12 december :A - Definitief B

Transcriptie

1 12 december :A - Definitief B

2

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Werkwijze en leeswijzer Voorgenomen activiteit Natuurbeschermingswet Inleiding Natura 2000-gebieden Natura 2000-gebieden in de omgeving van het plangebied Beschermde Natuurmonumenten Beschermde Natuurmonumenten in de omgeving van het plangebied Vergunningplichtige activiteiten Toetsingsprocedure voor de vergunningverlening Bevoegd gezag Beoordelingskader Afbakening effecten en instandhoudingsdoelen Afbakening effecten Afbakening instandhoudingsdoelen Effecten op instandhoudingsdoelen Beoordeling van effecten Conclusie Bronnen Bijlage 1 Depositieberekeningen Colofon :A - Definitief ARCADIS 1

4

5 1 Inleiding 1.1 AANLEIDING Maatschap T.J. van Arkel, G.J. van Arkel-Meijer en R. van Arkel, kortweg maatschap Van Arkel, heeft een akkerbouwbedrijf aan de Alkmaarseweg 8 in Middenmeer met een pluimveehouderij. Hiervoor is een omgevingsvergunning afgegeven door de Gemeente Hollands Kroon. De maatschap Van Arkel is nu voornemens om de capaciteit van de pluimveehouderij te verhogen. In voorliggend document wordt dit voornemen getoetst aan de Natuurbeschermingswet 1998 (hierna: Nbw), waarbij rekening wordt gehouden met de totale capaciteit van de pluimveehouderij. Dit rapport dient ter ondersteuning van de aanvraag van de omgevingsvergunning ten behoeve van de voorgenomen verhoging van de capaciteit van de pluimveehouderij. In dit rapport wordt het voornemen enkel aan de Nbw getoetst. Het wettelijke kader inzake de Flora- en faunawet en de beleidskaders inzake de Ecologische Hoofdstructuur, Rode Lijst soorten en overig provinciaal en/of gemeentelijk beleid behoort niet tot de scope van deze toetsing. 1.2 WERKWIJZE EN LEESWIJZER In Hoofdstuk 2 wordt een beknopte beschrijving van het voornemen gegeven. Hoofdstuk 3 beschrijft het wettelijk kader volgend uit de Nbw. In Hoofdstuk 4 worden het studiegebied en de mogelijke effecten op instandhoudingsdoelen afgebakend, die ten gevolge van het voornemen zouden kunnen optreden. In Hoofdstuk 5 vindt de effectbepaling plaats. In Hoofdstuk 6 worden eventuele effecten op beschermde natuurwaarden beoordeeld. Conclusies naar aanleiding van deze toetsing worden samengevat in Hoofdstuk :A - Definitief ARCADIS 3

6 2 Voorgenomen activiteit Het voornemen van de maatschap Van Arkel betreft de uitbreiding van een pluimveebedrijf voor het houden van vleeskuikens. De inrichting van de pluimveestal wordt aangepast en de ruimte voor dieren wordt met 10% uitgebreid, waarmee de capaciteit wordt uitgebreid van naar vleeskuikens. In de pluimveestal zullen voorgebroede eieren worden aangevoerd en tot uitkomen worden gebracht, vleeskuikens worden grootgebracht en vleeskuikens worden afgevoerd. Het plan van maatschap Van Arkel is onderdeel van het bedrijfsontwikkelingsplan om de bedrijfsactiviteiten te verbreden. De pluimveestal wordt opgericht aan de achterzijde van het akkerbouwbedrijf aan de Alkmaarseweg 8 te Middenmeer. In Figuur 1 en Figuur 2 is de ligging van het bedrijf weergegeven. Figuur 1: ligging bedrijfslocatie 4 ARCADIS :A - Definitief

7 Alkmaarseweg richting Middenmeer Bedrijfslocatie Alkmaarseweg Richting Winkel Figuur 2: ligging bedrijfslocatie :A - Definitief ARCADIS 5

