VASTE DEEL VAN DE AARDE

Transcriptie

1 VASTE DEEL VAN DE AARDE 1 INLEIDING BOORPROGRAMMA BEPALEN VAN DE ONDERZOEKSSTRATEGIE VASTLEGGEN VAN HET UIT TE VOEREN VELDWERK INFORMATIE VOOR DE VELDWERKER CONTROLE AANWEZIGHEID NUTSLEIDINGEN TOELATING UITVOERING TERREINWERK EN SIGNALISATIE VEILIGHEIDSMAATREGELEN SCHEMATISCH OVERZICHT BESCHRIJVING VAN DE APPARATUUR EN BIJKOMEND MATERIAAL TYPE BORINGEN EN UITVOERINGSMETHODEN GEHANTEERD BIJ STAALNAME VAN GROND HANDBORINGEN Edelmanboor Beschrijving Uitvoering Toepassing Riversideboor Beschrijving Uitvoering Toepassing Grindboor Beschrijving Uitvoering Toepassing Gutsboor Beschrijving Uitvoering Toepassing Voordelen gutsboor ten opzichte van edelmanboor Pulsboor ( puls ) Beschrijving Uitvoering Toepassing Steekboren Beschrijving Uitvoering Toepassing Spiraalboor Beschrijving Uitvoering Toepassing Zuigerboor Beschrijving en uitvoering Toepassingsgebied MACHINALE BORINGEN Ramguts Beschrijving en uitvoering Toepassing November 2011 Pagina 1 van 40 CMA/1/A.1

2 4.2.2 Steekboring Beschrijving Uitvoering Toepassing (volle) Avegaarboor (spiraalboor) Beschrijving Uitvoering Toepassing Holle Avegaar Beschrijving Uitvoering Toepassing Pulsboor Beschrijving Uitvoering Toepassing Sonische boring Beschrijving Uitvoering Toepassing Voordelen sonisch boren Kernboring Kroonboring Steekboring Spoelboring SCHEMATISCH OVERZICHT KEUZE VAN DE BOORMETHODE ALGEMENE INLEIDING KEUZE VAN DE BOORMETHODE: BASISRICHTLIJNEN Algemene basisrichtlijnen Gebruik werkwater Geroerde versus ongeroerde staalname SCHEMATISCH OVERZICHT UITVOERING VAN BORINGEN: BASISRICHTLIJNEN ALGEMEEN VOORBOREN ZUIVERHEID EN REINIGING BOORAPPARTUUR DIAMETER BOORGAT GEBRUIK VAN WERKWATER UITVOERING VAN BORINGEN IN KERNZONES GEBRUIK VAN VERBUIZING BORINGEN I.K.V. VERONTREINIGING MET VLUCHTIGE STOFFEN AFWERKING BOORGAT / GROUTING Terminologie Algemeen SCHEMATISCH OVERZICHT SAMENSTELLEN VAN BODEMSTALEN EN STAALVOORBEHANDELING TER PLAATSE ALGEMEEN VISUELE BEOORDELING VAN DE UITGEVOERDE BORINGEN Beschrijving en toepassingsgebied Uitvoering (indien geen liners gebruikt worden) SELECTIE BODEMSTALEN I.F.V. STAALNAME INTERVAL / -DIEPTE AANTAL STALEN November 2011 Pagina 2 van 40 CMA/1/A.1

3 7.5 SAMENSTELLEN VAN BODEMSTALEN OP HET VELD Randvoorwaarden Deelstaalname liners Dwarsdoorsnede Doorsnede van het volledige staalname-interval in lengterichting Natuurlijke stenen en bodemvreemde materialen Gebruik van recipiënten STAALNAME VOOR ANALYSE OP VLUCHTIGE VERBINDINGEN MENGSTALEN Algemeen Mengstaal in het kader van bodemonderzoek In het kader van grondverzet SCHEMATISCH OVERZICHT AFWERKING VAN DE BOORSITE NA UITVOERING VAN DE BORING RAPPORTERING BOORVERSLAG Algemene gegevens Gegevens betreffende de uitgevoerde boringen Peilbuisgegevens Meldingsplicht GRAFISCHE BOORBESCHRIJVING SCHEMATISCH OVERZICHT November 2011 Pagina 3 van 40 CMA/1/A.1

4 1 INLEIDING Deze procedure vervangt de procedure CMA/1/A.1 van november In dit document wordt de term grond aangewend m.b.t. het vaste deel van de aarde exclusief het grondwater. Afhankelijk van het leem- en zandpercentage variëren grondsoorten van klei, leem, zand tot grindrijke grond. Veengrond bestaat voornamelijk uit organische stof. Cohesieve (samenhangende) gronden zijn bijvoorbeeld natte klei, leem en veengronden. Weinig-cohesieve gronden zijn bijvoorbeeld zand- en grindgronden. Aan de hand van grondstalen kunnen zowel op het veld als door onderzoek in het laboratorium veel gegevens verkregen worden over de samenstelling, de opbouw van de ondergrond en de daarin voorkomende verontreinigende stoffen. De beschrijving op het veld kan de volgende aspecten omvatten: de aard van het gesteente of sediment (zand, klei, grind,...); gelaagdheid van de grond; textuur van de verschillende lagen (grof, medium, fijn); organisch stofgehalte; structuur van de grond; gleyverschijnselen (oxidatie-reductie verschijnselen door variërende watertafel); doorlatendheid van de grond; samendrukbaarheid; porositeit; visuele waarneming van de verontreinigingstoestand. In het laboratorium kan, naast een meer nauwkeurige bepaling van de bovengenoemde aspecten, een groot aantal chemische, fysische en bacteriologische eigenschappen worden bepaald. De wijze waarop het staal is verkregen is van groot belang voor de kwaliteit van de verkregen data. Het nemen van grondstalen en de selectie van stalen voor analyse is essentieel in het kader van milieuonderzoek. Aangezien slechts een beperkt aantal stalen worden geselecteerd voor analyse, moeten deze stalen voldoende representatief zijn. Dit kan enkel door een aantal strikte regels in acht te nemen. Grondstalen die bedoeld zijn voor analyse mogen enkel met droge boormethoden worden genomen. Stalen voor geologische beschrijving kunnen door middel van verschillende boormethoden worden genomen. De richtlijnen opgenomen in de CMA procedure 1/A.1 sluit de toepassing van alternatieve onderzoekstechnieken niet uit (zie standaardprocedure beschrijvend bodemonderzoek). Toepassing van alternatieve technieken (i.e. metingen en toepassingen die verschillend zijn van het plaatsen van peilbuizen en het nemen van monsters voor analyse) mag het klassieke onderzoek echter niet vervangen en dient bijgevolg steeds gecombineerd te worden met de plaatsing van boringen/peilbuizen en bodem-/grondwaterstaalname. De bodemsaneringsdeskundige dient de noodzaak voor de toepassing van alternatieve technieken op voldoende wijze te onderbouwen en kan enkel technieken aanwenden die reeds op voldoende wijze werden uitgetest of die hun nut reeds bewezen hebben (zie ook standaardprocedure BBO). Het meest correcte beeld van de bodemopbouw bekomt men door het gebruik van steek- of kernboringen daar deze methode de minst verstoorde staalname toelaat. Deze stalen worden in de kernen of bussen naar de lokalen van de bodemdeskundige of het laboratorium gebracht. Dit laat eveneens toe om de beschrijving van het bodemprofiel en de selectie van de bodemstalen voor analyse na het tijdstip van de staalname uit te voeren. In de standaardprocedures voor de uitvoering van bodemonderzoeken, saneringen en grondverzet ( worden staalnamestrategieën vastgelegd. Deze werden bepaald rekening houdend met de aard van het onderzoek, de aard van de verontreiniging en van de gekende historiek van het November 2011 Pagina 4 van 40 CMA/1/A.1

