ONDER DE GROND LESMATERIAAL BIJ HOOFDSTUK 3, ONDERGRONDS BOUWEN

Transcriptie

1

2 ONDER DE GROND LESMATERIAAL BIJ HOOFDSTUK 3, ONDERGRONDS BOUWEN Henk Trimp, Anaximander Joop van der Schee, Onderwijscentrum Vrije Universiteit Amsterdam Dit lesmateriaal hoort bij het ibook Onder de grond en werd tot stand gebracht door een samenwerking van Lijn43 en NEMO Uitgeverij binnen innovatieprogramma Uitgeverij van de Toekomst. Daarnaast ontvingen wij steun van Aarde.nu, Centrum voor Geocommunicatie, COB, en SKB. De samenstellers van dit lesmateriaal hebben hun uiterste best gedaan om alle rechthebbenden van het gebruikte beeldmateriaal te achterhalen. Indien onverhoopt toch zonder toestemming gebruik is gemaakt van auteursrechtelijk beschermd werk, verzoeken wij u contact op te nemen met Anaximander Lijn43, Utrecht Voor gebruik in de klas mag dit lesmateriaal zonder toestemming worden gekopieerd.

3 INHOUD 1. Wanneer was jìj voor het laatst onder de grond? Wat zoeken mensen toch onder de grond? Netwerken van kabels en leidingen Ondergronds vervoer Ontwerp je eigen ondergrondse bouwwerk...9 Afbeeldingen op deze pagina: ibook Onder de grond, p. 52 en 53

4 1. Wanneer was jìj voor het laatst onder de grond? Deze vraag wordt waarschijnlijk niet vaak aan je gesteld. Toch is de kans groot dat je regelmatig onder het maaiveld bent. Denk er eens over na a. Wanneer was je het laatst onder de grond? Waar was dat? Welk vervoermiddel gebruikte je? b. Verzamel de antwoorden van je groep of klas. Welk soort locatie komt het meest voor? Een paar antwoorden die eerder gegeven werden op vraag a: - vandaag nog in de fietsenstalling onder school fiets - een paar maanden geleden toen me gevraagd werd de watermeter af te lezen in de kruipruimte onder mijn huis geen vervoermiddel - ik ben bijna elke dag onder de grond in de metro naar en van school (Montessori Lyceum Rotterdam) metro - verleden week zaterdag toen mijn moeder me wegbracht naar hockey Coentunnel Amsterdam auto - een paar jaar geleden op vakantie grotten van Remouchamps, België lopend Hebben jullie heel andere, leuke of interessante antwoorden? Stuur ze in naar info@geodetective.nl! Schrijf het wat uitgebreider op dan hierboven: maak er een verhaaltje van, zo mogelijk met foto en/of kaartje en je maakt kans op een leuke prijs. Bekijk de interactieve kaart 3.1 op p. 46 van het ibook. In deze kaart staan 14 locaties aangegeven waar ondergronds gebouwd is. Op elk van deze locaties kun je een beschrijving en een foto opvragen. Onderzoek vier van deze locaties: Drents Museum Assen Schatkamers Domplein Utrecht Ondergronds Den Haag: Hubertustunnel Ondergronds Rotterdam: Maastunnel Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 1

5 Lees per locatie de beschrijving in kaart 3.1 van het ibook en bezoek de plek in Google Earth (Bron 1 - bit.ly/odg063). Beantwoord dan voor elke plek de volgende vragen: c. Wat is het doel van het bouwwerk? d. Kun je van boven (in Google Earth) zien dat er ondergronds gebouwd is? Zo ja, wat zie je? e. Wat is de reden geweest om op deze plaats ondergronds te bouwen? TIP: JE KUNT NATUURLIJK MEER LOCATIES ONDERZOEKEN. ALS JE DE LOCATIES VERDEELT OVER GROEPJES KLASGENOTEN KUN JE ZE MAKKELIJK ALLE 14 DOEN. JE MOET DAN WEL EVEN ZELF OP GOOGLE EARTH DE GOEDE PLEK ZOEKEN VAN DE OVERIGE 10 LOCATIES. Locatie (naam) c. Doel d. Wat zie je? e. Reden EXTRA SCHATKAMER DOMPLEIN II (BRON 2 - BIT.LY/ODV061). DE BOUW VAN SCHATKAMER DOMPLEIN II, TUSSEN DOMTOREN EN DOMKERK, IS IN VOLLE GANG. VANAF JUNI 2014 KUN JE AFDALEN IN DE FASCINERENDE ONDERGRONDSE WERELD VAN HET DOMPLEIN. WIL JE EEN KIJKJE NEMEN OP DE BOUWPLAATS? OF BEN JE NIEUWSGIERIG NAAR HET OPGRAAFWERK VAN DE ARCHEOLOGEN? DOE DAN DE EXCLUSIEVE BOUWPLAATS- EN ARCHEOLOGIERONDLEIDING VAN INITIATIEF DOMPLEIN. ONTDEK HOE DE ARCHEOLOGEN 2000 JAAR NEDERLANDSE GESCHIEDENIS OPGRAVEN EN BELEEFBAAR MAKEN (BRON 3 - BIT.LY/ODG064). NIEUWE TUNNEL BIJ ROTTERDAM: MOET ER EEN NIEUWE TUNNEL BIJ ROTTERDAM KOMEN? EN MOET DAT DAN DE BLANKENBURGTUNNEL WORDEN OF DE ORANJETUNNEL? OF IS EEN ANDERE OPLOSSING TOCH BETER? DOE EEN INTERNETONDERZOEKJE NAAR DE PLANNEN VOOR EEN NIEUWE TUNNEL BIJ ROTTERDAM. Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 2