8 3 Natuurbeschermingswet INLEIDING In Nederland hebben veel natuurgebieden een beschermde status onder de Natuurbeschermingswet 1998 gekregen. Daarbij kunnen twee categorieën beschermingsgebieden worden onderscheiden: Natura 2000-gebieden. Beschermde natuurmonumenten. 3.2 NATURA 2000-GEBIEDEN Onder Natura 2000-gebieden vallen de gebieden die op grond van de Europese Vogelrichtlijn (VR) en/ of Habitatrichtlijn (HR) zijn aangewezen of aangemeld bij de Europese Commissie. Voor al deze gebieden gelden instandhoudingsdoelstellingen 1 voor beschermde habitats en/of habitats van soorten NATURA 2000-GEBIEDEN IN DE OMGEVING VAN HET PLANGEBIED In de wijde omtrek van het plangebied bevinden zich verschillende Natura 2000-gebieden (zie Figuur 3). Dit zijn: Noordzeekustzone (Vogel- en Habitatrichtlijngebied op 20 km afstand). Waddenzee (Vogel- en Habitatrichtlijngebied op 12 km afstand). IJsselmeer (Vogel- en Habitatrichtlijngebied op 8,2 km afstand). Markermeer & IJmeer (Vogel- en Habitatrichtlijngebied op 18 km afstand). Zwanenwater & Pettemerduinen (Vogel- en Habitatrichtlijngebied op 18 km afstand). Abtskolk & De Putten (Vogelrichtlijngebied op 21 km afstand). Duinen Den Helder Callantsoog (Habitatrichtlijngebied op 18 km afstand). Schoorlse Duinen (Habitatrichtlijngebied op 22 km afstand). 1 De instandhoudingsdoelstellingen zoals bedoeld in artikelen 19d en 19f van de Nbwet beschrijven de doelen voor de instandhouding van leefgebieden, natuurlijke habitats en populaties in het wild levende plant- en diersoorten, zoals vereist door de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn. 6 ARCADIS :A - Definitief

9 Figuur 3: Ligging plangebied (rode ster) en omliggende Natura 2000-gebieden 3.3 BESCHERMDE NATUURMONUMENTEN De Nbw kent ook Beschermde Natuurmonumenten. Sinds de inwerkingtreding van de (oude) Natuurbeschermingswet zijn gebieden aangewezen als Beschermd Natuurmonument of Staatsnatuurmonument. Door de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 verdwijnt het verschil tussen Beschermde en Staatsnatuurmonumenten. Deze gebieden vallen nu beide onder de noemer van Beschermde Natuurmonumenten. Een aantal Beschermde Natuurmonumenten overlapt geheel of gedeeltelijk met Natura 2000-gebieden. Voor het overlappende deel vervalt de status Beschermd Natuurmonument vanaf het moment dat het betreffende Natura 2000-gebied definitief is aangewezen (artikel 15a, tweede en derde lid Nbwet). Voor het deel daarbuiten blijft de status als Beschermd Natuurmonument overeind. Het Ministerie van EZ kan er voor kiezen om de beschermingsdoelen van het Beschermde Natuurmonument in het aanwijzingsbesluit van het Natura 2000-gebied op te nemen. De oude doelen van het Beschermde Natuurmonument worden dan in de doelen van het Natura 2000-gebied geïntegreerd. In de praktijk wordt vaak het oorspronkelijke aanwijzingsbesluit Beschermd Natuurmonument aan het Natura aanwijzingsbesluit toegevoegd BESCHERMDE NATUURMONUMENTEN IN DE OMGEVING VAN HET PLANGEBIED Beschermde Natuurmonumenten bevinden zich op ruime afstand van het plangebied. De begrenzing van deze gebieden valt in deze regio in alle gevallen samen met de begrenzing van de in paragraaf genoemde Natura 2000-gebieden :A - Definitief ARCADIS 7

10 Vanwege de afstand tussen deze Beschermde Natuurmonumenten en het plangebied, kunnen eventuele effecten op deze gebieden ten gevolge van de voorgenomen activiteit alleen middels externe werking door stikstofdepositie plaatsvinden (zie Hoofdstuk 4). De beschermde natuurwaarden van Beschermde Natuurmonumenten in de regio, die effecten kunnen ondervinden van stikstofdepositie, zijn geïntegreerd in de instandhoudingsdoelstellingen van de overlappende Natura 2000-gebieden. Effecten van het initiatief op de bijzondere natuurwaarden van deze Beschermde Natuurmonumenten worden derhalve al getoetst door de toetsing aan de instandhoudingsdoelstellingen van de eerder genoemde Natura gebieden. 3.4 VERGUNNINGPLICHTIGE ACTIVITEITEN De Nbw kent verschillende toetsingskaders voor vergunningverlening, al naar gelang de aard van de handeling waarvoor vergunning wordt verleend. Voor projecten of andere handelingen geldt het toetsingskader op grond van artikel 19d Nbw. De voorgenomen activiteit van de maatschap Van Arkel om de capaciteit van de pluimveehouderij te verhogen, valt onder de noemer project en wordt daarom getoetst aan artikel 19d van de Nbw. PROJECTEN Projecten zijn in de regel activiteiten of ingrepen, met in de aanlegfase een duidelijk begin- en eindmoment. Bij projecten kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de vestiging van nieuwe bedrijven of uitbreiding van bestaande bedrijven en industrie, of de aanleg en het onderhoud van infrastructuur. In deze gevallen dient ook het feitelijke gebruik (exploitatiefase) te worden getoetst TOETSINGSPROCEDURE VOOR DE VERGUNNINGVERLENING De Nbw kent twee routes voor het verlenen van een vergunning. Als er sprake is of kan zijn van significante verstoring van soorten en/of significante verslechtering van de kwaliteit van habitats, moet een Passende Beoordeling uitgevoerd worden. Als er wel verslechtering van de kwaliteit van habitats op kan treden, maar deze zeker niet significant zullen zijn, kan worden volstaan met een Verslechteringstoets. Als er geen sprake is van de verslechtering van de kwaliteit van habitats en er hoogstens sprake is van nietsignificante verstoring van soorten, is er geen Nbw-vergunning nodig. In dat geval kan worden volstaan met een Voortoets en hoeft geen nader onderzoek gedaan te worden. In de volgende figuur is het bovenstaande schematisch weergegeven. 8 ARCADIS :A - Definitief