5 te onderzoeken terrein. Het vastleggen van een juiste staalnamestrategie is bij de uitvoering van een bodemonderzoek noodzakelijk. De correcte uitvoering ervan hangt eveneens af van de keuze van de meest geschikte boormethode. In de volgende hoofdstukken van de procedure CMA/A/A.1 wordt een overzicht gegeven van: de wijze waarop het boorprogramma moet worden vastgelegd; beschikbare boortechnieken; de milieutechnische uitvoering van boringen; de verschillende methoden die bij de staalname van bodem gehanteerd kunnen worden. Zowel de manier van uitvoering van boringen en grondstaalname als de kwaliteitseisen van het gebruikte materiaal komen aan bod. De technische eisen die in dit hoofdstuk zijn opgenomen, moeten steeds gevolgd worden bij terreinwerk in het kader van het Bodemdecreet. Indien er door uitzonderlijke omstandigheden hieraan niet kan voldaan worden, moet er steeds overleg gebeuren tussen de boorfirma en de bodemsaneringsdeskundige. De bodemsaneringsdeskundige neemt op basis van dit overleg de beslissingen en draagt de eindverantwoordelijkheid van het uitgevoerde veldwerk. Alle afwijkingen moeten met een duidelijke motivatie in het rapport van het bodemonderzoek worden opgenomen. De deskundige zal, als eindverantwoordelijke van uitgevoerd veldwerk, de uitvoering van boringen en de plaatsing van peilbuizen opvolgen en dit zeker tijdens kritische momenten (aanwezigheid drijfen/of zaklagen, diepere afperkende boringen/peilbuizen,.). Op het einde van elk hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van dwingende, richtinggevende en informatieve richtlijnen. Hierbij wordt eveneens aangegeven welke elementen onder de verantwoordelijkheid vallen van respectievelijk de erkende bodemsaneringsdeskundige (ebsd) of van de veldwerker. November 2011 Pagina 5 van 40 CMA/1/A.1

6 2 BOORPROGRAMMA Bij de opstelling van het boorprogramma kunnen twee fasen onderscheiden worden: bepalen van de onderzoeksstrategie; vastleggen van het uit te voeren werk. 2.1 Bepalen van de onderzoeksstrategie Het veldwerk moet worden uitgevoerd op basis van een door de bodemsaneringsdeskundige opgestelde onderzoeksstrategie. In deze onderzoeksstrategie moeten minstens volgende elementen zijn opgenomen: de diepte en locatie van de boringen, peilbuizen; de bodemlagen waarvan stalen moeten worden genomen; het analysepakket dat op de genomen stalen moet worden geanalyseerd. Op basis van veld- en organoleptische waarnemingen kan de onderzoeksstrategie worden aangepast door de bodemsaneringsdeskundige. Voor het minimaal aantal te plaatsen boringen en peilbuizen en voor de minimale samenstelling van de analysepakketten wordt verwezen naar de richtlijnen vermeld in de bestaande standaardprocedures voor bodemonderzoeken in het kader van het Bodemdecreet. Na het bepalen van de onderzoeksstrategie wordt door de ebsd overgegaan tot het opstellen van het boorprogramma. Dit gebeurt in nauw overleg met de veldwerker. De eindverantwoordelijkheid m.b.t. de keuze van de aan te wenden boorapparatuur ligt bij de bodemsaneringsdeskundige. Een overzicht (niet-limitatief) van bestaande boorapparatuur en hun toepassingsmogelijkheden wordt weergegeven in 4. Richtlijnen met betrekking tot de keuze van de boormethode zijn opgenomen in Vastleggen van het uit te voeren veldwerk informatie voor de veldwerker Met betrekking tot de uitvoering van het veldwerk is het eveneens van belang de veldwerker op de hoogte te brengen van relevante gegevens van het desbetreffende project. De veldwerkopdracht die door de bodemsaneringsdeskundige aan de veldwerker wordt overgemaakt, moet minstens volgende gegevens bevatten: De bodemsaneringsdeskundige zal steeds een veldwerkopdracht / boorprogramma opstellen waarin, rekening houdende met de onderzoeksstrategie, minimum de volgende zaken worden vermeld: coördinaten projectverantwoordelijke & verantwoordelijken van de site; gebruik van het terrein; toegangsbeperkingen / voorwaarden; veiligheidsaspecten; overzicht van de problematiek met aanduiding van de te verwachten verontreinigingen (parameters en grootte-orde van de te verwachten concentraties) en de eventuele aanwezigheid van puur productzones; locatiespecifieke kenmerken zoals bijvoorbeeld bodembedekking, aanwezigheid van nutsleidingen / rioleringen, oppervlakte water, eventuele waterzuiveringsinstallatie; bodemgesteldheid; verwachte diepte grondwater; detailplan te onderzoeken locatie met een inplantingschema van de boringen, peilbuizen; boorprogramma: o keuze van de boormethode (manueel / machinaal inclusief de aan te wenden techniek); o diepte en diameter van de boringen rekening houdend met de doelstelling van de boringen (boring en/of afwerking tot peilbuis); o diepte en lengte van de filters, de grindomstorting en de kleistoppen; o technische kenmerken van de peilbuis (type materiaal, diameter); o technische kenmerken van de verbuizing (type materiaal, diameter); November 2011 Pagina 6 van 40 CMA/1/A.1

