p1635 Terneuzen, 25/12/16 Eerste Kerstdag Thema: Ere zij God! Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Transcriptie

1 p1635 Terneuzen, 25/12/16 Eerste Kerstdag Thema: Ere zij God! Liturgie Votum en groet Gezang 81 : 1,2,3,4 GK Dit is de dag die God ons schenkt We belijden ons geloof met de woorden van artikel 18 NGB Gezang 81 : 5,6,7,8 GK U, die voor ons geboren zijt Gebed Schriftlezing: Jesaja 9,1-6 Gezang 482 : 1,2,3 LB Er is uit s werelds duistere wolken Lucas 2,1-20 Gezang 487 : 1,2,3 LB Eer zij God in onze dagen Preek over Lucas 2,14 Ere zij God! Gezang 50 GK Ere zij God in beurtzang Dankzegging en voorbede Collecte Gezang 477 : 1,2,5 LB Komt allen tezamen Zegen Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Als er één lied is dat hoort bij Kerst dan is het wel het Ere zij God. Waag het niet om dat over te slaan bij het repertoire van de Kerstkerkdiensten geheid dat je daar iets over te horen krijgt. Het Ere zij God een lied dat dan ook nog vaak wordt aangekondigd als het lied van de engelen, soms als het lied van engelen en mensen. Dat vinden we misschien mooi, het draagt misschien bij aan wat wel genoemd wordt de Kerstgedachte (wat dat ook maar mag zijn), maar in hoeverre staat dat lied van de engelen in de werkelijkheid van vandaag? Wat merken wij vandaag van de vrede waarover de engelen zingen in de nacht van de geboorte van Jezus? Vrede misschien hier en daar, af en toe, maar vrede op aarde Wat is er in een wereld waarin in één week een aanslag in Berlijn en een aanslag in Ankara plaats grijpt (om nog maar te zwijgen van al het andere dat in het nieuws is gekomen) nog te verwachten aan vrede? Wie het weet mag het zeggen. Eerder dan dat er sprake is van vrede lijkt het erop dat standpunten harder worden. Veel harder. Je hoeft maar te kijken naar de manier waarop Donald Trump aan zijn verkiezing tot president van de VS gekomen, of je weet dat het allemaal niet zo vriendelijk en aardig was. Je hoeft maar het nieuws te volgen van wat de machthebbers in het Kremlin en Turkije met enige regelmaat naar voren brengen of je weet dat dit allesbehalve vredelievend klinkt.

2 2 In zo n wereld vieren wij Kerst. Kerst op de grens van het jaar Kerst in een wereld die zich aan het verharden is. Kerst waarin er doden vallen op een kerstmarkt, bij de opening van een fototentoonstelling. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de vele doden in de oorlog in Syrië en wat lijkt de vrede daar ver weg. In zo n wereld luisteren wij naar het lied dat engelen zingen Het lied van engelen: Ere zij God! Maar wie zijn die engelen eigenlijk? Prachtig om te lezen dat de hemel op de dag waarop Jezus geboren werd zo n beetje leeg geweest moet zijn zo groot moet de menigte engelen geweest zijn die het doet klinken in de nacht van Betlehem Eer in de hoogste hemel aan God. Vrede op aarde In mensen welbehagen. Zo vertaal ik het maar iets anders dan het in uw Bijbel staat. Maar hoe je het ook vertaalt het blijven wel engelen. En het is de vraag wat voor beeld wij hebben van engelen. Of engelen voor ons nog wel zijn wat ze waren in de tijd van de geboorte van Jezus. Of ons beeld van engelen niet erg vertroebeld is geraakt. Engelen de engelen die in het veld van Efrata het Ere zij God aanheffen lijken niet op die zijdezachte gevleugelde wezens die je wel eens in kerstbomen ziet hangen. En ze lijken evenmin op die gepolijste witte Michelangelo-achtige kleuters die je wel eens ziet als je een historische kerk binnenwandelt. Niets van dat alles! Maar wat dan wel? Wat betekenen engelen voor ons? Hebben ook wij ze en dat hoeft niet eens willens en wetens misschien gedegradeerd tot engeltjes. Zoals het klinkt in het lied: Engelkens, door het luchtruim zwevend Hebben wij eigenlijk wel door dat die engelen hier helemáál niet zweven? En dat ze helemáál niet lijken op gepolijste kleuters? En dat ze helemáál niet zo zijdezacht zijn als wij denken dat ze er uitzien? Hier verschijnen hemelboodschappers in militaire orde. Gehuld in gevechtstenue, met de beide benen op de grond, met een volume dat niet zou misstaan in een voetbalstadion roepen ze het uit, scanderen ze het: Eer in de hoogste hemel aan God. Vrede op aarde In mensen welbehagen. Engelen boodschappers van God, soldaten in Gods heilsleger om Hem te eren die zijn Zoon heeft gegeven. Aan hun lied zijn twee dingen vooraf gegaan. Het eerste is dat Jezus geboren is in de stal van Betlehem. Een heel gewone en tegelijk ook een heel bijzondere bevalling. Bijzonder als het gaat om het Kind. De redder, de Messias, de Heer, zo noemt de engel die zijn geboorte aankondigt Hem (2,11).

