MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP AROHM - AFDELING RUIMTELIJKE PLANNING AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT

Transcriptie

1 MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP AROHM - AFDELING RUIMTELIJKE PLANNING AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT EEN STEDELIJKE AGGLOMERATIE MET VIER VOORSTEDELIJKE KERNEN DE PINTE, DESTELBERGEN, EVERGEM, MERELBEKE EN RANDSTEDELIJKE ONTWIKKELINGEN LANGS KORTRIJKSESTEENWEG TE SINT-MARTENS-LATEM, BRUSSELSESTEENWEG TE MELLE EN ANTWERPSESTEENWEG TE LOCHRISTI VOORSTEL VAN AFBAKENING MENS EN RUIMTE, LID VAN GROEP PLANNING Studiegroep voor ruimtelijke, ecologische en sociale planning. Sint-Jakobsstraat Brugge 050/ / Waterloolaan Brussel 02/ / Brugge, augustus 2002 Dossiernummer : 99R61

2 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT - INHOUD Mens en Ruimte - I INHOUD 1. AFBAKENEN : WAT, WAAROM & HOE 3 2. PROCESVERLOOP 6 3. BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR STRUCTUURBEPALENDE ELEMENTEN OP GROOTSTEDELIJK NIVEAU DEELONDERZOEK HUISVESTING RUIMTELIJKE SCENARIO S VOOR HET WONEN BEVOLKINGSEVOLUTIE GEZINSEVOLUTIE KNELPUNT : ONTVOLKING EN EMIGRATIE VOORRAAD LANGS NIET-UITGERUSTE WEGEN DEELONDERZOEK BEDRIJVIGHEID BEDRIJVIGHEID OP DE BEDRIJVENTERREINEN BEDRIJVIGHEID BUITEN DE BEDRIJVENTERREINEN Verweven productiebedrijvigheid Kantoren Kleinhandel PLANNINGSCONTEXT RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN GEWESTPLAN GEMEENTELIJKE PLANNEN VAN AANLEG APA LOCHRISTI BPA S SECTORALE PLANNEN MONUMENTEN & LANDSCHAPPEN HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN LANDINRICHTINGSPROJECT LEIE EN SCHELDE RUIMTELIJKE BEHOEFTEN, TAAKSTELLINGEN EN MOGELIJKE GRENZEN BEHOEFTE INZAKE WONINGEN TAAKSTELLING 36

3 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT - INHOUD Mens en Ruimte - II BEHOEFTE AAN SPECIFIEKE WOONMILIEUS EN WONINGTYPES BEHOEFTE INZAKE BEDRIJVIGHEID TAAKSTELLING BEHOEFTE AAN GEDIFFERENTIEERDE BEDRIJVENTERREINEN BEHOEFTE GROOTSCHALIGE VOORZIENINGEN BEHOEFTE INZAKE (RAND)STEDELIJK (RECREATIEF) GROEN GRENZEN VANUIT HET BUITENGEBIED VISIE EN RUIMTELIJK CONCEPT VISIE RUIMTELIJK CONCEPT HYPOTHESE GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR UITWERKING DEELSTRUCTUREN EN INVULLING TAAKSTELLING GROENSTRUCTUUR UITGANGSPUNTEN GEWENSTE STRUCTUUR NADERE UITWERKING Groenpolen Stedelijke natuurelementen Randstedelijke groengebieden buiten de vier groenpolen STEDELIJKE LANDBOUWGEBIEDEN GEWENSTE WOON- EN LEEFSTRUCTUUR UITGANGSPUNTEN GEWENSTE STRUCTUUR INVULLING VAN DE TAAKSTELLING STRATEGISCHE WOONPROJECTEN DIFFERENTIATIE VAN DE WONINGVOORRAAD GEWENSTE STRUCTUUR BEDRIJVIGHEID UITGANGSPUNTEN GEWENSTE STRUCTUUR ACTUALISERING VAN DE TAAKSTELLING INVULLING VAN DE TAAKSTELLING 86

4 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT - INHOUD Mens en Ruimte - III DETAILLERING NIEUWE BEDRIJVENTERREINEN Regionaal bedrijventerrein R4 Merelbeke Regionaal bedrijventerrein R4/N70 Oostakker noord R4 N60 Wetenschapspark Zwijnaarde Don Bosco GEFASEERDE ONTWIKKELING BEDRIJVENTERREINEN VERKEERS- EN VERVOERSSTRUCTUUR UITGANGSPUNTEN GEWENSTE STRUCTUUR SCHEMATISCH VOORSTEL AFBAKENINGSLIJN ACTIEPLAN GLOBAAL OVERZICHT AFBAKENINGSLIJN PRINCIPES VOOR HET VOORSTEL VAN AFBAKENINGSLIJN MOTIVATIE AFBAKENINGSLIJN Algemeen Onderdelen van het voorstel van afbakeningslijn AANWIJZINGEN VOOR HET OPMAKEN VAN HET AFBAKENINGSPLAN KRACHTLIJNEN VAN HET AFBAKENINGSPLAN AFBAKENINGSLIJN GEBIEDEN SAMENHANGEND MET DE AFBAKENINGSLIJN BESTUURLIJK-ORGANISATORISCHE ACTIES 124

5 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT - INHOUD Mens en Ruimte - IV KAARTEN KAART 1 : BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR: ELEMENETEN VAN GROOTSTEDELIJK NIVEAU 10 KAART 2 : AFBAKENING RUIMTELIJKE SCENARIO S VOOR HET WONEN OP BASIS VAN STATISTISCHE SECTOREN 12 KAART 3 : SITUERING ONBEBOUWDE NIET-UITGERUSTE WOON(UITBREIDINGS)GEBIEDEN 16 KAART 4 : RUIMTELIJKE SITUERING BEDRIJVENTERREINEN VOLGENS PLANNEN VAN AANLEG 19 KAART 5 : BESTAANDE RUIMTELIJK-ECONOMISCHE STRUCTUUR 22 KAART 6 : HUIDIG GEWESTPLAN 27 KAART 7 : RELEVANTE BIJZONDERE PLANNEN VAN AANLEG 32 KAART 8 : RELEVANTE BESCHERMINGSBESLUITEN 35 KAART 9 : OVERZICHT GRENSSTELLENDE ELEMENTEN VAN HET BUITENGEBIED 46 KAART 10 : SYNTHESE GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR 54 KAART 11 : GROOTSTEDELIJKE GROENSTRUCTUUR 56 KAART 12 : VOORSTEL VAN AFBAKENING GROENPOOL GENTBRUGSE MEERSEN - DAMVALLEI 60 KAART 13 : GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR STADSLANDSCHAPSPARK GENT - DE PINTE 61 KAART 14 : GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR KALEVALLEI EVERGEM 64 KAART 15 : GEWENSTE NEDERZETTINGSSTRUCTUUR 67 KAART 16 : ACTIES WONEN STEDELIJKE AGGLOMERATIE 74 KAART 17 : ACTIES WONEN VOORSTEDELIJKE KERN DESTELBERGEN 75 KAART 18 : ACTIES WONEN VOORSTEDELIJKE KERN EVERGEM 76 KAART 19 : ACTIES WONEN VOORSTEDELIJKE KERN DE PINTE/HOOG LATEM 77 KAART 20 : ACTIES WONEN ANTWERPSESTEENWEG LOCHRISTI 78 KAART 21 : ACTIES WONEN VOOSTEDELIJKE KERN MERELBEKE 79 KAART 22 : GEWENSTE STRUCTUUR BEDRIJVIGHEID 85 KAART 23 : INVULLING VAN DE TAAKSTELLING 88 KAART 24 : DETAIL REGIONAAL BEDRIJVENTERREIN R4 MERELBEKE 91 KAART 25 : DETAIL REGIONAAL BEDRIJVENTERREINO R4/N70 OOSTAKKER NOORD 92 KAART 26 : DETAIL R4 N60 WETENSCHAPSPARK DON BOSCO 93 KAART 27 : GEWENSTE VERKEERS- EN VERVOERSSTRUCTUUR 101 KAART 28 : SCHEMATISCH VOORSTEL AFBAKENINGSLIJN 103 KAART 29 : ACTIEPLAN 112 KAART 30 : VOORSTEL VAN AFBAKENINGSLIJN OP GEWESTPLAN 118 KAART 31 : VOORSTEL VAN AFBAKENINGSLIJN OP LUCHTFOTO 119 KAART 32 : OP TE MAKEN GEWESTELIJKE RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN 123