7 o wijze waarop het boorgat, de peilbuis moet worden afgewerkt (bvb. wijze van opvulling, type straatpot). Een overzicht van deze aspecten wordt in de volgende hoofdstukken gegeven. Voor de plaatsing van peilbuizen en de uitvoering van grondwaterstaalname wordt verwezen naar de procedure CMA/1/A.2 (Grondwater). 2.3 Controle aanwezigheid nutsleidingen Vooraleer over te gaan tot de plaatsing van boringen moet de eventuele aanwezigheid van nutsleidingen en rioleringen door de bodemsaneringsdeskundige worden nagegaan. Hierbij dienen liggingsplannen van ondergrondse nutsleidingen en rioleringsnetwerken opgevraagd te worden via de geëigende kanalen (e.g. grondplannen ondezoekslocatie, Kabel en Leiding Informatie Portaal KLIP, ). Deze plannen moeten door de bodemsaneringsdeskundige worden overgemaakt aan de veldwerker en moeten aanwezig zijn bij de uitvoering van boringen. Het is de taak van de veldwerker om, op basis van de liggingsplannen en gebruikmakend van metaalen/of leidingdetectoren (al dan niet met signaal) de effectieve locatie van aanwezige ondergrondse nutsleidingen te bepalen: kabeldetectie en voorboren* is steeds vereist ter hoogte van locaties waar terreinwaarnemingen, liggingsplannen en/of informatie van de gebruikers/ eigenaars van het terrein de aanwezigheid van nutsleidingen aantonen; kabeldetectie en voorboren* is aangewezen ter hoogte van locaties waar de aanwezigheid van nutsleidingen vermoed wordt; *Indien de boring machinaal wordt uitgevoerd, moet handmatig worden voorgeboord tot op een diepte waarvan op een veilige manier verder machinaal kan worden geboord (zie Voorboren). 2.4 Toelating uitvoering terreinwerk en signalisatie Alvorens de geplande onderzoeksverrichtingen uit te voeren is het noodzakelijk over de nodige toelatingen voor de uitvoering van het terreinwerk te beschikken. Het is de verantwoordelijkheid van de bodemsaneringsdeskundige hiervoor te zorgen alsook de nodige signalisatie aan te brengen alvorens de werkzaamheden te starten. Het is de taak van de veldwerker om tijdens de uitvoering van het veldwerk signalisatie aan te brengen / de werkzone af te bakenen in functie van zijn eigen veiligheid en in functie van de veiligheid van de gebruikers van het terrein. 2.5 Veiligheidsmaatregelen Voor het starten met de uitvoering van het veldwerk moeten de nodige maatregelen genomen worden om de veiligheid van zowel de uitvoerders van het veldwerk, de gebruikers van het terrein en eventuele derden (buren, voorbijgangers) te verzekeren. Hierbij moet door de bodemsaneringsdeskundige vooraf een inschatting worden gemaakt van de risico s die verbonden zijn aan het uit te voeren terreinwerk. Volgende elementen moeten hierbij minimaal in rekening worden gebracht: toxiciteit en reactiviteit van de te verwachten parameters; brand en explosiegevaar tijdens de uitvoering van het veldwerk; de kenmerken van de te gebruiken apparatuur; aanwezige ondergrondse leidingen (zie Controle aanwezigheid nutsleidingen); plaatselijke omstandigheden (bijvoorbeeld toestand van de site / de gebouwen, aanwezigheid van werfverkeer, aard van het bedrijfsterrein, werken op de openbare weg). De veldwerker dient op basis van de beschikbare informatie de nodige signalisatie en PBM s te voorzien. November 2011 Pagina 7 van 40 CMA/1/A.1

8 Alle werkzaamheden dienen te gebeuren in overeenstemming met de welzijns- en veiligheidswetgeving (waaronder ARAB, AREI, CODEX, verkeersreglement). 2.6 Schematisch overzicht dwingende richtlijnen bepalen onderzoeksstrategie (ebsd): o locatie b/pb; o diepte b/pb; o aantal stalen per locatie; o aantal stalen per boring / staalname interval; vastleggen uitvoering veldwerk (ebsd): o i.f.v. problematiek onderzoek o opstellen veldwerkopdracht / boorprogramma; o detailplan onderzoekslocatie; o keuze boormethode, diepte en φ boringen; o peilbuiskarakteristieken; o afwerking b/pb; controle aanwezigheid nutsleidingen (ebsd): o opvragen liggingsplannen; o aanmelding via KLIP; o verificatie op het terrein (veldwerker); toelating werken & signalisatie (ebsd) o aanvragen toelating; o voorzien signalisatie verkeersborden; o plaatsing signalisatie vooraf aan het veldwerk; o plaatsing signalisatie bij uitvoering veldwerk (veldwerker). 2. Boorprogramma richtinggevende richtlijnen veiligheidsmaatregelen (ebsd): o risico-inschatting; o opstellen maatregelen bescherming veldwerkers, gebruikers terrein en derden; o veiligheidsmaatregelen tijdens uitvoering veldwerk (veldwerkers); informatie voor de veldwerker (ebsd): per dossier overmaken van alle relevante informatie aan de veldwerker m.b.t. de uitvoering van het voorziene veldwerk. November 2011 Pagina 8 van 40 CMA/1/A.1

9 3 BESCHRIJVING VAN DE APPARATUUR EN BIJKOMEND MATERIAAL De keuze van de boorapparatuur in kader van het uit te voeren veldwerk is functie van de doelstellingen van het onderzoek en locatiespecifieke omstandigheden. Een overzicht van beschikbare klassieke boormethoden en hun toepassingsmogelijkheden wordt besproken in 4 (Type boringen en uitvoeringsmethoden). Hierbij dient opgemerkt te worden dat toepassing van alternatieve en innoverende technieken geen deel uitmaakt van de CMA-procedures A.1 en A.2 (zie procedure CMA/1/A.0 inleiding). Het uitvoeren van boringen en de staalname van het vaste deel van de aarde moet op een kwaliteitsvolle wijze gebeuren. Hierbij is het van belang om hulpmiddelen te gebruiken om o.a. kruiscontaminatie te vermijden, het uitgevoerde werk zo goed mogelijk te beschrijven en reeds ter plaatse de veldwaarnemingen nauwkeurig te beschrijven. Daar boormaterialen werfspecifiek en in functie van de opdracht zijn, is het niet zinvol een gedetailleerde oplijsting te voorzien van materialen die telkens door de veldwerker op het terrein moeten worden voorzien. Wel wordt hieronder een voorbeeld gegeven van veel gebruikte hulpmiddelen (niet-limitatief): kunststoffolie of gootjes voor visuele inspectie van het vaste deel van de aarde; geschikte recipiënten; handmatig / machinaal boormateriaal; draagbare PID-meter; olie-detectiepan; reinigingsmateriaal: hogedrukreiniger, zeep, borstel, emmer; voldoende zuiver water (drinkwater of gelijkwaardig); detergent; koelbox met koelelementen of koelkast; meetlint; fototoestel; persoonlijke beschermingsmaatregelen (waaronder maskers, veiligheidsbril, wegwerphandschoenen,...); kernboor; groutpomp; leiding- en kabeldetectietoestel; bentoniet; meetapparatuur met betrekking tot locatiebepaling staalnamepunt. Schematisch overzicht 3. Beschrijving van de apparatuur en bijkomend materiaal richtinggevende richtlijn niet limitatieve lijst met hulpmiddelen te voorzien bij de uitvoering van veldwerk (veldwerker) November 2011 Pagina 9 van 40 CMA/1/A.1

