Dassenactiviteit en wildschade Rijk van Margraten

Transcriptie

1 Dassenactiviteit en wildschade Rijk van Margraten Inleiding In de jaren is er veel onderzoek gedaan naar de dassenactiviteit op de baan, de bewoning van de hoofdburcht tussen de holes 13 en 14 in het bijzonder. In deze periode is de activiteit afgenomen. In 2009 is middels camaravallen en intensief sporenonderzoek geconstateerd dat de hoofdburcht niet meer permanent wordt bewoond 1. Omdat er vanaf 2014 steeds meer schade werd geconstateerd aan de grasmat waarschijnlijk veroorzaakt door graverij van de das is in juli 2014 een verkennend onderzoek uitgevoerd en is hiervan gerapporteerd in een korte notitie. De conclusie was toen dat de hoofdburcht nog steeds niet permanent bewoond lijkt, maar wel periodiek gebruikt wordt als tijdelijk onderkomen. Dassen bezoeken de golfbaan vanuit het zuidwesten (via de dassentunnel onder de N278), het oosten (via de wissel over de Bemelerweg) en het noorden (meer diffuus). De individuen verblijven ook overdag periodiek op de golfbaan in zowel de voormalige hoofdburcht (tussen hole 13 en 14) als de bijburcht (tussen hole 9 en 18). Inmiddels is de schade groter geworden en heeft de directie van het Rijk van Margraten gevraagd nader onderzoek te doen en met aanbevelingen te komen om deze te verminderen. Verder worden ook steeds meer exemplaren Wilde zwijn in de omgeving van de golfbaan waargenomen. Deze dieren kunnen grote schade aanrichten. De directie heeft gevraagd ook ten aanzien van deze soort met voorstellen te komen de schade te verhinderen. Ten behoeve van inzicht in de aanwezigheid van de dieren op de golfbaan is er op 3 november 2015 een ronde gelopen op zoek naar sporen en is er een cameraval opgehangen bij de hoofdburcht tussen de holes 13 en 14. Deze is 10 november 2015 weer weggehaald. Resultaat sporen Er zijn tijdens de ronde over de golfbaan en omgeving de volgende zaken geconstateerd: - Er is op de baan meer dassenactiviteit (graafactiviteiten, wissels, snuit- en mestputjes) als in juli Onderstaande luchtfoto toont de duidelijke wissels in het langere gras en de al dan niet belopen pijpen in het oostelijk deel van de golfbaan (hole 10-18). - De hoofdburcht is bewoond. Deze telt circa dertig pijpen. Tien daarvan zijn belopen (recent uitgegraven). Deze concentreren zich in het midden (donker gekleurd deel). - De belopen pijpen van de hoofdburcht liggen in de steilrand, op het plateau (in het doornstruweel) of aan de voet (tussen de pruimen) van de steilrand. - De bijburcht tussen de holes 9 en 18 telt vijf pijpen. Deze zijn niet recent belopen. - De wissel over de Bemelerweg naar hole 13 is net als in 2014 druk belopen. Aan de bovenrand van de graft op de plek waar deze wissel op de baan uitkomt liggen recent gevulde mestputjes. - De das komt via een pijp in de steilrand van de holle weg op de baan (zie foto hieronder). - Er lopen ook wissels de baan op vanuit het noorden (naar hole 8) en zuiden (naar hole 12). - De meeste graverij vindt plaats in de ecologische zones bij hole 8 en 9. wissel en pijp in steilrand Bemelerweg wissel bij tee hole 14 1 Achterberg, C., Dassen op de golfbaan Het Rijk van Margraten, te Cadier en Keer, Zuid-Limburg. Rapport van de Zoogdiervereniging , Arnhem.

2 burchten, wissels en vluchtpijpen op het oostelijk deel van het Rijk van Margraten d.d. 3 november 2015 verkeersslachtoffers Er vallen de laatste tijd regelmatig verkeersslachtoffer, vooral op de N278 (zie onderstaande luchtfoto s). Ter hoogte van het hellingbos bij het missiehuis ligt ook een druk belopen dassentunnel. Vanaf deze tunnel waaieren de wissels uit naar het parkje bij het missiehuis en het westelijk deel van de golfbaan daar achter in het noorden, maar ook naar de Pitch & Put baan en de boomgaard daar achter in het oosten. De verkeersslachtoffers vallen over het hele traject van de N278 tussen Maastricht en Cadier en Keer. Opvallend zijn het grote aantal slachtoffers in de periode maart-mei 2014 op de N278 op het trajectdeel van de overgang van de Akersteenweg naar de Rijksweg.