6 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT - INHOUD Mens en Ruimte - V TABELLEN TABEL 1 : BEVOLKINGSEVOLUTIE PER RUIMTELIJK SCENARIO 13 TABEL 2 : GEZINSEVOLUTIE PER RUIMTELIJK SCENARIO 13 TABEL 3 : ABSOLUUT MIGRATIESALDO NAAR LEEFTIJDSCATEGORIE EN GEMEENTE 14 TABEL 4 : AANTAL KAVELS IN NIET-UITGERUSTE ONBEBOUWDE GEBIEDEN > 0,5 HA (TOESTAND 1/1/2000) 15 TABEL 5 : INVENTARIS BEDRIJVENTERREINEN 18 TABEL 6 : BPA S DIE NATUURLIJKE EN AGRARISCHE STRUCTUREN EN LANDSCHAPPELIJKE ELEMENTEN VASTLEGGEN. 29 TABEL 7 : BPA S DIE DE INRICHTING VAN WOONUITBREIDINGSGEBIEDEN VASTLEGGEN. 29 TABEL 8 : BPA S DIE DE AANLEG VAN BEDRIJVENTERREINEN IN AFWIJKING VAN HET GEWESTPLAN VASTLEGGEN. 31 TABEL 9 : OVERZICHT BESCHERMINGSBESLUITEN 33 TABEL 10 : OVERZICHT HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN 34 TABEL 11 : LOCATIETYPEN, KANTORENMILIEUS EN NA TE STREVEN KARAKTERISTIEK. 40 TABEL 12 : DEMOGRAFISCHE VARIABELEN IN RELATIE TOT HUISVESTING 66 TABEL 13 : POTENTIES BUITEN HET WOONGEBIED 69 TABEL 14 : INVULLING VAN DE TAAKSTELLING 71 TABEL 15 : AMBITIENIVEAUS (HERPROFILERING) VOOR BESTAANDE REGIONALE BEDRIJVENTERREINEN 81 TABEL 16 : VOORSTEL VOOR DE AMBITIENIVEAUS VAN TERREINEN UIT DE 19 E EEUWSE GORDEL (NIET LIMITATIEF) 81 TABEL 17 : VOORSTEL VOOR DE ONTWIKKELINGSRICHTING VAN DE NOG NIET AANGESNEDEN BESTAANDE REGIONALE BEDRIJVENZONES 82 TABEL 18 : AFBAKENING BESTAANDE KLEINHANDELSZONES OP STEDELIJK NIVEAU 83 TABEL 19 : BIJKOMENDE KLEINHANDELSZONES OP GROOTSTEDELIJK NIVEAU 83 TABEL 20 : GEDIFFERENTIEERDE NIEUWE LOCATIES MET CRITERIA 84 TABEL 21 : NIET TE ONTWIKKELEN DELEN VAN BEDRIJVENTERREINEN 84 TABEL 22 : ACTUALISERING VAN DE TAAKSTELLING 86 TABEL 23 : INVULLING VAN DE TAAKSTELLING 87 TABEL 24 : TIJDSFASERING UITBOUW R4 I.F.V ACTIEPLAN BEDRIJVIGHEID 99 TABEL 25 : ACTIEPROGRAMMA UIT TE VOEREN DOOR VLAAMS GEWEST 107 TABEL 25 : ACTIEPROGRAMMA UIT TE VOEREN DOOR OVERIGE INSTANTIES (NIET LIMITATIEF) 111

7 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 1 DOEL VAN HET EINDRAPPORT In uitvoering van de bindende bepalingen van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen worden de stedelijke gebieden afgebakend om er ruimte te voorzien voor wonen, werken, groen, recreatie en andere stedelijke activiteiten (overeenkomstig de doelstelling bundeling van acitiviteiten). In opdracht van AROHM is een voorstel van afbakening uitgewerkt voor het grootstedelijk gebied Gent. Deze opdracht is uitgevoerd door studiegroep Mens & Ruimte en Cibe, centrum voor overheidscommunicatie. Het voorliggende document Voorstel van afbakening, is het eindrapport van de studieopdracht. In dit document zijn aanpassingen gebeurd op basis van de bespreking in het projectteam van 2 juli Het wordt nu voorgelegd aan de betrokken gemeentebesturen en aan de provincie zodat zij er hun standpunt kunnen over bepalen. Deze standpunten zullen samen met het voorstel van afbakening aan minister Van Mechelen, bevoegd voor de Ruimtelijke Ordening, worden voorgelegd in functie van een beslissing over het opmaken van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. Het voorstel van afbakening krijgt immers zijn juridische vertaling door de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan. In opdracht van de minister zal een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) worden uitgewerkt om de afbakeningslijn en de acties van gewestelijk niveau verordenend vast te leggen. Het GRUP zal dan onderworpen worden aan een openbaar onderzoek dat nog voorafgegaan wordt door een plenaire vergadering. De betrokken gemeenten en de provincie worden op de plenaire vergadering uitgenodigd en kunnen daar een advies formuleren. Tijdens het openbaar onderzoek (90 dagen) wordt het plan ter inzage gelegd aan de bevolking met de mogelijkheid om bezwaren kenbaar te maken. Ook de gemeentebesturen en de provincie kunnen hun advies uitbrengen tijdens het openbaar onderzoek. Het Voorstel van afbakening is het resultaat van een intensief overleg tussen de gemeentelijke, de provinciale en de Vlaamse overheid. Doel van deze samenwerking was te komen tot een voorstel dat zoveel mogelijk door alle betrokken besturen gedragen wordt. In geen geval werd met de samenwerking een nieuwe bestuurlijke entiteit beoogd. Het afbakeningsproces is in eerste instantie opgestart (april 1999) met de zes gemeenten die in het indicatief gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen genoemd zijn als mogelijk onderdeel van het grootstedelijk gebied : Gent, Destelbergen, De Pinte, Evergem, Melle en Merelbeke. Omwille van de rol die delen van de gemeenten Lochristi en Sint-Martens-Latem spelen voor het stedelijk gebied zijn zij in de loop van het proces (begin 2001) bij het overleg betrokken. De afbakening van het zeehavengebied van Gent is geen onderdeel van deze opdracht en volgt uit een afzonderlijk afbakeningsproces. Er zijn uiteraard wel een aantal raakvlakken o.a. wat bedrijvigheid betreft. Die worden dan ook vermeld.

8 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 2 STRUCTUUR VAN HET EINDRAPPORT Het eindrapport Voorstel van afbakening geeft niet alleen het voorstel van afbakeningslijn met het actieplan weer. Het bevat ook een samenvatting van alle gehouden deelonderzoeken en voorbereidende nota s. Het eerste hoofdstuk geeft aan wat het nut is van een afbakeningsproces en wat hierin de rol is van de Vlaamse overheid en de betrokken gemeenten. Het tweede hoofdstuk geeft een overzicht van de methodiek en het gehouden en nog te volgen proces. In het derde hoofdstuk - de synthese van de bestaande ruimtelijke structuur - worden de structuurbepalende elementen die functioneren op grootstedelijk niveau weergegeven. Deze elementen worden kort toegelicht. Daarnaast worden de belangrijkste elementen uit de deelonderzoeken huisvesting en bedrijvigheid toegelicht. In een vierde hoofdstuk wordt de planningscontext weergegeven (ruimtelijk structuurplan Vlaanderen, de relevante plannen van aanleg en sectorale plannen Het vijfde hoofdstuk worden de bevindingen uit de opgegeven taakstellingen van de Vlaamse overheid neergeschreven en becommentarieerd, evenals de grensstellende elementen van het buitengebied. Hoofdstuk zes omvat het uitwerken van een visie met basisdoelstellingen en wordt een globaal concept op de ruimtelijke elementen van het grootstedelijk gebied Gent weergegeven, samengevat in een hypothese van gewenste ruimtelijke structuur. In het zevende hoofdstuk wordt het ruimtelijk concept verder uitgewerkt naar de onderscheiden deelstructuren wonen, bedrijvigheid, groen en verkeer. Voor elk van de deelstructuren wordt op basis van de concepten een gewenste ruimtelijke structuur uitgetekend en wordt de taakstelling of behoeften ingepast in de gewenste structuren. Het achtste hoofdstuk geeft het actieprogramma weer en het voorstel van afbakeningslijn. Deze wordt op kaart en luchtfoto uitgetekend. Daarnaast worden enkele suggesties gedaan voor mogelijke begeleidende acties inzake de op te maken ruimtelijke uitvoeringsplannen.