11 Verslechteringstoets Bij de Verslechteringstoets dient te worden nagegaan of een project, handeling of plan een kans met zich meebrengt op onaanvaardbare verslechtering van de natuurlijke habitats of de habitats van soorten. Indien deze verslechtering niet optreedt (dan wel indien deze gelet op de instandhoudingsdoelstellingen aanvaardbaar is) kan een vergunning worden verleend, zo nodig onder voorwaarden of beperkingen. Indien de verslechtering in het licht van de instandhoudingsdoelstellingen onaanvaardbaar is, dient de vergunning te worden geweigerd. Bij de afweging of de verslechtering onaanvaardbaar is, heeft het bevoegd gezag een grotere beleidsvrijheid dan wanneer de vergunningaanvraag via de Passende Beoordeling verloopt. Het bevoegd gezag kan rekening houden met de aanwezigheid van redenen van openbaar belang, de mogelijkheid om te compenseren en andere relevante overwegingen. Ook hoeft geen rekening te worden gehouden met cumulatieve effecten. Om een Verslechteringstoets te kunnen uitvoeren is het allereerst van belang een eenduidige definitie van verslechtering te hebben. In de Handreiking Nbwet (LNV 2005) wordt dit begrip uitgewerkt: VERSLECHTERING Onder verslechtering wordt de fysieke aantasting van een habitat verstaan. Hiervan is sprake als in een bepaald gebied van deze habitat, de oppervlakte afneemt of wanneer het met de specifieke structuur en functies die voor de instandhouding van de habitat op lange termijn noodzakelijk zijn, dan wel met de staat van instandhouding met de met deze habitat geassocieerde typische soorten, in dalende lijn gaat in vergelijking tot de instandhoudingsdoelstellingen. Algemene zorgplicht Voor Natura 2000-gebieden geldt ook de zogenaamde zorgplicht (artikel 19l Nbwet). Deze zorgplicht houdt onder andere in dat een activiteit niet mag plaatsvinden als (redelijkerwijs) kan worden vermoed dat deze activiteit nadelige gevolgen (gelet op de instandhoudingsdoelstellingen) kan veroorzaken. Als :A - Definitief ARCADIS 9

12 dat niet mogelijk is, dan moeten alle (redelijkerwijs) mogelijke maatregelen worden genomen om gevolgen te voorkomen, te beperken of ongedaan te maken. Externe werking De vergunningplicht van een initiatief beperkt zich niet tot het gebied binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied. Activiteiten die plaatsvinden buiten een Natura 2000-gebied en die effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van habitats of (habitats van) soorten kunnen veroorzaken moeten worden getoetst. Externe werking treedt in beginsel ook op als een project of handeling een negatief effect heeft op een soort waarvoor een instandhoudingsdoelstelling geldt, terwijl deze soort zich buiten het Natura gebied bevindt. Zo kan een gebied zijn aangewezen als broedgebied voor een vogelsoort, terwijl de betreffende vogels grotendeels buiten dat Natura 2000-gebied foerageren. De populatie kan dan alsnog gevaar lopen door negatieve effecten die buiten het Natura 2000-gebied optreden BEVOEGD GEZAG Gedeputeerde Staten van de provincie waarin het Natura 2000-gebied geheel of grotendeels is gelegen, zijn bevoegd gezag voor de vergunningverlening. Indien het Natura 2000-gebied binnen meer provinciegrenzen valt, dan zijn Gedeputeerde Staten van de provincie waarin het deel van het Natura 2000-gebied dat hoofdzakelijk gevolgen kan hebben als gevolg van het initiatief bevoegd gezag voor de vergunningverlening. 3.5 BEOORDELINGSKADER In deze toetsing wordt beoordeeld of het voornemen van de maatschap Van Arkel mogelijk leidt tot negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen van Natura 2000-gebieden. Hierbij wordt specifiek gekeken of er sprake is of kan zijn van (significante) verstoring van kwalificerende 3 soorten en/of (significante) verslechtering van de kwaliteit van kwalificerende habitats. Vragen die daartoe primair beantwoord moeten worden, zijn: Leidt de voorgenomen activiteit tot een afname van de kwaliteit of oppervlak van een kwalificerend habitattype? Leidt de voorgenomen activiteit tot een afname van de kwaliteit of oppervlak van een leefgebied van kwalificerende soorten? Leidt de voorgenomen activiteit tot verstoring van kwalificerende soorten? 2 Steunpunt Natura Intern werkdocument. Toepassing begrippenkader Natuurbeschermingswet versie Onder kwalificerende habitats of soorten wordt hier verstaan: soorten of habitats met instandhoudingsdoelen in in paragraaf genoemde Natura 2000-gebieden 10 ARCADIS :A - Definitief

