Nuon monitoringplan. Ouderkerkerplas. te Amsterdam

Transcriptie

1 Nuon monitoringplan Ouderkerkerplas te Amsterdam 2016 Nuon Warmte 11-juli-16 1

2 VOORBLAD... 1 INHOUDSOPGAVE... 2 INLEIDING... 3 AANPASSING MONITORINGSPLAN 3 OPZET MONITORINGSPLAN. 3 1 MONITORINGSPROGRAMMA a Basis meetprogramma b Uitgebreid meetprogramma MEETPUNTEN MEETPUNT 1. INLAATKANAAL MEETPUNT 2. UITLAATKANAAL MEETPUNT 3. METINGEN OP HET MEER a Normale situatie, basis meetprogramma b Afwijkende situatie, uitgebreid meetprogramma c Extra metingen REGISTRATIE Locaties Ouderkerkerplas UITVOERING en METINGEN juli-16 2

3 Inleiding Nuon Warmte levert koude in de Zuidoostlob, Amsterdam. Er wordt gebruik gemaakt van natuurlijke koude. Vanuit de Ouderkerkerplas wordt koud (koel-)water op ca. 40 m diepte opgepompt naar de koude-centrale, gelegen nabij de Ouderkerkerplas. Daar wordt de koude overgedragen aan het koude-distributienet. Het koelwater wordt weer teruggebracht in de Ouderkerkerplas. Het proceswater in het koude-distributienet is gescheiden van het koelwater uit de plas door warmtewisselaars. Volgens het maatwerkbesluit* afgegeven door Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) stelt de vergunningverlener eisen aan bepaalde parameters ter bewaking van de waterkwaliteit. Deze parameters dienen geregistreerd en gerapporteerd te worden. Het betreft het maatwerkbesluit voor lozing boven de spronglaag. Dit document beschrijft de manier waarop deze parameters gemeten en gerapporteerd worden. * Besluit Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, 26 augustus 2008, kenmerk AGV Aanpassing Monitoringsplan Ingevolge het verleende maatwerkbesluit van 26 augustus 2008, met kenmerk en wijziging van 23 september 2012 met kenmerk voor de Koude productie centrale, is aan Nuon gevraagd op grond van voorschrift 4.1 een aangepast meet-, bemonsterings- en analyseplan, kortweg Monitoringsplan, op te stellen voor de monitoring van de conditie van de Ouderkerkerplas vanaf 1 januari Vanaf 2008 is een groot aantal waterkwaliteitsparameters intensief bemeten en ingevuld door het onderzoek vanuit AGV en B-Ware. Dit onderzoek is eind 2015 afgelopen. In de side-letter, die opgesteld is bij de wijzigingsvergunning van 2012, is een evaluatiemoment opgenomen om het huidige meetprogramma en de destijds vastgestelde waterkwaliteitsparameters in de vergunning te evalueren. Op basis van deze evaluatie, die in augustus 2015 heeft plaatsgevonden, heeft AGV aan Nuon per brief d.d. 21 januari 2016, een voorstel gedaan voor de invulling van het meet-, bemonsterings- en analyseplan. Daarin heeft AGV wijzigingen van de monitoringsactiviteiten en frequenties aangegeven van de parameters, die genoemd zijn in de vergunning. Het voorstel heeft geleid tot dit voorliggende monitoringsplan 2016 en geeft invulling aan het voorgenoemd voorschrift 4.1. Nuon zal vanaf 2017 de, in dit monitoringsplan beschreven, monitoringsactiviteiten uitvoeren. Nuon voert in het kader van de vergunning geen andere monitoringsactiviteiten uit, welke niet in dit monitoringsplan zijn opgenomen. (Het jaar 2016 is een tussenjaar en voor 2016 zal Nuon de beschreven metingen in het concept Monitoringsplan, met in vastgelegde aanvullend gemaakte afspraken, uitvoeren). Opzet Monitoringsplan 2016 De primaire sturende factor in de waterkwaliteit in relatie tot het maatwerkbesluit is de beschikbare hoeveelheid fosfaat m.b.t. de bloei van algen. Sinds de start van de koudewinning is door middel van het toepassen van zuurstofinjectie de fosfaatconcentratie in de Ouderkerkerplas verlaagd van 6,2 µmol P/l in het referentiejaar 2010 naar 1,5 µmol P/l in december Met de P-concentratie van een jaar wordt in dit monitoringsplan het gemiddelde van de in de maand december gemeten P-concentratie over het diepte profiel in µmol P/l bedoeld. De referentie P-concentratie bij aanvang van de koudewinning in µmol P/l Januari 2010 is: 6,2 µmol P/l In de onderstaande tabel is de P-concentratie van de afgelopen jaren weergegeven: Controle December 2010: 4,2 µmol P/l December 2011: 3,9 µmol P/l December 2012: 4,9 µmol P/l December 2013: 2,9 µmol P/l December 2014: 2,7 µmol P/l December 2015: 1,5 µmol P/l 11-juli-16 3