9 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte AFBAKENEN : WAT, WAAROM & HOE Wat is een stedelijk gebied en welke voordelen biedt opname in een stedelijk gebied? Stedelijke gebieden zijn de plekken waar vandaag reeds een omvangrijke woonfunctie, een relatief hoge bouwdichtheid en een hogere concentratie aan stedelijke en economische voorzieningen en activiteiten aanwezig zijn. Stedelijke gebieden zijn ook de plekken waar ruimtelijke mogelijkheden zijn of gecreëerd kunnen worden voor een kwaliteitsvolle ontwikkeling van wonen, nieuwe economische en stedelijke activiteiten. Het grootstedelijk gebied Gent bestaat uit delen van de gemeenten De Pinte, Destelbergen, Evergem, Gent, Lochristi, Melle, Merelbeke en Sint-Martens-Latem. Wat betekent dit nu voor deze gemeenten? Stedelijkheid wordt soms negatief onthaald, als het verdwijnen van groen en open ruimte, het inplanten van ongewenste sociale woningen, misplaatste grootschaligheid. Vooral randgemeenten kunnen in het stedelijk gebied een uitbreiding van de stad zien met alle negatieve beelden die dit oproept. Behoren tot het stedelijk gebied en wonen in het stedelijk gebied bieden nochtans een aantal voordelen. Het beleid binnen de stedelijke gebieden mag niet verengd worden tot inbrengen van nieuwe woongelegenheden en bijkomende bedrijventerreinen. Versterking van het stedelijk gebied betekent ook kwaliteit inbrengen op vlak van woonomgeving, groenvoorziening, verkeersafwikkeling en bereikbaarheid, Het houdt ook een sturing in van de sterke dynamiek die wordt vastgesteld in de randgemeenten en in het buitengebied. Behoren tot het stedelijk gebied biedt bv. volgende perspectieven: - Er wordt een samenhangend beleidskader ontwikkeld voor het gehele gebied met duidelijke afspraken en taken. - Stimulansen om bv. via strategische projecten onderbenutte en verwaarloosde plekken (spoorwegterreinen, leegstaande bedrijfscomplexen, ) opnieuw te gebruiken voor stedelijke ontwikkeling. Wanneer het gaat om acties van Vlaams belang (bv. strategisch stedelijk project of het realiseren van een regionaal bedrijventerrein) zal de Vlaamse overheid een trekkersrol opnemen. - De uitbouw van een hoger en kwaliteitsvoller aanbod aan openbaar vervoer. In het buitengebied is dit door de grotere spreiding niet te realiseren. Naast prioriteit bij de uitbouw is bv. uitbreiding van het stadstarief tot het hele stedelijk gebied mogelijk. Het afbakeningsproces bepaalt echter niet welke vorm van openbaar vervoer (bus, tram,..) gewenst is. Dit is een taak voor het mobiliteitsbeleid. Het afbakeningsproces zorgt alleen voor de nodige afstemming tussen de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen en mobiliteit. - Een stedelijk gebied kan een grotere verscheidenheid en een hogere kwaliteit van voorzieningen aanbieden. - De realisatie, bv. via het uitwerken van projecten, van verschillende en vernieuwende types van woningen gericht op de wijzigende gezinstypes. Aandachtspunten daarbij zijn het verhogen van de woonkwaliteit en het versterken van het woonweefsel. - Aan wonen in het stedelijk gebied kunnen financiële stimuli gekoppeld worden, bv. premies, subsidies, fiscale voordelen. Stedelijk wonen betekent in elk geval beperkte kosten voor verplaatsingen door het hoog aanbod aan allerhande voorzieningen (sport, openbaar vervoer, vorming, cultuur).

10 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte Aandacht voor (ondersteuning bij?) het vrijwaren en uitbouwen van groene ruimtes, bossen en ruimte voor recreatie in en rond het stedelijk gebied (parken, stadsbossen, stukken natuurreservaat, ). Hogergenoemde mogelijkheden rond de uitbouw van voorzieningen, openbaar vervoer, hergebruik van onderbenutte plekken, creëren van een hogere woonkwaliteit voor verschillende bevolkingsgroepen volgen uit de uitvoering van het stedelijk gebiedbeleid. In het buitengebied zal het accent veeleer liggen op maximale vrijwaring van landbouw en natuur en vermijden van uitzwerming van functies vanuit het stedelijk gebied. Er is niet alleen een duidelijk verschil in ruimtelijk beleid tussen het buitengebied en de stedelijke gebieden. Ook binnen een stedelijk gebied is er ruimte voor variatie. Het is geen zwart-witbenadering. Verschillende delen en kernen binnen éénzelfde stedelijk gebied kunnen eigen ontwikkelingen kennen. De verschillende kernen in een stedelijk gebied moeten bv. hun eigen identiteit behouden. Dit betekent onder meer dat niet overal dezelfde dichtheid van woningen zal aangehouden worden en er onderscheid gemaakt wordt tussen de meer centrale delen en de randstedelijke delen. Waarom moet het stedelijk gebied afgebakend worden? Welke meerwaarde kan een afbakeningsproces nu bieden? Welke elementen kan de afbakening aanreiken om de voordelen van het stedelijk gebied te realiseren? Het afbakeningsproces moet aangeven tot waar het stedelijk gebied juist reikt. Dat betekent niet alleen het tekenen van een harde lijn. Even belangrijk is de vraag wat het begrip stedelijk gebied inhoudt en hoe dat ruimtelijk vertaald kan worden in concrete acties. Het doel van de afbakening is aan te geven waar een beleid van groei, concentratie en verdichting gewenst is en welke gebieden gevrijwaard moeten blijven van stedelijke ontwikkelingen. Het eindresultaat van het afbakeningsproces is het vastleggen van een afbakeningslijn voor het stedelijk gebied in een afbakeningsplan en het opstellen van een actieprogramma om het stedelijk gebiedbeleid te realiseren. De meerwaarde van de afbakening ligt juist in de combinatie afbakeningslijn en actieprogramma. De afbakeningslijn geeft aan waar stedelijke ontwikkelingen gewenst zijn. Vanuit de optie ontwikkelingen te stimuleren en concentreren binnen de stedelijke gebieden is een taakstelling opgelegd. Er wordt onderzocht hoe deze taakstelling gerealiseerd kan worden binnen een afbakeningslijn. Doel van de afbakeningslijn is ook het vrijwaren van waardevolle open gebieden en het vermijden dat het stedelijk gebied uitdeint. Dit houdt in dat naast het stedelijk patroon ook de waardevolle agrarische, natuurlijke en landschappelijke elementen worden aangegeven die best behouden blijven en versterkt worden. Dit zijn grensstellende elementen vanuit de agrarische, landschappelijke en natuurlijke structuur, stedelijke open ruimtes en landbouweilanden in stedelijke gebieden. De afbakeningslijn wordt onderbouwd door een actieprogramma. De acties zijn noodzakelijk om het stedelijk gebied ruimtelijk in te vullen. Mogelijke acties om het stedelijk beleid op het terrein waar te maken zijn bv. herbestemming door de Vlaamse overheid van gebieden om woonzones, bedrijventerreinen of groengebieden te realiseren. Een actie kan ook zijn het opstarten van een strategisch project inzake wonen.

