Over Den Spaanschen Ruyter, het Wittebroodskind en de basilisk van Utrecht

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Over Den Spaanschen Ruyter, het Wittebroodskind en de basilisk van Utrecht"

Jozef Desmet
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Queesten der Legendejagers Over Den Spaanschen Ruyter, het Wittebroodskind en de basilisk van Utrecht

Utrecht heeft een bijzondere aantrekkingskracht op legendejagers. Vanuit welk perspectief men de stad ook belicht, telkens weer doet de historie van de stad zich gelden.

2 Utrecht heeft een bijzondere aantrekkingskracht op legendejagers. Vanuit welk perspectief men de stad ook belicht, telkens weer doet de historie van de stad zich gelden. Het verhaal van Utrecht ligt onder andere verzegeld in de vele gevelstenen in de stad. Als een verwijzing naar een Utrecht, dat niet helemaal tot de alledaagse werkelijkheid behoort. Een tweede stad, de stad van de verhalen. Loop met ons mee en beleef een stukje van het Utrechtse verhaal. Geef onderweg uw ogen de kost en ontdek de gevelstenen en decoraties die her en der nog altijd van de geheimzinnige kant van Utrecht getuigen. Laten we deze tocht beginnen bij het baken van Utrecht; de Domtoren. Een prima plek met vele mogelijkheden. Achterop dit boekje vindt u een kaartje ter oriëntatie. Storm in de kerk Dit is het Domplein. In 1674 sloeg een hevige storm het hele middenschip van de Domkerk omver. De storm wordt ook wel beschreven als een schricklick tempeest beschreven. Je zou haast zeggen dat het over de gruwelijke basilisk ging die lang zijn donkere hol had onder de stad Utrecht. Maar dat is een andere legende... een spannend verhaal voor later. Vanaf het Domplein gaat u onder de Domtoren door, de Servetstraat in, over de Maartensbrug en rechtsaf Chloorstraat in. Voorbij de straat Buurkerkhof aan uw linkerkant is links een gedenksteen te vinden. Suster Bertken in de Buurtkerk Reeds op de Maartensbrug passeerde u een lantaarnconsole met daarop Suster Bertken. Zij kwam uit een vermogende familie maar liet zich op haar dertigste opsluiten in een

kleine cel in de Buurtkerk. Daar mediteerde zij. Via een klein venster aan wat nu de Chloorstraat is, kon men haar om raad vragen en via een ander luik kon zij de mis bijwonen.

3 kleine cel in de Buurtkerk. Daar mediteerde zij. Via een klein venster aan wat nu de Chloorstraat is, kon men haar om raad vragen en via een ander luik kon zij de mis bijwonen. dit hield ze 57 jaar vol. Aan de linkerkant van de Chloorstraat vindt u nog altijd een gedenksteen. Loopt u terug, rechtsaf de Buurkerkhof in. De Buurkerk werd in 1577, tijdens de tachtigjarige oorlog getroffen door kanonskogels, die u nog altijd in de gevel kunt zien. De Spanjaarden hadden zich verschanst in de Vredenburg en namen de stad onder vuur. Aan het eind van de straat gaat u rechtsaf de Steenweg in. U komt op de Chloorstraat en volgt deze (linksaf). Bij het stadhuis, steek je de gracht over, ga je linksaf over Oudegracht Weerdzijde). Den Spaanschen Ruiter Tijdens de Spaanse bezetting van Utrecht ( ), brak er een pestepidemie uit. Niet ongewoon voor de Middeleeuwen. Men moest verspreiding van deze vreselijke en besmettelijke ziekte, in die tijd ook wel Rooden Buykeuvel genoemd, zoveel mogelijk tegen houden. Daarom besloten de Utrechters tot het afsluiten van bepaalde straten in de stad. Ga rechtsaf over Bezembrug Vervolgens linksaf en volg de Oude Gracht tot aan de Viebrug (kruising lange Viestraat/Potterstraat/Oude Gracht) Onderweg passeert u de Drakenburgstraat aan uw rechterhand. Zou dit een verwijzing zijn naar één van de bekendste Utrechtse legenden; De Basilisk?

Een van de afgesloten straten was de Viesteeg, later Viestraat genoemd. Deze drukke straat werd hermetisch afgesloten. Dit, tot grote ergernis van een Spaanse Ruiter.

Hij beet de wachters bij de straat toe dat hij beslist via de Viesteeg wilde gaan. Hoe de wachters ook probeerden.