4 1. Monitoringsprogramma De conditie van de plas kan worden gemonitord met een basismeetprogramma of met een uitgebreid meetprogramma. Op basis van de fosfaatwaarden, P-totaal-concentraties gemeten in december, wordt jaarlijks door AGV geanalyseerd of de conditie van de plas genormaliseerd is (gebleven), of dat er een afwijkende situatie is ontstaan die aanleiding geeft tot het uitvoeren van het uitgebreide monitoringsprogramma. De jaarlijkse evaluatie voor het bepalen van de maximale lozingsruimte voor het komende seizoen wordt tevens gebruikt om te bepalen of er in het voorgaande jaar sprake was van een normale situatie of een afwijkende situatie. Met afwijking wordt in dit verband bedoeld een afwijking veroorzaakt door de koudewinningsactiviteiten. AGV zal bij het vaststellen van een afwijking uit alle waarnemingen afleiden of de verhoging van de P-concentratie het gevolg is van de koudewinningsactiviteiten of niet. Op basis van voorschrift 2.1.A geeft AGV uiterlijk voor 1 maart van het nieuwe jaar aan of een afwijkende situatie en/of extra meetinspanningen vereist zijn conform paragraaf 2.3.a en 2.3.b van dit Monitoringplan. AGV baseert haar oordeel over de waterkwaliteit op de beschikbare waterkwaliteitsparameters, gemeten door Nuon en door Waternet ten behoeve van recreatie en waterkwaliteit. Voor de hierna beschreven scenario s wordt verstaan onder: jaar 1: het voorlaatste jaar jaar 2: het afgelopen jaar jaar 3: het jaar waarvoor het nieuwe monitoringsregiem moet worden bepaald jaar 4: het daarop volgende jaar 1.a Normale situatie, basis meetprogramma Voor het bepalen van het in jaar 3 toe te passen monitoringsprogramma wordt de situatie in jaar 2 als normaal aangemerkt: als de P-concentratie van jaar 2 lager is dan 5 µmol/l èn als de verhoging van de P-concentratie in jaar 2 niet groter is dan 1,5 µmol/l ten opzichte van jaar 1. In deze situatie is voor jaar 3 het basismeetprogramma voorgeschreven, zoals beschreven in paragraaf 2.3.a en is geen extra meetinspanning vereist. 1.b Afwijkende situatie, uitgebreid meetprogramma De situatie in jaar 2 wordt als afwijkend aangemerkt: als de P-concentratie van jaar 2 gelijk is aan of hoger is dan 5 µmol/l. In dat geval wordt in jaar 3 het uitgebreide meetprogramma uitgevoerd, zoals beschreven in paragraaf 2.3.b. Daarnaast neemt Nuon maatregelen met de zuurstof installatie en heeft Nuon de gelegenheid met andere mitigerende maatregelen om in jaar 3 de P-concentratie terug te dringen tot onder 5 µmol/l. of: als de P-concentratie in jaar 2 lager is dan 5 µmol/l, maar meer dan 1,5 µmol/l hoger is dan in jaar 1 In dat geval neemt Nuon maatregelen met de zuurstof installatie en heeft Nuon de gelegenheid met andere mitigerende maatregelen om in jaar 3 de P-concentratie niet verder op te laten lopen dan de P-concentratie in jaar 2. Als in jaar 3 de P-concentratie van jaar 2 niet is overschreden of een lagere concentratie is bereikt, blijft sprake van een genormaliseerde situatie (situatie A, waarvoor de basis meetverplichting geldt). Als in jaar 3 de P-concentratie verder is opgelopen dan de P-concentratie van jaar 2, gaat voor jaar 4 de uitgebreide meetverplichting in, zoals beschreven in paragraaf 2.3.b. 11-juli-16 4

