BEDRIJFSVERKOOP Alles over hoe u in 2012 succesvol uw bedrijf kunt verkopen SPECIAL. voor professionele ondernemers

Transcriptie

1 groei, durfkapitaal & bedrijfsovername + INVESTEREN Nederlandse informal is eindelijk volwassen GROEI Opkomst van de business accelerators INTERNATIONAAL BSUR opent een vestiging in China Henk Hakbijl (62), verkocht zijn bedrijf via een management buy-in SPECIAL BEDRIJFSVERKOOP Alles over hoe u in 2012 succesvol uw bedrijf kunt verkopen M A A R T / 9, 9 5 voor professionele ondernemers

2 Gem. verbruik: 5,2-10,0 l/100 km, 19,2-10,0 km/l. CO 2 -uitstoot: g/km. U rijdt de E-Klasse Estate al vanaf ,-. Leasetarief E-Klasse Estate vanaf 985,- per maand excl. btw op basis van Operationele Service Lease, looptijd 48 maanden, km per jaar, diesel km per jaar. Acceptatie onder voorbehoud van Mercedes-Benz Financial te Utrecht. Consumentenprijzen zijn excl. kosten rijklaar maken en verwijderingsbijdrage.

3 De E-Klasse. De zakenauto die ook in het weekend werkt. Om goed te kunnen presteren is er een juiste balans nodig, namelijk die tussen hard werken en ontspannen. De E-Klasse Estate biedt de mogelijkheid om 7 zitplaatsen te creëren. En is daarom geschikt voor zowel zakelijk als privégebruik. Ontdek zelf de E-Klasse Estate met een proefrit. Kijk voor meer informatie of voor het maken van een afspraak op mercedes-benz.nl/e-klasse.

4 Alles over het (ver)kopen van een bedrijf in één dag!

5 Ondernemers moeten af van de gedachte dat hun bedrijf niet te verkopen is bron: Brookz Overname Barometer, februari 2012 Wie nu zijn bedrijf wil verkopen moet rekening houden met een gefaseerde verkoop. Maar waar een wil is, is een weg: MBO ers, MBI ers en strategische kopers staan in de startblokken. Partijen zullen zich alleen wat actiever moeten opstellen. Nationale Overname Dag 2012 Vind de juiste (ver)koper voor uw bedrijf en kom naar de Nationale Overname Dag, hét kennis- en netwerk evenement voor kopers en verkopers van bedrijven. U ontmoet in een exclusieve omgeving collega-ondernemers, investeerders, experts en ervaringsdeskundigen. En u krijgt tijdens de workshops o.a. antwoord op de volgende vragen: Hoe en waar vind ik een geschikt bedrijf? Wat zijn de huidige financieringsmogelijkheden? Hoe waardeer en beoordeel ik een bedrijf? Wat zijn belangrijke fiscale en juridische aspecten? Welke regelingen biedt de overheid? Hoe kom ik tot een succesvolle deal? Informatie & inschrijven De Nationale Overname Dag vindt plaats op dinsdag 24 april 2012 in Kasteel de Vanenburg in Putten. Kijk voor meer informatie over het programma, workshops en sprekers op Live matching! Tijdens de Nationale Overname Dag zullen 5 kandidaat-kopers zich via een elevator pitch presenteren aan het publiek. Initiatiefnemer kennispartners overnamematch.nl

6 De grootste onafhankelijke bedrijfsovername specialist! Marktlink heeft continu zowel mijn belang als de voortgang van het proces goed in het oog gehouden. Het eindresultaat is een onderneming die perfect past en een goed geconstrueerde deal. Eric Voges (bovenste foto), nieuwe eigenaar Hakbijl Glas B.V. Marktlink begeleidt het overnametraject van begin tot eind. Zij heeft hiervoor professionals in dienst die op gedegen wijze de diverse aspecten van een overname voor hun rekening nemen. Rimmert Sluiter (middelste foto, rechts), nieuwe eigenaar Adel Media B.V. Adviseur bij aan- en verkoop van bedrijven Marktlink Deventer Wismarstraat BN Deventer T Marktlink Gouda Kampenringweg 45a 2803 PE Gouda T info@marktlink.nl Marktlink Amsterdam Koningslaan AB Amsterdam T

7 INHOUD 32 Dossier Internationaal Met het binnenhalen van het wereldwijde account van automerk MINI en de opening van een kantoor in Shanghai behoort het Amsterdamse reclamebureau BSUR tot de top van de internationale reclamewereld. 20 Q&A Eelco Smit Coach en trainer Eelco Smit staat ondernemers bij tijdens de verkoop van hun bedrijf. Want een bedrijfsverkoop hakt er ink in. Er gaat een dikke streep door je zingeving, je identiteit en je status. special Bedrijfsverkoop In deze special de laatste trends en ontwikkelingen, waarom er meer kopers zijn dan een verkoper denkt en 6 tips om uw bedrijf ook in deze tijd goed te kunnen verkopen. 28 Business angel 2.0 De Nederlandse investeerder is de pioniersfase voorbij, zo bleek onlangs op de Dag van de Informal. Investeerders moeten meer samenwerken, waardoor ze grote deals kunnen oppakken en hun risico s beter kunnen spreiden. Investeerder gezocht Nu de serieproductie van de elektrisch aangedreven driewieler Qugo op gang is gebracht, zoekt Urban Mobility Europe investeerders om een volgende groeistap te nancieren. maart 2012 brookz 07

8 COLOFON select 10 Dag van de Informal Met ruim 160 investeerders, ondernemers en businessmakers was de 9e editie van dit exclusieve investeerdersevent een groot succes 13 Nieuws Broeikas, de opkomst van de business accelerators, Great by Choice, het nieuwe boek van Jim Collins, Onderzoek Ben Tiggelaar 16 Business Leaders De crisis stimuleert het ondernemerschap 18 Regionaal matchen Flevolandse investeerdersclub (FLIIN) matcht talent en kapitaal 20 Q & A Eelco Smit, SMIT COACHING deals 24 deal 01 Roel Reijnen QuinTech 26 deal 02 IJnze den Hengst VvE Den Hengst BV podium 57 Investeerder gezocht Urban Mobility Europe zoekt groeikapitaal 59 Vraag & aanbod Koop-, verkoop- en investeringspro elen elk nummer 08 Colofon 09 Voorwoord Brookz is een uitgave van C365 Business Media Science Park XH Amsterdam Uitgever/hoofdredacteur Peter Rikhof Eindredactie Wietze Willem Mulder Vormgeving Wonderworks, Heemstede Basisontwerp Marjolein Rams Medewerkers Mark van Baal, Peter Bak, Marcel Bakker, Miloe van Beek, Willemijn van Benthem, Martine Berendsen, Martin Dijkstra, Carien van Dijk, Rob Hartgers, Linda Huijsmans, Ilse Kuiper, Michel Mees, Dennis Mensink, Wietze Willem Mulder, Sietske Raaijmakers, Maria Stijger, André de Vos Marketing Alex Turkawski Adverteren info@brookz.nl Online Wietze Willem Mulder Abonneren Een lidmaatschap op Brookz kost 199 (ex btw). Abonnementen lopen tot wederopzegging tenzij u uiterlijk 1 maand voor het aflopen van het abonnement hier schriftelijk van afziet. Voor vragen over abonnementen kunt bellen met 0900-ABOLAND of ( 0,10 per minuut) Druk Kroonpress, Estland 2012 C365 Business Media. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden gekopieerd of verveelvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. 08 brookz maart 2012

