Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Zelfstandig ondernemerschap Nr. 4 1 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Schreijer-Pierik (CDA), Vendrik (GroenLinks), Ten Hoopen (CDA), Roland Kortenhorst (CDA), Hessels (CDA), ondervoorzitter, Van der Ham (D66), Van Velzen (SP), Aptroot (VVD), Smeets (PvdA), Samsom (PvdA), Dezentjé Hamming- Bluemink (VVD), Kraneveldt-van der Veen (PvdA), voorzitter, Irrgang (SP), Jansen (SP), Biskop (CDA), Ortega-Martijn (ChristenUnie), Blanksma-van den Heuvel (CDA), Van der Burg (VVD), Graus (PVV), Zijlstra (VVD), Besselink (PvdA), Gesthuizen (SP), Ouwehand (PvdD) en Vos (PvdA). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Jan Jacob van Dijk (CDA), Duyvendak (GroenLinks), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Van Gennip (CDA), De Rouwe (CDA), Koşer Kaya (D66), Ulenbelt (SP), Blok (VVD), Boelhouwer (PvdA), Kalma (PvdA), Weekers (VVD), Van Dam (PvdA), Karabulut (SP), Luijben (SP), De Nerée tot Babberich (CDA), Cramer (ChristenUnie), Atsma (CDA), De Krom (VVD), Madlener (PVV), Nicolaï (VVD), Blom (PvdA), Gerkens (SP), Thieme (PvdD) en Heerts (PvdA). 2 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), Vendrik (Groen- Links), Blok (VVD), voorzitter, Ten Hoopen (CDA), ondervoorzitter, Weekers (VVD), Gerkens (SP), Van Haersma Buma (CDA), De Nerée tot Babberich (CDA), Haverkamp (CDA), Dezentjé Hamming-Bluemink (VVD), Omtzigt (CDA), Koşer Kaya (D66), Irrgang (SP), Luijben (SP), Kalma (PvdA), Blanksma-van den Heuvel (CDA), Cramer (ChristenUnie), Van der Burg (VVD), Tony van Dijck (PVV), Spekman (PvdA), Heerts (PvdA), Gesthuizen (SP), Ouwehand (PvdD), Tang (PvdA) en Vos (PvdA). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Halsema VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 15 april 2008 De vaste commissie voor Economische Zaken 1, de vaste commissie voor Financiën 2 en de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 3 hebben op 12 maart 2008 overleg gevoerd met staatssecretaris Heemskerk van Economische Zaken, staatssecretaris Aboutaleb van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en staatssecretaris De Jager van Financiën over: de kabinetsbrief over zelfstandig ondernemerschap (31 311, nr. 1); de mededeling microkredieten ( , fichenummer 7). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies Mevrouw Vos (PvdA) is blij dat het kabinet het belang van de grote groep zelfstandig ondernemers erkent en een brede visie in een notitie heeft neergelegd. In dit verband vraagt zij naar de uitwerking van de motie- Blok/Koşer Kaya ( XV, nr. 40). Zelfstandigen verliezen veel tijd door de grote regeldruk. Uit een onderzoek blijkt dat 35% van de zelfstandigen moeite heeft met de verplichting om de eerste twee ziektejaren van zieke werknemers door te betalen. Hoe en wanneer geeft het kabinet uitvoering aan de motie-van Dam/Aptroot ( XIII, nr. 17)? (GroenLinks), Remkes (VVD), Jonker (CDA), Aptroot (VVD), Van Gerven (SP), Jan de Vries (CDA), Van Hijum (CDA), Mastwijk (CDA), De Krom (VVD), De Pater-van der Meer (CDA), Pechtold (D66), Kant (SP), Ulenbelt (SP), Van der Veen (PvdA), Anker (ChristenUnie), Nicolaï (VVD), De Roon (PVV), Van Dam (PvdA), Smeets (PvdA), Karabulut (SP), Thieme (PvdD), Heijnen (PvdA) en Roefs (PvdA). 3 Samenstelling: Leden: Van der Vlies (SGP), De Wit (SP), voorzitter, Van Gent (GroenLinks), Hamer (PvdA), Blok (VVD), Nicolaï (VVD), Jan Jacob van Dijk (CDA), Smeets (PvdA), Dezentjé Hamming- Bluemink (VVD), Omtzigt (CDA), Van Hijum (CDA), Timmer (PvdA), Koşer Kaya (D66), Jonker (CDA), ondervoorzitter, Luijben (SP), Ulenbelt (SP), Ortega-Martijn (ChristenUnie), Blanksma-van den Heuvel (CDA), Van der Burg (VVD), Koppejan (CDA), Tony van Dijck (PVV), Spekman (PvdA), Thieme (PvdD), Karabulut (SP) en Vos (PvdA). Plv. leden: Van der Staaij (SGP), Gerkens (SP), Vendrik (GroenLinks), Heerts (PvdA), De Krom (VVD), Weekers (VVD), Smilde (CDA), Depla (PvdA), Aptroot (VVD), Sterk (CDA), Willemse-van der Ploeg (CDA), Dijsselbloem (PvdA), Pechtold (D66), Spies (CDA), Irrgang (SP), Lempens (SP), Cramer (ChristenUnie), Biskop (CDA), Kamp (VVD), Joldersma (CDA), Fritsma (PVV), Tang (PvdA), Ouwehand (PvdD), Gesthuizen (SP) en Heijnen (PvdA). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2008 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 1

2 Veel zelfstandigen maken bezwaar tegen het feit dat er wel zes contactmomenten per jaar zijn met de Belastingdienst. Is het mogelijk om achteraf in één keer de belastingheffing af te doen? Is het mogelijk de looptijd van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) te verdubbelen? Zowel de Belastingdienst als de zelfstandige is daarbij gebaat. De grote hoeveelheid regels draagt ertoe bij dat de overdracht van een bedrijf behoorlijk ingewikkeld is. Het EIM heeft in 2006 voorstellen voor vereenvoudiging gedaan. Wil het kabinet aan de hand van die voorstellen een plan opstellen voor het vereenvoudigen van bedrijfsoverdracht? Heeft het kabinet inzicht in die leegstand van overheidsgebouwen, bijvoorbeeld van CWI en UWV? Kunnen de leegstaande bedrijfspanden in samenwerking met de gemeenten worden aangeboden als goedkope bedrijfsruimte voor zelfstandigen? Verschillende onderzoeken tonen aan dat minstens de helft van de zelfstandigen geen arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft. Die verzekeringen zijn erg duur, zeker als de ondernemer eerder ziek is geweest of een risicovol beroep heeft. Mevrouw Vos pleit voor een verplichte verzekering, gebaseerd op de nieuwe ervaringen met onder andere de WIA. Is het kabinet bereid om hierover advies te vragen aan de Stichting van de Arbeid? In dit kader kan wellicht ook worden overwogen om een ondernemer die arbeidsongeschikt wordt, gedurende twee jaar een percentage van het minimumloon te betalen opdat hij zich in die tijd kan omscholen. Doordat