10 4 TYPE BORINGEN EN UITVOERINGSMETHODEN GEHANTEERD BIJ STAALNAME VAN GROND Met betrekking tot milieuboringen wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds handboringen en anderzijds machinale boringen.een korte beschrijving van beschikbare boormethoden wordt weergegeven in 4.1 (Handboringen) en 4.2 (Machinale boringen). Tabel 1 vermeldt de geschiktheid van de verschillende methoden in functie van: de doelstellingen van de boorcampagne (bvb. opmaak van een goede boorbeschrijving, staalname van het vaste deel van de aarde, plaatsing van peilbuizen); de aard van de te nemen stalen: ongeroerde versus geroerde stalen; de diepte en zone van staalname (onverzadigde zone/verzadigde zone ); de bodemopbouw en de aard van de aanwezige sedimenten en gesteenten; de diepte van de grondwatertafel; de maximaal te bereiken diepte; de geschiktheid bij het bepalen van vluchtige parameters; de snelheid van uitvoering. Bij de keuze voor een bepaalde techniek zijn een aantal aspecten van belang: de bodemgelaagdheid en het grondwaterniveau; de gewenste te bereiken boordiepte; de diepte van de grondwatertafel; de aanwezigheid van puin; geroerde versus ongeroerde staalname; de mogelijkheid tot staalname waarbij contact met lucht wordt vermeden; de te onderzoeken parameters (niet vluchtige versus vluchtige parameters). November 2011 Pagina 10 van 40 CMA/1/A.1

11 dwingend informatief staalname mogelijkheden plaatsing informatief snelheid van uitvoering(1) maximale diepte(1) (m) peilbuizen i.kv. milieukundig onderzoek geschiktheid bij bepalen vluchtige stoffen beschrijving boorprofiel zand, grind, geroerd ongeroerd verzadigde zone lithologie klei, silt, veen, onverzadigde zone geconsolideerd gesteente, puin Handboringen edelmanboor / (10) + 5 (8) ++ riversideboor / grindboor / gutsboor (4) à pulsboor (7) - +/ /- (6) ++ (11) à (4) / (4) steektoestel(2) (steekbus) steektoestel (liners) spiraalboor (7) +/ /- (6) ++ (11) à 10 + zuigerboor(2) (7) 5 à Mechanische boringen ramguts à (volle) avegaarboor (10) (7) 10 à holle avegaarboor (11) à pulsinstallatie (7) - +/ /- (6) ++ (11) à steektoestel(2) (steekbus) +/ / steektoestel met liners +/ sonische boring (7) (9) (9) +++ (9) +++ > Kernboringen kroonboringen (3) n.v.t >30 + steekboringen + ++ n.v.t >30 + November 2011 Pagina 11 van 40 CMA/1/A.1 toepassing niet toegelaten spoelboringen(3) Legende: +++ = erg geschikt (1) afhankelijk van de aard van het terrein en de sedimenten / gesteenten ++ = redelijk geschikt (2) er bestaat een versie voor de bemonstering van onderwaterbodems + = matig geschikt (3) gebruik van werkwater +/- = weinig geschikt (4) voornamelijk in matig cohesieve gronden - = niet geschikt (5) in goed doorlatende sedimenten dient gebruik te worden gemaakt van een liner (6) een gedetailleerde beschrijving van het bodemprofiel is niet mogelijk (7) enkel in combinatie met casing / verbuizing (8) in cohesieve gronden (klei, leem, veen, sterk kleihoudende- of leemhoudende gronden) kunnen eventueel grotere dieptes bereikt worden (9) met aqualock (10) in cohesieve bodems en bij deelstaalname d.m.v. steekboorsetje (11) geen staalname voor analyse Tabel 1 - Niet-limitatieve selectie en toepassingsmogelijkheden van huidige beschikbare boor- en staalnametechnieken

12 4.1 Handboringen Een overzicht van de meest gebruikte handboorwerktuigen wordt hieronder gegeven. Er wordt daarbij opgemerkt dat er enkel met de steekboor ongeroerde bodemstalen voor analyse op vluchtige verbindingen kunnen genomen worden Edelmanboor Beschrijving De edelmanboor (figuur 1a) bestaat uit een conisch boorlichaam dat wordt gevormd door 2 lepelvormige bladen die aan de onderkant samenkomen in de boorpunt. De vorm en de afmetingen van de bladen is functie van de bodemsoort waarvan de grondstalen dienen te worden genomen. Vier verschillende typen edelmanboor (kleitype, zandtype, grof zandtype en combinatietype) worden hierbij onderscheiden: kleitype: o diameter van de boor: 70 tot 100 mm; o bladbreedte: mm; zandtype: o diameter van de boor: 70 tot 100 mm; o bladbreedte: mm; o gedraaide boorpunt; combinatietype: o diameter van de boor: 40 tot 200 mm; o bladbreedte: mm; o vorm bladen: boller in vergelijking tot kleitype; o boorpunt combinatie type is langer in vergelijking tot boorpunt kleitype; grofzandtype: o diameter van de boor: 70 tot 100 mm; o bladbreedte: mm; o boorlichaam ± gesloten geheel Uitvoering De edelmanboor wordt handmatig, met de klok mee, de grond in gedraaid. Hierbij wordt de grond vanaf de bodem van het boorgat regelmatig het boorlichaam in geduwd. De vorm van de boorbladen laat toe om het grondstaal in het boorlichaam te houden. Als de boor volledig gevuld is (afhankelijk van de lengte van het boorlichaam, ongeveer per 20cm boordiepte) wordt deze omhoog gebracht uit het boorgat en wordt het grondstaal uit het boorlichaam verwijderd. Overvullen van de boor moet worden vermeden omdat anders het overtollige materiaal tegen de boorgatwand wordt uitgesmeerd, waardoor het boorgat vernauwt en een verdere uitvoering van de boring wordt bemoeilijkt. Bij boringen onder de grondwaterspiegel kan een overvolle boor bij het omhooghalen veel zuigkracht ondervinden waardoor het ophalen bemoeilijkt wordt. Bij het ophalen van de edelmanboor dient men de boor licht draaiend omhoog te brengen. Uittrekken kan tot verlies van het genomen staal leiden Toepassing voornamelijk in de onverzadigde zone, in klei- en leemgronden ook in de verzadigde zone; geroerde staalname; staalname voor analyse van niet-vluchtige verbindingen staalname voor analyse van vluchtige verbindingen kan enkel in cohesieve bodems en indien d.m.v. een steekboorsetje een representatief staal kan worden genomen van de opgeboorde kern. voorboren; in functie van type edelmanboor: November 2011 Pagina 12 van 40 CMA/1/A.1

