SOCIALE VEILIGHEID. De school met kleur waar bijzonder gewoon is! Sociale veiligheid

Transcriptie

1 SOCIALE VEILIGHEID De school met kleur waar bijzonder gewoon is! Sociale veiligheid

2 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Onze visie... 4 Kernwaarden... 5 Inspiratie... 5 Geborgenheid... 5 Verantwoordelijkheid... 5 Welbevinden... 6 Coördinator... 6 Wat erkennen wij... 6 Sociale veiligheid... 7 Curatieve regulatie... 7 Preventieve protectie... 7 Sociale vaardigheden... 8 Kinderen en hun sociale talenten... 8 Trefwoord... 9 Groepsdynamisch onderwijsconcept (GDO)... 9 Burgerschapsvorming Gedrags- en pestprotocol Schorsing er verwijdering Vertrouwenspersoon Sociale veiligheid

3 INLEIDING Voor ons is deze wet aanleiding om wat wij doen aan waarborgen van sociale veiligheid in een plan te beschrijven. Scholen (PO, VO) zijn sinds februari 2006 wettelijk verplicht een bijdrage te leveren aan actief burgerschap en sociale integratie. Dit past in een bredere beweging om de verbanden in onze samenleving te verstevigen en de fundamenten van onze samenleving (zoals de democratie, grondrechten, participatie en vrijheidsrechten) nadrukkelijker naar voren te brengen. De Inspectie van het onderwijs houdt toezicht op de naleving van deze wet. Om een zinvolle bijdrage te kunnen leveren aan burgerschapsvorming is sociale veiligheid een basisvoorwaarde. Er kan geen positieve burgerschapsvorming plaatsvinden in een sociaal onveilige schoolomgeving. Per 1 augustus 2015 hebben scholen voor primair en voortgezet onderwijs een verregaande inspanningsverplichting om de sociale veiligheid in en rond school te monitoren, pestgedrag actief tegen te gaan en sociale veiligheid te bevorderen. Daarmee is sociale veiligheid en het tegengaan van pesten een deugdelijkheidseis en een kerntaak geworden voor het onderwijs. De wet omvat ook alles wat redelijkerwijs in het bereik van de school ligt. Wij moeten de resultaten van onze aanpak monitoren, bijhouden en kunnen overleggen aan inspectie en er wordt voorgeschreven dat er een aanspreekpunt wordt ingesteld. De inspectie gaat achteraf nadrukkelijk toetsen hoe effectief scholen zijn in hun aanpak en gaan vanaf 1 augustus 2016 hierop handhaven. Sociale veiligheid

4 ONZE VISIE Kinderen hebben behoefte aan relaties op school, zowel met hun leerkrachten als met andere kinderen. Ze willen het gevoel hebben erbij te horen, deel uit te maken van een gemeenschap. Wij zien de school als zo'n pedagogische gemeenschap, waarin de leerkracht het verschil maakt! Een leerkracht die pedagogisch sterk is onderlegd, creëert een veilige leeromgeving in zijn klas. De leerkracht motiveert kinderen tot goede prestaties en gezond sociaal gedrag. De leerkracht helpt kinderen groeien tot zelfstandige en verantwoordelijke mensen. Een leerkracht schept in de klas situaties die leerlingen in een leermodus brengt en houdt! Leren vindt plaats door middel van interactie. Daarvoor is een relatie nodig met een leerkracht die zijn vak verstaat en die: - beschikbaar is; - verbindt; - vertrouwt; - talent oproept; - werkt vanuit zijn eigen persoon. De kwaliteit van de interactie bepaalt de kwaliteit van het pedagogische klimaat. De leerkrachten zijn zich bewust van de eigen waarden waarvoor zij staan en van de waarden van de school. Deze komen tot uitdrukking in hun pedagogische uitgangspunten en het onderwijsconcept van de school. In de school is daarover overeenstemming, neergelegd in het schoolconcept. Leren is leuk en school is een fijne plek! De uitdaging voor leerkrachten is dat zij zich steeds afvragen wat op dat moment goed handelen is. Het gaat om de intermenselijke relatie en om keuzes vanuit de identiteit. Het gaat om oprechte belangstelling. Houding en keuzes hebben alles te maken met wie je bent en hoe je wilt zijn. Sociale veiligheid

