Korte vaarstage JR Edinburgh en Britannia Een Zwitsers zakmes op zee: de Kroonborg Maritieme verzekeringen

Transcriptie

1 Cornelis Douwes MARITIEM MAGAZINE VAN DE VERENIGING VAN OUD-LEERLINGEN NR 205 MAART 2016 Korte vaarstage JR Edinburgh en Britannia Een Zwitsers zakmes op zee: de Kroonborg Maritieme verzekeringen Cornelis Douwes 205-1

2 IN DIT NUMMER Kap Arkona. Erwin Rob verlaat zo af en toe het Groninger land en zoekt zijn vakantievertier dan uiteraard aan zee. Afgelopen jaar kwam hij terecht op het Duitse eiland Rügen en werd gegrepen door de vuurtoren van Kap Arkona. 22 C O R N E L I S D O U W E S 205 maart 2016 Cornelis Douwes is het maritiem magazine van de Vereniging van Oud-leerlingen der Zeevaartschool Terschelling (VOZT). Verschijnt vier maal per jaar. Dagelijks bestuur VOZT: C.A. den Rooijen, voorzitter F.T. Eggens, secretaris J.P. Obendorfer, penningmeester Redactie Cornelis Douwes: W. van Leunen (eindredactie) ( ) redactiecd@gmail.com S.J. Cross ( ) sjcross@hetnet.nl F.T. Eggens ( ) freerk41@gmail.com E. Rob ( ) e.rob@stadtlandet.nl C.A. den Rooijen ( ) cormarg@planet.nl Jetse Stienstra ( ) jetsestienstra@hotmail.com Henk Torenvlied ( ) henk.torenvlied@quicknet.nl Correctie Cornelis Douwes: S.S.Cross W. van der Graaf-Kwakkel Redactie website VOZT: G. Koerts g.koerts@planet.nl Advertenties: H. Flameling Tel: h.flameling@planet.nl Ledenadministratie VOZT: H. Flameling Tel: h.flameling@planet.nl Communicatie: VOZT en Cornelis Douwes Postbus AA West-Terschelling Internet: bestuurvozt@gmail.com Betalingen: NL49RABO t.n.v. VOZT te Terschelling Vormgeving: H. Drost Druk: Flevodruk Harlingen B.V. Kanaalweg KG Harlingen Tel: Bij de omslag: Kap Arkona (foto: Erwin Rob) Studeren en varen. Cornelius A. den Rooijen mag dan wel stoppen als voorzitter van VOZT, hij is nog lang niet uitgewerkt. Met een hernieuwde vaarbevoegdheid begeleid hij studenten tijdens hun korte vaarstage. Maritiem verzekeren. Als web-redacteur komt Gijs Koerts wel eens iets tegen. In zijn functie bij het Kapiteinshuis Nieuwe Pekela liep hij de tegen de geschiedenis van maritieme verzekeringen aan. Hier een samenvatting. Edinburgh en Britannia. Good old Dick Overduin bezocht zijn zoon in Edinburgh en kijk eens waar hij mee thuis kwam. SPKV Kroonborg. Freerk Eggens kwam met de nieuwe afkorting Swiss Pocket Knife Vessel voor de nieuwste telg aan de Wagenborg stam. Lees zijn verslag. RUBRIEKEN 10 Het Wakend Oog 12 Van het bestuur 13 Willem Barentsz Sociëteit 14 Personalia 16 Maritiem Instituut 18 Nostalgie 31 Tentoonstellingsnieuws 32 Middenplaat 56 Maritiem Actueel 60 Papieren Parade Elke derde vrijdag van de maand: Sociëteit Oud-WBS ers Hotel Oepkes, West-Terschelling MARITIEME AGENDA 9 april 2016 Jaarvergadering VOZT Ons Huis West-Terschelling 15 & 16 april 2016 De Offshore & Dredging Carrièrebeurs Amsterdam Rai april 2016 Arctic Shipping Forum Helsinki Congress Paasitorni, Finland com 20 april 2016 Navingo Maritime & Offshore Career Event Beurs-WTC, Rotterdam 11 mei 2016 Willem Barentsz Sociëteit Hotel Baars, Harderwijk 36 Cornelis Douwes 205-9

3 In de vroege ochtend van de 6e oktober 2014 zagen de Delfzijlsters een dikke mist hangen, voor een tewaterlating een slechte dag. Gelukkig verdween de mist en nevel al spoedig, het werd zonnig en onder een strak blauwe hemel ging bij de Koninklijke Niestern-Sander Scheepswerf B.V. te Farmsum het zeer bijzondere Walk-to-Work schip Kroonborg dwarsscheeps te water. Slechts een aantal maanden later werd op de 2e februari 2015 het schip door de werf opgeleverd aan Wagenborg- Offshore, een uitzonderlijke prestatie. Dit schip is door de combinatie van functies en nieuwe technieken