er wordt ingezet op werk, kan de premie laag blijven. Een zelfstandige is voor zijn pensioenverzekering aangewezen op de derde pijler waarin sparen niet altijd even voordelig is. De meeste zelfstandigen beginnen op 35- of 40-jarige leeftijd en hebben vaak als werknemer kleine pensioenaanspraken opgebouwd. Zij pleit ervoor dat de ondernemers die mogen meenemen naar een pensioenproduct in de derde pijler. Hoe denkt het kabinet over dit sprokkelpensioenplan? Tot welk bedrag zou dit mogelijk zijn zonder dat er problemen ontstaan met de bestaande pensioenfondsen? Kan in het onderzoek naar solidariteit van pensioenfondsen ook de vraag worden meegenomen of en hoe de groeiende groep zelfstandigen kan meedoen en hoe nieuwe collectieven van zelfstandigen zich kunnen ontwikkelen? De minister van SZW zal een plan van aanpak opstellen voor de kwijtschelding van gemeentelijke heffingen voor zelfstandigen onder het minimuminkomen. Mevrouw Vos is verheugd dat zo een bijdrage wordt geleverd aan de bestrijding van de armoede onder zelfstandigen. Zij ziet met lede ogen aan dat sommige mensen tegen wil en dank zelfstandige moeten worden, bijvoorbeeld in de zorg en het voortgezet onderwijs. In de praktijk worden de zelfstandigen aangepakt doordat hen de VAR/WUO wordt afgenomen, maar in plaats daarvan zouden de werkgevers moeten worden aangepakt, zeker de werkgevers die met publiek geld werken. Richt de werkgroep van de ministeries van VWS en Financiën zich ook op de ex-werkgevers? Steeds vaker verschijnen er bemiddelingsbureaus tussen de bedrijven die zzp ers inhuren en de zelfstandigen. Houdt het kabinet zicht op deze ontwikkeling? De heer Ulenbelt (SP) stelt vast dat het kabinet het zelfstandig ondernemerschap presenteert als de oplossing voor vrijwel alle problemen. Dat beeld komt niet overeen met de werkelijkheid die laat zien dat zzp ers gemiddeld een lager inkomen hebben dan werknemers. Tweederde van hen is onverzekerd en uit de armoedemonitor blijkt dat de armoede onder deze groep relatief en absoluut groter is dan onder werkenden en ex-werkenden. Het grootste deel van de mensen die na hun 65ste jaar doorwerken, bestaat uit zelfstandigen die onvoldoende pensioen hebben opgebouwd. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 2

3 De samenstelling van de groep zzp ers vertoont geen overeenkomst met wat vroeger de vrije beroepen werden genoemd. Integendeel zelfs, postbodes worden nu zzp ers die op stukloon werken en niet eens het minimumloon verdienen, in de thuiszorg worden vaste medewerkers alfahulpen, zelfstandigen zonder zekerheid, en in de bouw komen er steeds meer zzp ers die hetzelfde werk doen als werknemers. Het is de vraag of dit vrijwillig gebeurt. Zien de bewindslieden dit als een bedreiging voor de sociale zekerheid? Wordt er in het onderzoek van het ministerie van SZW gekeken naar de inkomensverdeling van zzp ers, de verzekering van risico s, werktijden en de rol van bemiddelingsbureaus die zich steeds meer ontwikkelen als koppelbazen? Wordt er ook gekeken naar de schijnzelfstandigheid? Hoe vaak wordt er nagegaan of de VAR terecht wordt afgegeven? Hoe vaak wordt de verklaring niet verlengd omdat er niet aan de eisen wordt voldaan? Om zelfstandig ondernemerschap te laten floreren, is er veel meer nodig dan het kabinet voorstelt. Hij pleit voor een basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheidsrisico s. Waarom geen basisverzekering met een inkomensafhankelijke premie? Waarom moeten zzp ers het blijven opnemen tegen private verzekeraars die selecteren op gezondheid en onmogelijk hoge premies berekenen? Collectieve oplossingen zijn altijd goedkoper. Pensioenproducten van private partijen zijn zo n 20% duurder dan die van pensioenfondsen. Waarom worden die fondsen niet opengesteld voor zzp ers die in dezelfde bedrijfstak actief zijn? Om valse concurrentie van zzp ers met werknemers tegen te gaan, zouden in de cao s minimumafspraken over de tewerkstelling van zzp ers moeten worden gemaakt, maar de NMa schijnt zich daartegen te verzetten. Kunnen de bewindslieden dit toelichten? Willen zij bevorderen dat dergelijke afspraken worden toegestaan? Mevrouw Blanksma-van den Heuvel (CDA) zegt dat de financiering van de sociale voorzieningen met name te danken aan de grote groep zelfstandige ondernemers. De kabinetsbrief is een erkenning van hun bijzondere economische waarde. Waarom gaat het kabinet niet in op het fenomeen schijnzelfstandigheid? Waarom bevat de brief geen definitie van het begrip zelfstandig ondernemerschap? Dat zou toch het begin moeten zijn van het debat over zelfstandig ondernemerschap? Waarom zijn er aanzienlijke fiscale verschillen tussen ondernemers zonder personeel en zelfstandigen zonder personeel? In het beleid wordt niet altijd rekening gehouden met de kenmerken van zelfstandige ondernemers. In de beleidsagenda wordt geen totaal overzicht geboden van de maatregelen die in het belang van deze groep kunnen worden genomen. Welke voorstellen zal het kabinet doen om de beperkingen in de bestaande wet- en regelgeving zo veel mogelijk weg te nemen? Kunnen die nog voor het zomerreces worden besproken? In het afgelopen jaar zijn zo n ondernemers gestart vanuit een uitkeringssituatie. Die groep moet goed worden geholpen, maar tot nu toe is er veel kritiek op de rol die de sociale diensten en het CWI spelen tijdens de opstartfase. Hoe kunnen die ertoe worden aangezet om de overstap naar zelfstandig ondernemerschap te stimuleren? Kan de notitie over de bevordering voor het ondernemerschap ruim vóór de behandeling van het Belastingplan 2009 aan de Kamer worden toegezonden? Het harde urencriterium van 1225 uur maakt het voor mensen die kiezen voor deeltijdondernemerschap of ondernemerschap gecombineerd met loondienst, vrijwel onmogelijk om aanspraak te maken op bijvoorbeeld zelfstandigen- of startersaftrek. Wil het kabinet voor het zomerreces een voorstel doen voor een glijdend urencriterium dat recht doet aan deeltijdondernemerschap en dat handhaafbaar en uitvoerbaar is? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 3