5 Daarnaast neemt Nuon aanvullende maatregelen met de zuurstof installatie en heeft Nuon de gelegenheid met andere mitigerende maatregelen om de P-concentratie te doen dalen tot minimaal het niveau van jaar 2. Indien AGV in het kader van eigen meetprogramma s (voor b.v. de Kaderrichtlijn Water, eens per drie jaar) metingen op de Ouderkerkerplas uit laat voeren, welke overeenkomen met de metingen in dit Monitoringplan, dan zal AGV dit aan Nuon meedelen en hoeft Nuon deze metingen niet uit te voeren. Vergunningseisen: Om de waterkwaliteit te bewaken dienen de volgende parameters gemonitord te worden: Debiet koelwater (aanvoerleiding) Innametemperatuur koelwater (aanvoerleiding) Retourtemperatuur koelwater (retourleiding) Zuurgraad (ph) koelwater (retourleiding) Totaalfosfaat (Ptot) koelwater (retourleiding) Sulfaat (SO 2-4 ) koelwater (retourstroom) Turbiditeit (NTU) koelwater (retourstroom) Temperatuur Meer-water in de Ouderkerkerplas op verschillende dieptes 2. Meetpunten Er zijn drie meetpunten om de bovenstaande gegevens te registreren: 1. Inlaatkanaal van het lake water 2. Uitlaatkanaal van het lake water 3. Meting op de Ouderkerkerplas 2.1 Meetpunt 1. Inlaatkanaal Dit meetpunt bevindt zich in de aanzuigleiding in de koudecentrale vanaf de Ouderkerkerplas. In dit meetpunt worden de volgende parameters geregistreerd: Parameter Grootheid Eenheid Frequentie Debiet f [m 3 /u] continu Temperatuur T [ C] continu Het debiet en de temperatuur worden continu geregistreerd door het besturingssysteem. De betreffende meetdata wordt maandelijks digitaal gerapporteerd in een Excel bestand. 2.2 Meetpunt 2. Uitlaatkanaal Dit meetpunt bevindt zich in de retourleiding in de koude centrale naar de Ouderkerkerplas. In dit meetpunt wordt de temperatuur continu geregistreerd. In de laatste twee weken van juli en de laatste twee weken van augustus wordt bij dit meetpunt elke week één momentaan monster genomen. In dit meetpunt worden de volgende parameters geregistreerd: Parameter Grootheid Eenheid Frequentie Temperatuur T [ C] continu Totaal fosfaat P tot [µmol/l] In de laatste twee weken van juli en de laatste twee weken van augustus analyse van een momentaan monster op totaal fosfaat De temperatuur worden continu geregistreerd door het besturingssysteem. De betreffende meetdata wordt maandelijks digitaal gerapporteerd in een Excel bestand. 11-juli-16 5