uniek in haar soort. Zwitsers zakmes op zee, made in Delfzijl De hedendaagse Kroonborg - DRIE KEER KROONBORG Het is voor de derde keer in zestig jaar dat Wagenborg een schip met de naam Kroonborg in de vaart brengt. In 1953 nam de directie van Wagenborg de beslissing om alle schepen vanaf die tijd te laten eindigen op borg. Op dat moment stond bij de Gebroeders Niestern te Delfzijl een kustvaarder voor de rederij op stapel en kreeg de naam Kroonborg. Deze shelterdecker met een draagvermogen van ton en uitgerust met een pk dieselmotor, was een snel en modern schip waarvan de brug zich in de midscheeps bevond. Door de insiders werd het de mooiste kustvaarder genoemd die ze kenden. De tweede Kroonborg werd in 1995 opgeleverd door Scheepswerf Ferus Smit te Wester- De eerste Kroonborg broek, ze mat circa ton en was op dat moment de grootste die tot dan, aan het Winschoterdiep was gebouwd. De derde Kroonborg, doorkruist als Walk-to- Work Maintenance Support Vessel de Noordzee in een tienjarig charter voor de NAM, 50% Shell en 50% Exxon/Mobil. ONTWIKKELING De derde Kroonborg is bij de NAM geboren als innovatie project. De NAM beheert een fors aantal onbemande platforms op het Engelse en Nederlandse deel van de Zuidelijke Noordzee. Een aantal jaren terug werd door de Onegas, de operationele naam voor Shell Expro en NAM Zuid Noordzee Operations, het project Onecal opgezet. Dit project behelsde het onbemand maken van alle installaties met uitzondering van het hoofdplatform K-14. Het gasproductieplatform K-14 complex is een van de grootste platforms op de Noordzee. Het voorziet duizenden huishoudens in Nederland van gas voor verwarming en koken. Deze onbemande locaties vereisen regelmatig onderhoud, inspectie en aanvullen van chemicaliën, een kostbaar proces. Of je had de bemanning ter plekke en was het materieel er nog niet of het bevoorradingsschip was ter plaatse maar de onderhoudsploeg nog niet. Allerlei logistieke, en financieel aantrekkelijker oplossingen, werden in de loop der jaren uitgeprobeerd. In eerste instantie werden de onderhoudstechnici met kleine wendbare bootjes afgezet waarna ze een lange risicovolle verticale ladder moesten beklimmen. Een moeilijke klus en volledig afhankelijk van de heersende omstandigheden zoals golfhoogte, harde wind en winterkou. Vanaf 2006 werd geëxperimenteerd met de omgebouwde supplier Smit Kamara. Op het achterdek werd een beweegbare loopbrug geïnstalleerd waardoor de oversteek van het schip naar een platform gemakkelijker werd. In 2010 werd een Ampelmann op het achterdek geplaatst waardoor de toegang naar een platform aanzienlijk gemakkelijker en veiliger werd. Toch voldeed deze oplossing ook niet, daar een significante golfhoogte van 1,5 m binnen de regelgeving voor het veilig opereren het maximum was. Ondanks alle experimenten en pogingen kon niet aan de gestelde eisen van veiligheid en continuïteit worden voldaan. Er moest een werkschip worden ontworpen die eigenlijk het onmogelijke, mogelijk maakte, een utopie? Cornelis Douwes

4 EISEN AAN HET WERKSCHIP Binnen de NAM werd een projectgroep samengesteld, die na vele bijeenkomsten, een fors aantal eisen op tafel legde voor het te ontwerpen schip. De voornaamste eis was dat het schip minimaal 300 dagen per jaar moest kunnen werken op de zuidelijke Noordzee, onder de volgende maximale zeecondities: wind 30 knopen, 2,5 meter significante golfhoogte en een stroom van 1 knoop. Daarnaast moest het schip zich zo min mogelijk bewegen daar de onderhoudstechnici veelal wel stoere mannen zijn, maar geen mannen met zeebenen. Het schip moest voldoende accommodatie hebben voor een aantal werkploegen. De accommodatie