3 verkeersslachtoffers langs de N278, de dassentunnel en wissels in het hellingbos bij het missiehuis cameraval De camera heeft aan een pruimenboom gehangen op een druk belopen plek onderaan de steilrand tussen hole 13 en 14. Gedurende alle nachten is een exemplaar Das gezien. Het betreft hier steeds een tamelijk fors adult exemplaar, waarschijnlijk solitair mannetje, die ook gebruik maakt van de pijp vlakbij de camera. Het dier is soms meerdere keren per nacht gezien, soms alleen bij terugkomst of vertrek. De tijden lopen uiteen van 6:11 ( 1:25 uur voor zonsopkomst) tot 20:11 (3:15 na zonsondergang). Andere dieren die op de camera zijn vastgelegd zijn 2 exemplaren Konijn, die van dezelfde pijp gebruik maken, maar ook langdurig bovengronds verblijven, een kat, een exemplaar Houtduif en Bosmuis.

4 foto s bij belopen pijp van hoofdburcht (6-11 tot ) Wild zwijn Er worden in Zuid-Limburg steeds meer exemplaren Wild zwijn gezien. Onderstaande figuur toont de verspreiding van de waarnemingen in de periode verspreiding Wild zwijn in Zuid-Limburg ( De dieren worden druk bejaagd (nulstand), maar kunnen zich toch handhaven in de dichte bossen op de terraswanden. De dichtstbijzijnde waarneming is die van 12 exemplaren (4 adult, 8 jongen) in 2014 in het bos aan de Hackerboschweg net ten oosten van Sint Anthonisbank op 500 m van de golfbaan. Er

5 worden vaker dieren gezien in de bossen van de voormalige groeve t Rooth. De dichtstbijzijnde door het Faunafonds in 2014 vergoede landbouwschade is aangericht in Sint Geertruid en Meerssen. Dit betreft vooral schade in snijmaïspercelen. Op de golfbaan Wittem ten zuiden van Gulpen zijn al in 2008 grote delen van de golfbaan omgewoeld. Hier zijn inmiddels maatregelen genomen om schade te voorkomen. Het bosgedeelte van de baan is een aantal jaren geleden, in overleg met instanties waaronder Staatsbosbeheer, voorzien van een omheining van schrikdraad op een hoogte van ongeveer 50 cm. Afgelopen voorjaar is op de buitenholes de afrastering versterkt met roosters van betonijzer. Verder wordt nog overwogen de toegangen tot de holes te voorzien van wildroosters 2. Discussie Dassenleefgebied De dassenactiviteit op de golfbaan het Rijk van Margraten is sedert 2014 toegenomen. De hoofdburcht wordt weer permanent bewoond door tenminste 1 exemplaar. Verder wordt de baan druk bezocht door leden van andere dassenclans, die hun territorium hebben ten zuidwesten, oosten en noorden van de baan. Dassen foerageren vooral op wormen, die aan de oppervlakte verschijnen. De wormen worden als het ware opgeslurpt. Er wordt nauwelijks omgewoeld. Het is niet duidelijk of dit ook zo gebeurt op de fairways. Er was d.d. 3 november 2015 geen zichtbare schade. Er is wel veel graverij in de (semi)rough. De dassen foerageren hier op insectenlarven, amfibieën en (jonge) muizen. Er worden verder op de baan in juni-augustus wel veel valkersen en -pruimen maar in september-november nauwelijks valappels gegeten. De betreffende appelbomen zijn wel speciaal met dit doel geplant. Het korte gras van fairway, tee en green wordt alleen in het voor- en najaar beschadigd op zoek naar emelten, engerlingen en ritnaalden. Deze insectenlarven hebben de grasmat dan al aangetast. Dit oprollen gebeurt ook door kraaien, kauwen en vos. Samenvattend kan gesteld worden dat de golfbaan als dassenleefgebied in kwaliteit is toegenomen enerzijds vanwege de gewenning van de dieren aan de specifieke verstoring, anderzijds door het verhoogde voedselaanbod en het verder dichtgroeien van de afschermende beplanting (doornstruweel en instortende pruimengaard) rond de hoofdburcht. Wilde zwijnen Er worden steeds meer everzwijnen in de omgeving van de golfbaan waargenomen. Deze worden echter druk bejaagd. De schuwheid van de dieren is groot. Deze zullen zich daarom niet snel in bewoond gebied wagen. Anderzijds is de zone tussen t Rooth en de golfbaan zeer rustig en met veel dekking. In tijden van voedselschaarste (winter en vroege voorjaar) vormt de golfbaan daarom een gevaarlijk maar aantrekkelijk doelwit. Flora- en faunawet In de ontheffing van de Flora- en faunawet ten behoeve van het gebruik van de golfbaan (F/75C/2006/0001) zijn alleen voorwaarden ten aanzien van de inrichting en het beheer rond de hoofdburcht opgenomen. In de uitspraak van de Raad van State hierover op 7 maart 2012 ( /1/A3) wordt gesteld dat de hoofdburcht in 2009 niet meer functioneel is, zodat de vraag of de ontheffing terecht verleend was, niet meer actueel is. Inmiddels lijkt de burcht dus weer bewoond al is dit niet door een familiegroep en is er druk verkeer van en naar de baan door leden van andere clans. De kans op schade aan de baan is dus toegenomen. Omdat de Das een streng beschermde (tabel 3) soort is, is het verboden verblijfplaatsen, maar ook belangrijke trekroutes (wissels) en zogenaamde primair voedselgebied te vernietigen of verstoren 3. In essentie betekent dit dat aan de situatie rond de hoofdburcht niets mag worden veranderd, het beheer van de ecologische zones moet worden gecontinueerd, er geen fruitbomen mogen worden weggehaald (minus de appelbomen) en dat de doorgangen waar de dassen vanuit de omgeving de baan opkomen niet mogen worden dichtgemaakt. In correspondentie hierover met de beleidsmedewerker cluster natuur van de provincie Zuid-Limburg, Paul J. Voskamp, stelt deze dat als er een protocol wordt opgesteld er maatregelen mogelijk zijn de schade te beperken. Deze moet wel worden voorgelegd aan het bevoegd gezag. Vooralsnog is dat het ministerie EZ, dienst RVO. Denkbare maatregelen betreffen dan de geleiding van de dieren met rasters of schrikdraad, zodat alleen de essentiële delen toegankelijk zijn. Essentieel voor de dieren zijn de fruitbomen (minus de appelbomen), ecologische zones, hoofdburcht en belopen vluchtpijpen. Deze geleiding wordt een moeizame en dure aangelegenheid. Een andere optie is de bestrijding van schadelijke insectenlarven op de intensieve baandelen te intensiveren, de schade te accepteren en/of deze te verhalen. 2 Schriftelijke mededeling P.F. Hylarides, penningmeester ZLG&CC, Anonymus, 2005: Dassen en golfbanen duurzaam samen; Arcadis, Arnhem.