13 4 Afbakening effecten en instandhoudingsdoelen 4.1 AFBAKENING EFFECTEN De aanleg en exploitatie van een pluimveehouderij kunnen leiden tot de volgende storingsfactoren: verstoring door geluid, licht en trillingen; optische verstoring door mens en materieel; verontreiniging; oppervlakteverlies; verzuring en vermesting; verdroging en vernatting. Er liggen geen belangrijke ecologische relaties tussen het plangebied, dat een zeer beperkte oppervlakte beslaat van het hoofdzakelijk agrarische Wieringermeerpolder, en Natura 2000-gebieden. Het plangebied ligt niet in een Natura 2000-gebied en vormt ook geen belangrijk leefgebied voor soorten met een instandhoudingsdoel in Natura 2000-gebieden. Effecten ten gevolge van oppervlakteverlies treden daarom op voorhand niet op. De volgende verstoringsfactoren hebben een beperkte reikwijdte: verstoring door geluid 4, licht 5 en trillingen 6 ; optische verstoring door mens en materieel 7 ; verontreiniging 8 ; verdroging en vernatting 9. De reikwijdte van deze effecten is doorgaans niet groter dan enkele honderden meters en maximaal enkele kilometers. Gezien de grote afstand tussen plangebied en de meest nabijgelegen Natura 2000-gebieden (minimaal 8 km) en de aard van de ingreep (aanleg en exploitatie van een pluimveehouderij) zijn deze effecten dan ook op voorhand uit te sluiten. De enige verstoringsfactor die mogelijk invloed heeft op Natura 2000-gebieden is vermesting en/of verzuring door stikstofdepositie. Het is uitgesloten dat de andere genoemde effecten, als gevolg van dit voornemen, in een zodanige mate zullen optreden dat ze op dergelijke grote afstanden merkbaar zijn. 4 Geluidsverstoring tijdens bedrijfsvoering door voertuigen en installaties vindt doorgaans tot maximaal 3 km van bron plaats. Piekgeluiden kunnen verder reiken, doorgaans tot maximaal 5 km van de bron (ARCADIS, 2010). 5 Max 500 m van bron (MER Bestemming Maasvlakte 2, Bijlage Licht; p.28 in ARCADIS, 2010). 6 Max 100 m van bron (IFCO Funderingsexpertise, NIVRE Seminar metingen, november 2006 in ARCADIS, 2010). 7 Max 600 m van bron (Passende Beoordeling Maasvlakte 2; Review recreatie effecten Waardenburg, 2009 in ARCADIS 2010). 8 Gezien de aard van de ingreep wordt geen verontreiniging verwacht. Indien ten gevolge van onvoorziene calamiteiten toch verontreiniging optreedt, zal dit een zeer lokaal (enkele tot tientallen meters) karakter hebben. 9 Gezien de aard van de ingreep zal verdroging enkel een lokaal karakter (tientallen meters) hebben :A - Definitief ARCADIS 11