moest zodanig worden ingericht dat er voldoende rust aan boord kon worden verschaft. De NAM nodigde een twintigtal bedrijven uit voor een tender. Daarvan kwamen er twee met het ontwerp van Koninklijke Niestern-Sander en drie van andere werven, zowel uit Nederland als Noorwegen. Uiteindelijk verkreeg de combinatie Wagenborg/KNS in augustus 2013 de opdracht tot het bouwen van een uniek offshore schip, vanaf toen het project Kroonborg genoemd. De bouw stond onder toezicht van het klassebureau BV (Bureau Veritas). Het schip voldoet aan zowel de eisen van de LHNS Guidelines (Limited Amounts of Hazardous and Noxious Liquid Substances in Bulk in Offshore Support Vessels) (Resolution A.673[16], voor vloeibare chemicaliën onderdeks, als aan de IBC Code (International Code for the Construction and Equipment of Ships Carrying Dangerous Chemicals in Bulk). Techniek De voortstuwingsinstallatie bestaat uit twee Voith Schneider propellers met ieder een vermogen van 1,850 kw. Deze twee VSP s bestaan uit, in tegengestelde richting draaiende, trommels met daaronder verticaal stekende schroefbladen. Een hydraulisch besturingssysteem kan de hoek van de schroefbladen ten opzichte van de trommel zo variëren dat de voortstuwingsrichting snel naar alle richtingen toe kan worden aangepast. Ook steken de schroefbladen niet helemaal verticaal, maar hangen ze onder een lichte hoek naar buiten, waardoor de VSP s actief de roll van het schip kunnen compenseren. De roldemping en het gieren van het schip is uitgebreid met een model getest bij het MARIN (Maritime Research Institute Netherlands) te Wageningen. Bovendien is het schip in de boeg voorzien van twee geluidsarme Voith Inline boegschroeven aangedreven door permanent magneet motoren van 1,000 kw. Zowel de hoofd schroeven als boegschroeven hebben een variabel toerental resulterend in een optimale regelbaarheid van de stuwkracht. Het dynamic positioning systeem Kongsberg DP 2 zorgt er voor dat het schip bij een platform op zijn plaats kan blijven liggen. De diesel elektrische installatie voortstuwing en hulpbedrijf wordt gevoed door vier Caterpillar CAT 3512 dieselmotoren welke generatoren aandrijven van kw, 690 volt, 60 Hz. De Kroonborg vaart als eerste groot zeegaand schip ter wereld op vloeibaar gas, Gas-to- Kroonborg II Liquids, GTL genoemd, dat door Shell wordt geproduceerd in Qatar en wordt verscheept naar onder andere Rotterdam. Vloeibaar aardgas verbrandt schoner dan conventionele diesel uit aardolie en produceert daardoor aanzienlijk minder uitstoot (stikstofoxiden, NOx, zwaveloxiden, SOx). De zwaveluitstoot is gereduceerd tot nul en er is ook minder zichtbare zwarte rook (fijnstof). Geen oud type brandstof in een nieuw en modern schip, dat is ook innovatie! AMPELMANN, LOPEND NAAR JE WERK, MIDDEN OP ZEE De technische hoogstandjes aan boord hebben allemaal hetzelfde doel: stilliggen in een roerige zee. Een van die hoogstandjes is een motion compensated access system, de Ampelmann, vernoemd naar het mannetje van de Duitse verkeerslichten, maar een uiterst innovatief ontwerp van Nederlandse bodem. Het is een loopbrug die dankzij een hydraulisch systeem met zes cilinders kan reageren op de golfbewegingen, waardoor de loopbrug min of meer stil hangt. Golven tot 2,5 meter significant, worden zo opgevangen door deze cilinders. Aangezien veel van de technici geen ervaren zeebenen hebben, is een rustige wandeling naar een platform om daar hun werk te doen, uitermate belangrijk. Hoewel zo n Ampelmann de paar meter wandelen veel makkelijker maakt, zal de loopbrug nooit alle schommeling kunnen wegnemen. Het is een reactief systeem: sensoren meten de golven en vertalen die