6 De Totaal-P wordt in meetpunt 2 gemeten voor vergelijking met de Totaal P metingen in meetpunt 3. De Totaal-P metingen in meetpunt 2 worden in de maand oktober digitaal gerapporteerd. 2.3 Meetpunt 3. metingen op het meer Midden op de Ouderkerkerplas op locatie nr. 6, zie figuur 1 locaties Ouderkerkerplas, worden in een profiel van 18 of 11 dieptes metingen gedaan of monsters genomen om metingen te doen. Onderscheid wordt gemaakt in twee situaties: een normale situatie en een afwijkende situatie Voor elk van deze situaties geldt een apart meet- en bemonsteringsregime, afhankelijk van de situatie, waarin de waterkwaliteit zich van de Ouderkerkerplas bevindt. In de afwijkende situatie is een extra meetinspanning vereist. 2.3.a: Normale situatie, basis meetprogramma Voor het bepalen van het toe te passen monitoringsprogramma wordt een situatie als normaal aangemerkt en geldt het meetprogramma, zoals gedefinieerd in paragraaf 1.a. Bij het basis meetprogramma wordt in de maanden maart t/m december eenmaal per maand midden op de plas, op locatie 6, op verschillende dieptes de volgende parameters geregistreerd of geanalyseerd. Parameter Grootheid Eenheid Frequentie Dieptes meter Temperatuur T [ C] 10 maal per jaar: in de maanden mrt t/m dec. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 34, 36, 40 Totaal P P totaal µmol/l 10 maal per jaar: in de 2, 6, 10, 14, 18, maanden mrt t/m dec. 22, 26, 30, 34, 36, 40 Zuurstof O2 mg/l 10 maal per jaar: in de 2, 6, 10, 14, 18, maanden mrt t/m dec. 22, 26, 30, 34, 36, 40 De bovenstaande meetdata wordt maandelijks digitaal gerapporteerd in een Excel bestand. 11-juli-16 6

7 2.3.b: Afwijkende situatie, uitgebreid meetprogramma Voor het bepalen van het toe te passen monitoringsprogramma wordt een situatie als afwijkend aangemerkt en geldt het meetprogramma, zoals gedefinieerd in paragraaf 2.a. Bij het uitgebreide meetprogramma worden in de betreffende maanden eenmaal per maand op locatie 6 (midden op de plas) de volgende parameters op verschillende dieptes geregistreerd of geanalyseerd: Parameter Grootheid Eenheid Frequentie / maanden Dieptes meter Temperatuur T [ C] Één keer per maand: in de maanden mrt t/m dec. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 34, 36, 40 Totaal P P tot µmol/l Één keer per maand: in de 2, 6, 10, 14, 18, 22, maanden mrt t/m dec. 26, 30, 34, 36, 40 Zuurstof O2 mg/l Één keer per maand: in de 2, 6, 10, 14, 18, 22, maanden mrt t/m dec. 26, 30, 34, 36, 40 Zuurgraad ph ph Één keer per maand: in de 2, 6, 10, 14, 18, 22, maanden mrt t/m dec. 26, 30, 34, 36, 40 Geleidbaarheid Micro S Één keer per maand: in de 2, 6, 10, 14, 18, 22, maanden mrt t/m dec. 26, 30, 34, 36, 40 Zwavel (Sulfaat µmol/l Één keer per maand: in de 2, 6, 10, 14, 18, 22, SO42-) maanden mrt t/m dec. 26, 30, 34, 36, 40 De bovenstaande meetdata wordt maandelijks digitaal gerapporteerd in een Excel bestand. Bij het uitgebreide meetprogramma worden in de betreffende maanden eenmaal per maand een mengmonster genomen op twee dieptes van locatie 1,4, en 6 voor algentellingen. De volgende parameters worden op verschillende dieptes geregistreerd: Parameter Eenheid Frequentie / maanden Dieptes meter Algentellingen op twee dieptes (epilimnion en hypolimnion) Planktondeterminaties en tellingen incl. chlorofyl-a en Phytopam Mengmonster van locaties 1,4,6 Één keer per maand: in de maanden mrt t/m sept. 2, 17 Het resultaat van de Planktondeterminaties en tellingen wordt eenmaal en wel in februari van het volgende jaar gerapporteerd. 2.3.c: Extra parameters In de afwijkende situatie heeft AGV aangegeven te zullen gaan verzoeken om de volgende, niet in het maatwerkbesluit opgenomen, aanvullende extra parameters te registreren en analyseren. Parameter Eenhei Frequentie / maanden Diepte meter Totaal Stikstof (TN), µmol/l Één keer per maand: in de 2, 6, 10, 14, 18, 22, NO3: nitraat (+ Nitriet), Cl: chloride NH4:ammoniumm maanden mrt t/m sept. 26, 30, 34, 36, 40 Totaal organisch koolstof (TOC) bi-carbonaat, Silicium, Zwavel (sulfaat), calcium, magnesium, natrium en kalium µmol/l Één keer per maand: in de maanden mrt t/m sept. µmol/l Één keer per maand: in de maanden mrt t/m sept. µmol/l Één keer per maand: in de maanden mrt t/m sept. 2, 6, 10, 14, 18, 22, 26, 30, 34, 36, 40 2, 6, 10, 14, 18, 22, 26, 30, 34, 36, 40 2, 6, 10, 14, 18, 22, 26, 30, 34, 36, 40 De bovenstaande meetdata worden, voor zover bekend, maandelijks digitaal gerapporteerd in een Excel bestand met als uitgangspunt minimaal eens per drie maanden. 11-juli-16 7