5 KERNWAARDEN Wij werken vanuit de volgende kernwaarden: INSPIRATIE Wij worden in het geven van onderwijs geïnspireerd door het verhaal van God en mensen. Vanuit de positief christelijke levensvisie dragen wij zorg voor een inspirerend werk- en leefklimaat waarin ruimte is voor talentontwikkeling. Kenmerkend voor onze scholen zijn naast de bezinningsmomenten, respect voor elkaar, vergevingsgezindheid en verbondenheid. GEBORGENHEID Veiligheid is voor ons meer dan een hek om een schoolplein en antipestbeleid. In onze christelijke visie begint veiligheid bij het besef dat ieder mens door God onvoorwaardelijk wordt aanvaard. Vanuit dat besef willen wij op onze scholen leven en met elkaar omgaan. Dat betekent ook: jezelf mogen zijn en weten dat je niet samenvalt met wat je presteert. VERANTWOORDELIJKHEID We voelen en nemen onze verantwoordelijkheid voor elkaar. Vanuit vertrouwen in elkaars kracht, mogelijkheden en kwaliteiten draagt iedereen: leerlingen, ouders, medewerkers en vrijwilligers bij aan onze persoonlijke en gemeenschappelijke doelen en ambities. Deel uit maken van onze vereniging is niet vrijblijvend. Wij verbinden ons aan doelen en afspraken en daarover leggen wij verantwoording af. We verbinden ons aan elkaar en met de samenleving om ons heen en stellen ons open op. Samen verruimen we mogelijkheden en verleggen we onze grenzen. Sociale veiligheid

6 WELBEVINDEN Wij gebruiken een gestandaardiseerd instrument om welbevinden van kinderen te meten, namelijk de SCOL. Vanaf groep 1 en 2 wordt de Scol ingevuld door alle groepsleerkrachten en in het najaar wordt door de leerlingen van groep 7 en 8 en in het voorjaar door de leerlingen van groep 6 en 7 de leerlingenscol ingevuld. COÖRDINATOR Op de school is een stuurgroep die het beleid t.a.v. sociale veiligheid bewaakt. De coördinator sociale veiligheid neemt deel aan deze stuurgroep. De coördinatoren zijn tevens de intern begeleider. Voor onze school zijn dat Klaas Politiek en Bea Lok. WAT ERKENNEN WIJ Gewone kinderen kunnen zich intensief bezig houden met ( ernstige) vormen van pesten. Het zijn gewone kinderen, maar de hoofdoorzaken moeten gezocht worden in de situationele omstandigheden. Sociale veiligheid en onveiligheid zijn situationeel gebonden en daarmee is pestgedrag ook veel meer een situationeel gebonden probleem dan een persoonsgebonden probleem of probleem met het disfunctioneren van mensen. Sociale veiligheid