De Spanjaard vloekte en tierde zo onbehoorlijk dat de wachters uiteindelijk met tegenzin zwichten. Gaat uw gang, zeiden ze. Maar het zal u berouwen. En die woorden zouden spoedig uit komen.

4 Een van de afgesloten straten was de Viesteeg, later Viestraat genoemd. Deze drukke straat werd hermetisch afgesloten. Dit, tot grote ergernis van een Spaanse Ruiter. Hij was jakkerend, met dringende zaken via de Catharinapoort Utrecht binnengereden Catharinapoort op zijn prachtige, briesende ros. Hij beet de wachters bij de straat toe dat hij beslist via de Viesteeg wilde gaan. Hoe de wachters ook probeerden. Zij wisten de Spanjaard er niet van de overtuigen dat een andere weg zelfs voor een moedig ruiter als hij een veiligere weg zou zijn. De Spanjaard vloekte en tierde zo onbehoorlijk dat de wachters uiteindelijk met tegenzin zwichten. Gaat uw gang, zeiden ze. Maar het zal u berouwen. En die woorden zouden spoedig uit komen. De wachters lieten de ruiter door. Maar halverwege de Viesteeg brak de ruiter het zweet uit. Zijn klieren zwollen op en zijn hart sloeg over. Nog amper enkele stappen en hij viel dood van zijn paard. Maar ook het arme dier werd getroffen door de vloek. Het zakte naast zijn berijder door zijn benen en stierf in slechts enkele tellen. De Viesteeg werd later verbreed tot de Viestraat. Er is niet veel meer over van de oude sfeer uit de zestiende eeuw. De Viesteeg leidde westwaarts naar de vesting Vredenburg. De weg was een modderige, ongelijke straat met oude huizen zoals ze elders in de stad nog wel staan. Een straat waarin de gevreesde pest op dat moment dood en verderf strooide. Doe even uw ogen dicht en stelt u het zich eens voor, staand op de Viebrug.

5 Nee, laten we de taferelen der pestilentie en dode Spaanse Ruiters de rug toekeren en de andere kant oplopen; door de Potterstraat en Neude. Neem de derde weg rechts: Slachtstraat. Ga rechtdoor, via de Telingstraat. Dan linksaf door de Minrebroederstraat. Daar vindt je de Sint- Willebrordkerk, de moeite van het bezichtigen waard. De Heilige Willebrordus Er zijn zaken die ons legendejagers regelmatig voor de voeten komen. Het was in het Brabantse Alphen en het Belgische Stavelot dat wij de Willebrordus ontmoetten. Men zegt dat zijn moeder eens de maan tot volle wasdom zag komen. Uiteindelijk viel de maan in haar mond en slikte zij deze door. Haar buik was fel verlicht en toen zij om raad ging bij de pastoor zei deze dat in het kind dat zij zou gaan baren het licht van de waarheid zou schijnen. Willebrordus bekeerde in zijn leven vele heidenen tot het christendom. Vooral ook in de streek rondom Utrecht. Vervolg de Minrebroederstraat, rechtsaf de Korte Jansstraat (later de Domstraat). Linksaf (Voetsiusstraat) en meteen rechtsaf (Achter de Dom). Rechtssaf (Trans). Rechtsaf (Korte Nieuwstraat en meteen linksaf (Wed). Aan het eind rechtsaf (Donkere Gaard). Het Wittebroodskind Aan de Lichte Gaard vindt je een gevelsteen en lantaarnconsole waarin het verhaal van het Wittebroodskind is uitgebeeld. Het vertelt over Johannes de Beke, bisschop van Utrecht. Hij liet destijds de Mariakerk bouwen, maar de bouw verliep niet volgens plan omdat de grond te onvast en te drassig bleek te zijn. Bouwmeester Plebeo uit Friesland had een oplossing. Maar

deze hield hij geheim totdat de bisschop hem zou betalen. De gierige geestelijke besloot tot een list. Hij kocht de bakker om. Deze zou de zoon van Plebeo over halen het geheim te verklappen.

Ga rechtsaf de Servetstraat in, loop onder de Domtoren en je belandt weer op het Domplein. Het eindpunt van deze tocht. Maarwe hebben nog tijd voor een verhaal dat hier niet mag ontbreken.