4 Het is de vraag of de ondernemer altijd in staat is om zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Worden mensen of groepen mensen door de private sector uitgesloten? Zo ja, is het kabinet dan bereid om met de sector het gesprek aan te gaan opdat er een zo n compleet mogelijk aanbod wordt gedaan? Mevrouw Blanksma is geen voorstander van herstel van de WAZ. Zij sluit zich aan bij de vraag of de geldigheidsduur van de VAR kan worden verlengd. Kan de regeling worden vereenvoudigd? De combinatie van een VAR-aanvraag, de inschrijving in het Handelsregister en de aanvraag van een btw-nummer wordt als zeer belastend ervaren. Zij heeft samen met het Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) een top vijf van initiatieven voor administratieve lastenverlichting opgesteld: 1. niet ieder jaar een nieuwe aanvraag voor de VAR; 2. vereenvoudiging van de procedure voorlopige aanslagen gecombineerd met de heffingsrente; 3. vereenvoudiging van de aanbestedingsprocedures; 4. vereenvoudiging van formulieren en procedures van de digitale belastingaangifte; 5. meer vrijheid voor de zzp ers in de aangiftetijdvakken voor btw en loonheffing. Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie) zegt dat de groei van het aantal zzp ers duidelijk maakt dat deze vorm van ondernemen in een behoefte voorziet, maar ook vragen oproept. Waar blijft de eenduidige definitie van het begrip zzp er? Hoe denkt het kabinet over de signalen over schijnzelfstandigheid? Naast het wegnemen van financiële barrières moet ook worden geïnvesteerd in mogelijkheden voor een overstap van werk naar ondernemerschap, opdat er niet voor de kortste, maar voor de beste weg naar werk kan worden gekozen. Is de staatssecretaris bereid om te investeren in de kennis van consulenten of om bijvoorbeeld de poortwachtercentra beter te faciliteren om dit traject te ondersteunen? Een startende ondernemer is vaak onbekend met de noodzaak zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid of om een pensioenvoorziening te treffen. Bovendien zijn de verzekeringen duur of is de toegang beperkt. Mevrouw Ortega vraagt speciaal aandacht voor ondernemers die starten uit een uitkeringssituatie. Is het mogelijk een no-riskpolis in het leven te roepen voor deze groep? Een ondernemer die kiest voor een zelfstandig bestaan, weet welke risico s hij loopt. Hij moet in staat zijn om zich tegen die risico s te verzekeren, maar het is aan ondernemers en verzekeraars om belangen en risico s af te wegen en hier in goed overleg uit te komen. Wanneer kunnen de aangekondigde maatregelen tegemoet worden gezien die het voor zzp ers eenvoudiger zullen maken om deel te nemen aan een aanbesteding? Zelfstandige ondernemers werken vaak uit eigen huis. De aftrek van de kosten van een kantoorruimte aan huis is aan veel voorwaarden verbonden. Is de staatssecretaris bereid deze regeling toegankelijker te maken voor startende ondernemers? Hoe denkt hij over uitbreiding van de mogelijkheden van bijvoorbeeld de kansenzone in Rotterdam? Mevrouw Ortega is voorstander van de herinvoering fiscale aftrek werkruimte thuis. Startende ondernemers die in deeltijd beginnen, kunnen moeilijk voldoen aan het urencriterium. Daarom moet die norm worden versoepeld of naar rato worden ingevoerd. Mevrouw Ortega onderstreept het verzoek om een actieplan om armoede onder zelfstandige ondernemers tegen te gaan. Is het mogelijk om een bepaald deel van een ontslagvergoeding fiscaal vrij in te zetten als startkapitaal? Constructies als een stamrecht bv en stamrechtverzekering zijn niet toereikend voor investeringen in een onderneming op korte termijn. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 4

5 Aan de vragen over de werking van de VAR voegt zij nog vragen toe over het aantal opdrachtgevers en over de omschrijving van werkzaamheden. Een startende ondernemer moet een voorlopige aanslag onmiddellijk betalen, ook al heeft hij nog nauwelijks iets verdiend. Ziet de staatssecretaris een oplossing voor dit probleem? De heer Aptroot (VVD) wijst erop dat het kabinet in zijn brief van eind 2006 spreekt over ruim een miljoen zelfstandigen/ondernemers terwijl het CBS uitgaat van Dit kabinet lijkt geen idee te hebben van wat er bij ondernemers leeft. Zo schrijft het dat de dienstverlening van de Belastingdienst door zelfstandige organisaties erg wordt gewaardeerd. Niets is minder waar! 73% van de ondernemers denkt er niet over om mensen in dienst te nemen. 53% van de ondernemers zou meer mensen of voor het eerst mensen in dienst nemen als de huidige ontslagregels zouden worden veranderd. 38% zegt dat er merkbare problemen in de bedrijfsvoering zijn door de regelgeving voor het aannemen en ontslaan van personeel. 35% zegt dat het mensen of meer mensen in dienst zou hebben als het financiële risico van ziekte niet volledig bij de ondernemer zou liggen. De heer Aptroot is verbaasd dat hiervoor geen oplossingen worden voorgesteld. Hij steunt het voorstel om de aanmeldtermijn voor voortzetting van de publieke ZW- of WIA-verzekering op vrijwillige basis te verlengen van vier naar dertien weken, maar wijst het voorstel voor de introductie van een zwangerschapsregeling voor vrouwelijke zelfstandigen af. Hij doet de volgende voorstellen. 