7 SOCIALE VEILIGHEID Om sociale veiligheid te waarborgen hebben wij gekozen voor De M5 Meldbox. De Meldbox is een soort sociale veiligheidsmonitor. Een online webbased meldpunt voor het melden, registreren, raadplegen en analyseren van allerlei vormen van zichtbaar en onzichtbaar grensoverschrijdend gedrag van kinderen onderling (pestincidenten, aantallen slachtoffers, aantallen pesters, locaties). 1 keer per jaar worden de cijfers en feiten aangeboden voor het jaarverslag van de school en de vereniging. Het meldformulier kan benaderd worden via een button op de website van de school. Als sociale veiligheidsmonitor levert het additionele informatie, ook over wat zich afspeelt aan 'narigheid' in de z.g. 'vrije' momenten waar geen fysiek toezicht door volwassenen mogelijk is. Met die informatie wordt het mogelijk om tijdig en nauwkeurig vast te stellen welke kinderen over de grens gaan van incidenteel- naar structureel pestgedrag. Die gegevens zijn voor de school belangrijk om daadkrachtig en gericht regie te kunnen voeren over de sociale veiligheid in en om de school. CURATIEVE REGULATIE Het interventieprogramma van de M5 aanpak begint met de 'Curatieve Regulatie fase'. In deze fase ligt de nadruk op het zichtbare en onzichtbare pestgedrag in en om de school zoveel mogelijk zichtbaar te maken en van vermoedens over pestgedrag feiten maken. Dit gebeurt door middel van het melden van incidenten in een online meldsysteem, de Meldbox. Leerlingen die vast zitten in hun rol worden geholpen om te stoppen. Niet stoppen is geen optie. De curatieve fase eindigt, wanneer docenten en leerlingen aangeven dat er niemand meer stelselmatig pest. De aanpak gaat dan over in preventieve protectie. Het interventieprogramma van de M5 aanpak begint met de Curatieve Regulatie Fase. In deze fase ligt de nadruk op het zichtbare en onzichtbare pestgedrag in en om de school zoveel zichtbaar te maken en van vermoedens over pestgedrag feiten te maken. Dit gebeurt door middel van het melden van incidenten in een online meldsysteem, de Meldbox. Leerlingen die vast zitten in hun rol worden geholpen om te stoppen. Niet stoppen is geen optie. De curatieve fase eindigt, wanneer docenten en leerlingen aangeven dat er niemand meer stelselmatig pest. De aanpak gaat dan over in preventieve protectie. PREVENTIEVE PROTECTIE De curatieve regulatie gaat geleidelijk over in het preventief gebruik van de informatie. Een school kan op basis van de informatie gerichte interventies doen. Een school borgt het hoge niveau van sociale veiligheid door systematisch aandacht te besteden aan het melden en de groepsdynamiek. Klassenrondes worden daarom ingepland en leerlingen worden twee keer per jaar (na de zomeren kerstvakantie) herinnerd aan de mogelijkheid om te melden. Sociale veiligheid

8 SOCIALE VAARDIGHEDEN De methodes die wij gekozen hebben om sociale vaardigheden met kinderen te oefenen zijn: KINDEREN EN HUN SOCIALE TALENTEN Als school willen we pro-actief aan de slag met de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Sociale competentie is het vermogen om adequaat te kunnen handelen in sociale situaties. Belangrijk is hoe je met jezelf en met elkaar omgaat; het gaat om meedoen en meebepalen. Niet alleen over je voegen naar de anderen: de groep, de maatschappij. Sociale competentie is ook invloed uitoefenen op je omgeving. Het gaat daarbij om het evenwicht. De verwachtingen die je aan sociaal competent gedrag mag stellen, zijn voor elke leeftijd anders. Een kleuter lost een ruzie bijvoorbeeld anders op dan een leerling uit de bovenbouw. Iemand is sociaal competent als deze persoon zowel rekening houdt mijn zijn eigen belangen als met die van een ander. En als hij dit doet volgens de waarden en normen die in zijn samenleving gelden. Hiervoor zijn kennis, vaardigheden en een juiste houding nodig. Kennis heeft te maken met weten en kennen Vaardigheden hebben te maken met doen en kunnen Houding heeft te maken met willen en durven Er zijn natuurlijk ook andere aspecten van invloed op de houding van een kind. Bijvoorbeeld de gevoelens van een kind en het beeld dat hij of zijn van zichzelf en de ander heeft. De methode Kinderen en... hun sociale talenten is ontwikkeld door de CED-Groep Onderzoek en Ontwikkeling. Insteek is dat leraren met praktisch en toegankelijk lesmateriaal kinderen kunnen stimuleren in de ontwikkeling van hun sociale competentie en daarmee hun ontwikkeling op andere terreinen bevorderen. De methode is gebaseerd op de hedendaagse visie op de ontwikkeling van sociale competentie bij kinderen en is uitvoerig getest in de praktijk van het basisonderwijs. De methode gaat uit van de acht gedragscategorieën van het meetinstrument de SCOL (Sociale Competentie ObservatieLijst). De acht gedragscategorieën: 1. Ervaringen delen. Deelt de leerling met anderen wat hem bezighoudt, zowel de positieve als de negatieve ervaringen? Heeft hij plezier met andere kinderen? 2. Aardig doen. Benadert de leerling andere leerlingen op een positieve manier en draagt hij zorg voor anderen? 3. Samen spelen en werken. Kan de leerling met anderen iets tot stand brengen: overleggen, afspraken maken en ideeën inbrengen? 4. Een taak uitvoeren. Hoe gaat de leerling om met opdrachten? Denk hierbij niet alleen aan schoolse taken, maar ook aan andere taken, zoals de planten water geven, het bord schoonmaken, de klas opruimen en dergelijke. 5. Jezelf presenteren. Hoe beweegt de leerling zich onder de mensen; hoe gemakkelijk maakt hij zich kenbaar? Sociale veiligheid