13 o kleitype: sterk cohesieve gronden; o zandtype: weinig cohesieve gronden zoals zandbodems; o combinatietype: zowel zand- als kleiige bodems; o grofzandtype: grofkorrelige en droge zandbodems; maximale diepte: o zandige bodems: ~5 m-mv; o cohesieve bodems (sterk klei-, leem- en veenhoudende gronden): > 5 m-mv; niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems Riversideboor Beschrijving De riversideboor (figuur 1b) bestaat uit een holle cilinder (diameter mm) met aan de onderzijde twee lepelvormige boorpunten. De riversideboor wordt op dezelfde manier als de Edelmanboor de grond ingebracht. Om de wrijving met het boorhuis minimaal te houden is de diameter van de boorpunten groter dan deze van het boorhuis Uitvoering De riversideboor wordt op dezelfde wijze als de edelmanboor de grond ingebracht Toepassing voornamelijk in de onverzadigde zone (met betrekking tot staalname in de verzadigde zone dient opgemerkt te worden dat het boorhuis moeilijk kan worden geledigd en gereinigd); geroerde staalname; staalname voor analyse van niet-vluchtige verbindingen; voorboren; staalname van harde, stenige en/of puinrijke gronden; maximale diepte: ~5 m-mv Grindboor Beschrijving De grindboor (figuur 1c) bestaat uit een stevige stalen constructie (diameter van 70 tot 100 mm) en vormt een min of meer gesloten boorlichaam. De toegespitste uiteinden zijn naar buiten gebogen waardoor het boorgat groter is dan de gemiddelde diameter van het boorhuis. De bladen zijn in het midden en aan de bovenzijde aan elkaar bevestigd, maar raken elkaar bij de punten niet. Door de elastische constructie van de uiteinden en het min of meer gesloten boorlichaam kunnen stenen worden vastgeklemd, terwijl ook fijner materiaal (grof zand met fijnere grond) in de boor blijft Uitvoering De grindboor wordt op dezelfde wijze als de edelmanboor de grond ingebracht Toepassing voornamelijk in de onverzadigde zone; staalname van harde en/of puinrijke gronden; staalname voor analyse van niet-vluchtige verbindingen; maximale diepte: ~5 m-mv; vaak in combinatie met edelmanboor. November 2011 Pagina 13 van 40 CMA/1/A.1

14 4.1.4 Gutsboor Beschrijving Gutsboren (figuur 1d) bestaan uit een cilindervormig boorlichaam waarvan het werkzame deel nagenoeg half cilindrisch is en van boven naar beneden een evenwijdig verloop heeft. Aan de onderkant bevindt zich een scherpe snijrand. De meest geschikte diameter (diameter van 20 tot 60 mm) en lengte is afhankelijk van de samenstelling en de structuur van de grond, evenals van het doel van het onderzoek Uitvoering Bij uitvoeren van de boring wordt de guts handmatig zo verticaal mogelijk in de grond gedrukt of gehamerd, waarbij de holle buis over de gehele lengte van het boorijzer met grond wordt gevuld. Vervolgens wordt de guts één- à tweemaal volledig om zijn as gedraaid waardoor het bodemstaal wordt los gesneden Toepassing minimaal geroerde staalname; voornamelijk onverzadigde zone van matig cohesieve gronden: o onder de grondwaterspiegel kunnen met gutsboren alleen stalen gestoken worden in cohesieve gronden; o in sterk-cohesieve gronden worden gutsboren minder toegepast, daar de indringingsweerstand van deze gronden veelal te groot is; staalname in het kader van een gedetailleerde bodembeschrijving; staalname voor analyse van niet-vluchtige verbindingen; maximale diepte: 5-10 m-mv in functie van de aard van de bodem; niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems Voordelen gutsboor ten opzichte van edelmanboor groter profieloverzicht per steek, als gevolg van het relatief lange werkzame deel van de gutsboor; het sneller bereiken van grotere boordieptes; het nemen van minimaal geroerde grondstalen Pulsboor ( puls ) Beschrijving De pulsboor (figuur 1e) bestaat uit een roestvrijstalen buis, die aan de bovenzijde open is en onderaan voorzien werd van een snijrand en terugslagklep. De pulsboor wordt gekenmerkt door een lengte van 1-1,5 m en een diameter van mm Uitvoering Het pulsboren kan alleen worden uitgevoerd als er voldoende water in het boorgat met steunbuis aanwezig is. De minimum waterhoogte moet zo zijn dat de puls zich volledig onder water bevindt tijdens het pulsproces. Daar in het algemeen het gebruik van werkwater niet toegelaten wordt (zie Gebruik van werkwater) zijn pulsboringen enkel toegelaten onder het grondwaterniveau (i.e. in de verzadigde zone). Tot het grondwaterniveau wordt gebruik gemaakt van de andere klassieke boorsystemen (edelmanboor, riversideboor,...) waarna het boorgat wordt verbuisd (voerbuizen tussen 90 en 100 mm). Hierdoor wordt het invallen van het boorgat voorkomen. De pulsboor wordt in het voorgeboord boorgat opgehangen ofwel aan een kabel ofwel aan standaard verlengstukken. November 2011 Pagina 14 van 40 CMA/1/A.1