8 3 Registratie Maandelijks wordt in de normale situatie in de vorm van een Excel bestand aan de afdeling Handhaving van Waternet gerapporteerd. In de rapportage is de totale hoeveelheid geloosd fosfaat (kg) in de stratificatieperiode op basis van analysedata en bijbehorende debieten expliciet inzichtelijk, de fosfaatvracht. Ook wordt in dit bestand een (digitaal) logboek bijgehouden, met daarin belangrijke data zoals onder andere: startlozing, startstratificatie, in- en uitschakelen zuurstof, saldo geloosd fosfaat, fosfaatvracht, ten opzichte van de vrachtnorm. Watervracht, debiet Overzicht van de verpompte watervracht in m3 per etmaal Temperatuurregistratie water Temperatuurmetingen van het inlaat en uitlaat kanaal Temperatuurmetingen in de Ouderkerkerplas Fosfaatvracht De totaal fosfaatvracht (kg Ptot) van het geloosde water (gedurende de gestratificeerde periode). Deze waarde wordt berekend uit het product van de gemiddelde fosfaat concentraties op de twee dieptes (36 en 40 meter) op meetpunt 3 (midden op de plas) en de watervracht, debiet. Stratificatie Nuon stelt jaarlijks de start- en einddatum van de stratificatie vast. Start- en einddatum worden bepaald door interpolatie van het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3. De startdatum is de datum waarop bij interpolatie het temperatuurgemiddelde boven de 12 graden Celsius komt, in formule: Startdatum = D <12 + ((D >12 D <12)/(T >12 T <12)) * (12,0 - T <12) Waarbij: D >12 : De dag in het voorjaar waarop gemeten is en waarbij het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 dat jaar voor het eerst groter is dan 12,0 grdc. D <12 : De dag in het voorjaar waarop gemeten is en waarbij het gemiddelde van temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 dat jaar voor het laatst kleiner of gelijk was dan 12,0 grdc. (=de meetdag, een maand eerder dan de meetdag D >12) T >12 : Het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 op dag D >12. T <12 : Het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 op dag D <12 (D >12 D <12): aantal dagen van dag D <12 tot dag D >12 + : aantal dagen later afgrond op hele dagen De einddatum is de datum waarop bij interpolatie het temperatuurgemiddelde onder de 12 graden Celsius komt, in formule: Einddatum = D >12 + ((D <12 D >12)/(T <12 T >12)) * (12,0 T >12 ) Waarbij: D <12 : De dag in het najaar waarop gemeten is en waarbij het gemiddelde van temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 dat najaar voor het laatst kleiner of gelijk was dan 12,0 grdc. D >12 : De dag in het najaar waarop gemeten is en waarbij het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 dat jaar voor het eerst groter is dan 12,0 grdc. (=de meetdag, een maand eerder dan de meetdag D >12) T >12 : Het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 11-juli-16 8

