Wijziging Wet Modernisering Waterschapsbestel ( ) Kees Slager

Transcriptie

1 Wijziging Wet Modernisering Waterschapsbestel ( ) Kees Slager Het is alweer zo n 20 jaar geleden, MdV, dat ik aan een oude kantonnier van het waterschap Stavenisse vroeg hoe het toch kon dat het waterschap vóór 1953 geen enkele maatregel had genomen om de zeedijk te verhogen, hoewel hij toch zelf had gezien dat het water bij een storm in 1943 al op verscheidene plekken óver die dijk was gestroomd. Ach, zei de kantonnier, Ik heb dat natuurlijk gemeld, maar in die tijd was de portemonnee van het waterschap altijd leeg. Als je een nieuwe zeis aanvroeg, dan vonden ze dat al te duur. Als je een paar baaltjes cement nodig had, dan zouden ze er bijna een vergadering over gehouden hebben. Het was altijd beknibbelen. Daarmee schetste kantonnier Potappel in een paar zinnen trefzeker het beleid van de waterschappen in de tijd dat de boeren/ grondeigenaars niet alleen de enige bestuurders waren, maar ook de enigen die het geschot, de waterschapslasten moesten opbrengen. Ze hielden die lasten zo laag mogelijk en daardoor waren ze zelden toereikend. Met alle gevolgen vandien. Hoe totaal anders is de situatie vandaag de dag. Weliswaar vormen de boeren nog steeds de meerderheid in de meeste waterschapsbesturen, maar ze zijn niet meer de enigen die de lasten moeten opbrengen. Ze kunnen nu beschikken over de belastinggelden die door alle burgers worden betaald volgens tarieven die de waterschappen zelf mogen vaststellen. En omdat het nu eenmaal makkelijker is om geld uit te geven als je het niet zelf hoeft op te hoesten is de kas van het waterschap nu nooit meer leeg. Terwijl het geld rolt als nooit tevoren. Het Waterschap Zeeuwse Eilanden (waarin dat van Stavenisse jaren geleden al is opgegaan) heeft de afgelopen jaren een kolossaal kantoorpaleis in Middelburg gebouwd. En toch is er zo lees ik - in de afgelopen vijf jaar ook nog een reserve van 29 miljoen euro gevormd. Bij de jaarlijkse inkomsten van 50 miljoen, komt dat neer op 12 percent reservevorming per jaar. De honderdduizend huishoudens die de voorbije jaren gemiddeld dus meer hebben betaald dan eigenlijk nodig was, kregen desondanks afgelopen december te horen dat de