9 redactioneel PETER RIKHOF vlieguren DEZE MAAND gaan Rockstart en Startupbootcamp Amsterdam van start. Twee initiatieven die aansluiten op het vanuit Amerika overgewaaide fenomeen business accelerator letterlijk bedrijvenversnellers. Een business accelerator is een intensief begeleidingsprogramma waarbij ondernemers worden gefaciliteerd om in korte tijd succesvol een bedrijf te lanceren en uit te bouwen. Hoewel gepresenteerd als iets nieuws is het natuurlijk gewoon oude wijn in nieuwe zakken. Een variant op initiatieven als Twinning (Hans Wijers, Roel Pieper) en New Economy (Maurice de Hond) die we eind jaren negentig tijdens de eerste dotcomhype voorbij zagen komen. Ik zeg niet dat het voorspellende waarde heeft, maar de laatst genoemde initiatieven waren bepaald geen succes. Daar waren allerlei oorzaken voor aan te wijzen, maar één belangrijke factor wordt bij dit soort groeiversnellers altijd over het hoofd gezien: een bedrijf opbouwen en er een succes van maken kost tijd. En dat begint op de eerste plaats met de ondernemers die er mee bezig zijn. In zijn boek Talent is Overrated toont Geoff Colvin, redacteur bij het Amerikaanse zakenblad Fortune, overtuigend aan dat talent of ambitie alléén niet voldoende zijn. De sleutel tot vaardigheid en succes is simpelweg heel veel vlieguren maken. Daarbij maakt Colvin gebruik van een ontdekking van de Florida University waar begin jaren negentig werd ontdekt dat je om iets heel goed te kunnen minimaal uren geoefend moet hebben. Het schijnt dat de hersenen deze tijd nodig hebben om alles te assimileren wat voor werkelijke beheersing vereist is. Onvermijdelijk, maar ook belangrijk voor het leerproces is dat er zeker in het begin veel fouten gemaakt worden. Vanwege deze wet van de uur vallen en opstaan ben ik persoonlijk nogal sceptisch over het fenomeen business accelerator. Succes is een keuze, maar betekent op de eerste plaats minimaal 5 tot 10 jaar bloed, zweet en tranen. Mooier kan ik het echt niet maken. Peter Rikhof uitgever/hoofdredacteur peter@brookz.nl FOTO: MARCEL BAKKER maart 2012 brookz 09

10 Dag van de Informal 2012 RUIM 160 INVESTEERDERS, ondernemers en businessmakers kwamen woensdag 8 februari naar Utrecht voor de Dag van de Informal Daarmee was de 9e editie van dit exclusieve investeerdersevent een groot succes. Volgens presentator Jort Kelder moeten investeerders op de zeepkist: Er is behoefte aan succesvolle rolmodellen. BANN-voorzitter Harry Helwegen bij BNN Nieuwsradio. De uitgebreide informatiemarkt werd goed bezocht. De zaal van het Academie Gebouw was goed gevuld. Superinformal Dave Berkus legt uit hoe je succesvol investeerd. Marianne Hudson presenteerd de onderzoeksresultaten. 10 brookz maart 2012 Waar investeerders zijn daar is ook Peter Paul de Vries (Value8). De ondernemers in afwachting van hun elevator-pitch.

11 Floris van Alkemade (Solid Ventures), Mark Voermans (Microsoft) en Henk Keilman. Jort Kelder ondervraagt Siete Hamminga (Robin Radar Systems). Jort Kelder en presentator Rens de Jong druk in overleg. Martijn Blom (Investeerdersclub) en informal Hans Bertram. De medewerkers van AgentschapNL waren uiteraard ook aanwezig. Siete Hamminga legt nog eens uit. Hebben we een deal? Weliswaar in de minderheid, maar ze waren er wel: vrouwelijke investeerders. Bernd Mintjes (Investormatch) plugt zijn nieuwe platform. maart 2012 brookz 11

12 Altijd bezig met de volgende stap. (Frank Barendse, manager van Ali B) Altijd samen met T-Mobile Zakelijk. Frank Barendse is van alle markten thuis. Dat is ook wel nodig, als manager van Ali B. Zijn werkzaamheden lopen uiteen van boekingen en financiële zaken, tot het bedenken van de AliB-stick. Een usb-stick waarop het nieuwste oeuvre van Ali B wereldkundig gemaakt wordt. Frank is iemand die vindt dat het altijd nòg beter, leuker en origineler kan. Met als gevolg dat hij elke week minimaal 25 uur onderweg is, 40 uur online, en 15 uur aan de telefoon hangt. Liefst tegelijk. Op dat vlak helpen we hem daarom een handje. Bijvoorbeeld met Flex Bedrijfsbundel. Een nieuw abonnement waarmee we de belbundels van Frank en zijn collega s kunnen koppelen. Op die manier zorgen wij ervoor dat de belminuten altijd dáár terecht komen waar ze nodig zijn. En zo kan Frank zich gewoon bezig houden met zijn nieuwe plannen, in plaats van zijn telefoonrekening. Meer weten over Frank, en de manier waarop hij als ondernemer succesvol blijft? Volg hem op t-mobile.nl/ondernemen

13 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername ISTOCKPHOTO Broedkamers HET AANTAL GROEI PROGRAMMA S voor start-ups groeit zelf ook als kool. Naast nanciering is begeleiding in de opstartfase van levensbelang. Opvallend is dat de nieuwe business accelerators heel erg internationaal gericht zijn. Ondanks de recessie schieten de start-ups als paddenstoelen uit de grond in ons land. Daarbij zijn de eerste ondernemersmaanden voor een startende ondernemer vaak van cruciaal belang. Het product verder ontwikkelingen, businessplan aanscherpen, klanten binnenhalen. Nogal wat factoren waar het avontuur op stuk kan lopen. Daarnaast hebben veel start-ups grote moeite om te overleven door een gebrek aan start nanciering. Banken vermijden deze maart 2012 brookz 13