6 2. Wat zoeken mensen toch onder de grond? Bekijk afbeelding 3.2 (ibook, p. 47) en lees p. 48 t/m 50. Er worden vier belangrijke redenen beschreven om onder de grond te bouwen. a. Zoek bij elke reden twee voorbeelden uit de afbeelding die er goed bij passen. Leg uit waarom het een goed voorbeeld is. Reden Voorbeeld Waarom? Ruimte Geen overlast Efficiënt Bijzondere eigenschappen van de bodem Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 3

7 Bekijk het fragment uit Nederland van boven (Bron 4 - Nederland van boven VPRO, bit.ly/odg084). Na 52 seconden kom je bij Rotterdam. b. Welke elementen uit afbeelding 3.2 (Book, p. 47) zijn volgens het filmpje in kaart gebracht? c. Betekent dit dat de andere elementen niet in kaart zijn gebracht? Leg je antwoord uit. Nederland van boven (VPRO) d. Er staat bij afbeelding 3.2 dat het een impressie is van hoe een deel van de Rotterdamse ondergrond er in de toekomst uit zou kunnen zien. Wat is er dan nu nog niet? Wanneer zal dat er wel zijn, denk je? Motiveer je antwoord. Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 4

8 3. Netwerken van kabels en leidingen Lees p. 55 t/m 59 van het ibook. In de video Nederland van boven zegt de presentator op 1 min. 32 sec.: Hofplein, bovengronds altijd druk. Ondergronds nog veel drukker. Bekijk afbeelding 3.13 van het ibook (p. 55). Herken je waar het is? a. Kijk goed naar de kleuren van de netwerken. Welke kabels of leidingen lijken het langst? Klopt dat met wat in de video over de lengtes van de netwerken wordt gezegd? Het oudste netwerk onder de grond is het riool. In video 3.16 (p. 57) en afbeelding 3.17 (p. 58) zie je wat voor problemen dat soms oplevert. Maar hoe komen die problemen eigenlijk aan het licht? b. Bekijk Bron 5 (bit.ly/odg088). Hoe verloopt een inspectie tegenwoordig? c. Stel dat er 40 jaar geleden een verstopping in het riool was. Hoe moest dat toen worden opgelost? Nederland van boven (VPRO) Misschien heb je het wel eens meegemaakt: de straat voor je huis wordt opengebroken om een nieuwe kabel te leggen (bijvoorbeeld glasvezel voor snel internet). Als dat klaar is, wordt de gegraven geul weer dichtgegooid, de stratenmakers komen om de klinkers weer terug te leggen en de week daarna gaat de straat opnieuw open en kun je weer alleen door het zand bij je voordeur komen. Je vraagt wat er nu weer aan de hand is en wat blijkt: bij de vorige actie is de telefoonkabel beschadigd en die moet nu gerepareerd worden. Bekijk Bron 6 (bit.ly/odg089). d. Wat betekent KLIC en wat betekent WION? e. Wat is een grondroerder? f. Hoe helpt het KLIC om problemen te voorkomen? KLIC (Kadaster) Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 5

9 3. Ondergronds vervoer Hieronder zie je de plattegrond van de Rotterdamse metro. Het is het oudste metronet van de Benelux en ook het grootste qua lengte van de sporen. De eerste lijn werd geopend op 9 februari Sindsdien is het metronetwerk uitgegroeid tot 5 lijnen met een totale lengte van 78,3 kilometer. Lang niet alles daarvan is ondergronds: slechts 17,7 kilometer. a. Waarom is niet het hele metronet ondergronds gebouwd? b. In welk deel van de stad ligt de metro wel grotendeels onder de grond? Waarom? Metrokaart Rotterdam (RET) Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 6