2 lasten voor 2009 wéér omhoog moesten. Alleenwonenden moeten dit jaar 30 extra betalen (een verhoging van 14%) en gezinnen 15. Het is een voorbeeld uit vele, die bewijzen dat de oude gierigheid lijkt te zijn omgeslagen in moderne verspilling.het is een voorbeeld waaruit het beeld naar voren komt dat waterschappen de beleidsvrijheid die ze hebben om de tarieven zelf vast te stellen, gebruiken op een manier die veel weg heeft van misbruiken. Laat duidelijk zijn, MdV, dat ook de SP vindt dat onze beveiliging tegen het water goed moet zijn en dus geld mag kosten. Maar de vraag is of de tariefsverhogingen van de laatste jaren wel nodig waren om dat primaire doel te dienen. En of die verhogingen niet strijdig zijn met eerder gemaakte afspraken. En of ze wel eerlijk over de burgers worden verdeeld.betalen zij, die het meeste belang hebben bij het waterschap (de boeren/grondeigenaars dus), ook de hoogste lasten. Of zorgen zij ervoor dat ze juist verhoudingsgewijs de laagste lasten betalen? Omdat de SP daar twijfels over heeft, hebben wij de wijziging van de Wet Modernisering Waterschapsbestel aangegrepen om de staatssecretaris enkele schriftelijke vragen te stellen. Die vragen waren gebaseerd op een onderzoek dat de SP verleden jaar instelde naar de erg forse tariefverhogingen voor huishoudens in Vragen, die in december in de Tweede Kamer al werden gesteld door mijn partijgenoot Jansen, maar waarvan de staatssecretaris toen zei dat ze die niet kon beantwoorden omdat nog niet alle tarieven bekend waren. Dus stelden wij die vragen vervolgens schriftelijk, maar die weigerde zij opnieuw te beantwoorden. Terwijl op dat moment alle tarieven wél bekend moesten zijn. Wij kregen een ander argument waarom er geen antwoord werd gegeven. Wij vinden dat argument niet valide en daarom vroegen wij deze plenaire behandeling aan. Om de vragen hier opnieuw te stellen. Want wij willen gewoon antwoord. Onze vragen waren gebaseerd op de mededeling van de regering bij de behandeling van de Wet Modernisering Waterschapsbestel in de Tweede Kamer eind Door de bij die wet ingevoerde watersysteemheffing zou met ingang van januari 2009 een bedrag van 90 miljoen niet langer door boeren, bedrijven en natuurorganisaties moeten worden betaald, maar door de huishoudens. Een extra last voor de burgers dus van 90 miljoen. Omgerekend over de zeven miljoen huishoudens betekent dat volgens ons dat die 13.- per jaar extra moesten gaan betalen. Maar wij hadden aanwijzingen dat de feitelijke verhoging bij nogal wat waterschappen veel groter is. Daarom vroegen wij de staatssecretaris of zij onze becijfering kon bevestigen, namelijk dat de gemiddelde verhoging per huishouden op niet m eer dan 19 behoort uit te komen. Daarbij hielden we al rekening met twee keer de gemiddelde prijsinflatie ofwel 6 bovenop de 13.- Wij begrijpen niet waarom zij daarop geen antwoord gaf. Daarom vraag ik hier opnieuw: klopt onze becijfering? Zo niet, wat is dán de correcte berekening? Vervolgens vroegen wij of de staatssecretaris inmiddels beschikte over de nieuwe tarieven, die ze half december kennelijk nog niet had en of ze ons daarvan een afschrift kon geven. Hoewel dat overzicht er op dat moment moet zijn geweest, weigerde ze ook op deze vraag in te gaan in haar antwoord van 24 februari. Waarom gaf ze ons dat overzicht niet? Was dat wellicht omdat uit dat overzicht welhaast moest blijken dat de lastenstijging voor de burgers hoger is dan wat door de regering eind 2006 is gesteld? Als ik dat zo zeg, doe ik dat niet alleen op basis van de steekproef van de SP, maar ook op basis van het inmiddels bekend geworden onderzoek van de Vereniging Eigen Huis. Dat onderzoek bevestigt namelijk onze steekproef. Een woordvoerder van Eigen Huis onderstreepte bovendien mijn gevoel met de uitspraak: Sommige waterschappen zíjn al schatrijk en het is totaal onduidelijk waarom ze de tarieven toch weer verhogen. Op basis van onze steekproef kwamen wij tot de conclusie dat de volksvertegenwoordiging bij de behandeling van het wetsvoorstel onjuist lijkt geïnformeerd te zijn over de financiële