11 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 5 Het actieprogramma is het ruimtelijk kader waarop andere beleidsdomeinen hun beleid kunnen afstemmen. Het actieprogramma geeft de projecten van de Vlaamse overheid aan. Het is daarbij de bedoeling dat ook de inspanningen van de andere overheden (andere beleidsdomeinen en bestuursniveau s) zich richten op een actief stedelijk beleid. Dit betekent bv. prioriteit bij de versterking van het openbaar vervoer, bij financiële stimuli (premies, subsidies ). Kunnen gemeenten die worden opgenomen in het stedelijk gebied zelf nog een ruimtelijk beleid uitstippelen? Opname in het stedelijk gebied betekent niet dat geen gemeentelijk ruimtelijk beleid meer kan gevoerd worden of dat de centrale gemeente het beleid bepaalt in de randgemeenten. Het afbakeningsproces doet alleen uitspraak over zaken van grootstedelijk belang, bv. regionale bedrijventerreinen. De lokale problematiek, bv. lokale bedrijventerreinen, zonevreemde bedrijven, verdichtingsmogelijkheden voor wonen, blijft de verantwoordelijkheid van de gemeente. Deze wordt uitgewerkt in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Natuurlijk zal er een wisselwerking zijn. Inzichten van het ene proces kunnen worden ingebracht in het andere proces. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan kan elementen aangeven die belang hebben op grootstedelijk niveau. Anderzijds zal het resultaat van de afbakening de richting aangeven voor de ruimtelijke elementen van bovenlokaal belang. Het voorstel van afbakening bepaalt dus mee de planningscontext voor de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen. Gemeenten die slechts gedeeltelijk worden opgenomen in het stedelijk gebied behouden bovendien een deel buitengebied. Daar heeft de gemeente een belangrijke planningstaak, met inbegrip van de woonprogrammatie, lokale bedrijvigheid en andere elementen van het lokale beleid voor het buitengebied.

12 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte PROCESVERLOOP Methodiek : 4 stappen Het afbakeningsproces verliep in vier stappen. Een eerste stap beschreef de bestaande ruimtelijke structuur en de rol van het stedelijk gebied in de bestaande en gewenste ruimtelijke structuur van Vlaanderen. Heeft het stedelijk gebied, bij voorbeeld omdat er een haven of een universiteit is, een rol te spelen voor het hele Vlaamse gewest? Is er een internationale uitstraling? De tweede stap stelde de grenzen vanuit de natuurlijke, agrarische en landschappelijke structuur aan de stedelijke ontwikkeling en ging na wat de taakstellingen zijn voor het stedelijk gebied vanuit het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (aantal nieuwe woningen en aantal hectaren bedrijventerreinen). In de derde stap werd een hypothese opgemaakt over de gewenste ruimtelijke structuur van het stedelijk gebied. Wat is de visie op de ontwikkeling van het stedelijk gebied? De vierde stap was het ontwerp van afbakening met concrete acties voor het ruimtelijk beleid. Dit ontwerp bevat een afbakeningslijn of -gebied met een overzicht van de bijhorende maatregelen en acties om de hypothese te realiseren. Samenwerking tussen gemeenten, provincie en gewest Afbakeningsprocessen zijn opgezet als samenwerkingsvorm tussen de drie bestuursniveaus. Doelstellingen van deze samenwerking zijn: - Maximaal streven naar consensus tussen de drie bestuursniveaus (gewest, provincie, gemeenten) over het voorstel van afbakening (lijn en actieprogramma). - Verkrijgen van het engagement van de drie partners tot het uitvoeren van het actieprogramma. - Het op elkaar afstemmen van de lopende planningsprocessen van gemeenten, provincie en gewest. - Het informeren van alle belanghebbenden en van de ruime bevolking over de voorliggende opties met het oog op het verkrijgen van een bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak voor het stedelijk gebiedbeleid. Concreet werd gewerkt met een projectteam, een overleggroep, informatievergaderingen en nieuwsbrieven. Het projectteam was de motor van het afbakeningsproces. Het bespreekt tussentijdse documenten, bereidt de overleggroep voor en bespreekt het voorstel van afbakening. Het projectteam bestond uit ambtelijke en bestuurlijke afgevaardigden van de drie bestuursniveaus, de opdrachthouders Mens & Ruimte en CIBE en de opdrachthouders van de gemeentelijke structuurplannen. Ad hoc werd het projectteam uitgebreid met deskundigen of maatschappelijke actoren voor thematische besprekingen. De overleggroep toetste afgeronde plandocumenten. De overleggroep bestond uit een beperkte afvaardiging van het projectteam, ambtelijke vertegenwoordigers van de drie beleidsniveaus en afgevaardigden van de georganiseerde bevolking op grootstedelijk niveau (maatschappelijke actoren en belangengroepen). Waar nodig werd rechtstreeks en bilateraal overlegd.

13 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 7 Op cruciale momenten werden informatievergaderingen voor gemeenteraad, provincieraad, gemeentelijke stuurgroepen structuurplanning en de ruime bevolking georganiseerd. De nieuwsbrief verspreidde informatie op ruime schaal. Wat de afbakeningsprocessen in geen geval beoogden is een nieuwe bestuurlijke entiteit. Doel van de samenwerking is tot een afbakening te komen die gedragen wordt door de drie partners. Vrijwillige samenwerking tussen gemeenten op basis van gelijkheid moet wel kunnen. Van de gemeenten werd daarbij meer gevraagd dan klankbord zijn. In het projectteam werd de afbakening samen met de gemeenten vormgegeven. Belangrijk was dat de gemeenten enerzijds aangaven wat mogelijkheden en behoeften waren en anderzijds hun eigen beleid ook afstemden op het grootstedelijk gebied. Verloop van het afbakeningsproces grootstedelijk gebied Gent In de periode juni juni 2000 werd de bestaande ruimtelijke structuur en enkele thema s (wonen, bedrijvigheid en grensstellende elementen van het buitengebied) onder de loep genomen. Het overleg over de afbakening werd daarna stilgelegd omwille van de gemeente- en provincieraadsverkiezingen in het najaar van Deze eerste onderzoeksnota s leerden ons ook dat het afbakeningsproces moest verruimd worden met twee gemeenten (Lochristi en Sint-Martens-Latem), voornamelijk in functie van de taakstelling wonen, het grootstedelijkgroen en de bestaande structuur van twee stedelijke invalswegen (Kortrijksesteenweg en Antwerpsesteenweg), waaronder de kleinhandel. Begin 2001 werd in een discussienota een eerste proeve van gewenste ruimtelijke structuur en voorstel van afbakeningslijn gepresenteerd. Deze discussienota werd in de loop van 2001 grondig besproken met alle betrokken partners en leidde tot het opstellen van een actieprogramma in oktober Dit actieprogramma werd opnieuw grondig bediscussieerd in de daarop volgende maanden. In de loop van de maand april-mei-juni 2002 volgde ten behoeve van de ruime bevolking en alle betrokkenen in de verschillende besturen een ruime informatieronde over het ontwerp van afbakening. De reacties hieruit werden besproken op het projectteam van 2 juli 2002 en in voorliggend voorstel van afbakening verwerkt.