9 6. Een keuze maken. Gaat de leerling impulsief te werk? Blijft hij bij een beslissing? Hoe gemakkelijk hakt hij een knoop door? In hoeverre beslist de leerling zelf en in hoeverre laat hij zich leiden door anderen? 7. Opkomen voor jezelf. Hoe gaat de leerling om met weerstand? Kan hij voor zichzelf zorgen? Vraagt hij op tijd om hulp? 8. Omgaan met ruzie. Kan de leerling conflicten oplossen zonder dat de ruzie escaleert? TREFWOORD Trefwoord is een methode voor levensbeschouwelijke vorming in de basisschool en begeleidt kinderen bij het verkennen, bewustmaken en verrijken van hun wereld. Tijdens deze levensoriëntatie komen ze allerlei vragen tegen, zoals: wat is eerlijk, wat heeft zin, waar is mijn overleden opa, wat betekent God voor mensen, waarom heeft niet iedereen genoeg te eten, waarom pesten mensen elkaar, enzovoort. Het zijn levensvragen van alle tijden waarop verhalen uit verschillende tradities (onder andere de joodse en christelijke traditie) in de loop der eeuwen ook een antwoord zochten. Deze en ook eigentijdse bronnen kunnen kinderen inspireren, aan het denken zetten om vervolgens er met elkaar in de klas op te reflecteren. Ze dagen hen uit om zelf keuzes te maken voor hun handelen. Dat geeft hun houvast, vertrouwen en perspectief, op weg naar de toekomst. GROEPSDYNAMISCH ONDERWIJSCONCEPT (GDO) In het schooljaar wordt het Groepsdynamisch onderwijsconcept (GDO) ingevoerd. Groepsdynamisch onderwijs is een integrale en duurzame aanpak om kindwaardig en kwalitatief goed onderwijs te realiseren. GDO is een vorm van klassikaal adaptief onderwijs. Bij GDO staat het kind in de groep en niet op zichzelf, d.w.z. dat een kind zich alleen optimaal kan ontwikkelen in nauwe relatie met de groep. Het is dus heel belangrijk na te gaan hoe de groep het kind vormt en hoe het kind op zijn beurt positieve invloed heeft op de groep. Dit wederzijds beïnvloedend groepsproces is de kern van het GDO. GDO werkt vanuit drie invalhoeken: Sociaal Sterke Groep socialisering van de groepen; Fulle Speed Leren verhoging motivatie en zelfsturing van de leerlingen; Sterk Team afstemming en samenwerking tussen leerkrachten. GDO leidt tot kindwaardig onderwijs dat zich als volgt kenmerkt: Sociale groep 1. Rechtvaardig behandelen van kinderen; 2. Ieder kind hoort bij de groep en kan samenwerken; Sociale veiligheid

10 3. Een prettig omgang en rijk speelgedrag. Taakgericht leren 4. Een activerend rustig werkklimaat; 5. Ieder kind werkt taakgericht bij taal en rekenen; 6. Onderwijs op maat; 7. Zelfstandigheid en zelfsturing op maat; 8. Afstemmen op specifieke behoeften van het kind. Onderwijsinhouden 9. Aanleren van basisvaardigheden; 10. Bevorderen van kennis en inzichten; 11. Bevorderen van creatief productief leren en beweging. Opbrengsten 12. Hoge opbrengsten op alle niveaus. Concreet zorgt GDO voor meer rust, meer motivatie en werkplezier bij kinderen en leerkrachten. Ook heeft het hogere opbrengsten en een vergroting van de zorgcapaciteit als resultaat. Sociale veiligheid