3 gevolgen van de systeemwijziging voor de huishoudens. Wij vroegen of de staatssecretaris onze mening deelde. Er kwam geen antwoord. Dus herhaal ik hier onze vraag. Hoe oordeelt de staatssecretaris zo vroegen wij -over het feit dat alleenstaanden onevenredig hard worden getroffen door de nieuwe tarieven bij vrijwel alle waterschappen? De staatssecretaris heeft ook daarover geen oordeel willen geven. Dus vraag ik het haar hier. En dan de belangrijke vraag: als de cijfers uit beide onderzoeken kloppen, overweegt de staatssecretaris dan om bij AMvB de beleidsvrijheid van de waterschappen om hun tarieven zelf vast te stellen te beperken? Zo nee, welke argumenten heeft ze om dat niet te doen? Dat waren onze schriftelijke vragen. Het argument van de staatssecretaris om er geen antwoord op te geven kon in februari natuurlijk niet meer zijn dat ze de feiten niet kende. Nu weigerde ze omdat (ik citeer uit haar schriftelijk antwoord) deze feiten eerst grondig geanalyseerd moeten worden. Hoezo?, is mijn vraag. Wij hadden niet om een analyse gevraagd, maar om cijfers. Wij willen gewoon weten of onze becijfering correct is en we willen een overzicht van de tarieven en tariefstijgingen per categorie bij alle waterschappen. Die behoort de staatssecretaris deze Kamer te verstrekken als daar om wordt gevraagd. Niet dat we tegen een analyse van de tariefsverhogingen zijn. Als die maar onafhankelijk gebeurt. Maar wie voert die analyse uit? Dat doet een bureau in opdracht van de Unie van Waterschappen. Een onafhankelijk bureau, schrijft de staatssecretaris. Ja, dat zou ik ook zeggen, maar zij moet toch weten dat zo n onderzoek argwaan wekt. Argwaan, die het beste wordt verwoord met het aloude gezegde Wie betaalt, bepaalt. In dat verband vraag ik de staatssecretaris of ze de opvatting van haar collega De Jager van Financiën deelt, toen hij in deze Kamer onlangs nog zei dat er bij de beoordeling van de resultaten van een onderzoek gekeken moet worden naar degene die het onderzoek heeft gefinancierd. En dat dát gegeven moet worden meegewogen bij het oordeel over het onderzoeksresultaat. Kan de staatssecretaris zo vraag ik haar nu ons inzicht geven in de weging die zij in dit geval gaat toepassen? Wij menen dat een onderzoek had moeten gebeuren door een commissie, waarin de burgers die de lasten dragen, vertegenwoordigd zijn. Bijvoorbeeld via de Consumentenbond en de Vereniging Eigen Huis. Waarom zo vraag ik haar - heeft de staatssecretaris die weg niet zelf gekozen?. Ik ben bang dat de nu opgestarte evaluatie een poging zal blijken te zijn om de verhogingen goed te praten. Maar stel dat uit de nu lopende evaluatie toch ook blijkt dat sommige waterschappen inderdaad flink over de schreef zijn gegaan, gaat de staatssecretaris die waterschappen dan tot de orde roepen? En hóe gaat ze dat doen?, zo vraag ik haar. MdV Het is bekend dat de SP het liefst de waterschappen als uitvoeringsorgaan bij de provincies zou onderbrengen. Deze zaak sterkt ons in die opvatting. Dan zouden tegelijk de grote verschillen in de lasten, zelfs bij vergelijkbare waterschappen, in één en dezelfde provincie, van de baan zijn. Dan zouden de tarieven ook niet langer vastgesteld worden in een gemankeerd democratisch orgaan, wat de waterschappen nu zijn. Want daar is de stem van de ene Nederlander nog altijd minder waard dan die van de andere, want voor bepaalde groeperingen zijn er bij voorbaat al zetels geborgd. De waterschappen mogen dan de oudste democratische instituten van ons land zijn, ik ben het eens met de woordvoerder van Eigen Huis die zei: De waterschappen zijn nog altijd niet gewend om verantwoording aan de burgers af te leggen.

4 Als de staatssecretaris ze weg laat komen met een door henzelf geëntameerd onderzoek, dan dreigen ze de ruimte te krijgen om weer aan het afleggen van die verantwoording te ontkomen. Maar het kán natuurlijk zijn dat de staatssecretaris dat niet gaat doen en ze tot de orde roept. Daar hoop ik dan maar op. En ik wacht op de antwoorden, waar we al zo lang op wachten..

5