15 Tijdens het pulsen wordt de pulsboor enkele decimeters opgetrokken om vervolgens losgelaten te worden. Tijdens het neervallen van de puls in het boorgat staat de terugslagklep omhoog en kan sediment in de centrale buis worden verzameld. Het klepmechanisme zorgt ervoor dat het opgeboorde materiaal bij omhooghalen van de puls niet in het boorgat terugvalt. Door deze herhaalde op- en neergaande beweging (i.e. het pulsen) ontstaat een ruimte onder de voerbuis waardoor deze tijdens het pulsproces dieper in de grond kan worden gedrukt of gedraaid. Indien toevoer van grondwater uit het sediment beperkt is of wanneer zandlagen onder druk worden aangeboord, kan gebruik van werkwater worden toegelaten enkel en alleen wanneer er geen andere boormethoden kunnen worden toegepast. Bij gebruik van werkwater dienen de richtlijnen weergegeven in 6.5 (Gebruik van werkwater) te worden nageleefd. Op basis van het met de puls opgeboorde bodemmateriaal kan een niet-gedetailleerde boorbeschrijving opgesteld worden. Analytische bepaling op het opgeboorde materiaal is niet toegestaan. Indien staalname voor analyse gewenst is, moet op een andere staalnametechniek (bijvoorbeeld boring met steekapparaat) worden overgeschakeld Toepassing geroerde staalname: enkel in het kader van het opstellen van niet-gedetailleerde boorbeschrijvingen pulsboringen zijn niet toegelaten indien een gedetailleerde bodembeschrijving noodzakelijk is; verzadigde zone; plaatsing peilbuizen; met verbuizing toepasbaar in kernzones (zie 6.5); niet geschikt voor cohesieve gronden; maximale diepte handmatig pulsen: 5-10 m-mv in functie van de aard van de bodem; niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems Steekboren Beschrijving Steekboren zijn opgebouwd uit ofwel een metalen steekbus ofwel een cilindrisch boorlichaam waarin een staalnamebuis (liner) bestaande uit PE, teflon, metaal of een ander inert materiaal kan worden geplaatst. Zowel de steekbus als het cilindrisch boorlichaam worden bevestigd aan een systeem om de steekbus of liner in de grond te brengen. De boren zijn onderaan voorzien van een cilindrische snijring. Verscheidene typen van boorlichamen worden onderscheiden waaronder volumesteekbus, Van der Horst steekapparaat, steekbuis met liner: volumesteekbus: o dunwandige metalen steekbus; o diameter van de boor: 40 mm (buitendiameter) 38 mm (binnendiameter); o gekend volume o lengte: 200 mm; Van der Horst steekapparaat: o dunwandige metalen steekbus; o diameter van de boor: 70 mm (buitendiameter) 67 mm (binnendiameter); o lengte: 440 mm; cilindrisch boorlichaam met staalnamebuis ( dual tube methode ): o dunwandige transparante kunststof staalnamebuis; o lengte 1-1,2 m Het type steekboor bruikbaar voor staalname is afhankelijk van de diameter en lengte van het gewenste staal. November 2011 Pagina 15 van 40 CMA/1/A.1

16 Uitvoering Steekboren worden de grond ingeduwd of geslagen, waarbij de sequentie van de bodemlagen minimaal wordt verstoord en de chemische eigenschappen (zuurstofgehalte, redox-potentiaal, ) zo correct mogelijk worden behouden. Na het bovenhalen worden de steekbussen en/of liners onmiddellijk afgesloten, waardoor nauwelijks vervluchtiging kan optreden. Vervolgens kunnen de steekbussen / liners naar het labo getransporteerd worden voor verder onderzoek van de genomen stalen. Voor het bovenhalen van de steekbussen / staalnamenbuizen zijn verschillende (mechanische) uittreksystemen beschikbaar. Voor toepassing in weinig cohesieve bodems kunnen zowel steekbussen als liners worden uitgerust met een zandvang waardoor toepassing in dit type afzetting mogelijk en bruikbaar is. Afhankelijk van de doelstelling van de te plaatsen boringen kan eerst met één van de andere klassieke boormethodes worden voorgeboord tot aan de voor staalname gewenste diepte Toepassing steekbus: o ongeroerde staalname; o staalname voor analytische bepaling van zowel niet-vluchtige als vluchtige parameters; o staalname voor de bepaling van bodemeigenschappen (gelaagdheid, structuur en textuur); o staalname voor de bepaling van grondmechanische eigenschappen; o onverzadigde zone; o voor cohesieve gronden in verzadigde zone, in minder cohesieve gronden kunnen problemen optreden door terugval van het sediment uit de steekbus; o niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems; o maximale diepte: ~8 m (de maximaal bereikbare diepte variëert in functie van de bodemopbouw maar is voor de handmatige toepassing meestal beperkt tot een diepte van 8 m); volumesteekbus: o toepassingen steekbus; o uiterst geschikt voor kleine staalnames; o te gebruiken in combinate met edelmanboor; o staalname direct onder maaiveld (steekbus wordt aan het steekapparaat gekoppeld); staalnamebuis met liner: o ongeroerde staalname; o staalname voor analytische bepaling van zowel niet-vluchtige als vluchtige parameters; o staalname voor de bepaling van bodemeigenschappen (gelaagdheid, structuur en textuur); o onverzadigde zone; o voor cohesieve gronden in verzadigde zone, in minder cohesieve gronden kunnen problemen optreden door terugval van het sediment uit de liner; o gedetailleerde profielbeschrijving; o niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems; o maximale diepte: ~8 m (de maximaal bereikbare diepte variëert in functie van de bodemopbouw maar is voor de handmatige toepassing meestal beperkt tot een diepte van 8 m); o niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems Spiraalboor Beschrijving Deze boor is opgebouwd uit een spiraalvormig boorhuis (figuur 1f). November 2011 Pagina 16 van 40 CMA/1/A.1

17 Uitvoering De spiraalboor wordt handmatig, met de klok mee, de grond in gedraaid. De smalle spiraalboor duwt bij het boren stenen opzij en graaft zich in met de speciaal gevormde punt Toepassing onverzadigde zone; handbediende type wordt slechts zelden gebruikt (mechanische uitvoering: zie (volle avegaarboor/spiraalboor); doorboren van hardere lagen bestaande uit krijt en kalk; spiraalboren mogen niet aangewend worden voor staalname in kader van chemische analysen. maximale diepte: 5-10 m-mv in functie van de aard van de bodem. Figuur 1: Overzicht van verschillende handboren met de onverzadigde zone als voornaamste toepassingsgebied Zuigerboor Beschrijving en uitvoering Voor meer details omtrent deze boortechniek wordt verwezen naar het deel betreffende waterbodemstaalname (zie CMA1/A.17: bijlage A.7) Toepassingsgebied verzadigde zone; niet-cohesieve bodem; erg geschikt voor staalname van onderwaterbodems (zie zie CMA1/A.17) peilbuisplaatsing (opdat peilbuisplaatsing conform de voorschriften opgenomen in CMA1/A.2 dient te gebeuren kan deze techniek hiervoor enkel worden aangewend in combinatie met gebruik van een casing); maximale diepte: 5-10 m-mv in functie van de aard van de bodem. November 2011 Pagina 17 van 40 CMA/1/A.1