14 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR 3.1. STRUCTUURBEPALENDE ELEMENTEN OP GROOTSTEDELIJK NIVEAU De bestaande ruimtelijke structuur kan aan de hand van de volgende structuurbepalende elementen beschreven worden : Kernstad : historische kern, zeer dens en verstedelijkt gebied, centrum van handel, diensten, toerisme, onderwijs en medische verzorging. 19 de eeuwse Gordel : arbeiderswijken, zeer dicht bebouwd gebied van matige bouwfysische en ruimtelijke kwaliteit rondom de kernstad, daterend uit 19 de eeuw, rond St-Pieters-Station begin 20 ste eeuw en beter van kwaliteit. Stedelijke wijken : brede stadsrand (Mariakerke, Wondelgem, Sint-Amandsberg Gentbrugge, Zwijnaarde, Sint-Denijs-Westrem) met lagere bebouwingsdichtheid en sterke verweving van functies. Perifere woonkernen : grotere zelfstandig functionerende woonkernen met een sterke functionele band met de kernstad (vb. woon-school en woon-werkrelaties). Een aantal zijn quasi morfologisch vergroeid zijn met de stedelijke agglomeratie (Oostakker, Lochristi, Melle en Merelbeke). Heusden, Destelbergen, De Pinte, Sint-Martens-Latem, Drongen, Lovendegem en Evergem blijven op dit ogenblik gescheiden van het stedelijk bebouwde weefsel. Deze woonkernen kenmerken zich door open verkavelingen in het groen (suburbanisatieproces vanaf zestiger jaren). Sommige kernen hebben een goede spoor- of tramverbinding met de kernstad (Merelbeke, Melle, De Pinte, Drongen, Evergem). Zeehavengebied : gebied zich als één lange strook uitstrekkend aan weerszijden van het Kanaal Gent- Terneuzen, ontsloten door de R4, Ringvaart en spoorwegen. De haven kent een sterk industrieel karakter. Steenwegen : radiaal wegenpatroon met een belangrijke commerciële en tewerkstellingsfunctie. Een uitzwerming van baanwinkels doet zich vooral voor langs de Kortrijkse-, de Antwerpse- en de Brusselsesteenweg. Deze steenwegen lopen met hun lineair winkelpatroon door tot ver buiten de kernstad. Natuurlijke delta : de valleigebieden van Kale, Leie, Schelde en Moervaart. Scheldevallei : vrijwel onbebouwd gebied, maar zowel de Bovenschelde (Merelbeke) als de Benedenschelde (Gentbrugse Meersen) is landschappelijk niet overal even gaaf gebleven. Leievallei : zeer complex en grillig gebied, doorsneden door de E40 en de spoorlijn Gent - Brugge. maar toch nog een aaneengesloten meersengebied langs een meanderende Leie. In de Leievallei zijn ook de Blaarmeersen gelegen, een toeristisch-recreatieve pool met een grootstedelijke uitstraling. Kalevallei : loopt langsheen Vinderhoute over Evergem van de westelijke kant van de Kanaalzone naar de oostelijke kant in de Moervaartdepressie. Een groot deel van de vallei is opgehoogd voor industriële doeleinden (industrieterrein Ringvaart Wondelgem en Evergem) of bestaat uit (historische) bossen. Straatdorpenlandschap : een vrij vlak landbouwgebied gecompartimenteerd door lintbebouwing en serreteelt ten noorden van Gent. Land van Rhode : onderdeel van het Schelde-Denderinterfluvium met grondgebonden landbouw en kleine kernen langs kleine beekvalleien en een sterk versnipperde bosstructuur.

15 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 9 Voormalig Scheldeveld : Tussen Leie en Schelde oorspronkelijk woeste gronden, in de 18de eeuw bebost, maar in de 19de eeuw terug ontgonnen, waardoor een vrij regelmatig perceelspatroon is ontstaan met rechtlijnige, lokale wegen die gedeeltelijk samenvallen met dreven. Gedeeltelijk als landschap beschermd met veel verspreide bebouwing en kasteelparken. Tuinbouwgebied : concentratie glastuinbouw ten oosten van Gent. Er doet zich een noordwaartse tendens voor in de richting van Lochristi. Stationsomgeving Sint-Pieters en Dampoort : knooppunten van spoorwegen, stad- en streekvevoer binnen het stedelijk weefsel, volwaardige IC-stations met een hogere rangorde voor Sint-Pietersstation. Autogerichte activiteitenketen langs de E40 : - industrieterrein te Drongen - Flanders Expo; - industrieterreinen nabij de verkeerswisselaar E40/E17; - Kantorenzone te Zwijnaarde (Tramstraat); - Universitair Ziekenhuis; - kantoorontwikkeling te Merelbeke (Axxess); - Nieuwe Campus Veeartsenij te Merelbeke; - Bedrijventerrein te Kwatrecht.

16 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 10 KAART 1 : BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR: ELEMENETEN VAN GROOTSTEDELIJK NIVEAU

17 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte DEELONDERZOEK HUISVESTING RUIMTELIJKE SCENARIO S VOOR HET WONEN In het deelonderzoek huisvesting werd het demografisch profiel van het stedelijk gebied onderzocht en het huidig juridisch aanbod aan bouwgronden. Om een inschatting te maken van het toekomstig profiel was het noodzakelijk een voorlopige en hypothetische afbakening van het stedelijk gebied op te stellen op basis van de begrenzingen van de statistische sectoren. Er werden hierbij drie ruimtelijke scenario s ontworpen die een indicatief beeld geven voor de ruimtelijke (woon)ontwikkeling van het stedelijk gebied: - Scenario 1: Concentratiescenario met kernen in het buitengebied In het concentratiescenario wordt gestreefd naar een compacte centrumstad met daar rond losse kernen in het buitengebied. Dit houdt consequenties in naar woondifferentiatie die vooral betrekking zal hebben op dichtheid (hoge woondichtheden): concentratie van de groei van het wonen op een beperkte oppervlakte. Concentratie biedt evenwel ook mogelijkheden voor het verhogen van het draagvlak (economisch, sociaal-cultureel, voorzieningen) van de stad. De kernen De Pinte, Sint-Martens-Latem, Drongen, Evergem, Oostakker, Lochristi, Heusden, Destelbergen, Melle en Merelbeke worden in dit scenario niet opgenomen. Dit scenario sluit het meest aan bij de huidige stedelijke agglomeratie van Gent. - Scenario 2: Clustervormige groei Dit ontwikkelingsscenario situeert zich tussen het concentratiescenario met kernen in het buitengebied en de conglomeratieve groei. Hieronder wordt het centrale stadsgedeelte verstaan plus de daaromheen aanwezige min of meer aansluitende bebouwing. In de clustervormige groei worden een aantal kernen wel en een aantal kernen niet opgenomen in het stedelijk gebied van Gent. De kernen die in het stedelijk gebied worden opgenomen sluiten ruimtelijk gezien vandaag reeds sterk aan bij Gent. Het gaat met name over de kernen De Pinte, Sint-Martens-Latem, Melle, Merelbeke, Destelbergen, Oostakker en Evergem. - Scenario 3: Conglomeratieve groei In dit scenario vervloeien de afzonderlijke kernen tot een stedelijke regio waarin grote stukken land of open ruimte (bewust) worden uitgespaard. Er treedt als het ware een inversie op van stad en land waarbij grote stukken land zoals valleigebieden, grote delen aaneengesloten landbouwland niet meer in een landelijke context maar in een stedelijke context komen te liggen. Hierdoor ontstaat een vermenging tussen dorpse, landelijke bebouwing en bebouwing met een stedelijke aanblik. De kernen die in dit scenario in het stedelijk gebied van Gent opgenomen worden, zijn De Pinte, Sint- Martens-Latem, Drongen, Evergem, Oostakker, Lochristi, Heusden, Destelbergen, Melle en Merelbeke.