14 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS ONDERZOEK INVESTEREN Q&A risicovolle bedrijven en informal investors verleggen hun aandacht naar een latere fase: ondernemingen met een al opgebouwd trackrecord die op zoek zijn naar (door-)groei nanciering. Daarom worden er de laatste maanden steeds meer begeleidingsprogramma s aangeboden voor startende, innovatieve ondernemers. Doel is om de ondernemers een paar maanden intensief te ondersteunen bij een succesvolle lancering van hun bedrijf. Deze begeleiding is overigens lang niet voor iedere start-up weggelegd. Er vindt eerst een uitvoerige screening plaats om de kans op slagen zo groot mogelijk te maken. Omdat de streng geselecteerde ondernemers zelf niets hoeven te betalen soms zelfs nog een klein startkapitaal krijgen moeten de business accelerators het hebben van het verzilveren van het bedongen aandelenbelang en eventueel een matching fee bij het binnenhalen van extern investeerders. Hoewel het fenomeen in Amerika al in verschillende bedrijven-hotspots draait, gaan deze maand ook in Nederland de eerste twee (internationale) groeiversnelprogramma s van start. accelerator krijgen de start-ups gedurende zes maanden ieder maximaal euro cash, gratis kantoorruimte en begeleiding van ongeveer 120 mentors als Ivo Teel (chief technology of cer Spil Games) en Mark Voermans (emerging business manager Microsoft). Start-ups worden in de eerste twaalf maanden continu afgeleid, zegt medeoprichter Patrick de Zeeuw (43) van Startupbootcamp Amsterdam. Er komt zoveel op hen af. Ook kansen, zoals een investeerder die al op de deur klopt. Volgens De Zeeuw is het daardoor lastig voor Bij een succesvolle exit verzilveren niet alleen de investeerders hun inleg, maar ontvangen de oprichters van Rockstart ook enkele procenten van de totale opbrengst Versneld ondernemen Vanaf het Rokin in Amsterdam begint deze maand Rockstart Accelerator met tien startende ondernemers na een selectie uit 354 starters aan een zes maanden durend programma. De eerste twaalf weken wordt het businessplan bijgeschaafd, pitches voorbereidt en uiteindelijk de propositie gepresenteerd aan investeerders. Allemaal met behulp van een kleine honderd mentors waaronder bekende namen als Werner Vogels (chief technology of cer Amazon.com) en Boris Veldhuijzen van Zanten (oprichter The Next Web). In de laatste drie maanden staat voor de deelnemers aan Rockstart een 25-daagse road trip op de agenda naar Silicon Valley. In dit walhalla van de moderne technologie gaan de start-ups de Amerikaanse markt betreden en op zoek naar internationale investeerders voor de volgende groeifase en - nanciering. Het waren niet alleen pure tech-startups die zich bij ons konden aanmelden, benadrukt mede-oprichter Oscar Kneppers (45) van Rockstart Accelerator. Ook een innovatieve ondernemer met een geweldig idee in de fashion-industrie mag meedoen. Maar gezien onze achtergrond, onze kennis en ons netwerk is het merendeel wel tech. Door het programma leren starters versneld ondernemen in drie maanden tijd. Normaal doen ze daar zelf wel een jaar of langer over. En onze mentors kunnen ze behoeden voor valkuilen tijdens de snelle groei. Daardoor neemt de slagingskans voor een startende ondernemer aanzienlijk toe. Na de opstartfase moeten de start-ups op eigen benen staan en ink (door-) groeien. Kneppers heeft namelijk voor euro aan nanciering opgehaald bij informal investors. Deze groep kreeg daarvoor 8 procent van de aandelen van de tien bedrijven in handen. Bij een succesvolle exit verzilveren niet alleen de investeerders hun inleg, maar ontvangen de oprichters van Rockstart Accelerator ook enkele procenten van de totale opbrengst. Wereldwijd fenomeen Volgende maand start voor tien andere jonge ondernemers - na een selectie uit ruim 400 starters - het programma van Startupbootcamp Amsterdam. Via deze ondernemers om focus te houden. Wat is op dat moment echt belangrijk? Onze mentors houden die spiegel voor, maar gaan niet op de stoel van de ondernemer zitten. Dat is de toegevoegde waarde van zo n programma voor start-ups. Opvallend is dat de nieuwe business accelerators heel erg internationaal gericht zijn. Dat geldt zowel voor de begeleidende organisaties als de deelnemende ondernemers zelf. Zo kent Startupbootcamp al snelkookprogramma s voor startups in Kopenhagen, Dublin en Madrid. Berlijn en Londen staan in de steigers. In totaal kregen we aanvragen uit 44 landen van start-ups om mee toen doen aan ons programma, zegt De Zeeuw. Zelfs plannen uit Zuid-Korea en Colombia kwamen op onze tafel in Amsterdam te liggen. Het wordt de komende jaren een wereldwijd fenomeen. 14 brookz maart 2012 tekst WIETZE WILLEM MULDER

15 Succes is een keuze IN GREAT BY CHOICE, het nieuwe boek van Jim Collins (o.a. Good to Great) laat de auteur en managementonderzoeker zien dat discipline, creativiteit en paranoia doorslaggevend zijn voor het succes van een bedrijf in turbulente tijden. En een beetje geluk helpt ook. Om de groei van bedrijven eenduidig te kunnen vergelijken, nam Collins beursgenoteerde bedrijven, maar zijn conclusies zijn net zo geldig voor ondernemingen zonder beursnotering. Sterker nog: de CEO s van succesvolle beursgenoteerde bedrijven gedragen zich meer als ondernemers dan hun collega s. Niet door meer risico te nemen, maar door paranoia, creativiteit en discipline. Collins selecteerde zeven bedrijven, waaronder Intel, Microsoft en Southwest Airlines, omdat hun beurskoers de afgelopen 15 jaar minimaal tien keer harder steeg dan hun concurrenten (hij noemt ze 10X-ers). Hun CEO s bleken bijna allemaal paranoïde trekjes te hebben. Zelfs in voorspoedige tijden vroeger ze zich af wat er allemaal mis kon gaan, zodat het bedrijf zich kon voorbereiden. Bill Gates bijvoorbeeld vroeg zich permanent af wat er mis kon gaan en hoe zijn bedrijf daar op zou moeten reageren. Hoewel het er in de jaren tachtig op leek dat OS/2 (waar Microsoft als mede-ontwikkelaar veel aan verdiende) de wereldstandaard werd, ontwikkelde hij Windows voor het geval dit niet het geval zou zijn. Een tweede eigenschap van de 10Xers is dat ze grote waarde hechten aan data om beslissingen op te baseren. Collins moet zichzelf in hen hebben herkend. Hij noemt dit emperische creativiteit. In tijden van crisis kijken de meeste managers naar wat anderen doen of wat experts adviseren. De 10X-ers baseren hun beslissingen op empirisch bewijs. Intel bijvoorbeeld was niet innovatiever dan zijn concurrenten, maar bracht alleen chips op de markt waarvan het bewezen achtte, dat ze zeer betrouwbaar waren. Deze emperische creativiteit vat Collins samen met de term: Fire bullets, then cannonballs. Zet niet alles op alles om één product of dienst te lanceren, maar doe eerst experimenten met lage kosten, laag risico en weinig a eiding voor de rest van het bedrijf. Ga pas groots naar de markt wanneer de respons van klanten positief is en je zeker weet dat je op tijd en binnen budget betrouwbare producten of diensten kunt leveren. Een derde overeenkomst was minder verrassend: de CEO s bleken allemaal zeer gedisciplineerd en weinig geneigd tot opportunisme. Hadden ze besloten twintig procent per jaar te groeien en ze kregen de kans om een jaar veertig procent te groeien, dan lieten ze die kans lopen. Middelmanagers die de twintig procent echter niet haalden, kregen een tweede, maar geen derde kans. Het enige nadeel van het werk is dat het gedateerd is. De beurskoersen waarmee de bedrijven zijn geselecteerd lopen tot en met Het analyseert bijvoorbeeld waarom Microsoft Apple verslaat. Het winnen is achterhaald, maar de conclusies staan nog steeds stevig overeind. Onderzoek snelle groeiers In het Nederlands onderzoek Wat dóen snelle groeiers anders? komen Ben Tiggelaar en Lucas de Vreugd tot vergelijkbare bevindingen. De twee onderzoekers vroegen zich vorig jaar af welke gedragsveranderingen ondernemers met snelgroeiende bedrijven vertoonden. De twee belangrijkste zaken waren: 1. Ondernemers zijn bijna allemaal meer gaan delegeren en hebben zichzelf meer zelfdiscipline opgelegd, bijvoorbeeld om te kiezen voor lange-termijn voordelen in plaats van korte-termijn pleziertjes. 2. De snelle groei ging vaak vooraf door een externe verandering: het binnenhalen van nieuwe mensen, nieuwe structuren binnen het bedrijf, bijvoorbeeld een balanced scorecard, of verandering naar aanleiding van een tegenslag, bijvoorbeeld een conflict met een klant. tekst MARK VAN BAAL maart 2012 brookz 15