6 deze hield hij geheim totdat de bisschop hem zou betalen. De gierige geestelijke besloot tot een list. Hij kocht de bakker om. Deze zou de zoon van Plebeo over halen het geheim te verklappen. En zo geschiedde. De bisschop vernam dat Plebeo de kerk op een fundament van ossenhuiden zou laten bouwen. De bouwmeester ontstak in grote woede en sloeg zijn zoon dood met een wit brood. Ga rechtsaf de Servetstraat in, loop onder de Domtoren en je belandt weer op het Domplein. Het eindpunt van deze tocht. Maarwe hebben nog tijd voor een verhaal dat hier niet mag ontbreken. De Basilisk Gruwelijke monsters komen slechts voor in verhalen, meegebracht door de zeevaarders en pelgrims. Toch steken zij soms op onverwachte plekken de kop op. Wie zou vermoeden dat de stad Utrecht de plek is waar een vreselijk, moorddadig wezen zich schuil hield? Het betrof hier een basilisk, een veil wezen, gelijkend op een hagedis, met klauwen en schubben die meer dan dodelijk alleen zijn. Maar de blik van dit beest was nog wel het ergste van alles. Een alles verterend vuur sloeg uit de boosaardige blik. Een vuur dat om het hart sloeg en het verteerde om zich daarna te voeden met de rest van het lichaam. De basilisk van Utrecht werd ontdekt in de kelder van een brouwer. Een knecht verdween in de kelder om nooit meer terug te komen en later wachtte ook de brouwer hetzelfde lot. Uiteindelijk heeft men de kelder dichtgemetseld. en men maakte slechts een opeing als een grote held de stad kwam bevrijden van het monster. Geen van hen keerde ooit weer terug, tot er zich een jongen aandiende. Knap en intelligent was hij. Zonde om je

leven te vergooien aan zo n dwaze heldendaad. Maar de jongen was vastbesloten. Maar, dwaas, waarmee zul jij de basilisk kunnen verslaan vroeg men. Je hebt niet eens een wapen bij.

7 leven te vergooien aan zo n dwaze heldendaad. Maar de jongen was vastbesloten. Maar, dwaas, waarmee zul jij de basilisk kunnen verslaan vroeg men. Je hebt niet eens een wapen bij. De jongen toonde triomfantelijk een houten schild dat hij voor zijn borst hield. Hij bond zichzelf een blinddoek voor en voor men hem meer vragen kon stellen, kroop hij door het gat de kelder in. Tastend zocht hij zijn weg dieper en dieper de kelder in tot hij de vuile adem van het beest rook en de schubben van zijn taart hoorde rammelen. Het beest kroop dichterbij toen hij zijn zoveelste smakelijke hapje zag naderen. Zijn ogen troffen geen doel. Dit mens wilde niet sterven. Ook een tweede poging bleef zonder resultaat. Maar bij de derde poging draaide de jongeling zijn houten schild om. Midden op het schild was een spiegel bevestigd en deze weerkaatste het allesverterende licht uit de ogen van het monster. Van de basilisk bleef niets meer over dan een klein hoopje as. En de jongen? Die werd als een held geëerd! U ziet, Utrecht is een levendige stad. En dan hebben we nog niet eens alles verteld. het Domplein is de ideale uitvalsbasis om meer van Utrecht te ontdekken.

Deelname aan legendetochten geschiedt op eigen risico.

website) 2017 legendejagers Legendejagers Hoeveel verhalen kent u uit uw

Zij stellen zich ten doel om de oude sagen, legenden en volksverhalen op een

Met legendetochten, verhalenvertellingen en alerlei avontuurlijke

8 Deelname aan legendetochten geschiedt op eigen risico. Op alle legendetochten zijn de algemene voorwaarden van toepassing (zie onze website) 2017 legendejagers Legendejagers Hoeveel verhalen kent u uit uw eigen omgeving? De Legendejagers zoeken het graag voor u op! Zij stellen zich ten doel om de oude sagen, legenden en volksverhalen op een lichtvoetige manier onder de aandacht te brengen. Met legendetochten, verhalenvertellingen en alerlei avontuurlijke activiteiten voor jong en oud! Een origineel idee voor bedrijfs, familie of kinderfeest! legendejagers@gmail.com (0031) (0)

Vergelijkbare documenten

Speurtocht door Utrecht

Speurtocht door Utrecht De speurtocht start in de oude kloostertuin aan de Mariaplaats. Hier stond vroeger de Maria Maior, de Mariakerk. Tip! Bij sommige gebouwen vind je handige bruine bordjes met informatie.