3 3 Bijzonder als het gaat om zijn moeder, die op wonderlijke manier in verwachting raakt. De heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw bedekken zo had de engel Gabriël tegen haar gezegd (1,35). Bijzonder ook als je denkt aan zijn vader, dat wil zeggen: zijn vader beneden, Jozef, een man die komt uit het geslacht van David. Bijzonder als het gaat over de tijd waarin Jezus wordt geboren: de tijd van Augustus en van Quirinius, waar we het gisteravond over hebben gehad. Bijzonder genoeg dus. En toch ook weer zo gewoon. Een gewone bevalling na 9 maanden zwangerschap wordt het kind dat Maria verwacht geboren, in doeken gewikkeld en in de wieg gelegd. Misschien wel erg gewoon want die wieg was niet anders dan een voederbak voor het vee, en dat onderkomen diende voor het vee. Kan het eenvoudiger, gewoner? Straks krijgen de herders die getuige zijn van het Ere zij God te horen dat ze als teken een pasgeboren kind zullen vinden dat in een doek gewikkeld in een voederbak ligt. De meest bijzondere geboorte krijgt de meest eenvoudige verpakking. Het is die geboorte die aan het Ere zij God voorafgaat. Het tweede dat vooraf aan het lied van de engelen is de boodschap van de ene engel. Misschien is dat de engel Gabriël geweest, maar anders dan bij de verschijning aan Zacharias en aan Maria (1,19.26) dat meldt Lucas er hier niet bij. In de nacht van de geboorte klinkt groot nieuws: vandaag is in de stad van David jullie redder geboren (2,11). Eerst klinkt de boodschap dan het lied. Voor ons is dat belangrijk om te bedenken als wij met onze stem ons voegen bij het engelenkoor van Betlehem: het zingen van het Ere zij God is maar niet een ritueel dat op kerst niet gemist kan worden. Nee, allereerst is het zingen van het lied antwoord op de boodschap van boven, de boodschap van die ene engel. Als je dus meezingt doe dat dan niet vanuit de zijdezachte gedachte dat Kerst moet lukken (Kerst lukt zo adverteerde ooit een Nederlandse grootgrutter), maar doe het vanuit de gedachte dat Kerst betekent dat je de plunjebaal van de zolder moet halen, dat je het gevechtstenue tevoorschijn moet halen, dat je als echt soldaat al tijgerend en buikschuivend door de modder van je bestaan je Opperbevelhebber hebt te volgen in de strijd op aarde. Want de oproep heeft geklonken: de oproep om de Opperbevelhebber van de hemelse strijdkrachten te volgen op aarde. De vredesoperatie is ingezet, operatie Vrede op aarde! En verwonder je dan over elk woord dat klinkt uit de mond van engelen. Eer in de hoogste hemel aan God. Dat zijn woorden die zo vanzelfsprekend lijken dat we er haast overheen glijden. Maar wist je wel dat de woorden van Kerst, de woorden Eer in de hoogste hemel, ook verderop bij Lucas klinken? Dan zijn we ruim 30 jaar verder; Jezus komt op een veulen Jeruzalem binnen Hij komt er binnen om de dood in te gaan, om het leven dat Hij op Kerst heeft gekregen af te leggen, zijn voltooide leven.