1. In de wet moet de status van de zelfstandige duidelijk worden omschreven; 2. Iedereen die zich bij de Kamer van Koophandel inschrijft als zelfstandige, moet op dat moment ook werkelijk zelfstandige zijn. Natuurlijk heeft de kamer een informatieplicht over de voor- en nadelen, maar de VAR moet worden afgeschaft; 3. Het urencriterium moet een glijdende schaal krijgen om deeltijdondernemerschap en hybride ondernemerschap te vereenvoudigen. De fiscale faciliteiten moeten mee variëren; 4. Het risico van ziekte na één jaar mag niet meer voor rekening komen van de kleine ondernemers, maar moet weer in een werknemersverzekering worden ondergebracht; 5. Zelfstandigen moeten dezelfde pensioenmogelijkheden krijgen als werknemers. Ook als zelfstandigen vrijwillig een pensioensregeling willen voortzetten, moet die fiscaal aftrekbaar zijn; 6. De levensloopregeling moet ook voor zelfstandigen gelden; 7. Tijdens de vorige kabinetsperiode is de zelfstandigenaftrek voor 65-plussers voor de helft ingevoerd, omdat er niet meer geld beschikbaar was. Nu is dat er wel, en daarom moeten ook 65-plussers in aanmerking komen voor een volledige zelfstandigenaftrek; 8. Het ontslagrecht moet worden versoepeld opdat met name de zelfstandige dan eerder de stap zal zetten om iemand aan te nemen; 9. De zelfstandigen moeten een eigen vertegenwoordiging krijgen in de SER en de STAR; 10. De overheid moet een behoorlijk aanbestedingsbeleid voeren waarin zelfstandigen en mkb ers een reële kans maken. Mevrouw Van Gent (GroenLinks) ziet veel kansen voor mensen die een eigen bedrijf willen starten, maar schijnconstructies leiden niet tot een betere situatie. Zij is teleurgesteld over de brief van het kabinet, omdat echte doelstellingen ontbreken. Meer zelfstandige ondernemers met personeel en meer snelle groeiers in 2011 is zo opgeschreven, maar hoe worden deze voornemens uitgevoerd? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 5

6 Omdat het verschil tussen zelfstandigen en mensen in loondienst de komende jaren kleiner zal worden, moeten de stelsels voor sociale zekerheid en collectieve verzekeringen beter toegankelijk worden voor kleine zelfstandigen. In Nederland hebben mensen een inkomen lager dan het minimumloon; 60% van hen is zzp er. Hoe oordelen de bewindslieden over de kwijtschelding van gemeentelijke belastingen en heffingen, bijzondere bijstand en langdurige microkredieten? Mevrouw Van Gent kiest voor de volgende doelstellingen: verdubbeling van het aantal starters naar in 2011; in 2011 is 35% van de ondernemers vrouw; in 2011 is de armoede onder zelfstandigen gehalveerd; in de zogenaamde Vogelaarwijken wordt het zelfstandig ondernemerschap verdubbeld. Vervolgens doet zij negen voorstellen om het kleine ondernemerschap te stimuleren. 1. De zelfstandigenaftrek omzetten in zelfstandigenkorting. De zelfstandigenkorting krijgt het karakter van een gedeeltelijk basisinkomen voor zelfstandigen; 2. Herinvoering fiscale aftrek werkruimte thuis; 3. Een substantiële aanpassing van het urencriterium; 4. Invoering basisverzekering arbeidsongeschiktheid met premie naar rato van het inkomen en met solidariteit tussen alle werkenden. Dit is geen terugkeer naar de WAZ, maar naar de situatie van voor 1998; 5. Scholingsaftrek voor zelfstandigen naar 80% om scholing voor zelfstandigen aantrekkelijk te maken; 6. Onbeperkte vrijwillige voortzetting van het pensioen voor ex-werknemers; 7. Kwijtschelding gemeentelijke belastingen voor zelfstandigen die het sociaal minimum of minder verdienen en bekendheid geven aan bijzondere bijstand voor zelfstandigen; 8. Microkredieten en gesubsidieerd ondernemerschap uitgebreider toepassen in Vogelaarwijken en op het platteland; 9. Expliciete vertegenwoordiging van kleine ondernemers in de SER. Tot slot merkt zij op dat mensen met een uitkering die kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap, met behulp van re-integratiegelden en microkredieten goed aan de slag kunnen. De heer Van der Ham (D66) juicht het toe dat het kabinet aandacht toont voor de positie van de zelfstandig ondernemer, maar in de notitie die nu voorligt, wordt toch weer heel veel onderzoek aangekondigd. Hij waarschuwt ervoor dat de markt zijn gang zal gaan als er geen recht wordt gedaan aan de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Het feit dat de uitzendbureaus veel winst maken, is een veeg teken. Wil de staatssecretaris toezeggen dat de commissie-bakker in haar onderzoek ook de flexibilisering van de arbeidsmarkt zal meenemen en zelfstandigen zal raadplegen om hun belangen te kunnen meewegen? De SER zal bezien hoe «outsiders» een stem kunnen krijgen. Dit is winst, maar het fundamentele debat blijft uit. Hij is blij met de regeling voor kinderopvang en de zwangerschaps- en bevallingsuitkering analoog aan de uitkeringsduur voor werkneemsters. In de voorlichting moet uitdrukkelijk aandacht worden besteed aan het feit dat dit een minimale dekking is. Wat gebeurt er met de vrouwen die precies tussen de twee regelingen in vallen? Hij onderschrijft het voornemen om de aanbestedingseisen van de overheid tegen het licht te houden, opdat alle partijen kunnen meedingen naar opdrachten. In de visie van het kabinet zijn zzp ers primair ondernemers en daarom bevreemdt hem de aankondiging dat zelfstandigen onder het consumen- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 6

7 tenbeschermingsrecht worden gebracht. Heeft het kabinet signalen gekregen dat de zzp ers hieraan behoefte hebben? Zelfstandigen die gezondheidsproblemen hebben of hebben gehad of ouder zijn, hebben moeite om zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Heeft het kabinet al oplossingen in beeld die onderzocht kunnen worden? In eerste instantie moet de markt dit zelf regelen, maar als er onoverkomelijke bezwaren zijn, is een acceptatieplicht op minimaal niveau misschien een oplossing. De heer Van der Ham is geen voorstander van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. De levensloopregeling zou voor alle werkenden moeten gelden. Voor het probleem van de wisselende inkomens van zelfstandigen is een middelinginkomen wellicht een oplossing. De regeldruk wordt tegen het licht gehouden, maar dat proces zal de nodige tijd vergen. Als nu al duidelijk is dat bepaalde regels zelfstandigen onnodig