14 De effectbeoordeling zal zich daarom beperken tot de effecten als gevolg van wijzigingen in de stikstofdepositie op deze gebieden. 4.2 AFBAKENING INSTANDHOUDINGSDOELEN Stikstofdepositie kan leiden tot negatieve effecten op habitattypen en leefgebieden van soorten die gevoelig zijn voor stikstofdepositie. Sommige van de in paragraaf genoemde Natura 2000-gebieden kennen instandhoudingsdoelen voor dergelijke stikstofgevoelige natuurwaarden. In de onderstaande tabel staat per Natura 2000-gebied aangegeven of er instandhoudingsdoelen gelden voor stikstofgevoelige habitattypen en/of leefgebieden van soorten. Natura 2000-gebied Stikstofgevoelige habitattypen Meest kritische depositiewaarde (mol/ha/jaar) en/of leefgebieden Noordzeekustzone Habitattypen, vogels 1429 mol/ha/jaar (H Witte duinen) Waddenzee Habitattypen, vogels, nauwe korfslak 714 mol/ha/jaar (H2130B Grijze duinen [kalkarm]) IJsselmeer Habitattypen, vogels, groenknolorchis 1214 mol/ha/jaar (H7140A Overgangs- en trilvenen [trilveen]) Markermeer & IJmeer Habitattypen, vogels > 2400 mol/ha/jaar (H3140 Kranswierwateren [afgesloten zeearm]) Zwanenwater & Pettemerduinen Habitattypen, vogels 714 mol/ha/jaar (H2130C Grijze duinen [heischraal]) Abtskolk & De Putten Nvt Nvt Duinen Den Helder & Callantsoog Habitattypen, tapuit 714 mol/ha/jaar (H2130C Grijze duinen [heischraal]) Schoorlse Duinen Habitattypen 714 mol/ha/jaar (H2130B Grijze duinen [kalkarm]) Tabel 1: stikstofgevoelige natuurwaarden in Natura 2000-gebieden Omdat Abtskolk & De Putten geen instandhoudingsdoelen heeft voor stikstofgevoelige natuurwaarden, zullen hier op voorhand geen negatieve effecten ten gevolgen van de voorgenomen ingreep optreden. Mogelijke effecten van stikstofdepositie op de overige in Tabel 1 genoemde Natura 2000-gebieden worden in Hoofdstuk 5 bepaald. 12 ARCADIS :A - Definitief

15 5 Effecten op instandhoudingsdoelen Uit Hoofdstuk 4 blijkt dat effecten op instandhoudingsdoelen van Natura 2000-gebieden enkel kunnen optreden ten gevolge van stikstofdepositie op stikstofgevoelige habitattypen binnen deze gebieden. Met behulp van AAgro-Stacks zijn berekeningen uitgevoerd van de te verwachten stikstofdepositie op de verschillende Natura 2000-gebieden ten gevolge van het voornemen. Hierbij is rekening gehouden met de totale capaciteit van de pluimveestal. In de onderstaande tabel is het resultaat daarvan weergegeven. Natura 2000-gebied Minimale afstand tot ingreep Maximale depositie door ingreep (mol/ha/jaar) Meest kritische depositiewaarde (mol/ha/jaar) Maximale toename ten opzichte van KDW Noordzeekustzone 20 km 0,08* ,0% Waddenzee 12 km 0, ,0% IJsselmeer 8,2 km 0, ,0% Markermeer & IJmeer 18 km 0,08 > ,0% Zwanenwater & Pettemerduinen 18 km 0, ,0% Duinen Den Helder Callantsoog 18 km 0, ,0% Schoorlse Duinen 22 km 0, ,0% Tabel 2: stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden ten gevolge van het voornemen. *) Voor het Natura 2000-gebied Noordzeekustzone zijn geen berekeningen gemaakt. Gezien de minimale afstand vanaf het plangebied (20 km) kan veilig verondersteld worden dat de maximale depositie in dit gebied niet hoger zal zijn dan 0,08 mol/ha/jaar. In Tabel 2 is te zien dat de berekende waarden erg laag zijn. Alleen in de Waddenzee en het IJsselmeer stijgt de depositie tot boven 0,1 mol N/ha/jaar. Voor beide situaties geldt dat de maximale stikstofdepositie dichtbij de emissiebron neerslaat: ter hoogte van de Amsteldiepdijk/Stroe (Waddenzee) en ter hoogte van de Noorderdijkweg (IJsselmeer). Hier bevinden zich geen stikstofgevoelige habitattypen (IJsselmeer) of ligt de achtergronddepositie 10 ver onder de kritische depositiewaarden van de aanwezige habitattypen (Waddenzee). De stikstofgevoelige habitattypen in het IJsselmeer liggen op grotere afstand van de emissiebron, langs de Friese kust. Hier zal de depositie ten gevolge van het voornemen lager dan 0,2 mol N/ha/jaar zijn en hoogstwaarschijnlijk 11 zelfs lager dan 0,1 mol/ha/jaar. De meest nabijgelegen 10 Op basis van de meest recente gegevens van het RIVM en het Planbureau voor de Leefomgeving. 11 Er zijn geen rekenresultaten voor coördinaten langs de Friese kust. Gezien de afstand tussen het plangebied en de Friese kust (meer dan 25 km) en de maximaal berekende waarden op punten die op 20 km of verder van het plangebied liggen (0,08 mol/ha/jaar, zie Tabel 2), lijkt het zeer waarschijnlijk dat de depositie langs de Friese kust minder dan 0,1 mol/ha/jaar zal bedragen) :A - Definitief ARCADIS 13

