in WEAKNESSES THE BELGIAN STRESS TESTS IGNORES With respect to the limited number of initiating events considered at the design phase, Tihange 1 has significant design deficits: Only partially physically separated redundant safety systems. Because of this a fire has the potential to damage all these systems simultaneously. The safety injection system pumps have duties in the normal operation, i.e. there is no independence between different levels of the-defence-in-depth (see chapter 3). The second level emergency systems had not been considered in the initial design. As a result of the periodic safety review, an emergency system was installed to respond to several accidental scenarios of external origins. However, the second level emergency system only includes two emergency power supplies, one water cooling circuit and an injection pump to the primary pumps seals. The thickness of the basement is only 2.15 m. Thus, the time for a potential containment basement melt through is relative short. The overall concept of defence in-depth and therefore the prevention of accidents is not sufficient. These design weaknesses can potentially aggravate or even trigger an accident. Tihange 1 is in operation for nearly 40 years (37 years). This means that ageing of materials is a major safety issue in the plant. It has to be expected, that the frequency of ageing related incidents will increase. These incidents have the potential to trigger, but particularly to aggravate accidents. Incidents could also indirectly be caused by ageing: If degraded components are replaced, defective mounting or other errors will be