hinderen, zou het goed zijn om die meteen weg te nemen. De heer Graus (PVV) dringt erop aan dat de begeleiding van zelfstandig ondernemers wordt verbeterd. Hij heeft geen begrip voor de functie van de Kamers van Koophandel. De ondernemers moeten er veel voor betalen, maar krijgen daar relatief weinig voor terug. Hij pleit voor een verlaging van het tarief voor de loon- en inkomstenbelasting. In sommige landen heeft dit goede effecten gehad en zijn de belastinginkomsten zelfs toegenomen, ook omdat er minder reden is om de belasting te ontduiken. De kredietverlening voor starters moet worden verbeterd en de begeleiding moet worden geïntensiveerd. Het is voor een startende ondernemer niet alleen lastig om krediet te krijgen, maar bijvoorbeeld ook een hypotheek. De ondernemers merken nog steeds weinig van de plannen om de administratieve lastendruk te verminderen. Hoe kunnen merkbare resultaten worden geboekt? Onder druk van Europese wet- en regelgeving lijkt de lastendruk alleen maar toe te nemen. Klopt het bericht dat allochtone ondernemers minder worden gecontroleerd omdat zij zich agressief opstellen? De heer Graus sluit zich aan bij de oproep om de pensioenregeling aftrekbaar te maken. Hij is tegen een verplichte collectieve verzekering. De private ondernemingen moeten samen met de ondernemers een regeling treffen. Hij pleit voor een stimulans voor kantoren aan huis. Dit zal tevens een oplossing bieden voor de kinderopvang. Starten is voor velen al een grote stap, maar mensen in dienst nemen is voor velen een stap te ver. Hoe kan hierin verandering worden gebracht? Antwoord van de bewindslieden De staatssecretaris van Economische Zaken is verheugd over het voorstel van het Platform Zelfstandige Ondernemers om de tweede woensdag in maart uit te roepen tot de dag van de zelfstandigen. Verreweg de meeste zelfstandigen maken een positieve keuze voor ondernemerschap; zij kiezen voor onafhankelijkheid en vrijheid. Het kabinet juicht dit toe en zal dit ondersteunen waar nodig, maar uiteindelijk kiest de ondernemer zelf voor die positie en daar horen lusten en lasten bij. Het uurtarief is vaak hoger, maar die extra inkomsten moeten ook worden gebruikt voor reserveringen en investeringen. Bovendien moet de ondernemer zelf zaken regelen die voor werknemers wel zijn geregeld. Hij waarschuwt voor het strooien met aanvullende subsidies, collectieve voorzieningen of aftrekposten waardoor de belastinggrondslag wordt uitgehold. Er staat nieuwe regelgeving op stapel die beoogt dat aanbestedende diensten niet langer disproportionele eisen stellen aan belangstellende Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 7

8 bedrijven. Zo mogen er aan combinaties van bedrijven waaronder zelfstandigen, geen hogere eisen worden gesteld dan aan een enkel bedrijf, hebben zelfstandigen meer kans als zij gezamenlijk inschrijven op een opdracht en komt er een standaardformulier waarmee de inschrijvers duidelijk kunnen maken dat zij aan de eisen van de aanbestedende diensten voldoen. Die diensten worden verplicht om gebruik te maken van informatie uit openbare registers. Aanbestedende diensten moeten de documenten gratis ter beschikking stellen en aanbestedingen moeten makkelijker te vinden zijn op één website, namelijk Tendernet. Dit alles wordt neergelegd in een algemene maatregel van bestuur Er zullen altijd regels zijn waar ondernemers geen zin in hebben. Bovendien zullen er altijd eisen worden gesteld aan de arbeidsomstandigheden en de veiligheid. Dit neemt niet weg dat er voortdurend naar wordt gestreefd om de regeldruk merkbaar te verminderen. De positie van zelfstandigen is een apart aandachtspunt in het programma regeldruk bedrijven. Een van de oplossingen is de inning van auteursrechten via één nota. Verder werken de Kamers van Koophandel en de Belastingdienst aan de opzet van een loket waar een startende ondernemer in een keer een inschrijving en een btw-nummer kan verkrijgen. Bij drie Kamers van Koophandel is met succes een proef uitgevoerd, en daarom wordt dit systeem per 1 april landelijk uitgerold. Bij microkredieten is vaak niet zo zeer het geld een punt, als wel de begeleiding van de startende ondernemer. Daarom worden er modules van coaching ingericht, zo veel mogelijk vrijwillig. De Kamer ontvangt binnen enkele weken een uitgewerkt voorstel. Het bedrag van 5 mln. dat is uitgetrokken voor microkredieten is bedoeld om uitvoering te geven aan een borgstellingsregeling en om de organisaties beter te laten werken ten behoeve van verschillende ondernemers. Bij de aanpak van de Vogelaarwijken spelen de microkredieten ook een rol. In een voetnoot bij de tabel van het aantal zelfstandige ondernemers wordt opgemerkt dat daar de circa DGA s niet in zijn meegenomen. Als dit aantal wordt opgeteld bij het getal van circa zelfstandige ondernemers minus de circa meewerkende gezinslieden, is de uitkomst ongeveer een miljoen. In Rotterdam wordt de leegstand in winkelstraten tegengegaan door starters tijdelijk tegen een lage huur bedrijfsruimte te verhuren. De huurprijs moet vervolgens wel snel weer oplopen om oneigenlijke concurrentie te voorkomen. Thans wordt bezien hoe leegstand van onder andere overheidsgebouwen kan worden tegengegaan door financiële prikkels. Het Europese Hof van Justitie heeft gesteld dat sociale partners onder het EG-mededingingsrecht de nodige vrijheid hebben om afspraken te maken over de doelstellingen van de sociale politiek. De Nederlandse Mededingingswet biedt hiervoor ruimte in artikel 16. Voor cao s is dit gebeurd met een verwijzing naar de definitie van een collectieve arbeidsovereenkomst. Volgens artikel 1, lid 2 kan een cao echter ook aanneming van werk en overeenkomsten van opdrachten betreffen. Of artikel 16 van de Mededingingswet toepassing vindt, hangt af van de specifieke omstandigheden in het individuele geval. Het is in eerste instantie aan de NMa en uiteindelijk aan de rechter om te beoordelen of er in dat geval een beroep kan worden gedaan op de vrijstellingen van artikel 16. Er ligt dus geen veto van de NMa tegen afspraken tussen zzp ers in cao-verband. De vraag of het mkb of zzp ers dezelfde bescherming behoeven als een consument moet eigenlijk op Europees niveau worden gesteld nu er wordt gewerkt aan de harmonisatie van het consumentenrecht. De inzet van het kabinet in het consumentenacquis zal nog met de Kamer worden besproken. Om tot een zelfde beschermingsniveau te komen, moeten de huidige consumentenrichtlijnen worden aangepast. Tot nu toe is er in verband met afbakeningsproblemen bewust voor gekozen om het mkb buiten de bescherming te houden. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 8