16 stikstofgevoelige habitattypen in de Waddenzee die mogelijk overschrijding van kritische depositiewaarden ondervinden, liggen op Terschelling. Ook hier zal de depositie ten gevolge van het voornemen lager dan 0,1 mol N/ha/jaar zijn. De maximale toename van depositie ten gevolge van het voornemen, bedraagt (afgerond) 0,0% van de kritische depositiewaarde van het meest gevoelige habitattype. De toenames van de stikstofdepositie, zoals die in Tabel 2 zijn gepresenteerd, zijn dermate laag, dat ze als verwaarloosbaar kunnen worden beschouwd. Ongeacht of er overschrijding van kritische depositiewaarden optreedt, zullen de toenames niet tot effecten leiden op habitattypen of leefgebieden van soorten. In alle gevallen bedraagt de toename van depositie (afgerond) 0,0% van de kritische depositiewaarde van het meest gevoelige habitattype in het gebied. In de huidige toetsingspraktijk is het niet ongebruikelijk dat toenames die minder bedragen dan 0,2% van de kritische depositiewaarde niet nader worden beschouwd, omdat deze geen merkbare invloed op stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden van soorten hebben (zie o.a. uitspraak RvS in zaaknummer /1/A4). In veel toetsingen wordt bovendien een effectgrens van 1 mol/ha/jaar gehanteerd. Deze grens is zodanig gekozen, dat onder deze grens effecten door stikstof onder alle omstandigheden (dus ook in cumulatie met andere bronnen!) bij voorbaat zijn uit te sluiten. Deze effectgrens wordt bijvoorbeeld gehanteerd in de Passende Beoordeling voor de energiecentrale van Eemsmond Energie in de Eemshaven (ARCADIS 2009) en de Passende Beoordeling voor de N381 (Buro Bakker 2011). Ecologisch gezien is 1,0 mol N/ha/jr een veilige ondergrens; dat wil zeggen dat de kans dat zich onder deze grens effecten voordoen verwaarloosbaar is. In het onderstaande wordt nader gemotiveerd waarom 0,2 mol N/ha/jaar niet tot effecten op stikstofgevoelige habitattypen of leefgebieden van soorten kan leiden 12. Uit het Provinciaal inpassingsplan van de Rondweg N348 Zutphen Eefde blijkt overigens dat een overschrijding van de kritische depositiewaarden met zelfs een aantal mol stikstof ook volgens de rechter niet altijd leidt tot significante effecten. Zie hiervoor de uitspraak van de Raad van State van 19 januari 2011 (nr /1/R2). De in deze uitspraak geaccordeerde depositietoename is 6 mol N/ha/jaar. De ecologische betekenis van 0,2 mol N/ha/jaar De hoeveelheid van 0,2 mol N/ha/jaar heeft zelf geen ecologische betekenis voor een vegetatie. Deze hoeveelheid komt overeen met 2,8 gram per hectare. Bij kleine planten met een wortelstelsel van 10 x 10 cm komt dit overeen met 2,8 µg (2,8*10-6 gram) per plant. Planten met een dergelijke omvang hebben gedurende het groeiseizoen voor hun groei en onderhoud een stikstofbehoefte van circa 0,2 gram stikstof per gram nieuw plantenmateriaal; voor een plant van 10 gram is dit dus circa 2 gram stikstof. De hoeveelheid van 2,8 µg is plantenfysiologisch irrelevant. Een negatief effect van een depositie van 0,2 mol N/ha/jaar kan met zekerheid voor alle voorkomende stikstofgevoelige habitattypen worden uitgesloten. In de meeste habitattypen functioneert een stikstofkringloop waarin veel grotere hoeveelheden stikstof circuleren, veelal duizenden kilo s per ha. In de duinen van Schiermonnikoog en Ameland werden bij metingen in de bovenste 30 cm van de bodem hoeveelheden in de orde van tot mol stikstof per ha aangetroffen. Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat hoeveelheden van 0,2 mol N*(ha/jr) in deze stikstofkringlopen ecologisch geen betekenis hebben. 12 De hierna volgende motivering is opgesteld ten behoeve van en geldt ook voor een effectgrens van 1 mol/ha/jaar (zie o.a. ARCADIS, 2012). Ten behoeve van deze rapportage is de tekst aangepast, omdat de stikstofdepositie op stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden ten gevolge van het voornemen niet boven 0,2 mol/ha/jaar uit stijgt. 14 ARCADIS :A - Definitief