16 select groei, durfkapitaal & bedrijfsovername NIEUWS ONDERZOEK INVESTEREN Q&A Crisis stimuleert ondernemerschap DE ECONOMISCHE CRISIS heeft het ondernemerschap teruggebracht in Nederland. Uit een onderzoek van Business Leaders en De Baak blijkt dat ruim tweederde van de ondernemers aangeeft de crisis als een kans te ervaren. Dit is de belangrijkste conclusie uit het onderzoek Leiderschap in turbulente tijden. Gevraagd naar welke prioriteiten men steld de komende tijd worden innovatie (46 procent) en sales (43 procent) het meest genoemd, met kostenbesparing op een derde plaats (37 procent). Het onderzoek, dat begin dit jaar onder 175 topondernemers is gehouden door netwerkorganisatie Business Leaders en het kennis- en opleidingsinstituut De Baak, verbonden aan VNO-NCW, toont duidelijk aan dat ondernemers heel anders tegen de crisis aankijken dan enkele jaren geleden. Een paar jaar geleden leken de begrippen verdedigen, stabiliseren, schoon schip maken en overleven het best bij hun strategie te passen. In het onderzoek begin dit jaar noemden de ondervraagde ondernemers zelf thema s als vernieuwen, groeien, versterken, samenwerken in de keten en veranderen als kenmerkend voor de ondernemingsstrategie. Nieuwe businessmodellen Tijdens de crisis in 2009 waren ondernemers vooral bezig om het eigen huis op orde te brengen, zegt Rob Bos, branchemanager van de Baak, het kennis- en opleidingsinstituut voor leiders, ondernemers en professionals. Kostenbesparing, personeelsreductie en ef ciënter werken stonden centraal op de management agenda. Nu kijken ze naar buiten, zien ze kansen en hebben ze oog voor nieuwe businessmodellen. Kennelijk is de lucht eruit, zijn ondernemingen ef ciënter gaan werken en is er nu weer ruimte om anders, vernieuwender te gaan werken. Wie Joel aan t Goor (Business Leaders) en Rob Bos (De Baak) Wat Onderzoek topondernemers Resultaat Huidige crisis stimuleert ondernemers Heel opvallend is dat directeuren het ondernemerschap ook lager in het bedrijf willen brengen en zo kansen willen benutten. Maar liefst 54 procent van de ondervraagden geeft aan dat hun medewerkers meer autonomie hebben gekregen sinds de vorige crisis. Ze geloven dat hun mensen de belangrijkste succesfactor in hun bedrijf zijn. Ruim 42 procent wil daarom investeren in de ontwikkeling van medewerkers en 11 procent wil bovendien nieuw talent binnenhalen. Slechts 10 procent denkt erover werknemers te laten afvloeien. Het verschil tussen directeuren in loondienst en zelfstandige ondernemers is ook opvallend. Waar directeuren kostenbesparingen een hogere prioriteit geven, richten directeur-eigenaren doorgaans de meeste aandacht op innovatie. Dat verbaast ons niet zo, zegt Joel aan t Goor, een van de oprichters van Business Leaders, een jonge, snelgroeiende netwerkorganisatie voor topondernemers en directeuren die verantwoordelijk zijn voor een bedrijf met een omzet van minimaal vijf miljoen euro of vijftig medewerkers. Ik denk dat ondernemers meer vanuit kansen in de markt denken, hierdoor zijn zij eerder bereid in te zetten op investeringen die door directeuren in loondienst als te risicovol worden gezien. Uit eerder onderzoek dat we gehouden hebben, bleek ook al dat ondernemers meer op de mogelijkheden in de buitenwereld gericht zijn. Als het op netwerken aankomt, halen ze bijvoorbeeld ook meer omzet uit netwerkbijeenkomsten dan directeuren in loondienst. De volledige onderzoeksresultaten vindt u op de website van Business Leaders en De Baak 16 brookz maart 2012 tekst RENÉ MEERENVAART beeld PETER RENOOY

17 Zijn ratio en emotie bij u in evenwicht? Winnaar van: Maak kennis met onze Valuation Desk. Een kennisbron van onze jarenlange ervaring op het gebied van het waarderen van ondernemingen. Sterk in fusies en overnames Heeft u vragen over waarderingsvraagstukken inzake aanof verkoop van een onderneming, juridische geschillen, bedrijfseconomische heroriëntaties of vanuit fiscaal oogpunt? Neem vrijblijvend contact op met Alexander den Boer RV of John Knevels RV of kijk op

18 select groei, waardecreatie & bedrijfsovername NIEUWS ONDERZOEK INVESTEREN Q&A Regionaal matchen FLEVOLAND IS EEN GOEDE VOEDINGSBODEM voor nieuwe innovatieve ondernemingen. De Ontwikkelingsmaatschappij Flevoland (OMFL) riep het Flevolands Informal Investors Netwerk (FLIIN) in het leven om talent en kapitaal te koppelen. Spreken van onontgonnen gebied gaat wat te ver, maar alleen al door goede mogelijkheden voor fysieke groei liggen er kansen in Flevoland. De omgeving kent ook aardig wat (oud-)ondernemers die interesse hebben om te participeren in kansrijke starters. Enige jaren geleden waren deze echter weinig zichtbaar. Een gemiste kans voor de lokale economie, zo vond MKB & Technofondsen Flevoland. Zij benaderden daarop de OMFL om een netwerk van investeerders en ondernemers te creëren. Ons streven is informal investors die kapitaal in onze regio hebben opgebouwd, dat ook weer in de regio te laten investeren, licht Jacques Timmers toe namens het FLIIN, zoals het netwerk heet. In totaal bevat het netwerk zo n 65 investeerders die in een straal van ongeveer 100 kilometer om Lelystad wonen. De relatief korte fysieke afstand tussen investeerder en ondernemer is één van de zaken die positief werkt om tot goede matches te komen. Wie Jacques Timmers, FLIIN Wat Regionaal investeerdersnetwerk in Flevoland Hoeveel Ruim 65 investeerders, 9 succesvolle matches Sexy en innovatief Centraal in de werkwijze van het FLIIN staan matching-avonden die gemiddeld twee keer per jaar plaatsvinden en waarop ondernemers hun plannen presenteren aan investeerders. Hierbij bleek al vlot dat de interesse met name uitgaat naar ondernemingsplannen op het vlak van life sciences, IT met mobiele apps als toenemende kennisgebied en de maakindustrie. Investeerders zijn met name op zoek naar sexy bedrijven, die innovatief bezig zijn, vat Timmers samen. Het is volgens hem belangrijk dat een matching-avond altijd gezamenlijk wordt afgesloten met een hapje eten. Hoewel het klinkt als een kleinigheidje, komen op dat moment regelmatig extra afspraken tot stand. Je ziet dat ondernemers in tweede instantie, op een meer ontspannen manier, hun zaken soms beter over de bühne krijgen. De investeringen liggen qua omvang tussen 50 duizend en 500 duizend euro, met enkele uitschieters naar boven en onder. Zo brachten twee investeerders 1,1 miljoen euro bijeen om plannen van een ondernemer in de life science-sector te nancieren. Een andere ondernemer had voor het opzetten van speci eke rijlessen voor vrachtwagenbestuurders slechts 30 duizend euro nodig. Ook hij vond via het FLIIN een passende nancier. Timmers: Een informal moet maar net wat in zo n niche zien. Dat was ook zo bij een ondernemer die game-wedstrijden op wilde zetten. Voor velen nog een geheel nieuwe wereld. Desondanks leidde het snel tot een match. Tot op heden bracht het FLIIN negen succesvolle matches voort. Volgend level Door het huidige economische klimaat is de belangstelling om te investeren de laatste tijd iets afgenomen. Veel investeerders hebben wat kapitaal zien wegvallen, zijn kritischer en risicomijdender. Reden te meer voor het FLIIN om te zorgen dat ondernemers in het voortraject extra stevig in hun schoenen komen te staan. Timmers: We helpen ondernemers hun plannen beter uit te kristalliseren en passen met hen regelmatig de fasering aan. Dat werkt goed richting investeerders. Samen brengen we Flevoland naar een volgend level. 18 brookz maart 2012 tekst NIELS ACHTEREEKTE / fotografi e SIETSKE RAAYMAKERS