18 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 12 KAART 2 : AFBAKENING RUIMTELIJKE SCENARIO S VOOR HET WONEN OP BASIS VAN STATISTISCHE SECTOREN

19 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte BEVOLKINGSEVOLUTIE Uit tabel 1 blijkt dat de bevolking van het grootstedelijk gebied Gent sinds 1981 voortdurend afneemt 1, onafhankelijk van de gekozen scenario voor het gebied. Deze afname is frappanter naarmate de afbakening voor het grootstedelijk gebied enger is. Dit is te verklaren vanuit het sterk negatief migratiesaldo van de stad Gent dat bij een enge afbakening van het stedelijk gebied veel minder kan gecompenseerd worden door het positief migratiesaldo van de zeven overige gemeenten van het gebied. EVOLUTIE BEVOLKING PER RUIMTELIJK SCENARIO EVOLUTIE RUIMTELIJK SCENARIO ,4 % RUIMTELIJK SCENARIO ,9 % RUIMTELIJK SCENARIO ,7 % TABEL 1 : BEVOLKINGSEVOLUTIE PER RUIMTELIJK SCENARIO Bron : NIS + eigen berekeningen GEZINSEVOLUTIE Het aantal gezinnen van het grootstedelijk gebied daarentegen, kent sinds 1981 een voortdurende toename (tabel 2). Gezien de bevolkingsafname in dezelfde periode is er duidelijk sprake van een gezinsverdunning, die grotendeels te verklaren is door de vergrijzing van de bevolking. Door ontbinding van het huwelijk bij het overlijden van de partner, wordt de overlevende dikwijls gedwongen om verder alleen door het leven te gaan. Hiernaast is er nog de stijgende trend bij de jongeren van het voorhuwelijks alleen wonen. EVOLUTIE GEZINNEN PER RUIMTELIJK SCENARIO EVOLUTIE RUIMTELIJK SCENARIO ,6 % RUIMTELIJK SCENARIO ,6 % RUIMTELIJK SCENARIO ,7 % TABEL 2 : GEZINSEVOLUTIE PER RUIMTELIJK SCENARIO Bron : NIS + eigen berekeningen KNELPUNT : ONTVOLKING EN EMIGRATIE Volgende tabel geeft een overzicht van de totale migratiesaldi (= inwijkingen - uitwijkingen) over de periode , per gemeente van het grootstedelijk gebied en per leeftijdscategorie. In de laatste kolom is een som gemaakt van deze migratiesaldi. Uit de tabel valt te concluderen dat behalve Gent alle andere gemeenten van het grootstedelijk gebied (globaal gezien) een positief migratiesaldo kennen, maar dat dit positief saldo niet voldoende blijkt om het sterk negatief migratiesaldo van de stad Gent te compenseren. 1 Volledigheidshalve moet worden vermeld dat uit recente studies blijkt dat deze trend is gestopt.

20 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 14 ABSOLUUT MIGRATIESALDO De Pinte Destelbergen Evergem Gent Lochristi Melle Merelbeke SM- Latem TOT. STED. GEBIED j j j j j j j j j j j j j j j j j j j TOTAAL TABEL 3 : ABSOLUUT MIGRATIESALDO NAAR LEEFTIJDSCATEGORIE EN GEMEENTE Bron : NIS + eigen berekeningen Indien we de migratiesaldi per leeftijdscategorie bestuderen, valt het op dat het migratiesaldo van de stad Gent voor de leeftijdscategorieën tussen 15 en 29 jaar wel positief is, en dit in tegenstelling tot het migratiesaldo van de andere zeven gemeenten voor dezelfde leeftijdscategorieën. Vooral de 20 tot 24- jarigen worden blijkbaar aangetrokken door de stad Gent : er is een toename met meer dan personen in deze leeftijdscategorie. Een deel van deze groep zijn wellicht studenten die na hun studies in Gent blijven hangen. Dit impliceert meteen dat dit cijfer waarschijnlijk onderschat is, gezien veel van die personen niet in Gent gedomicilieerd zijn. Deze personen zijn slechts voor een klein deel afkomstig uit de overige zeven gemeenten van het stedelijk gebied; de aantrekkingskracht van Gent heeft blijkbaar vooral een invloed op verder afgelegen gemeenten. Ook voor de andere leeftijdscategorieën is het meestal zo dat het migratiesaldo van Gent het spiegelbeeld vormt van de migratiesaldi van de andere gemeenten. Opvallend is het sterk negatief migratiesaldo van Gent voor de 30 tot 39-jarigen, terwijl deze bevolkingsgroep in de andere gemeenten juist een sterk positief saldo vertoont. Hetzelfde geldt voor de 0 tot 9-jarigen. Het gaat hier dus om jonge gezinnen met hun kinderen die Gent verlaten VOORRAAD LANGS NIET-UITGERUSTE WEGEN In deze paragraaf komt de omvang van de voorraad van de binnengebieden aan bod. Onder binnengebieden worden die gebieden verstaan die niet ontsloten zijn door wegen of nutsvoorzieningen. Door eigen inventarisatie op terrein, met uitzondering van Gent en Evergem die hun onbebouwde gebieden reeds in kaart hadden gebracht in kader van hun woonbehoeftenstudie, werden de onbebouwde gebieden op kaart aangeduid. Enkel deze gebieden groter dan 0,5 hectare werden in rekening gebracht. Daarna werd gekeken hoeveel onbebouwde woon(uitbreidings)gebieden er nu juist binnen elk van de drie ruimtelijke scenario s gelegen zijn.

21 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 15 Onderstaande tabel geeft naast het aantal onbebouwde oppervlakte aan hoeveel woningen per ruimtelijk scenario te realiseren zijn. Voor de binnengebieden wordt een bruto-woningdichtheid gehanteerd van 25 woningen per hectare. Het formuleren van kwalitateitseisen voor deze gebieden en het bepalen van de gewenste bouwdichtheid gebeurt niet in het afbakeningsproces. Deze aspecten zijn een gemeentelijke verantwoordelijkheid die best aan bod komen in de gemeentelijke structuurplannen. AANBOD ONBEBOUWDE NIET-UITGERUSTE GEBIEDEN (INVENTARIS > 0,5HA) RUIMTELIJK SCENARIO 1 RUIMTELIJK SCENARIO 2 RUIMTELIJK SCENARIO 3 OPP.(HA) WONINGEN OPP.(HA) WONINGEN OPP.(HA) WONINGEN GENT 119, , , EVERGEM , , ST.MARTENS-LATEM , , DE PINTE , ,2 980 MERELBEKE 13, , , MELLE 5, , ,7 643 DESTELBERGEN , , LOCHRISTI , TOTAAL 138, , , TABEL 4 : AANTAL KAVELS IN NIET-UITGERUSTE ONBEBOUWDE GEBIEDEN > 0,5 HA (TOESTAND 1/1/2000)

22 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 16 KAART 3 : SITUERING ONBEBOUWDE NIET-UITGERUSTE WOON(UITBREIDINGS)GEBIEDEN

23 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte DEELONDERZOEK BEDRIJVIGHEID In het deelonderzoek bedrijvigheid werd een algemeen beeld geschetst van het economisch functioneren van het grootstedelijk gebied van Gent en het ruimtelijk functioneren van deze economische bedrijvigheid. Wij beperken ons hier tot de ruimtelijke differentiatie BEDRIJVIGHEID OP DE BEDRIJVENTERREINEN De volgende kaart geeft een overzicht van de inplanting en de spreiding van de bedrijventerreinen volgens de plannen van aanleg. Voor het onderzoek van het aanbod werden enkel de bedrijventerreinen groter dan 3 ha geselecteerd (toestand 1/1/2001). De methode van inventariseren is gebaseerd op de dynamische inventaris bedrijventerreinen, 1994 en 1997 die gebruikt werd als basis voor het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (leegstaande gebouwen werden niet kwantitatief geïnventariseerd). Conclusie: + Bouwrijpe realiseerbare oppervlakte is nauwelijks voorhanden. De belangrijkste voorraad bevindt zich op het regionaal bedrijventerrein Hoeksken-De Nest (10 ha) in Evergem. + Terreinen in reserve ( >3ha) van bestaande bedrijven zijn Schansakker (Volvotrucks Oostakker), E17 Ottergemsesteenweg (terreinen U.G.) en R4 Industrieweg Wondelgem. Deze terreinen zijn meestal niet ter beschikking voor nieuwe bedrijven. Het gaat om 135 ha. + Nog een aanzienlijk deel van de bedrijventerreinen moet nog ontwikkeld worden : 403 ha nog uit te rusten. + Ook de tijdelijk niet-realiseerbare oppervlakte is omvangrijk, in totaal 205 ha. Hiervan neemt het terrein Ringvaart-Durmakker in Evergem 126 ha voor zijn rekening. De tijdelijke niet-realiseerbaarheid heeft te maken met het verplaatsen van de Nieuwe Kale, volgens de GOM noodzakelijk om het terrein te ontwikkelen. Deze hectares werden in het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen onder de noemer ijzeren voorraad ondergebracht. De rest betreft zonevreemde activiteiten (hoofdzakelijk wonen, bij uitzondering ook een school). In het laatste decennium is de terreininname door bedrijven voornamelijk aan de randen van het grootstedelijk gebied Gent gebeurd (buiten het grondgebied van de stad Gent). Ook kwalitatief werden via terreinonderzoek en gegevens van de stad Gent alle bedrijventerreinen grondig doorgelicht. Voor ieder bedrijventerrein werd een fiche opgemaakt. Op de fiches worden voor ieder terrein de situering, het ruimtegebruik, de bereikbaarheid, de beeldkwaliteit en de ruimtelijkfunctionele inrichting beschreven. Deze fiches werden apart gebundeld in een atlas van bedrijventerreinen.