4 4 Als Hij en je leest het in Lucas 19,38 Jeruzalem binnenkomt, dan klinken woorden van lof uit de mond van volgelingen: Gezegend hij die komt als koning, in de naam van de Heer! Vrede in de hemel en eer aan de Allerhoogste! Hoor je dat eer aan de Allerhoogste? Dat zijn in de taal van Lucas dezelfde woorden als in het lied van de Kerstnacht: eer in de hoogste hemel. Dan hebben mensen, volgelingen van Jezus, de woorden overgenomen die klinken uit de mond van engelen in de nacht van de geboorte. Het laat zien hoe je woorden van engelen je eigen mag maken. En tegelijk laat het zien dat je dat alleen maar kunt als je werkelijk volgeling bent van Hem die gekomen is in de wereld, die zijn werk heeft gedaan in de wereld, die de dood is gestorven ter wille van de wereld. Niets geen zoetgevooisd gedoe dus als het gaat om het Ere zij God! Er wordt van ons maar één ding verlangd: dat we leven met het Kind van Kerst. Dat we leven met God en tot eer van God. Engelen geven er stem aan: Ere zij God! Wist u trouwens dat zo n engelenoptreden een zeldzaamheid in Gods wereld! één keer vaker wordt beschreven in de Bijbel? Je zou het eens op moeten zoeken in het Bijbelboek Job, hoofdstuk 38. Dan geeft God antwoord aan Job vanuit een storm. Waar was jij, Job? zo vraagt God. Waar was je toen ik bezig was met het maken van de wereld waarin jij woont. Toen er grenzen werden vastgesteld voor hemel en aarde. Toen er licht en wind werd gemaakt en het een plaats werd gegeven in Gods goede schepping. Waar was jij toen terwijl de morgensterren samen jubelden / en Gods zonen het uitschreeuwden van vreugde? (Job 38,7). Die zonen van God zijn de engelen. Die zijn erbij als God de wereld maakt. Die zijn afgedaald om Gods werk van de schepping te bekijken en te bejubelen. Het is een optreden van engelen op een moment dat er nog geen mens op aarde rondloopt, een optreden tot eer van God, de Schepper: ze jubelen en juichen voor God, hun Maker. Datzelfde gebeurt in de nacht van de geboorte. Dan dalen er opnieuw engelen af en ze jubelen het uit, ze scanderen het Ere zij God! in Gods wereld. Die wereld ziet er niet zo fraai meer uit als beschreven in Job 38. Die wereld ooit Gods pronkjuweel is een puinhoop geworden. Een wereld waarin aanslagen gebeuren. Een wereld waarin oorlog woedt. Een wereld waarin mensen elkaar soms niet begrijpen of niet willen begrijpen. Een wereld waarin mensen elkaar het leven zuur maken alle mooie en vrome woorden en ook vaak goede bedoelingen ten spijt. Die wereld mijn wereld, jouw wereld die wereld wordt nieuw. Christus maakt die wereld nieuw, een nieuwe schepping. Alles wordt nieuw. En de eer daarvoor die mag geadresseerd worden aan het adres van de God die de wereld heeft gemaakt: Eer in de hoogste hemel aan God.