18 4.2 Machinale boringen Ramguts Beschrijving en uitvoering Een ramguts is een stalen, deels open, cylinder voorzien van een geharde snijkop (zie Handboringen, Gutsboor) die machinaal met een slaghamer in de grond wordt gedreven Toepassing minimaal geroerde staalname; zowel in onverzadigde zone als in verzadigde zone; staalname in een harde ondergrond met al dan niet de aanwezigheid van puinlagen en/of stenen; staalname in het kader van een gedetailleerde bodembeschrijving; staalname voor analyse van niet-vluchtige verbindingen (omwille van het contact met omgevingslucht door deze uitsparing, is het gebruik van de ramguts weinig tot niet geschikt voor de staalname voor analyse van vluchtige verbindingen); maximale diepte: 5-10 m-mv in functie van de aard van de bodem; ook bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems Steekboring Beschrijving Machinale steekboringen worden uitgevoerd met boorwerktuigen waarvan het werkzame halfcilindrisch of cilindrisch deel voorzien wordt van een staalnamebuis (zie Handboringen, Steekboren). Er zijn verschillende types op de markt (waaronder de dual tube), maar het werkingsprincipe is voor de verschillende types gelijkaardig. Er bestaan ook methoden waarbij een steekstaal op elke mogelijke diepte kan genomen worden en dit zonder dat er in het bovenliggend profiel een staalname of een voorboring moet gebeuren. Diameters van de boorwerktuigen variëren van 32 mm tot meer 100 mm Uitvoering Bij de mechanische boringen wordt de boor bevestigd aan ramstangen en wordt in de grond gedreven door middel van een slaghamer die hydraulisch of met een andere motor wordt aangedreven. Hierbij wordt door middel van verlengstangen de gewenste diepte bereikt. Op regelmatige dieptes moet de boor uit de grond getrokken worden, ook dit gebeurt mechanisch of hydraulisch. Gelijkaardig aan de handmatig uitgevoerde boorsystemen moeten de liners na het bovenhalen van de staalnamebuizen onmiddellijk worden afgesloten om vervluchtiging zoveel mogelijk te vermijden Toepassing ongeroerde staalname; staalname in onverzadigde en verzadigde zone staalname voor analytische bepaling van zowel niet-vluchtige als vluchtige parameters; staalname voor de bepaling van bodemeigenschappen (gelaagdheid, structuur en textuur); gedetailleerde profielbeschrijving; maximale diepte: de toepassing vanaf een boorwagen kan, afhankelijk van de geologische opbouw, tot dieptes groter dan 30 m-mv worden uitgevoerd; plaatsing van peilbuizen: indien steekstalen genomen worden waarbij de terugval in het boorgat beperkt blijft, bijvoorbeeld door gebruik te maken van voer- of steunbuizen (casing), kan er ook een peilbuis geplaatst worden. November 2011 Pagina 18 van 40 CMA/1/A.1

19 4.2.3 (volle) Avegaarboor (spiraalboor) Beschrijving De avegaarboor bestaat uit mechanisch aangedreven spiraalboor (zie Handboringen spiraalboor) Uitvoering Door de draaiende beweging van de boormotor schroeft de boor zichzelf in de grond. De verlengstukken kunnen glad of gekarteld zijn. De diameter van de boor (100 mm - >600 mm) hangt af van de kracht van de boormotor Toepassing Algemeen gesteld is het gebruik van de avegaarboring bij bodemonderzoeken niet aangewezen en dit omwille van: de onzekerdere bepaling van de staaldiepte; het sterk geroerde karakter van de staalname; het risico op versmering; het doorboren van lagen die te laat worden vastgesteld; het dichtsmeren van de boorwand waardoor de toestroming beperkt wordt; na- of inval van de boorgatwand en boormateriaal; onzekerheid met betrekking tot de identificatie van de aanwezige gelaagdheid in het bodemprofiel; onzekerheid met betrekking tot het opnieuw kunnen afdichten van eventueel doorboorde afsluitende lagen na afloop van het uitvoeren van de boring. Niettegenstaande belangrijke gebruiksbeperkingen kan deze boormethode onder bepaalde omstandigheden wel toegestaan worden. De voorwaarden voor het al dan niet gebruiken van de avegaarboor worden hieronder opgesomd en moeten strikt nageleefd worden: Niet toegestaan: Het gebruik van de volle avegaarboor is niet toegestaan: o bij aanwezigheid van verontreiniging in het bodemprofiel; o als een gedetailleerde boorbeschrijving noodzakelijk is; o indien er puntstalen van het vaste deel van de aarde moeten geanalyseerd worden; o indien de geologie ter hoogte van de locatie onvoldoende gekend is; o ter hoogte van al dan niet dunne, relatief continue on- of minder doorlatende laagjes waarvan de diepte niet gekend is; o in kernzones; o indien er duidelijke aanwijzingen zijn dat er puur product aanwezig is in het profiel waarover de boring zal uitgevoerd worden; o bij een 1 e terreinonderzoek (m.u.v. grondverzetstudies); o bij verontreinigingen met vluchtige componenten; o bij plaatsing van geneste peilbuizen (zie CMA procedure CMA/1/A.2). Toegestaan: Het gebruik van de volle avegaar (al dan niet in combinatie met gladde verbuizing) is toegestaan: o voor boringen doorheen het puin (tot net onder het puin) waarna op een andere boortechniek overgeschakeld moet worden; o voor boringen doorheen stortmateriaal (tot net onder het stortmateriaal) waarna op een andere boortechniek overgeschakeld moet worden; o voor het plaatsen van peilbuizen in cohesieve bodems onder de volgende voorwaarden: - indien de avegaartechniek enkel wordt gebruikt voor doorboren van de onverzadigde zone, nadien dient op aan andere techniek te worden overgeschakeld; - indien er geen gedetailleerde boorbeschrijving noodzakelijk is; November 2011 Pagina 19 van 40 CMA/1/A.1

20 o o o o - indien er geen puntstalen van het vaste deel van de aarde moeten geanalyseerd worden; - indien de geologie ter hoogte van de locatie voldoende gekend is; - indien avegaarboor in combinatie met gladde verbuizing wordt toegepast; voor het nemen van mengstalen in het kader van grondverzet (zie Mengstalen, In het kader van grondverzet); indien er geen al dan niet dunne, relatief continue on- of minder doorlatende laagjes aanwezig zijn waarvan de diepte niet gekend is; indien er duidelijke aanwijzingen zijn dat er geen puur product aanwezig is in het profiel waarover de boring zal uitgevoerd worden; ter hoogte van harde, moeilijk doorboorbare afzettingen van natuurlijke oorsprong (cfr. Fezandstenen Diestiaan, kalkzandsteenbanken Lediaan,..) die op grotere diepte voorkomen. Bij de toepassing van de avegaarboor dient men zich strikt te houden aan de volgende richtlijnen: continu avegaren is niet toegestaan; avegaar dient de bodem te worden ingebracht maximaal per 1,5 m; per geboord interval moet de avegaar worden opgehaald; de boring dient onder trage continue rotatie te worden uitgevoerd; staalname mag enkel van de kern van het opgeboord gedeelte (verwijderen van opgeboorde grond daar waar contact met boorgatwand heeft plaatsgevonden);. In combinatie met de toepassing van voer- of steunbuizen kunnen, in ideale omstandigheden, dieptes groter dan 30 m-mv (tot maximaal 100 m-mv) bereikt worden. Op de toepassing van de voerbuizen wordt ingegaan bij de bespreking van de mechanische pulsboor (zie Mechanische boringen, pulsboor). Een uitgebreide argumentatie voor de aanwending van de avegaartechniek en eventuele staalname moet opgenomen worden in het rapport van het bodemonderzoek. Tevens moet bij uitvoering de nodige begeleiding van de boorploeg voorzien worden opdat onmiddellijk bijgestuurd kan worden indien dit nodig blijkt te zijn Holle Avegaar Beschrijving De holle avegaarboor is een spiraalboor met een holle binnenbuis. De holle binnenbuis is onderaan afgesloten met een vergrendelbare punt. Met behulp van een aangepast vangmechanisme, opgehangen aan een kabel, kan de vergrendelbare punt opgehaald worden. Op de bereikte diepte kan dan een monster genomen worden met behulp van een ramguts of steekbus Uitvoering Zie (volle avegaar) Toepassing Zie toepassing / niet toepassing volle avegaar ( 4.2.3) + Een holle avegaar met verloren punt of met plaat kan enkel worden toegepast in het kader van de plaatsing van peilbuizen, niet voor staalname. November 2011 Pagina 20 van 40 CMA/1/A.1