24 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 18 Inventaris bedrijventerreinen (terreinen groter dan 3 ha) nr naam v/h terrein totale opp ingenomen opp realiseerbare opp niet realiseerbare opp (incl. wijz.) totaal waarvan bouwrijp nog uit te tijdelijk definitief reserve (netto opp ) rusten (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) DE PINTE 1. Spoorweg Subtotaal DESTELBERGEN 2. BPA Meersstraat Dendermondsesteenweg LO Houtstraat Destelbergen Subtotaal EVERGEM 5. BPA Rieme-centrum RO Hoeksken-De Nest LO Hooiwege LO Langendam Evergem LO Sanderuslaan Evergem LO Wittemoer Evergem Ringvaart-Durmakker RO/LO/BPA Rieme-Noord subtotaal GENT 13. E17 N9 Gentbrugge BPA Achtendries BPA Afrikalaan BPA Akkerhagestr.-Ottergemsestwg BPA Bellevuewijk BPA Bourgoyen BPA Brusselsesteenweg-Rietgracht BPA Hutsepot BPA Krijte BPA Nijverheidskaai BPA Oude Bareel BPA Toemaattragel BPA Tramstraat Dok-Noord N466 Koninginnelaan E17 R4 Ottergemsesteenweg E40 Drongen Nevele E40 Flanders Expo E17 E40 Fabelta-Zwijnaarde R40 Gasmeterlaan E17 E40 Zwijnaarde Kappetragel Zwijnaarde Kleinhandelszone Kortrijksesteenweg Kleinhandelszone Vliegtuiglaan R4 R40 Koopvaardijlaan LO Gentbrugge LO Oostakker Moervaart-Noord Moervaart-Noord (reserve) Nieuwevaart Oude Brusselsesteenweg Gentbrugge R4 Ringvaart-Wondelgem R4 Industrieweg Wondelgem RO Moervaartpark (I) RO Moervaartpark (II) R4 Flanders Businesspark Noord R4 Flanders Businesspark Zuid Schansakker Voorhaven-Droogdokken R4R40 Wiedauwkaai Wondelgemsemeersen Zeeschipstraat Subtotaal MELLE 53. Brusselsesteenweg I Brusselsesteenweg II Gontrodeheirweg Kwatrecht Vijverwegel subtotaal MERELBEKE 58. BPA Ambachtelijke zone Roskam BPA Heiwijk BPA Zwijnaardsesteenweg Lemberge subtotaal TOTAAL TABEL 5 : INVENTARIS BEDRIJVENTERREINEN

25 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 19 KAART 4 : RUIMTELIJKE SITUERING BEDRIJVENTERREINEN VOLGENS PLANNEN VAN AANLEG

26 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte BEDRIJVIGHEID BUITEN DE BEDRIJVENTERREINEN Ook buiten de in de plannen van aanleg bestemde bedrijventerreinen komt er bedrijvigheid voor. Dit kan zowel onder de vorm van kantoren- of kleinhandelszones zijn als onder de vorm van geïsoleerde bedrijven of in de kernen verweven bedrijven Verweven productiebedrijvigheid De verweven productiebedrijvigheid situeert zich in de kernen, langs de steenwegen en in de 19 de eeuwse gordel. Het gaat in vele gevallen om ambachtelijke en kleine industriële bedrijven die min of meer verweven met de andere functies voorkomen. Over het aandeel van deze verweven bedrijvigheid is ons geen cijfermateriaal bekend. Dit aandeel mag echter niet onderschat worden Kantoren Het grootstedelijk gebied Gent (qua kantoren grotendeels beperkt tot de stad Gent) heeft in vergelijking met andere grootstedelijke gebieden in Vlaanderen en Brussel, een vrij beperkte kantoormarkt. Voor het stedelijk gebied Gent variëren de ramingen omtrent het kantorenbestand tussen m² en m² (gebaseerd op gesprekken met marktdeskundigen). Het ruimtelijk Structuurplan Gent gaat uit van ca m² (exclusief kleinere kantoren en kantoren ten behoeve van overheidsdiensten). In vergelijking met een totale kantoormarkt van ca 15 miljoen m² in Vlaanderen (inclusief Brussels Hoofdstedelijk Gewest) bedraagt het aandeel van Gent hierin ca 6,5%. De grootste concentratie aan kantoren bevindt zich in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (ca 10 miljoen m² ofwel ca 66%). De kantorenlocaties in Gent bevinden zich deels verspreid over het centrum (ca 30%), deels in gebieden ten zuiden van de stad aan de E-17 en de E-40 (ca 40%) en deels verspreid over de rest van het stedelijk gebied (ca 30%). In een dertigtal grote kantoorgebouwen (variërend van ca tot m²) bevindt zich ca m² kantoor. Daarnaast heeft Gent ook nog een uitgebreid patrimonium van kleine kantoorlocaties, meestal in oude herenhuizen en villa s. Een belangrijk project in kwantitatief opzicht (ca m²) is in aanbouw in Merelbeke (Axxes Bussiness park). De grote kantoorlocaties worden gekenmerkt door een sterke differentiatie in bezetting. De in de Kuip gelegen locaties wordt nagenoeg volledig ingenomen door overheidsdiensten en bankinstellingen. De privé-bedrijven daarentegen zijn hoofdzakelijk gevestigd aan de zuidelijke zijde van Gent. Daarbij zijn terreinen nabij snelwegopritten voorkeurslocaties. De stations spelen in huidige situatie als aantrekkingspool geen speciale rol. Er zijn wel plannen in ontwikkeling om deze stationsomgevingen voor kantoren op te waarderen Kleinhandel De kleinhandel van Gent manifesteert zich volgens een radiale structuur. Er is de Kuip van Gent met een regionaal gespecialiseerde kleinhandel; steekt qua omzet met kop en schouders uit boven de andere kleinhandelsgebieden. Er zijn de verbindingsassen tussen het centrum en de kleine ring, het aanloopgebied van de Kuip van Gent. En er zijn de invalswegen, Kortrijkse-, Antwerpse- en Brusselsesteenweg, met hun lintvormige concentraties van hoofdzakelijk grote kleinhandelsvestigingen. Als bijkomende opmerkelijke kleinhandelslocatie situeert zich ten zuiden van het grootstedelijke gebied Gent de MAKRO-cluster.