17 Relatie tussen 0,2 mol N/ha/jaar en de stikstofgevoeligheid Voor de effectgrens voor verzuring en/of vermesting van een habitattype wordt doorgaans de kritische depositiewaarde (KDW) gehanteerd. De kritische depositiewaarde van de diverse habitattypen wordt periodiek geëvalueerd en bijgesteld aan de hand van de meest recente wetenschappelijke inzichten. De meest recente KDW s (in mol/ha/jaar) zijn afgestemd op aantallen afgeronde kilo s stikstof (EL&I 2012). Een kilo stikstof bevat 71 mol stikstof. 0,2 mol stelt ook in dat licht nauwelijks iets voor. De huidige kritische depositiewaarden van de betrokken habitattypen variëren van de gevoeligste habitattype van 714 mol N/ha/jaar voor heischrale en kalkarme Grijze duinen tot 1429 mol N/ha/jaar voor Witte duinen. Kritische depositiewaarden vormen geen absolute grenzen voor toetsing (Van Dobben & Hinsberg, 2008; Commissie Trojan, 2008). De KDW is de grens waarboven niet kan worden uitgesloten, dat de kwaliteit van het habitattype significant wordt aangetast als gevolg van de verzurende en/of vermestende invloed van de atmosferische stikstofdepositie. Het strikt hanteren van kritische depositiewaarden is niet de opzet van dit hulpmiddel. De meest kritische habitattypen zijn kalkarme en heischrale grijze duinen (H2130B en H2130C), met een KDW van 714 mol N/ha/jaar. De waarde van 0,2 mol N/ha/jaar komt overeen met 0,03 % van deze kritische depositiewaarde. Mede gezien de grote rol van andere factoren (zoals verstuivingsdynamiek, konijnenstand, waterhuishouding) leidt een toename van 0,2 mol N/ha/jaar derhalve zelfs voor dit gevoelige habitattype niet tot een effect. Van de andere gevoelige habitattypen ligt de KDW hoger dan 714 mol N/ha/jaar. Mede in het licht van hetgeen in de voorgaande paragraaf is beschreven, geldt ook voor andere, minder gevoelige, habitattypen dat een dergelijk kleine toename van stikstofdepositie geen effect kan veroorzaken. Verdere overwegingen Naast bovenstaande argumenten die met wetenschappelijke zekerheid negatieve effecten uitsluiten, zijn er ook een aantal aanvullende argumenten die een hoeveelheid van 0,2 mol N/ha/jaar sterk relativeren: 0,2 mol N/ha/jaar is slechts een zeer geringe hoeveelheid ten opzichte van de heersende achtergronddepositie. Boven zee ligt deze rond de 400 mol N/ha/jaar, boven land ligt deze in het grootste deel van Nederland boven de 1000 mol N/ha/jaar. Een toename van 0,2 mol N/ha/jaar is te gering om proefondervindelijk met zekerheid te kunnen aantonen met meetapparatuur. Een toename van 0,2 mol N/ha/jaar valt binnen de onzekerheidsmarge van de toegepaste modellen (ARCADIS, 2008). In Duitsland wordt 3 % van de kritische depositiewaarde van een habitattype als effectgrens gehanteerd en geaccepteerd. Bij de meest stikstofgevoelige habitattypen (Actief en Herstellend hoogveen) is dit nog altijd 12 mol N/ha/jaar. Depositietoenames van minder dan 100 gram stikstof (ruim 7 mol) worden daarbij buiten beschouwing gelaten. Deze werkwijze is door de Duitse rechtbank getoetst en in orde bevonden. De werkwijze is wetenschappelijk onderbouwd in Kieler Institut für Landschaftsökologie (2008). Hoewel de laatste jaren een stagnatie wordt waargenomen, zorgen generiek beleid en technologische ontwikkelingen er voor dat de depositie van stikstof vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw een dalende trend vertoont van aanzienlijk meer dan 1 mol N/ha/jaar (ARCADIS, 2008). Het Planbureau voor de Leefomgeving prognotiseert op basis van gegevens van het RIVM een verdere daling in de nabije toekomst :A - Definitief ARCADIS 15