6 Het faunafonds vergoedt alleen schade aan landbouwgewassen en -huisdieren. Dit gebeurt pas als voldoende preventieve maatregelen zijn genomen. Het verjagen of afschrikken van de dieren hoeft en mag vanwege zijn strikt beschermde status niet bij dassen. Het faunafonds wordt gefinancierd door het ministerie EZ. Het is daarom verwonderlijk dat andere economische activiteiten dan landbouw geen tegemoetkoming ontvangen. Wellicht dat dit door de belangenvereniging (NGF?) aan de orde gesteld kan worden. De uitkomst daarvan is echter ongewis en pas op de langere termijn duidelijk. Wat betreft everzwijnen buiten de daarvoor aangewezen gebieden (Veluwe en Meinweggebied) moeten voordat schade vergoed wordt, eerst preventieve maatregelen genomen worden. In de situatie van de golfbaan het Rijk van Margraten is alleen het oprichten van een zwijnenwerend raster op plekken waar de dieren verwacht mogen worden optioneel. Preventieve maatregelen als afschieten, knalapparaten en flitslampen hebben elk zo hun bezwaar. Overigens wordt ook zwijnenschade aan golfbanen vooralsnog niet vergoed. Conclusie Op grond van het sporenonderzoek en de cameraval mag geconcludeerd worden dat de Das weer terug is op de baan en dat er in de nabije toekomst meer schade verwacht mag worden. Maatregelen die hiertegen genomen kunnen worden zijn: - voortgaande bestrijding van grasworteletende insectenlarven op de intensieve baandelen (aaltjes?) - beperking van de toegang van de dassen tot alleen de voor de dieren essentiële baandelen. Ten behoeve van deze laatste maatregel moet wel een protocol worden opgesteld, dat moet worden goedgekeurd door het ministerie EZ (RVO). Verder moet een lobby worden gestart bij het ministerie EZ (Faunafonds) om ook dassenschade aan economische activiteiten anders dan agrarische te vergoeden. Tenslotte wordt aanbevolen aan de oostzijde van de baan een zwijnenwerend raster op te richten (van de hockeyvelden tot aan de toegang bij de tee van hole 14). Aldus opgemaakt te Culemborg, 18 november en aangevuld 9 december 2015 door: Dr. A.J.M. Schenkeveld Visstraat AC Culemborg t: m: e: bramschenkeveld@ziggo.nl