11 BURGERSCHAPSVORMING Bij het vak Burgerschapsvorming zijn democratie, actieve participatie en identiteit de hoofdbegrippen. Bij de vakken wereldoriëntatie en bij godsdienstige vorming komen deze begrippen ook aan de orde. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de methodes Naut, Brandaan en Meander. Voor godsdienstige en levensbeschouwelijke vorming is dit de methode Trefpunt. GEDRAGS- EN PESTPROTOCOL KBS de Reinbôge is een school waar bijzonder gewoon is. Jezelf mogen zijn is hier belangrijk. Naast dat het kind opgroeit in een gezin, willen wij een leefgemeenschap creëren waar kinderen zich in een sfeer van vertrouwen en veiligheid kunnen ontwikkelen. Kinderen zijn met elkaar op school en hierdoor vinden sociale interacties/acties plaats. Op school is er altijd sprake van een samenzijn. Onze intentie is om samen sterker te zijn, zodat ieder zich optimaal kan ontwikkelen. Voor de een zal dit een positief en natuurlijk ontwikkelingsproces zijn, terwijl dit voor de ander lastiger kan zijn. Daarnaast kiest een kind niet zelf voor de groep waarin hij/zij terecht komt. Wanneer er problemen zijn bij het omgaan met anderen kinderen of iemand vindt het lastig om grip te krijgen op het eigen handelen, moet dit op school bespreekbaar zijn. Er moet kennis zijn van wat plagen en pesten is. Dit wordt ieder schooljaar in alle groepen besproken. De school heeft een positieve insteek en zet in op preventief handelen om gewenst gedrag te bevorderen. Aandacht voor het positieve werkt vaak beter dan de negatieve benadering. Mocht er wel sprake zijn van plagerijen/pesterijen dan wordt er altijd in gesprek gegaan met de desbetreffende leerlingen. Omdat pesten een groepsproces is, zal dit ook in de hele groep aan de orde komen. Ook kunnen ouders ingeschakeld worden om samen gewenst gedrag te bevorderen. Aan een eventuele calamiteit wordt individueel aandacht besteed. Toch is ook hierbij het groepsproces belangrijk. De groep is sleutel tot verandering, aldus Kees van Overveld (2012). Ondanks alle inzet om pesterijen te voorkomen kan het toch gebeuren dat de school niet alles ziet. Door dit niet-opgemerkte gedrag kan het zijn dat een kind zich niet veilig voelt op school en hierdoor zichzelf niet kan zijn. Wanneer een dergelijke situatie zich voordoet is er de mogelijkheid om via een digitaal computerprogramma, M5, te melden dat het kind zelf gepest wordt of dat iemand anders gepest wordt. Na deze meldingen wordt er actie ondernomen door de vertrouwenspersonen van de school. Het pestgedrag wordt besproken en hopelijk gestopt. In dit gedragsprotocol wordt omschreven hoe De Reinbôge positief met elkaar om wil gaan, maar ook wat de school doet wanneer het omgaan met elkaar niet goed gaat. Daarnaast wordt er beschreven wat kinderen, ouders en omstanders kunnen doen als er gepest wordt en hoe dit op te lossen. Sociale veiligheid

12 SCHORSING ER VERWIJDERING Er doen zich situaties voor, waarbij sprake is van een zodanig ernstig wangedrag, dat de rust en de veiligheid op school niet meer gewaarborgd kunnen worden. Ook kan het zijn, dat de relatie tussen de school en de leerling/ouders onherstelbaar is verstoord. Het is dan noodzakelijk disciplinaire maatregelen te nemen. Voor schorsing en verwijdering geldt het wettelijk kader, zoals vastgelegd is in art. 40 WPO. Zorgvuldigheid is hierbij een eerste vereiste. Daarom hebben wij de procedure rondom schorsing en verwijdering in een beleidsplan vastgelegd. VERTROUWENSPERSOON Op school zijn de interne begeleiders Klaas Politiek en Bea Lok de vertrouwenspersonen. Voor de vereniging is dit mevr. M. Hartman. Sociale veiligheid