21 4.2.5 Pulsboor Beschrijving Zie (Handboringen Pulsboor) Uitvoering Voor de uitvoering van diepere pulsboringen (> 10 meter) wordt in het algemeen gebruik gemaakt van boorstellingen die op een truck gemonteerd zijn. De wijze van uitvoering is gelijkaardig aan deze van het handmatig pulsen (zie Handboringen, Pulsboor). De diameter van de voer- of steunbuizen (casings) kunnen bij mechanische pulsboren 100 tot 400 mm bedragen. Steunbuizen met een diameter groter dan 600 mm zijn zeer ongebruikelijk. Richtlijnen betreffende de toepassing van verbuizing zijn weergegeven in 6.6 (Gebruik van verbuizing) Toepassing geroerde staalname: enkel in het kader van het opstellen van niet-gedetailleerde boorbeschrijvingen pulsboringen zijn niet toegelaten indien een gedetailleerde bodembeschrijving noodzakelijk is; verzadigde zone; plaatsing peilbuizen; niet geschikt voor cohesieve gronden; maximale diepte mechanisch pulsen: >30 m-mv in functie van de aard van de bodem en met gebruik van voerbuizen; niet bruikbaar in harde en/of grindrijke bodems Sonische boring Beschrijving Bij sonisch boren wordt gebruik gemaakt van een sonische boorkop gemonteerd op een boormotor. De constructie van de boormotor, die onder andere is voorzien van een trillingsgenerator, maakt het mogelijk dat de boorstangen gelijktijdig een vibrerende en roterende beweging maken waardoor deze methode ook toepasbaar is in combinatie met diverse andere boormethoden Uitvoering De sonische boortechniek is een boormethode waarbij, door middel van hoogfrequente (sonische) vibraties variërend van 50 tot 180 Hz, de materie rondom de boorbuis en boorbeitel gaat vloeien. Hierdoor kan in nagenoeg ieder bodemtype vlot de beoogde boordiepte worden bereikt. Vaak wordt bij dit type boringen werkwater gebruikt. In de onverzadigde bodemzone is dit niet toegestaan. Bij toepassing van sonisch boren in de verzadigde bodemzone mag werkwater worden gebruikt indien dit absoluut vereist is door de terreinomstandigheden en indien er geen andere boormethoden kunnen worden toegepast. In dat geval dienen de richtlijnen weergegeven in 6.5 (Gebruik van werkwater) te worden nageleefd Toepassing In een bodemonderzoek moet de sonische boormethode steeds worden toegepast in combinatie met een aqualock systeem en liners. Dit systeem kan vervolgens toegepast worden voor: ongeroerde staalname; staalname voor analytische bepaling van zowel niet-vluchtige als vluchtige parameters; gedetailleerde boorbeschrijvingen; in onverzadigde en verzadigde zone; plaatsing van peilbuizen; November 2011 Pagina 21 van 40 CMA/1/A.1

22 maximale diepte: groter dan 30 m, mede afhankelijk van de aard van de bodem niet toepasbaar in harde en/of grindrijke bodems. het gebruik van werkwater moet tot een minimum herleid worden. Tevens dienen de richtlijnen voor het gebruik van werkwater te worden opgevolgd ( 6.5) Voordelen sonisch boren De voordelen van het sonisch boren met aqualock /liners in vergelijking tot de klassieke mechanische boormethoden zijn: snelle methode; betrouwbare grondstalen op elke diepte; grote diameter boorbuis; mogelijkheid tot plaatsen filterbuizen; minimale verstoring van de ondergrond Kernboring Kroonboring Dit type boring wordt gebruikt bij het boren in harde gesteenten (bijvoorbeeld zandsteenbanken) en zal in het kader van bodemonderzoek in Vlaanderen bijna nooit toegepast worden. Voor achtergrondinformatie betreffende deze methode of andere methoden voor het boren in harde gesteenten wordt verwezen naar de literatuur (bijvoorbeeld Groundwater and Wells van F. G. Discroll of The IADC Drilling manual of Methods, applications and management van the Australian drilling industry training committee) Steekboring Beschrijving van de steekboring: zie (Handmatige boringen, Steekboring) Spoelboring De beschrijving van deze boortechniek werd niet in voorliggende procedure opgenomen daar het gebruik van spoelboringen bij bodemonderzoeken in het kader van het bodemdecreet niet is toegestaan. November 2011 Pagina 22 van 40 CMA/1/A.1

23 4.3 Schematisch overzicht dwingende richtlijnen toepassing van Tabel 1; beschrijving toepasbaarheid boorapparatuur i.f.v.: o noodzaak tot beschrijving boorprofielen; o type staalname: geroerd / ongeroerd o geschiktheid methode bij bepaling van vluchtige verbindingen; o plaatsing van peilbuizen; toepassing handboringen i.f.v.: o noodzaak tot beschrijving boorprofielen; o type staalname: geroerd / ongeroerd; o geschiktheid methode bij bepaling van vluchtige verbindingen; o plaatsing van peilbuizen; gebruik van machinale boringen i.f.v. (ebsd): o noodzaak tot beschrijving boorprofielen; o type staalname: geroerd / ongeroerd; o geschiktheid methode bij bepaling van vluchtige verbindingen; o plaatsing van peilbuizen; o toepassingsmogelijkheden volle / holle avegaar. 4. Type boringen - uitvoeringsmethode richtinggevende richtlijnen toepassing van Tabel 1; beschrijving toepasbaarheid boorapparatuur i.f.v.:: o locale bodemopbouw; o te bereiken diepte; o snelheid van uitvoering; toepassing handboringen i.f.v.: o locale bodemopbouw; o te bereiken diepte; o snelheid van uitvoering; gebruik van machinale boringen i.f.v.: o locale bodemopbouw; o te bereiken diepte; o snelheid van uitvoering. informatieve richtlijnen handboringen:. o Beschrijving; o Uitvoering; machinale boringen: o beschrijving; o uitvoering. November 2011 Pagina 23 van 40 CMA/1/A.1