9 De staatssecretaris zegt tot slot dat hem niets bekend is van discriminatie van autochtone ondernemers. De staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wijst op het voortschrijdend inzicht dat in het beleid tot uitdrukking komt. Als blijkt dat ruim een miljoen mensen kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap, is de vraag gerechtvaardigd of dit gevolgen heeft voor de inrichting van het stelsel van sociale zekerheid. Het is de vraag of het een gunstige ontwikkeling is als mensen tegen hun zin in de richting van zelfstandig ondernemerschap worden gedwongen. Om zinvolle uitspraken over deze ontwikkelingen te kunnen doen, is onderzoek naar de achtergronden van het zelfstandig ondernemerschap nodig. Een belangwekkende vraag is de betekenis van deze groeiende groep voor de inrichting van de verzorgingsstaat. Het draagvlak zou kunnen verminderen indien werknemers zich aan de solidariteit onttrekken door de stap naar het ondernemerschap te zetten. Dit wil niet zeggen dat die stap moet worden ontmoedigd, maar de betekenis ervan voor de collectieve sector moet onder ogen worden gezien. Op basis van het aantal deelnemers aan zzp-constructies is er overigens geen aanleiding om te veronderstellen dat het stelsel van sociale zekerheid in het geding is. Zelfstandig ondernemerschap biedt kansen voor groepen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt. De staatssecretaris wijst erop dat er soms veel geld in mensen wordt gestoken om te re-integreren op zoek naar een baas terwijl zij over zo veel overlevingsdrang beschikken dat zij ook zonder baas hun weg kunnen vinden. Te weinig en te laat wordt dan de vraag gesteld of ondernemen misschien een geschikte oplossing is. Dit verandert echter in een rap tempo. Het is bemoedigend dat het aantal starters uit een uitkering is gegroeid van 6500 naar mensen. 70% blijkt na drie jaar nog steeds actief te zijn. Met de gemeenten zijn afspraken gemaakt over het stimuleren van zelfstandig ondernemerschap. De ontwikkelingen zullen regelmatig worden gevolgd. Zorgelijk is nog wel dat het aantal migranten dat uit de bijstand start, achterblijft. Het CWI en UWV scholen medewerkers die contacten hebben met werkzoekenden. Zo wordt hen voorgehouden dat de vraag naar een mogelijk zelfstandig ondernemerschap al in de eerste contacten moet worden gesteld. Het ministerie van SZW heeft een borgstellingsregeling in het leven geroepen voor de kredietverlening door banken. In Lelystad, Rotterdam en Leeuwarden zijn proeven gestart. Inmiddels zijn hier twee gemeenten aan toegevoegd en is de looptijd verlengd. De Kamer zal over de uitkomsten worden geïnformeerd. Het is boekhoudkundig mogelijk om het inkomen van een zelfstandig ondernemer behoorlijk in de richting van het minimumloon te schroeven, maar als een zelfstandig ondernemer onder de rode lijn zakt, is er steun nodig. De bijstandsregeling voor ondernemers in het de Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ) geniet onvoldoende bekendheid. Het afgelopen jaar hebben zo n 3000 mensen hiervan gebruik gemaakt à raison van 65 mln. Met het mkb en de organisaties van zelfstandigen zal worden gesproken over de vraag hoe de ondernemers kunnen worden bereikt die niet bekend zijn met de regeling. Daarnaast zal de langdurigheidstoeslag voor mensen in de bijstand worden opengesteld voor werkenden en zelfstandigen. In het onderzoek naar verlenging van de loondoorbetalingsverplichting kwam niet naar voren dat bedrijven in het mkb problemen ondervinden bij het verzekeren van de risico s van loondoorbetaling. Daarom is besloten om geen nieuwe maatregelen te nemen. De verzekerbaarheid van de risico s van arbeidsongeschiktheid wordt thans onderzocht. Daarbij wordt ook het onderzoek betrokken dat wordt uitgevoerd door het Verbond van Verzekeraars. Mede op basis daarvan zal Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 9

10 worden bezien of er nieuwe beleidsmaatregelen moeten worden getroffen. De minister van EZ heeft de Kamer recent gemeld dat het kabinet voor 1 juni aanstaande een standpunt zal innemen. De leegstand in gebouwen van CWI en UWV wordt besproken met de Rijksgebouwendienst. Vaak blijkt het in de praktijk lastig om leegstaande vlekken in zo n gebouw te huur aan te bieden. Er wordt gestreefd naar besparingen op de huisvesting van overheidsinstellingen. De motieven om te kiezen voor zelfstandig ondernemerschap worden geïnventariseerd. Daarbij wordt ook nagegaan of er mensen zijn die met zachte dwang in een constructie worden geduwd waar zij eigenlijk geen zin in hebben. Het bericht dat bemiddelingsbureaus hun positie misbruiken, was een nieuw signaal. Dit wordt thans onderzocht. De Kamer zal hierover worden geïnformeerd. Het feit dat iemand uit de bijstand kan starten en er maximaal drie jaar over mag doen met een inkomensgarantie waarop hij kan terugvallen, is een grote no-riskpolis. Hetzelfde geldt ook voor starten uit de WW en de WIA, zij het met andere termijnen. De SER kan organisaties die geen lid zijn, betrekken bij de voorbereidende werkzaamheden in de commissies. Voor