18 Conclusie: grens 0,2 mol N/(ha*jaar) Uit het bovenstaande trekken wij de volgende conclusies: 0,2 mol N/ha/jaar heeft ecologisch gezien geen enkele betekenis. 0,2 mol N/ha/jaar valt in het niet bij de stikstofkringlopen en bodemvoorraden die in de meeste habitattypen al van nature aanwezig zijn of in afgelopen decennia zijn opgebouwd. 0,2 mol N/ha/jaar valt eveneens in het niet vergeleken bij de heersende achtergronddepositie. Zelfs bij de meest gevoelige habitattypen (kalkarme en heischrale Grijze duinen) leidt een toename van 0,2 mol N/ha/jaar niet tot een effect. Op grond hiervan kunnen negatieve effecten als gevolg van de pluimveehouderij van maatschap Van Arkel, waarvan de stikstofdepositie op stikstofgevoelige habitattypen en leefgebieden van soorten niet boven 0,2 mol uitstijgt, geheel worden uitgesloten. 16 ARCADIS :A - Definitief

19 6 Beoordeling van effecten Het voornemen van de Maatschap van Arkel om een pluimveebedrijf voor het houden van vleeskuikens uit te breiden leidt niet tot negatieve effecten op Natura 2000-gebieden en/of Beschermde Natuurmonumenten. In Hoofdstuk 5 is aangetoond dat negatieve effecten ten gevolge van stikstofdeposities tot en met 0,2 mol/ha/jaar, ook in cumulatie met andere bronnen, uit te sluiten zijn. Cumulatieve effecten doen zich dan ook niet voor. Significante effecten op instandhoudingsdoelen ten gevolge van het voornemen kunnen dan ook met zekerheid worden uitgesloten :A - Definitief ARCADIS 17

20 7 Conclusie Omdat het voornemen van de maatschap Van Arkel om de capaciteit van het pluimveebedrijf uit te breiden niet leidt tot negatieve effecten op Natura 2000-gebieden en/of Beschermde Natuurmonumenten, is er geen sprake van een vergunningplicht in het kader van de Natuurbeschermingswet ARCADIS :A - Definitief

21 8 Bronnen ARCADIS Beoordeling NOx depositie energiecentrales NUON en RWE in het Eemshavengebied. In opdracht van RWE en NUON. Projectnummer B , van 13 oktober ARCADIS Passende beoordeling aardgasgestookte elektriciteitscentrale Eemshaven, i.o.v. Eemsmond Energie B.V. Rapportnummer B02042/CE9/0D2, juli ARCADIS Handreiking Natuurtoetsen Natuurbeschermingswet Rapportnummer B02042/CE0/002/000064/012, november ARCADIS Stikstof en zwavel in de grijze duinen, aanvullingen op het ARCADIS rapport uit 2008 naar aanleiding van het StAB advies over de stikstofdepositie van de energiecentrales van NUON en RWE/ESSENT. Projectnummer B , 8 februari ARCADIS, Ecologische toets verplaatsing van pluimveehouderij Het Kippenhok. Projectnummer B , mei Broekmeyer, M.E.A. (redactie), Effectenindicator Natura 2000-gebieden; achtergronden en verantwoording ecologische randvoorwaarden en storende factoren. Wageningen, Alterra, Alterra-rapport Buro Bakker Passende Beoordeling in verband met de omvorming van de N381 ter hoogte van Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld. Buro Bakker adviesburo voor ecologie B.V. te Assen, in opdracht van provincie Fryslân. Commissie Trojan, Stikstof/ Ammoniak in relatie tot Natura Een verkenning van oplossingsrichtingen in opdracht van de Minister van LNV. Dobben, H. van & A. van Hinsberg, Overzicht van kritische depositiewaarden voor stikstof, toegepast op de habitattypen en Natura 2000-gebieden. Alterra-rapport Alterra, Wageningen. Kieler Institut für Landschaftsökologie Bewertung von Stickstoffeinträgen im Kontext der FFH- Verträglichkeitsstudie. Kieler Institut für Landschaftsökologie, Kiel, Februari Langan S.J. & M. Hornung, An application and review of the critical load concept to the soils of northern England. Environmental Pollution 77: :A - Definitief ARCADIS 19

22 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, AERIUS 1.5 achtergronddocument. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie; Programmadirectie Natura November RIVM: Grootschalige Concentratiekaarten Nederland, 2013: 20 ARCADIS :A - Definitief

23 Bijlage 1 Depositieberekeningen :A - Definitief ARCADIS 21

24 22 ARCADIS :A - Definitief

25 Colofon TOETSING NATUURBESCHERMINGSWET 1998 PLUIMVEEHOUDERIJ MAATSCHAP VAN ARKEL OPDRACHTGEVER: Agra-Matic B.V. STATUS: Definitief AUTEUR: R. Groen MSc GECONTROLEERD DOOR: E. Vogelaar MSc VRIJGEGEVEN DOOR: R. Groen MSc 12 december :A ARCADIS NEDERLAND BV Polarisavenue 15 Postbus AK Hoofddorp Tel Fax Handelsregister :A - Definitief ARCADIS 23