zo snel mogelijk naar een instructie voor de hydrauliek. Maar het systeem anticipeert niet, dus er zit altijd wat vertraging en dus schommeling in. LADEN EN LOSSEN Voor het laden en lossen is het schip uitgerust met een speciale Lagendijk knuckle-boom kraan gemonteerd op een nieuw ontwikkelde beweging-gecompenseerd platform van Bargemaster, een Nederlands product. Met deze kraan met een capaciteit van vijf ton op 20 meter reikwijdte en een maximale hijshoogte van 35 meter kunnen relatief kleine pakketjes materieel veilig worden overgebracht naar een werkeiland of windturbine. De totale open deklengte bedraagt 500 m2. BUNKERS Het schip heeft een geïntegreerd bunkersysteem voor het overbrengen van vloeistoffen naar de platforms, waaronder: IMO type 2 chemicaliën ter ondersteuning van gasproductie (200 m3), methanol (60 m3), MEG (monoethyleneglycol) (50 m3). Om de betreffende vloeistoffen veilig in onderdeks gelegen tanks te kunnen vervoeren voldoen de tankindeling en de bijbehorende systemen aan de eisen van de International Een gas monopile van de NAM Barge Master met Lagendijk kraan Een Ampelmann aan het werk (niet die van de Kroonborg ) Cornelis Douwes

5 Code for the Construction and Equipment of Ships Carrying Dangerous Chemicals in Bulk. De tanks zijn gemaakt van Outokumpu roestvrij staal terwijl intrinsiek veilige pompen zijn geïnstalleerd van het bekende merk Per Gjerdrum. De Kroonborg is in dit opzicht te vergelijken met een chemicaliëntanker. Het schip is voorzien van een speciale Cold Start-Up Unit (CSU), bestaande uit hydraulisch aangedreven pompen waarmee onder hoge druk (425 bar) MEG kan worden geïnjecteerd in aardgasputten. Een nieuwe put staat onder hoge druk met drukken die variëren tussen 450 en 500 bar. Door die druk ontstaat kou die kan leiden tot verbrossing van de pijpen. Daarom wordt onder hoge druk warme antivries geïnjecteerd waardoor een nieuwe put veilig in gebruik kan worden genomen. De cold start-up installatie heeft een plaats gekregen onderdeks waardoor aan dek veel meer vrije ruimte aanwezig is. De installatie heeft zich tot nu toe al een aantal malen met groot succes bewezen en meerdere putten zijn weer opgestart. ZEEGEDRAG Het schip is speciaal ontworpen om een zo rustig mogelijk zeegedrag te hebben, aangezien het schip bedoeld is voor mensen zonder zeebenen. Deze stabiliteit wordt bereikt door de combinatie van de boegvorm (bijlboeg), de aandrijving en het DP systeem. De Kroonborg heeft een grote hoeveelheid software en sensoren aan boord om dynamische positionering mogelijk te maken, hiervoor is het Kongsberg DP2 systeem geïnstalleerd. Daarmee kan het schip op één locatie blijven liggen, met een afwijking van ongeveer 20 cm. Dankzij de Voith propellers die binnen milliseconden kunnen opstarten en stoppen, en het sensorensysteem kan het schip continu haar positie bepalen en waar nodig bijsturen. Horizontaal blijven liggen is natuurlijk net zo belangrijk als verticaal stabiel zijn. REDDINGMIDDELEN Naast de opbouw aan bakboordzijde bevindt de door SOLAS/IMO voorgeschreven Fast Rescue Craft (FRC), type Palfinger FRSQ 1000 A FRDC, terwijl aan stuurboordzijde zich een z.g. daughtercraft bevindt, type Palfinger FRSQ 700 A. Deze is geëquipeerd voor 15 personen en kan een maximale snelheid van 40 knopen bereiken. Deze DC wordt gebruikt voor stand by duties bij een eventueel tweede platform. Direct achter FRC en DC bevinden zich vier opblaasbare reddingvlotten, totaal acht. LEVEN AAN BOORD Na al deze technische informatie en achtergronden, vergeten we eigenlijk de opvarenden: zowel vaste bemanning van 20 personen als de maximaal 40 opstappers. Het schip moet voelen als