de samenstelling van de SER gelden de wettelijke eisen van de Wet op de bedrijfsorganisatie. Voor een zetel in de SER komen slechts algemeen erkende centrale en andere representatieve organisaties van ondernemers en algemeen erkende centrale organisaties van werknemers in aanmerking. Om die reden is bijvoorbeeld de VNG, die vaak heeft gevraagd om een zetel in de SER, afgewezen. De staatssecretaris wil niet aan dit uitgangspunt tornen. Het kabinet zal op korte termijn een besluit nemen over een zodanige opzet van de levensloopregeling dat die eventueel ook kan worden opengesteld voor zelfstandigen. Allochtone ondernemers worden door de Nederlandse instituties niet anders behandeld dan alle andere ondernemers. Als er sprake is van agressie, moet er in de sfeer van handhaving worden opgetreden. De staatssecretaris van Financiën zegt dat het kabinetsbeleid erop is gericht dat meer ondernemers personeel aannemen en doorgroeien. Het kabinet heeft een bedrag van 187 mln. (inclusief levensloop) uitgetrokken voor lastenverlichting ter bevordering van het ondernemerschap in brede zin. De Kamers van Koophandel en de Belastingdienst werken aan een gezamenlijk loket waar startende ondernemers een KvK-nummer en btw-nummer kunnen aanvragen en in de meeste gevallen ook direct kunnen meenemen. Ondernemers worden vaker dan werknemers met een voorlopige aanslag geconfronteerd, omdat werknemers een voorheffing betalen in de vorm van loonbelasting terwijl er bij ondernemers geen inhouding van de winst plaatsvindt. Zonder voorlopige aanslag zouden zij een relatief grote belastingschuld vormen. Het bedrag van de voorlopige aanslag kan vrij eenvoudig worden verhoogd of verlaagd en vanaf 1 januari 2009 worden de voorlopige teruggave en de voorlopige aangifte geïntegreerd. De ondernemer hoeft dan geen bezwaar meer te maken en kan digitaal een wijziging aanbrengen. Vanaf 1 augustus aanstaande zal ook de schatting van het inkomen via digitale weg verlopen. Het afschaffen van de voorlopige aanslag levert een liquiditeitsvoordeel op, maar geen rentevoordeel omdat de belastingplichtige heffingsrente moet betalen. Een ander voordeel is dat er minder handelingen nodig zijn. Het eventueel afschaffen heeft ook nadelen. De belastingplichtige wordt achteraf geconfronteerd met een forse aanslag waarop hij misschien niet helemaal had gerekend. Aan ondernemers wordt vaak uitstel voor de aangifte verleend. Zonder een voorlopige aanslag kunnen de aanslag en de betaling ervan nog jaren op zich laten wachten, waardoor de Belasting- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 10

11 dienst laat zijn geld krijgt, maar ook pas heel laat inzicht krijgt in eventuele betalingsproblemen. Verder loopt de rente voor de ondernemer flink op als hij twee jaar of langer achterloopt met betalen. Het systeem van voorlopige aanslagen heeft een aantal voordelen. Een ondernemer kan redelijk overzichtelijk zijn belastingschuld spreiden, hij kan het bedrag op ieder moment vrij eenvoudig aanpassen en hij hoeft niet veel heffingsrente te betalen. Voor de overheid is bovendien van belang dat er een gelijke behandeling ontstaat met andere belastingplichtigen die ook gedurende het jaar hun belastingschuld aflossen. Het is nog te vroeg om een uitspraak te doen over verlenging van de termijn van de VAR. Om het risico van oneigenlijk gebruik en misbruik te voorkomen, is de aanvraagtermijn verkort tot één jaar. Op dit moment is de aanslagregeling voor ondernemers over 2005 nog niet afgerond en wordt er begonnen aan de aanslagregeling over Uit een evaluatie blijkt dat eventueel oneigenlijk gebruik of misbruik van de VAR moeilijk is vast te stellen. De Belastingdienst zal dit onderzoeken en over twee jaar kunnen er uitspraken worden gedaan over de eerste twee jaar van de uitvoering van de nieuwe VAR. Thans wordt onderzocht of een volledig digitale aanlevering van de VAR-aanvraag mogelijk is. Dit zal een forse administratieve lastenverlichting opleveren voor de ondernemer en de Belastingdienst. In de afgelopen jaren zijn er verschillende stappen gezet om het overnemen van een bedrijf gemakkelijker te maken. Zo hoeft er onder bepaalde voorwaarden geen belasting te worden betaald als een onderneming wordt overgedragen aan een werknemer of een medeondernemer en zijn er bepaalde vrijstellingen in het schenkings- en successierecht geïntroduceerd. Als een zelfstandige geen ondernemer is en dit komt vooral voor in de zorg zullen de cliënt of de zorgaanbieder in de meeste gevallen als inhoudingsplichtige worden aangemerkt en de zelfstandige als werknemer. Eventuele gemiste belastingbetalingen of premie-inkomsten kunnen dan alsnog worden ingevorderd, tenzij er een geldige VAR/WUO is. De Belastingdienst richt zijn controle op de concrete feiten en omstandigheden, dat wil zeggen op de organisatie van het werk en de geldstromen. Een onderzoek naar de ex-werkgever heeft uit fiscaal oogpunt weinig zin. Het arbeidsrecht en ontslagrecht kunnen daarbij wel dienstig zijn. De fiscale wetgeving definieert wat onder een DGA wordt verstaan of onder een IB-onderneming die WUO geniet. De vraag of een DGA ook zzp er kan zijn, is afhankelijk van feiten en omstandigheden die in fiscaal opzicht minder relevant zijn. Een DGA zonder personeel is inderdaad ook een zzp er, maar een zzp er is geen wettelijk begrip. De samenloop van definities lijkt onduidelijkheden te leveren. Het kabinet heeft toegezegd de motie-blok c.s. uit te voeren en zal in een notitie eventuele onduidelijkheden wegnemen. Die notitie zal tegelijkertijd met het Belastingplan aan de Kamer zal worden aangeboden. Eerder is niet mogelijk omdat de inhoud van de notitie ook met het veld moet worden afgestemd. Het onderscheid tussen werknemers, resultaatgenieters en ondernemers is er niet voor niets. Aan die verschillende posities zijn ook verschillende consequenties verbonden. Door het afschaffen van de VAR wordt de schijnzelfstandigheid als het ware officieel gemaakt. Daardoor ontstaat er een soort generale opt out uit de sociale zekerheid, want iedereen die nu in een bepaalde arbeidsrelatie verkeert, kan zich dan als zelfstandige inschrijven bij de Kamer van Koophandel en als zodanig opereren. 98% van de VAR-aanvragen is in 2006 binnen de wettelijke termijn van acht weken afgehandeld. Die termijn is inmiddels verkort en het streven is erop gericht dat een VAR in eenvoudige gevallen binnen vijf dagen kan worden afgegeven De waardeoverdracht van pensioenen van de tweede naar de derde pijler is om een aantal redenen niet wenselijk of nodig. Het ontbreken van waardeoverdracht vormt geen belemmering voor ondernemer- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 11