19 ADVERTENTIE Ondernemen met ondernemers Ecart Invest is sinds 1993 actief als participatiemaatschappij. Zij stelt risicodragend vermogen ter beschikking aan middelgrote Nederlandse vennootschappen. De investeringen - in de vorm van aandelen en achtergestelde leningen - variëren in hoogte van EUR 0,3 tot EUR 6,0 miljoen per participatie. Management en aandeelhouders van Ecart Invest zijn bekend met een breed scala aan sectoren, beschikken over een omvangrijk netwerk en veelzijdige expertise. Qua investeringspro el richt Ecart Invest zich op gemotiveerde en vakbekwame ondernemers met een beproefd trackrecord en aantoonbare nanciële betrokkenheid. Met ruim dertig informal investors en het management als aandeelhouders, is Ecart Invest een stabiele en lange termijn partner. Kenmerkend is dat Ecart Invest participeert voor onbepaalde tijd en op basis van een minderheidsbelang. Ambitieuze ondernemers met expansie- of overnameplannen zijn zo verzekerd van behoud van zeggenschap en duurzame samenwerking met een slagvaardig en kundig team. Javastraat AS Den Haag +31 (0)

20 groei, waardecreatie & bedrijfsovername NIEUWS ONDERZOEK INVESTEREN Q&A Eelco Smit (1971) begon na zijn studie bedrijfseconomie in 1994 zijn carrière bij Deloitte, waar hij betrokken was bij het managen van grote due diligence trajecten. Vervolgens werd hij gevraagd om voor KPMG Corporate Finance te werken in Amsterdam, waar hij internationale koop- en verkooptrajecten heeft begeleid. Vervolgens begeleidde hij corporate finance-trajecten voor zowel het beursgenoteerde PinkRoccade, als voor Aercap, één van de grootste vliegtuigleasemaatschappijen ter wereld. Verder werkte hij als commodity broker in Londen. Vanaf 2004 werkt Eelco vanuit zijn bedrijf SMIT COACHING als coach en consigliere. Hij is aangesloten bij de International Coach Federation (ICF) als Associate Certified Coach (ACC) en lid van de Nederlandse Orde van Beroepscoaches (NOBCO). Eelco Smit is schrijver van het boek De regels van het spelletje - persoonlijke ontwikkeling voor mensen met lef. 20 brookz maart 2012

21 Q&A EELCO SMIT. LIFE & BUSINESSCOACH. select Verkopen gaat altijd over emotie EELCO SMIT HELPT ONDERNEMERS om gelukkiger door het leven te gaan. Vooral een bedrijfsverkoop hakt er ink in. Er gaat een dikke streep door je zingeving, je identiteit en je status. Het leven is simpel, maar niet gemakkelijk. Dat is het credo van Eelco Smit, Life & Business Coach. Smit functioneert als klankbord, strateeg en vertrouwensman voor mensen die graag de touwtjes in handen nemen. Niet geheel toevallig zitten daar veel drukke en ambitieuze ondernemers tussen. Met zijn bedrijf SMIT COACHING ondersteunt hij zijn klanten bij het creëren en realiseren van hun doelen, en het vinden van een goede balans tussen zakelijk succes en persoonlijk geluk. Naast zijn werkzaamheden als coach begeleidt Smit ondernemers bij fusie- en overnametrajecten. Na zijn studie bedrijfseconomie begon hij in 1994 bij Deloitte waar hij betrokken was bij het managen van grote due diligence trajecten. Vervolgens werkte hij bij KPMG Corporate Finance, waar hij internationale koop- en verkooptrajecten begeleidde en was ook nog een tijdje actief als commodity broker in Londen. De lessen die Smit als M&A-professional en zelfstandig ondernemer heeft geleerd, brengt hij nu over op zijn klanten. Met name zijn ervaring bij bedrijfsovernames komt nu goed van pas bij het begeleiden van ondernemers die hun bedrijf willen verkopen. Daarbij staat het persoonlijke geluk van de ondernemer centraal. Natuurlijk, de cijfertjes moeten kloppen en een goede prijs is essentieel. Maar wat maakt een ondernemer nou echt gelukkig? En hoe gaat hij zijn leven invullen na de verkoop van zijn bedrijf? De emoties lopen soms hoog op bij een bedrijfsovername. Vooral voor een verkopende ondernemer is het moeilijk om het bedrijf dat hij met zijn eigen handen heeft opgebouwd, los te laten. Vaak wordt ook gewaarschuwd om je als verkoper niet te laten leiden door emotie. Onzin, meent Smit. Een overname is alleen maar emotie. Als je daar geen aandacht aan besteedt loopt zo n bedrijfsoverdracht gegarandeerd uit op een drama. De betrokken adviseur moet de emoties kunnen managen. U heeft de overstap gemaakt van puur M&A-professional naar een Life & Business Coach die mensen ook gelukkig wil maken. Vanwaar deze opmerkelijke carrière-switch? Ach, ik ben altijd al een observator geweest. Mijn vader is een zakenman, mijn moeder een psycholoog. Ik had altijd het gevoel dat ik moest kiezen. Maar in mijn werk als coach kan ik zowel de harde, zakelijke kant als de persoonlijke kant met elkaar combineren. Geld verdienen is belangrijk, maar niet mijn grootste drijfveer. Ik wil mensen graag bewust maken van wie ze zijn en ze helpen om gelukkiger door het leven te gaan. Voelde u zich dan wel thuis tussen uw collega s in de harde, zakelijke M&A-wereld? Het zijn over het algemeen niet de mensen die zich onderscheiden door hun empatisch vermogen. Ik zat inderdaad in een omgeving die gedomineerd werd door te kijken met een technische bril. Over zaken als geld, juridische structuren, bedrijfswaarderingen of scale aspecten werd uren gepraat. Over emoties hoorde je nauwelijks iemand. Maar ook in mijn werk bij Deloitte en later bij KPMG Corporate Finance had ik al meer oog voor de emotionele kant van een ondernemer dan alle technische details. Terwijl mijn collega s druk in de weer waren met spreadsheets en balansen zat ik meestal met zo n ondernemer gewoon kop kof e te drinken. Beetje praten over zijn leven, zijn Porsche of zijn huwelijk. Dat vond ik» tekst PETER RIKHOF en WIETZE WILLEM MULDER / fotografi e MARCEL BAKKER maart 2012 brookz 21