9 op dag D >12. T <12 : Het gemiddelde van de temperatuur waarnemingen tussen 1 en 5 meter op meetpunt 3 op dag D <12 (D <12 D >12): aantal dagen van dag D >12 tot dag D <12 + : aantal dagen later afgrond op hele dagen Indien in verloop van tijd het vermoeden bestaat dat bovenstaande bepaling van de stratificatie periode niet accuraat is, kan Nuon besluiten om vaker of continu de temperaturen te gaan meten en/of de temperaturen te gaan meten op meerdere dieptes, bv,dieptes 2,3,4,5 meter. 4 Locaties Ouderkerkerplas Figuur 1: locaties op de Ouderkerkerplas 11-juli-16 9

10 5. UITVOERING en METINGEN De veldwerkzaamheden zullen in de periode van maart t/m december maandelijks worden uitgevoerd. Het veldwerk bestaat uit het verrichten van veldmetingen en bemonsteren van de waterlaag op verschillende diepten. Ruttner watersampler Op de locatie 6 zal op 11 diepten ( meter) de waterlaag worden bemonsterd met behulp van een Ruttner watersampler. Temperatuur, zuurstofconcentratie en ph met HQD-multimeter tot 29 meter Op locatie 6, zie figuur 1, met behulp van een HQD-multimeter op 18 diepten ( meter) de volgende variabelen worden bepaald: temperatuur, zuurstofconcentratie en ph. Tot op een diepte van 29/30 meter zal in situ gemeten worden en op grotere diepten (34, 36 en 40 m) in de verzamelde watermonsters. Plankton De planktonsamenstelling zal bepaald worden op twee dieptes van mengmonsters van locatie 1,4 en 6. Plankton zal worden bemonsterd op 2 meter (ondiep) en 17 meter diepte (diep) door mengmonsters te maken van locatie 1, 4 en 6. De verzamelde planktonmonsters (18 liter per monster) zullen worden opgesplitst in 3 submonsters: 1 liter ongefixeerd monster voor analyse van chlorofyl-a en PHYTOPAM, 1 liter monster gefixeerd met lugol voor de tellingen en determinatie van het fytoplankton en tenslotte zal16 liter worden gefiltreerd (planktonnet 55 µm) en gefixeerd met formaldehyde voor de determinatie en tellingen van het zooplankton. Fosfaat monsters meetpunt 2 Voor de vier fosfaat monsters uit meetpunt 2 worden vier monsterpotjes gevuld en wordt telkens een kleine hoeveelheid salpeterzuur toegevoegd om het watermonster te conserveren. Op deze wijze kunnen de monsters gedurende langere tijd gekoeld bewaard worden. Basis Meting ph = Temperatuur Zuurstof = Uitgebreid meting ph = P = S = EGV = Extra parameter Turbiditeit = HCO3 = TOC = TN = NO3 = NH4 = PO4 = Cl = Al = Ca = Fe = K = Mg = Mn = Na = Si = Zn = Uitleg zuurgraad grdc opgelost zuurstof, uitgedrukt in zowel mg/l als verzadigingspercentage Uitleg zuurgraad totaal fosfor in µmol/l totaal zwavel in µmol/l, komt bij benadering overeen met de concentratie sulfaat (SO4) elektrisch geleidend vermogen in ms/cm, maat voor de totale hoeveelheid opgeloste ionen in het water Uitleg troebelheid van het water uitgedrukt in de standaard eenheid NTU bicarbonaat in µmol/l, belangrijk voor het zuurbufferende vermogen van het water totaal organisch koolstof in µmol/l totaal stikstof in µmol/l nitraat (+ nitriet) in µmol/l, belangrijkste stikstof voedingsbron ammonium in µmol/l reactief fosfaat in µmol/l, eenvoudig op te nemen door algen chloride in µmol/l totaal aluminium in µmol/l totaal calcium in µmol/l totaal ijzer in µmol/l, in de bodem belangrijk voor de binding van fosfaat totaal kalium in µmol/l, belangrijke voedingsstof totaal magnesium in µmol/l totaal mangaan in µmol/l totaal natrium in µmol/l totaal silicium in µmol/l, belangrijke voedingsstof voor kiezelwieren (diatomeeën) totaal zink in µmol/l 11-juli-16 10