5 5 Ere zij God! hoor hoe engelen juichten om Gods scheppingswerk. Ere zij God! hoor hoe Jezus op weg naar Jeruzalem wordt bejubeld: Vrede in de hemel en eer aan de Allerhoogste! (Luc. 19,38). Ere zij God! want Christus is mens geworden. Engelen bejubelen Gods glorie. En wij we mogen niet alleen delen in het wonder van Christus komst, maar er ook uit leven en er van zingen. Het Eer in de hoogste hemel aan God krijgt een vervolg in twee regels waarin het gaat over vrede op aarde en welbehagen in mensen. Vrede op aarde. Daar lijkt het in 2016 niet op. Zoals het ook in 2015 er niet op leek. En we hoeven er niet op te rekenen dat het er in 2017 veel anders uit gaat zien alle maatregelen die getroffen worden ten spijt. Het is nog lang geen vrede in het Midden-Oosten. En toch zingen we het: op aarde vrede Wij hebben wel eens de neiging om die vrede op te sluiten. Om het op te sluiten in ons hart en ons gevoel. Als wij er maar een goed gevoel bij hebben Om het op te sluiten in regels. Als je daar maar aan voldoet Om het op te sluiten in de kerk. Als je daar dan maar komt Om het op te sluiten in onze momenten met God, of je dat nou stille tijd noemt, of meditatie of wat dan ook. Maar de vrede waar het op Kerst over gaat laat zich niet opsluiten. Laat zich nergens opsluiten. Want het is de vrede van God de God die zich niet laat opsluiten door wie dan ook of door wat dan ook. Vrede op aarde dat gaat niet (in elk geval niet in de eerste plaats) of je vrede hebt met jezelf of vrede hebt met de ander. Nee, het gaat over de vrede met God: Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof, hebben vrede met God door onze Here Jezus Christus. Zo zegt Paulus het in Romeinen 5 (vert. 51). Vrede dat houdt niet alleen een staakt-het-vuren op de frontlinies en van de grondtroepen in. Nee, vrede ontvang je als je leeft met God. Vrede ook als het van binnen in je stormt. Vrede ook als er onvervulde verlangens zijn. Vrede vanuit de verwachting dat het leven hier en nu, het leven dat voor Christus begint in een voederbak, een leven is vol hoop, vol verwachting: eens zal er vrede zijn (Gez. 28 GK). Vrede dankzij Hem die door Jesaja is aangekondigd als de Vredevorst, het kind dat geboren is: Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven;

6 6 de heerschappij rust op zijn schouders. Deze namen zal hij dragen: Wonderbare raadsman, Goddelijke held, Eeuwige vader, Vredevorst (Jes. 9,5). Hoor hoe Jesaja verder gaat (9,6): Groot is zijn heerschappij, aan de vrede zal geen einde komen. Delen in de vrede van God dat geeft vrede in het hart. En niet alleen in het hart ook in het hoofd. En in je leven in alles. Delen in de vrede van God dat doe je als je in alles God de eer geeft: Ere zij God! Het is die God die mensen liefheeft. Zo klinkt het ook aan het eind van het lied: in mensen welbehagen. In mensen welbehagen dat is trouwens wat anders dan mensen van het welbehagen. Dan zou het gaan om mensen die van goede wil zijn, mensen die aan God willen laten zien dat ze er zijn voor Hem. En hoe belangrijk het ook is dat wij God iets laten zien daar gaat het niet over in het lied van de engelen. Het gaat niet om wat wij God kunnen laten zien, maar om wat Hij ons heeft laten zien in de nacht van de geboorte. Het is prachtig als mensen God liefhebben. Maar liefde van mensen is vaak zo vermengd met andere gevoelens. Het gaat niet over menselijke liefde voor God, maar over goddelijke liefde, Gòds liefde voor mensen: in mensen welbehagen. Zoals Johannes het zegt in zijn evangelie: zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft (Joh. 3,16, vert. 51). Wat een wonder dat het engelen zijn die daarvan zingen. Gods machtige helden, dienaren die ons bijstaan als het gaat om het deel krijgen aan de redding die er is in Christus leren ons Gods welbehagen, zijn betrokkenheid bij ons soort mensen, te bejubelen. Engelen die stonden te juichen toen God de wereld maakte. Engelen brengers van het grote nieuws, strijders in het leger van de Heer. Engelen die ons soort mensen het geluk gunnen van een nieuwe wereld. Ze waren erbij aan het begin van de wereld. Ze waren erbij in de nacht van Kerst. Ze zijn erbij ook vandaag. Ze leren ons in een gebroken werkelijkheid (en misschien ook met een gebroken stem) het lied van de nieuwe wereld te zingen: Ere zij God! Zingen we mee?? Amen.