22 select groei, waardecreatie & bedrijfsovername NIEUWS ONDERZOEK INVESTEREN Q&A veel interessanter. Ik ben heel blij dat ik het allemaal heb meegemaakt. Het was een geweldige leerschool. Wat zag u in die tijd dan misgaan bij overnames? Toentertijd ging er niet zoveel mis. We zaten namelijk in de hausse van bedrijfsovernames. Veel ondernemers konden hun bedrijf verkopen tegen de hoofdprijs. En die grote zak met geld compenseerde grotendeels het gevoel van onvrede bij de ondernemers dat ze niet kregen wat ze echt belangrijk vonden. Denk bijvoorbeeld aan de continuïteit van het bedrijf, het personeel dat niet ontslagen wordt of de naam van de onderneming die op de voorgevel blijft staan. Dat is voor veel ondernemers toch nog steeds belangrijk? Wat is er dan veranderd? Zeker, maar op dit moment komt het steeds vaker voor dat de opbrengst van het bedrijf ook nog eens behoorlijk tegenvalt. Dus die zak geld die alles moet compenseren valt weg. Daardoor wordt zo n overnameproces nog meer door emoties bepaald. En is Het is een bekend probleem bij dit soort onderhandelingen: verkopen gaat over het verleden, kopen gaat over de toekomst het voor zo n verkopende ondernemer erg belangrijk dat hij er een goed gevoel over heeft. Anders wordt het vaak een heel ongelukkige man. Waarom moet een ondernemer een coach nemen als hij zijn bedrijf wil verkopen. Wat is uw toegevoegde waarde? Mijn toevoeging is dat ik me alleen richt op wat ondernemers echt belangrijk vinden. Wat wil je nog met de rest van je leven? Waar wordt je gelukkig van? Met dat soort vragen voorkom je een hoop onaangename verrassingen tijdens en na a oop van het proces. Waarin verschilt uw aanpak dan van een reguliere overnameadviseur? Nou, ik durf te zeggen dat veel adviseurs het nog steeds totaal verkeerd benaderen. Tegenwoordig betaal je al een kse som up-front voordat ze iets voor je gaan doen. Als je mij belt, dan zeg ik: kom even twee uurtjes langs, neem je spullen mee en dan praten we over wat je wilt. Ik ga ook geen uitgebreid informatiememorandum of waarderingsrapport schrijven. Maar dat is waarschijnlijk vloeken in de kerk bij die overnamespecialisten. Maar uiteindelijk moet er wel een deal gesloten worden. Dat is ook allemaal emotie, ik zie daar niets technisch aan. Je moet gewoon eerst met elkaar je huiswerk doen, weten waar het om gaat. Niet alleen qua prijs, maar ook qua voorwaarden. Het gaat mij erom dat een ondernemer goed wordt begeleidt lang voordat hij zijn handtekening zet. Als ik zelf direct bij de deal betrokken ben speel ik het spel keihard. Dan ben ik extreem dealgericht. Het gaat om en-en. Veel deals komen op dit moment moeizaam tot stand. Hoe pak je dat als verkopende ondernemer dan aan in de praktijk? Uitzonderingen daargelaten hebben we op dit moment te maken met een kopersmarkt. Dus moet je je goed inleven in de behoefte van die ander, de koper. En dat is een heel ander spel dan eind jaren negentig. Toen was het een verkopersmarkt en gold de regel: laat de koper als eerste een bedrag noemen, je weet nooit wat hij zegt. Nu is het vaak verstandiger voor de verkoper om zelf als eerste een prijs te noemen. Dan plaatst hij gelijk een ankerpunt bij de koper en schept daarmee een stuk duidelijkheid. Dat voorkomt een hoop frustraties en teleurstellingen. Maar veel verkopende ondernemers denken bij het invullen van het prijskaartje nog aan die goede ouwe tijd. Klopt, het is in het algemeen voor veel mensen psychologisch erg moeilijk om het verleden los te laten. Dat geldt zeker ook voor ondernemers. Het is een bekend probleem bij dit soort onderhandelingen: verkopen gaat over het verleden, kopen gaat over de toekomst. De een rijdt achteruit, de ander vooruit. Hoe breng je beide bestuurders bij elkaar? De verkoper kijkt terug en ziet de gouden tijden van een paar jaar geleden. Hij denkt: zo kan het dus zijn. De koper kijkt naar de toekomst en denkt: zo kan het dus worden. Waar je ze beide heen wilt hebben, is naar het heden. Daar kunnen ze samen nog redelijk objectief naar kijken. Als je ze daar hebt, dan wil je samen naar de toekomst kijken. Emotioneel moet je als verkoper met dat verleden dealen, maar je kunt bij onderhandelingen alleen maar over de toekomst praten. De realiteit is dat die verkoper tegenwoordig ook mee moet naar de toekomst. Want er wordt door de koper steeds meer een beroep gedaan op de verkoper om de deal mee te financieren. Dat maakt het zeker extra lastig. Een verkoper moet de controle loslaten, terwijl er nog wel een deel van 22 brookz maart 2012