een thuis, een plek waar men zich geborgen en relaxed voelt. De accommodatie voldoet aan de strengste eisen met betrekking tot de veiligheid en is zodanig ingericht dat men zich er plezierig voelt. Vanzelfsprekend is het schip voorzien van een uitgebreide fitnessruimte. Van een aantal Groningse kunstenaars zijn Kroonborg, kapitein en ops manager ex WBS ers NICO BENINK (GK 3817), MARINE OPERATIONS MANAGER KROONBORG Mooie herinneringen aan de school op Terschelling. Veel lol gehad tijdens de gebruikelijke introductie. Meegedaan met de HT-race, een zware tocht. Vriendschappen opgedaan met onder andere Robert Rustige en Bert Kleinbussink die mijn kamergenoten waren. Van begin af aan tot op heden ben ik werkzaam in de offshore met als functies bijvoorbeeld offshore platform technician, operations technician, operations supervisor. Vanuit mijn werk binnen het project raakte ik betrokken bij alles wat met de Kroonborg te maken had, van chemicaliën bunkerstation ontwerp en de daarbij behorende tender procedure, tot de inrichting van de mechanische werkplaatsen aan boord. Op het moment dat er vanuit de opdrachtgever een algemeen leidinggevende aan boord werd gezocht, ben ik daar ingestapt. Zo kom je toch nog aan het varen, 36 jaar na de WBS. Gerrit de Haan (links) en Nico Benink (rechts) Nico in het WBS roeiteam (2e van links) GERRIT DE HAAN (GK 3769) MASTER/SDPO KROONBORG Na het behalen van de benodigde diploma s en papieren was er weinig werk voor stuurlieden zonder ervaring, maar gelukkig kon ik na een maand of vier aanmonsteren in 1987 op de Agio (ex Breekade van de firma P.A. van Es en Co. te Rotterdam), gemanaged door de Belgische H.V.A. Coasting te Antwerpen. Zij hadden een tiental oude schepen met een sigaren-naam zoals Agio en Balmoral. Een oud (1973) en afgeleefd schip waarvan ik achteraf wel eens gedacht heb dat ze af moest zinken, maar toch nog gevaren tot 2003 waarna zij haar eind vond te Aliaga in Turkije. Regelmatig was er waterschade aan de lading. Op een reis van Finland naar Engeland, terwijl ik door het gangboord liep, keek ik ineens zo in het ruim. De lading cellulose was uitgezet en had de luiken deels open gedrukt. Er werd direct besloten de eerste de beste haven aan te lopen. Daar bleek dat er twee meter water in het ruim te stond, veroorzaakt door een gat in de bodemplaat onder de peilpijp van het ruim. Een brandblusboot heeft het water eruit gepompt. Nadat de lading was gelost werd het probleem opgelost door een bezemsteel in het gat te duwen en af te zagen en er vervolgens een cementen omkasting omheen te maken. Menig spant zat niet meer vast aan de huid etc. Uiteindelijk is de gehele vloot opgelegd vanwege het niet betalen van de gages. Toen had ik een paar maanden ervaring en kon direct aan de slag bij Spliethoff waar ik gedurende een viertal jaren de wereld rond heb gevaren. Naderhand overgestapt naar de bagger en de offshore waar ik in allerlei functies heb gevaren op THSD s (Trailing Hopper Suction Dredgers), kabelleggers, kraanschepen, steenstorters, enz. De heavy lifter Rambiz, met zijn vier punt mooring systeem en thrusters, was een bijzondere ervaring. Platformen positioneren, windmolens plaatsen, verzakte mobiele kraan oppakken, omgeslagen schip weer omgedraaid, sloopschepen op de wal zetten. Van klus naar klus achter een sleper en soms gecontroleerd achteruit. Een aantal jaren aan de wal gewerkt, in Nederland bij Feederlines en MCS/Nirint. In het buitenland bij nieuwbouw projecten en port captain in het Midden Oosten. Al met al, veel geleerd en leuke ervaringen opgedaan, zowel op zee in diverse functies als aan de wal. Met als hoogtepunt nu kapitein te mogen zijn op de Kroonborg. De Breekade als Agio het eerste schip van Gerrit Cornelis Douwes