10 c. Foto s A, B, C en D zijn gemaakt langs lijn D op locaties 1, 2, 3 en 4 (zie metrokaart). Welke foto hoort bij welke locatie? Motiveer je antwoord. A B C D Nederland is natuurlijk niet het enige land ter wereld met metrostelsels. Integendeel, wij zijn maar kleine jongens vergeleken met veel andere landen. d. Geef een top-3 van landen met de grootste metrostelsels ter wereld. (Eerst zelf bedenken, dan bij vraag e checken!) e. Bekijk nu de kaart met de 10 grootste metrostelsels (Bron 7 - bit.ly/odg086). Klopt je top 3? Zo niet, welke landen in jouw top 3 komen wél voor in de echte top 10? f. Hoeveel metrostelsels zijn er in de wereld (volgens Bron 7)? g. Nederland komt niet in de top 10 voor. Op welke plaats staat Rotterdam? En Amsterdam? (Bron 8 - bit.ly/odg087). h. Bron 8 (de Wikipedia lijst van metrosteden) telt 150 metrosteden. Dat aantal is anders dan in Bron 7. Irritant! Hoe zou dit verschil verklaard kunnen worden? Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 7

11 Bestudeer p. 60 t/m 63 van het ibook. Tunnels kunnen op verschillende manieren gebouwd worden. De nieuwe Noord/Zuidlijn (lijn 52) in Amsterdam is onder de Amsterdamse binnenstad geboord. Bekijk timelapse video 3.22 in het ibook (p.61). i. De lijnen 51, 53 en 54 lopen deels onder de binnenstad (tussen Centraal Station en Wibautstraat, zie de plattegrond). Zoek (op internet) uit met welke methode dat traject is aangelegd en geef voor- en nadelen van beide methoden. EXTRA: DOOR DE GROND HEENKIJKEN. ALS JE IN AMSTERDAM, ROTTERDAM OF DEN HAAG WOONT, DAAR NAAR SCHOOL GAAT OF ER MET EEN EXCURSIE NAAR TOE GAAT, KUN JE IN DE APP UAR ONDERGRONDSE OBJECTEN BEKIJKEN. (VERKRIJGBAAR VIA APP STORE EN GOOGLE PLAY). RICHT JE SMARTPHONE NAAR BENEDEN EN BEKIJK DE VIRTUELE 3D-MODELLEN VAN ONDERGRONDSE BIJZONDERHEDEN. BEKIJK DE VIDEO OP BRON 9 (BIT.LY/ODG090) OM EEN INDRUK TE KRIJGEN. EEN AANRADER! Metrokaart Amsterdam (Wikimedia Commons / Alargule) Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 8

12 4. Ontwerp je eigen ondergrondse bouwwerk Als je zelf iets wilt ontwerpen voor onder de grond, waar moet je dan allemaal rekening mee houden? Bekijk p. 51 t/m 54 van het ibook. Bedenk een nuttige toepassing van ondergronds bouwen in je eigen omgeving. Het kan om hergebruik van een al bestaande ondergrondse ruimte gaan: voorbeelden daarvan kun je vinden in het lesmateriaal bij hoofdstuk 1 (p. 6, vraag l: Cannerberg) en in het ibook (p. 52, afbeelding 3.8: wijnkelder). Het kan ook iets zijn waarvoor geboord of gegraven moet worden. a. Beschrijf: het doel van je bouwwerk waar het moet komen (maak een kaartje) waar je rekening mee moet houden (daglicht, lucht, vocht, water, temperatuur, ruimte, inrichting, kosten, etc.) b. Maak een ontwerp in de vorm van een tekening of een 3D-ontwerp in een CAD-programma of een maquette van karton, papier-maché, hout of piepschuim Zorg altijd voor een goede aanduiding van de schaal van je ontwerp! Presenteer je ontwerp aan je groep/klas en bespreek de voor- en nadelen. NB: ZIT JE OP EEN TECHNASIUM EN HEB JE DUS HET VAK ONDERZOEK EN ONTWERPEN? DAARIN PAST DEZE OPDRACHT ERG GOED. JE HEBT DAN VEEL TIJD, DE BESCHIKKING OVER EEN RUIME WERKPLAATS EN BEGELEIDING VAN VAKKUNDIGE BEGELEIDERS. ZOEK (MET HULP VAN JE BEGELEIDER) EEN OPDRACHTGEVER: EEN BEDRIJF OF INSTELLING UIT DE WERELD VAN HET ONDERGRONDS BOUWEN. JE KUNT OOK CONTACT OPNEMEN MET HET COB ( EN HEN VRAGEN JE TE HELPEN EEN BEDRIJF OF INSTELLING TE ZOEKEN. DE OPDRACHTGEVER ZAL JE ONTWERP MEDE BEOORDELEN. ZIT JE NIET OP EEN TECHNASIUM? DAN KRIJG JE MINDER TIJD, MAAR DAN ZIJN DE EISEN OOK MINDER STRENG. PROBEER WEL HULP TE VINDEN BIJ EEN DOCENT TEKENEN OF TECHNIEK OF IEMAND ANDERS DIE EEN BEETJE UIT DE VOETEN KAN MET TECHNISCHE DINGEN. Lijn43 Lesmateriaal bij Onder de grond, Hoofdstuk 3 Ondergronds bouwen 9