23 zijn geld in het bedrijf zit. Een achtergestelde lening met vaste rente en a ossing is nog hanteerbaar. Maar een earn-out regeling waarbij de a ossing afhankelijk is van het toekomstige resultaat geeft altijd ellende. En het belangrijkste: hij is letterlijk zijn bedrijf kwijt. Wat nu? Inderdaad, het bekende zwarte gat. In mijn ogen kun je bij een verkoop een kruis zetten door drie dingen: je zingeving, je identiteit en je status. En soms kun je een gedeelte van je geld ook nog wegstrepen. Dan blijft niet veel over. Wat doet u als coach met zo n oud-ondernemer na de deal? In het ideale geval ben ik ver voor het sluiten van de deal betrokken bij zo n ondernemer. Dan is het een kwestie van de ondernemer verkoopklaar maken in plaats van de onderneming. Want is een verkoper emotioneel nog niet verkoopklaar, dan zit je aan een dood paard te trekken. Hoe ziet dat proces er uit? Ik bereid hem er op voor dat hij zijn zingeving kwijtraakt. Hij moet beginnen met emotioneel afstand nemen van zijn personeel. Afstand nemen van zijn leveranciers. Afstand nemen van zijn klanten. En alvast nadenken over hoe het leven zonder zijn bedrijf eruit ziet. Hij is dan niet meer de grote ondernemer die een succesvol bedrijf heeft opgebouwd, maar gewoon iemand met geld. Dat laat ik hem bespreken met zijn gezin, want die statusvermindering in de maatschappij treft ook zijn vrouw en kinderen. U spreekt veel ondernemers. Hoe zit de gemiddelde ondernemer momenteel in zijn vel? Een heleboel ondernemers hebben tegenwoordig een zingevingsprobleem. Een beetje het is-dit-nou alles? -gevoel. Wanneer het economisch goed gaat, dan komt toch weer die grote zak met geld om de hoek kijken. Maar er is momenteel niet altijd veel om naar uit te zien voor ondernemers. Ook niet naar een royale verkoop van hun bedrijf. Dus dan ga je wat meer nadenken over waar je het nu allemaal voor doet. Goede vraag: waar doen we het allemaal voor? Uiteindelijk wil iedereen gelukkig zijn. De valkuil van veel ondernemers is dat ze denken: als ik maar heel hard werk, heb ik een grote kans om rijk en succesvol te worden en ben ik vanzelf gelukkig. Hun energie is eendimensionaal gericht op het behalen van succes en materiële rijkdom, maar aan het eind van de dag blijken ze daar toch niet gelukkig van te worden. Integendeel: ze voelen zich vaak leeg en doodongelukkig. Waar word je dan wel gelukkig van? Succes is zeker niet onbelangrijk, maar het is maar de helft van het verhaal. De andere helft is zelfkennis en bewustzijn. Waar doe ik het allemaal voor? Waar ga ik heen en wie neem ik mee? Ondernemers moeten op zoek naar zichzelf? Nee, je kunt jezelf niet vinden, want je bent er al. Je kunt niets anders dan jezelf zijn. Prima als je geïnteresseerd bent in geld of maatschappelijk succes. Dat ben ik ook. Als je het maar bewust doet en niet omdat je er toevallig bent ingerold of omdat de omgeving dat van je verwacht. Het klink ons toch nog wat zweverig in de oren. Daar is helemaal niets zweverigs of geitenwollensokken aan. Het heeft te maken met jezelf observeren, ondernemen en creativiteit. Bewust zijn is ondernemen, continu risico s nemen en keihard werken. What s new? Zoals ik al zei: het leven is simpel, maar niet gemakkelijk. Net als bij succes komt ook geluk je niet aanwaaien. Nationale Overname Dag 2012 Eelco Smit is dinsdag 24 april een van de sprekers op de Nationale Overname Dag, een kennis- en netwerkevenement voor kopers en verkopers van bedrijven. Kijk voor aanmelding en meer informatie op maart 2012 brookz 23

24 deal 01 Roel Reijnen. QuinTech. Luchtvaartpioniers VIJF LUCHT- EN RUIMTEVAARTINGENIEURS begonnen in 2006 een bedrijf dat de luchtvaartindustrie op zijn kop wilde zetten. Onlangs haalde QuinTech 1 miljoen euro groei nanciering op om die droom echt te gaan verwezenlijken. Hier veroveren we de wereld mee, dachten Roel Reijnen en vier medestudenten in 2006 na hun afstuderen aan de Technische Universiteit Delft. Als afstudeeropdracht ontwierp Reijnen een machine, die koffers en tassen volautomatisch in een vliegtuigcontainer laadt. De vijf jonge ingenieurs trof fen ieder een starterslening van euro bij de Rabobank en huurden voor een paar honderd euro per maand een werkkamer bij YES!Delft, een incubator waar vele TU-studenten hun ideeën uitbroeden. Toen Schiphol na een half jaar nog niet was overtuigd, gingen ze hun geld verdienen met consultancy. Ze wisten intussen alles van bagageafhandeling op vliegvelden. Daarnaast ontwikkelden ze producten, bijvoorbeeld bagagescanners. De productontwikkeling (grofweg dertig procent van hun activiteiten) nancierden ze met de consultancyinkomsten (zeventig procent van hun activiteiten). Vijf jaar later zitten ze samen met een zestigtal andere startende bedrijven uit de YES!Delftstal in een nieuw kantoorgebouw naast de A13. Focussen op eigen producten We waren geen consultant en geen product ontwikkelaar, blikt Reijnen terug. Willen we echt groeien dan moeten we ons honderd procent focussen op het ontwikkelen van producten. Dat is schaalbaar. Een van die producten is een machine waarmee passagiers zelf hun bagage kunnen inchecken. Reijnen c.s. berekenden dat ze ongeveer een miljoen nodig om deze focus aan te brengen. De cash ow uit consultancy zou immers minder worden en er moesten inmiddels tien salarissen worden betaald. Bovendien hadden ze geld nodig voor softwareontwikkeling, productontwerp, engineering, productie en niet te vergeten marketing. Wie in de vliegtuigindustrie deal groeifinanciering financieringsbedrag één miljoen euro financiering 25% TIIN TechFund 2 (lead investor), 25% Percival Participations, 25% VDL Groep, 25% banklening (ABN Amro) aandelenverdeling ruime meerderheid bij de 5 partners, minderheid bij de drie investeerders personeel 10 (inclusief 5 partners) omzet: half miljoen euro wil verkopen moet op beurzen staan en regelmatig vliegvelden bezoeken. Daarvoor ging QuinTech vorig jaar op zoek naar seed capital, fondsen die geld van particulieren en overheden zaaien. Het was het begin van een lange zoektocht waarbij met zeker vijftien fondsen werd gesproken. QuinTech moest de seedfondsen over drie drempels heen helpen. Ze moeten de markt zien, ze moeten onze producten begrijpen en ze moeten hun angst voor de conservatieve houding van de industrie overwinnen, zegt Reijnen. Waarom zou een groot vliegveld in zee gaan met een kleine start-up? No one ever got red for buying IBM, is één van de wijsheden die Reijnen leerde op de vele ondernemerscursussen bij YES!Delft. Uit de handvol fondsen die over bleven, koos QuinTech voor en TIIN Capital (lead investor), Percival Participations en VDL Group, die tevens de ontwikkelpartner is in dit project. Halve dagtaak In deze fase moesten de mannen van QuinTech in hun nancials ook de omzet en de winst over vijf jaar berekenen, om de waarde van de onderneming te bepalen. Je moet dat soort rekenexercities nu eenmaal maken voor het businessplan, zegt Reijnen, maar het slaat natuurlijk nergens op. Dat weten onze nanciers ook wel. Vertrouwen in de markt en vooral het management QuinTech gaven volgens hem de doorslag bij de investeerders. Ik had overigens niet verwacht dat het zo veel tijd zou kosten, zegt Reijnen, die een jaar lang een halve dagtaak had aan het regelen van groeikapitaal. De bijkomende kosten, enkele tienduizenden euro s, vielen mee, onder andere omdat Quin- Tech en de nanciers niet ieder eigen advocaten hadden, maar één advocaat inhuurden om de contracten rond te maken. 24 brookz maart 2012 tekst MARK VAN BAAL / fotografi e PETER BAK

25 Roel Reijnen (30) Opleiding Lucht- en Ruimtevaart Techniek Was student TU Delft Is partner QuinTech xxxxxxxxxx 200x brookz 25