12 schap. De overstap van werknemer naar zelfstandig ondernemerschap leidt niet tot verlies van de bestaande pensioenopbouw. Sterker nog, achtergebleven rechten worden veelal geïndexeerd. Die mogelijkheid ontbreekt in de derde pijler. Regelingen in de tweede pijler hebben een aantal solidariteitskenmerken zoals sekseneutrale tarieven en een doorsnee premie bij verplicht gestelde regelingen. De waardeoverdracht maakt het mogelijk om de solidariteit te ontlopen als het voordelig is en daardoor kan de pensioengrondslag in de tweede pijler eroderen. De notitie over het bevorderen van ondernemerschap via de fiscaliteit zal uitgaan van drie thema s. 1) De start van een onderneming, het urencriterium en de gevolgen daarvan voor het hybride ondernemerschap en deeltijdondernemers. 2) De vraag of de doorgroei van een onderneming via de fiscaliteit kan worden bevorderd. 3) De mogelijkheden voor vermindering van administratieve lasten en het vereenvoudigen van fiscale regelgeving. Het concept van de notitie wordt in het voorjaar besproken met sociale partners. Uiteraard moeten formulieren en de procedure voor digitale belastingaangifte zo eenvoudig mogelijk zijn, maar dit proces kan niet van de een op de andere dag worden voltooid. Het is de bedoeling om een verkorte aangifte vennootschapsbelasting te ontwikkelen waarmee de kleinere Vpb-ondernemers voor het eerst over het belastingjaar 2008 gemakkelijker hun aangifte kunnen doen. De halve zelfstandigenaftrek voor 65-plussers is niet het gevolg van budgettaire problemen, maar van het feit dat deze groep over het algemeen andere inkomensvormen heeft. De meesten hebben sowieso AOW. De fiscale behandeling van de werkruimte is aangepast, omdat de oude regeling te complex was. Vanaf 2005 wordt de werkruimte wel minder snel als een zelfstandige werkruimte gekwalificeerd. Aangezien voor een werkruimte die tot het privévermogen behoort, alleen aftrek mogelijk is indien de werkruimte zelfstandig is, hebben veel belastingplichtigen die aftrek niet meer. Het kan in bepaalde omstandigheden zelfs fiscaal voordeliger zijn om een onzelfstandige werkruimte te hebben. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met de hypotheekrenteaftrek. Deze vereenvoudigde regeling is beter te handhaven, maar heeft inderdaad ook tot gevolg dat er geen aftrek mogelijk is van een onzelfstandige werkruimte in een huurwoning. De zelfstandigenaftrek is een fiscale faciliteit voor ondernemers om het ondernemerschap aan te moedigen en is niet bedoeld als een voorziening voor een basisinkomen. Een evaluatie van de scholingsaftrek voor zelfstandigen wees uit dat de regeling weinig effectief was en nauwelijks tot extra scholingsuitgaven leidde. Daarom is de regeling in 2001 afgeschaft. De gezamenlijke intake door de Kamer van Koophandel en de Belastingdienst kost de ondernemer niets. De kosten worden door het ministerie van Financiën gedragen en vergoed aan de Kamer van Koophandel. Nadere gedachtewisseling De heer Aptroot (VVD) zegt dat zaken als de definitie, het urencriterium en de VAR nu al moeten worden besproken. Vervolgens kan worden bezien of die in het Belastingplan kunnen worden verwerkt en wat de financiële gevolgen zijn. Dit geldt ook voor het ziekteverzuim in het tweede jaar. Mevrouw Van Gent (GroenLinks) heeft onder meer gevraagd naar een fiscale aftrek werkruimte thuis, een scholingsaftrek, een verzekering tegen arbeidsongeschiktheid en meetbare doelstellingen, maar de bewindslieden zijn daar niet of nauwelijks op ingegaan. Zij verwacht meer actie van het kabinet. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 12

13 Mevrouw Vos (PvdA) is ontevreden over het antwoord op haar vragen over de arbeidsongeschiktheidsverzekering en over de vertegenwoordiging in de SER. De heer Ulenbelt (SP) noemt het een noodlottige nalatendheid dat de bewindslieden niet duidelijk maken welke kant het kabinet uit wil met de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Mevrouw Blanksma-van den Heuvel (CDA) zegt dat het voor een verder verloop van de discussie over de positie van zelfstandig ondernemers nodig is dat er eerst heldere definities worden geformuleerd. Dit kan haars inziens niet wachten op het Belastingplan 2009 Mevrouw Ortega-Martijn (GroenLinks) is ontevreden over het antwoord op de vragen naar de mogelijkheden voor de aftrek van een werkruimte in een huurhuis. De heer Graus (PVV) vraagt of hij goed heeft begrepen dat migranten niet worden bevoordeeld, maar dat achterblijvers wel naar voren worden geschoven. De voorzitter stelt vast dat alle leden om een vervolg in een VAO vragen en dat de bewindslieden bereid zijn om de vragen die nog niet zijn beantwoord, schriftelijk te beantwoorden vóór dat VAO. De voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, Kraneveldt-van der Veen De voorzitter van de vaste commissie voor Financiën, Blok De voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, De Wit De griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, De Veth Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 13