6 Kroonborg met uitgeschoven Ampelmann verspreid over het schip een groot aantal foto s opgehangen. Aan boord zijn 20 tweepersoonsen 20 eenpersoonshutten. Vanzelfsprekend is er permanent wifi aan boord en is het schip uitgerust met twee dayrooms. De vaste bemanning is uitgebreid met een zogenaamde kok/camp boss, een medic, kraanoperator en een Ampelmann operator. De 1e stuurman is tevens SDPO en de twee 2e stuurlui zijn tevens DPO. Tevens bevindt zich aan boord een representant van de NAM, de Marine Operations Manager. De medic zorgt voor het medisch welzijn van de opvarenden, vervult tegelijkertijd het bedienen van de Ampelmann en is eveneens verantwoordelijk voor de QHSE. Een hotelmanager wordt in de offshore business een Camp Boss genoemd en is verantwoordelijk voor alles wat te maken heeft met voedsel en verblijf, niet alleen aan boord maar ook de lunch op het platform. BRUG De brug is opgedeeld in twee secties, vooruit alles wat te maken heeft met het gewone varen en achteruit alles met betrekking tot DP manoeuvres. Eekels heeft de complete elektrische installatie verzorgd, waaronder de schakel- en verdeelinrichtingen, brugconsole, twee DP consoles, GMDSS en aanverwante consoles, het alarm en monitoring systeem. De navigatie apparatuur is van SAM Electronics inclusief twee radars, 3 gyrocompassen, DGPS, AIS, Navtex en diverse communicatie apparatuur. Daarnaast werd door Kongsberg een extra nauwkeurige DGPS geleverd, geïntegreerd met een CyScan (gebaseerd op metingen door middel van lasers) en een RADius systeem (gebaseerd op metingen van gereflecteerde radarsignalen uit een aantal passieve transponders in de nabije omgeving). ONDERSCHEIDING De Koninklijke Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied, heeft ter gelegenheid van haar 100-jarig bestaan in 1998 de KNVTS Schip van het Jaar prijs ingesteld. De Schip van het Jaar prijs is geïnitieerd om de technische innovaties in de Nederlandse scheepsbouw te promoten. Deze prestigieuze prijs wordt ieder jaar toegekend en uitgereikt aan een, in technisch opzicht, innovatief schip dat in Nederland is ontworpen en grotendeels afgebouwd, in de brede betekenis van het woord. Elk jaar wordt een aantal schepen voor deze Jaarprijs genomineerd, waaruit tenslotte de prijs wordt toegekend aan het meest innovatieve ontwerp. In 2007 kreeg bijvoorbeeld het snelle schip Deo Volente de prijs, waaraan Cornelis Douwes ook aandacht schonk. In 2015 werden genomineerd voor deze prijs: het superjacht Equanimity, de crewtender Karina en deze Kroonborg, die de uiteindelijke winnaar werd. De originele Ampelmann (hier in Berlijn) ERVARINGEN De Kroonborg doet het nog beter dan verwacht, vertelt NAM-projectleider Haije Stigter. We hebben er nu zes maanden operationele ervaring mee en het vervoer van personeel en materieel met dit schip is beter, veiliger en efficiënter dan op welke andere wijze dan ook. We blijken dertig procent meer tijd op een platform te kunnen doorbrengen dan wanneer personeel met een helikopter wordt ingevlogen. De mensen die met het schip werken zijn stuk voor stuk enthousiast. EEN ZWITSERS ZAKMES In zo n Zwitsers zakmes zitten allemaal handige functies verstopt, die je nooit allemaal tegelijkertijd nodig hebt, maar die je wel ieder moment nodig kunt hebben. De Kroonborg heeft hetzelfde veelvoud aan handige eigenschappen. Dat maakt het schip uniek en innovatief. Een geweldig product van geheel Nederlandse bodem: de Kroonborg, een Zwitsers zakmes op zee!. Freerk Eggens µ Via Freerk Eggens/Wagenborg ü borgs-new-walk-work-vessel/#.vovialbhct8 Cornelis Douwes