26 deal 02 IJnze den Hengst. VvE Den Hengst BV. Administratieman NA RUIM TWINTIG JAAR een beheerbedrijf in onroerend goed te hebben geleid, verkocht IJnze den Hengst zijn zaak om meer tijd te kunnen besteden aan zijn loso eboeken. Om verder te groeien moesten we gaan uitbreiden. Dat zag ik mezelf op 62-jarige leeftijd niet meer doen. Vanuit zijn bovenwoning in de Amsterdamse Rivierenbuurt begon IJnze den Hengst in 1990 een bedrijf in verschillende administratieve en beheerstaken. Meer dan twee decennia later en twee verhuizingen naar een groter kantoor verder telde VvE Beheer Den Hengst B.V. vier fulltime medewerkers en een klantenbestand van circa 140 Verenigingen van Eigenaren (VvE s) met meer dan drieduizend appartementen. Als directeur draaide Den Hengst volop mee in de dagelijkse werkzaamheden, inclusief het bezoeken van VvE-vergaderingen in de avonduren. De agenda zat vol, het was einde groei, kijkt Den Hengst terug. Zonder het aantal medewerkers uit te breiden, was groei uitgesloten. En daarvoor moest de structuur van de organisatie ook veranderen, iets dat Den Hengst zich op 62-jarige leeftijd niet meer zag doen. Met een verkoop zag hij ook andere mogelijkheden voor zichzelf, zoals het oppakken van zijn oude studie loso e. Een aanlokkelijk idee. Maar het verkopen van het bedrijf is geen sinecure, zo wist hij uit ervaring. Twee jaar eerder had hij het zelf geprobeerd om de zaak aan een kennis te verkopen. Een moeizaam proces dat uiteindelijk strandde in een rechtszaak die hem veel geld had gekost. Verkennende gesprekken Via zijn accountant kwam Den Hengst in contact met Rob Beeren van Diligence, een intermediair in fusies en overnames. Een oriënterend gesprek volgde, en de twee bleken zowel op zakelijk als persoonlijk vlak een goede klik te hebben. Met zijn ervaring zag Beeren de verkoopbaarheid van het bedrijf, de waarde ervan en hoe het traject van verkoop eruit moest gaan zien. Tijdens het proces, dat duurde van januari tot mei 2011, probeerde Den Hengst steeds om zijn medewerkers goed op de hoogte te houden van de ontwikkelingen. Voor hen is het een heel belangrijke gebeurtenis als er een nieuwe directie Overname 18 juli 2011 Bedrijf VvE Beheer Den Hengst B.V. Medewerkers 4 Deal Buy-out door partners van Brick Finance, zonder achtergestelde lening Intermediair Diligence en werkgever komt. Ik weet dat dit bij bedrijven niet altijd gebeurt, maar voor mij was het vanzelfsprekend. Het feit dat Beeren steeds naast hem zat tijdens verkennende gesprekken met gegadigden, was voor Den Hengst erg prettig. Als verkoper probeer je in te schatten of de koper goed zal zijn voor klanten en medewerkers. En omdat er een professional naast je zit, krijg je ook de tijd om daarover na te denken. Er waren momenten dat de steun en inzicht onontbeerlijk waren, omdat hij anders te emotioneel zou hebben gereageerd. Een voorbeeld van zo n moment was toen de koper allerlei garanties vroeg. Eerst vond ik dat vreselijk overdreven, een motie van wantrouwen. Maar Rob kon me vertellen dat de koper om volstrekt gangbare zaken vroeg. Vertrouwen Op een gegeven moment werd het tijd om de knoop door te hakken. De eigenaren van Brick Finance, een jong Amsterdams bedrijf in nance en beheer, wilden de koop gebruiken om een VvE-beheertak op te zetten. Zij maakten een kundige indruk en ook hun bod strookte met de wensen, zonder earn-out of achtergestelde lening. Den Hengst: Niet dat ik geen vertrouwen heb in mijn opvolgers, maar ik wil de opbrengst niet afhankelijk laten worden van de gang van zaken na mijn vertrek. Na de verkoop in juli bleef Den Hengst nog vijf maanden actief in zijn oude bedrijf om de overgang zo goed mogelijk te begeleiden, maar al snel nam hij meer tijd om te reizen en zich weer in te lezen in zijn loso eboeken. Den Hengst voelt zich gesteund in het gevoel dat hij zijn medewerkers en klanten goed heeft achtergelaten. De nieuwe eigenaren zetten in op groei en lijken me heel geschikt om de daarvoor benodigde stappen te zetten. Binnenkort verhuizen ze naar een groter kantoor, wat de weg vrij maakt voor meer medewerkers en het uitbreiden van het klantenbestand. 26 brookz maart 2012 tekst KOOS PLEGT / fotografi e SIETSKE RAAYMAKERS

27 IJnze den Hengst april 2012 brookz 27

28 Business angel 2.0 BUSINESS ANGELS zijn de pioniersfase voorbij. Investeerders moeten meer samenwerken waardoor ze grotere deals kunnen oppakken en hun risico s beter spreiden. Daardoor komen informals wel steeds meer in het vaarwater van venture capital. Probeer zo lang mogelijk controle te houden. Dit was de belangrijkste boodschap die vorige maand kon worden beluisterd op de 9 e Dag van de Informal die werd gehouden in het Academiegebouw in Utrecht. Ruim 160 investeerders, business angel netwerken en ondernemers kwamen af op dit door Business Angel Netwerken Nederland (BANN) georganiseerde congres. Met als thema Trending Topics in Business Angel investment lieten een aantal deskundigen en informals uit binnen- en buitenland hun licht schijnen op de markt voor particulier durfkapitaal. Dit alles onder leiding van spreekstalmeester Rens de Jong, die even daarvoor in Zaken doen met van BNR nog uitgebreid op de radio van gedachten had gewisseld met BANNvoorzitter Harry Helwegen. Conclusie: de internationale markt voor informal investing is na twintig jaar volwassen geworden. En ook Nederland is de pioniersfase voorbij. Groeimarkt Wie naar de cijfers kijkt, kan niet anders dan concluderen dat de markt voor informal investing een groeimarkt is. Dat bleek allereerst uit de presentaties van Harry Helwegen en Marianne Hudson van de Angel Capital Association, de Amerikaanse tegenhanger van BAN Nederland. Een goede indicatie van de groei van de informalmarkt is de toename van het aantal angel netwerken groepen van informal investors die vaak vanuit een bepaalde regio opereren. In Amerika is het aantal netwerken in de periode toegenomen van 260 naar 355, een groei van 38%. In Europa groeide het aantal investeerdersnetwerken in dezelfde periode zelfs dubbel zo hard als in Amerika en ging van 236 naar 409 netwerken, een groei van 75%. Op dit moment zijn er in Europa zo n 4500 informal investors actief, die in 2010 voor een kleine 200 miljoen in startende- en snelgroeiende bedrijven investeerden. In Nederland ging het volgens opgave van de BANN in 2011 om Nederlandse informal investors die in totaal 14 miljoen euro investeerden. Het betrof 75 investeringen van gemiddeld euro. Ondanks het wegvallen van de grenzen en de integratie van de Europese markt investeren de meeste informals nog steeds bij voorkeur in hun eigen regio. Ruim driekwart van alle informals investeert binnen een straal van 100 kilometer, 21% investeert buiten zijn eigen regio maar nog steeds in zijn eigen land en slechts 4% van alle informals investeert ook in een ander land. Trends Naast de toename van het aantal investeerders en investeerdersnetwerken is het karakter van de informalmarkt ook aan het veranderen. In de afgelopen twintig jaar is de informalmarkt volwassener geworden en de informals zelf een stuk professioneler. De speeltuinfase is voorbij. Wijs geworden door een ink aantal miskleunen in het verleden proberen veel informals hun risico te verminderen en daarmee hun rendement te vergroten. Dat betekent in de praktijk minder investeren in startende bedrijven (seed), maar verschuiven naar bedrijven die al een trackrecord hebben (groei nancie- 28 brookz maart 2012 tekst PETER RIKHOF / fotografi e ISTOCKPHOTO