27 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte kleinhandel in de kuip: Dit kleinhandelsgebied behoort tot het zgn. Kernwinkelgebied en kan gedifferentieerd worden in een aantal assen. De biezonderste zijn: de hoofdwinkelas Veldstraat-Lange Munt, de secundaire winkelas Koestraat-Donkersteeg, het exclusief winkelgebied Brabantdam-H. Lippensplein en de toeristische (winkel)gebieden en -assen torenrij en circuit Korenlei-Gravensteen- Graslei. + Centrum kleine ring: Dit aanloopgebied van de kuip van Gent bestaat uit een verzameling van een aantal winkelstraten. Dit gebied voorziet voornamelijk in de dagelijkse sector en kent een minder grote winkeldichtheid dan de Kuip. + Kortrijksesteenweg: Dit grootschalig kleinhandelsgebied bevindt zich ter hoogte van Sint-Denijs- Westrem en Sint-Martens-Latem. Het bestaat grotendeels uit een divers aantal solitaire grootschalige kleinhandelszaken en wordt beschouwd als het meest typische baanwinkelgebied van Gent. + Brusselsesteenweg: Strekt zich uit vanaf de Keizerspoort tot aan Melle Leeuw, maar moet echter in drie delen geïnterpreteerd worden. Het deel tussen de Keizerspoort en de stelplaats van De Lijn (Hoveniersstraat) wordt gekenmerkt door een aaneengesloten bebouwing met kleinschalige kleinhandel (met uitzondering van een aantal grotere handels- en dienstenzaken welke voor conflictsituaties zorgen). Het tweede deel strekt zich uit vanaf het zesarmig kruispunt aan de NMBSwerkplaatsen tot aan Melle Leeuw. Dit is een zone met grootschalige baanwinkels. Tussen deze twee gebieden, aan beide zijden van het punt waar de E17 over de Brusselsesteenweg ligt, bevindt zich een zone waar zich zo goed als geen kleinhandelszaken bevinden. + Antwerpsesteenweg: Het kleinhandelsgebied Antwerpsesteenweg strekt zich uit vanaf de omgeving waar de spoorlijn over de N70 ligt tot aan de kern van Lochristi. Het is geen aaneengesloten gebied maar een uiteengetrokken commercieel lint van meer dan 3 km lang. Hier en daar komen kleinhandelszaken voor in clusters. De twee belangrijkste zijn: de cluster Carrefour en de cluster t.h.v. de H. Teirlinckstraat (Brico). + MAKRO-cluster: Dit kleinhandelsgebied bevindt zich ten zuiden van het grootstedelijk gebied Gent en is gesitueerd aan het knooppunt E17/N60. De hoofdcomponent van dit gebied is de grootschalige kleinhandelszaak MAKRO. Het oefent een trekkersrol uit waardoor andere kleinhandelszaken zich op deze site gaan vestigen.

28 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 22 KAART 5 : bestaande ruimtelijk-economische structuur

29 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte PLANNINGSCONTEXT 4.1. RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN Gent, een rol op internationaal niveau in de Vlaamse Ruit Gent is - op Vlaams niveau - een grote stad met een zeehaven, een (hoogwaardige) industriële handelsen dienstensector, een universiteit en een omvangrijk woningpatrimonium in een historische stedelijke context. Gent behoort samen met de steden Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven, Mechelen, Aalst en Sint- Niklaas tot het Vlaams stedelijk kerngebied. Als ruimtelijk geheel is dit gebied structuurbepalend voor Vlaanderen. Het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen erkent deze rol en vertaalt het beleidsmatig naar de Vlaamse Ruit als stedelijk netwerk van internationaal niveau. De Vlaamse Ruit is geselecteerd als het stedelijk netwerk op internationaal niveau omwille van het internationaal karakter en de internationale rol van het gebied en omwille van de evenwaardige ruimtelijke en economische ontwikkelingsmogelijkheden ten opzichte van andere stedelijke regio s van internationale betekenis in Noord-West-Europa, met name het Ruhrgebied en de Randstand. Het beleid is gericht op het optimaler benutten van de internationale potenties van het stedelijk netwerk onder meer door functionele afstemming en specialisatie op grootstedelijk niveau en het tot stand brengen van een grotere ruimtelijke samenhang in het gebied. Gent kan in de Vlaamse Ruit een internationaal concurrentiële positie innemen wanneer het zijn kwaliteiten kan valoriseren door een evenwichtige stedelijke ontwikkeling en een geprofileerd lokaal economisch beleid en door het ontwikkelen van een zekere complementariteit met de andere grote steden Antwerpen en Brussel. Gent heeft mogelijkheden om nieuwe technologieën aan te trekken en de centrale stadsdelen verder te revitaliseren. Gent heeft een belangrijke verzorgingsfunctie voor een ruime omgeving en is belangrijk als schakel voor de functionele relaties van Oost- en West-Vlaanderen met de Vlaamse Ruit. Het is een stad met grote potenties voor stedelijk wonen en een broedplaats voor nieuwe stedelijke en economische ontwikkelingen (cultuur, onderwijs, hoogwaardige diensten, logistiek, commerciële activiteiten, toerisme,..). Gent als grootstedelijk gebied Het beleid voor de grootstedelijke gebieden is - meer nog dan voor de overige stedelijke gebieden - gericht op het maximaal benutten van de bestaande en toekomstige stedelijke potenties. Deze liggen op het internationale en Vlaamse niveau. Door hun ligging, hun uitrusting en hun voorzieningen hebben de grootstedelijke gebieden kwalitatief en kwantitatief uitzonderlijke potenties om een belangrijk aandeel van de groei inzake bijkomende woongelegenheden, stedelijke voorzieningen en ruimte voor economische activiteiten op te vangen. Dit houdt in dat een aanbodbeleid moet gevoerd worden om, behalve de stedelijke ontwikkeling te stimuleren ook de lintontwikkeling te stoppen en het buitengebied van stedelijke ontwikkeling te vrijwaren. Volgende ontwikkelingsperspectieven voor de stedelijke gebieden staan voorop en moeten concreet gemaakt worden voor Gent : - het realiseren van een groter aandeel aan bijkomende woningen; - het streven naar minimale woningdichtheden; - differentiëren en verbeteren van de woningvoorraad; - het versterken van de multifunctionaliteit; - het concentreren van kantoren aan de knooppunten van het openbaar vervoer (station,...); - het inplanten van (stedelijke) voorzieningen afgestemd op het belang van dit grootstedelijk gebied; - het bundelen van kleinhandel op binnenstedelijke locaties en op kleinhandelszones;

30 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte het optimaliseren van de aanwezige recreatieve en toeristische voorzieningen, onder meer in het historische stadsgedeelte; - het verzorgen van de collectieve en openbare ruimten; - het behoud en de ontwikkeling van stedelijke natuurelementen (waaronder de Leie- en Scheldevallei) en randstedelijke groengebieden; - het bieden van waarborgen voor stedelijke landbouw; - het behouden en uitbouwen van cultureel-maatschappelijke en historisch waardevolle elementen; - en het stimuleren van een stedelijk mobiliteits- en locatiebeleid. De kansrijke positie van Gent is onder meer te danken aan de ligging aan een knooppunt van hoogwaardige infrastructuurverbindingen. In de eerste plaats zijn de Europese hoofdtransportassen A10/E40 en A14/E17 met elkaar verbonden ter hoogte van Gent (wisselaar Zwijnaarde en R4-oost Merelbeke / Destelbergen). Deze situatie zorgt voor hoogwaardige verbindingen met Frankrijk (Rijsel, Parijs), met Engeland (via de Chunnel), met Brussel, Wallonië en Luxemburg, met Nederland via Antwerpen en met Duitsland (Ruhrgebied). A10 en A14 zijn als hoofdweg geselecteerd omwille van deze internationale verbindingsfunctie. De N49 is geselecteerd als hoofdweg om de Vlaamse zeehavens met elkaar over de weg te verbinden. De R4-west wordt verder uitgebouwd als primaire weg categorie I en verbindt de A10 en A14 met de N49 ten noorden van Gent. De B401, N466, de N424, de R4-oost (noordelijk deel en ter hoogte van de ringvaart) zijn geselecteerd als primaire weg categorie twee omwille van hun verzamelende functie voor het stedelijk gebied en de zeehaven naar de hoofdwegen. Gent-Sint-Pieters, aangevuld met Gent-Dampoort, is als hoofdstation structuurbepalend voor Vlaanderen en voor het grootstedelijk gebied. Gent bevindt zich met deze stations op het knooppunt van de hoofdspoorlijnen (personen) Brussel-Oostende en Antwerpen-Gent-Kortrijk-Rijsel en van de hoofdspoorlijnen voor goederen IJzeren Rijn (Frankrijk-Gent-Antwerpen-Ruhr) en Zeebrugge-Brugge- Gent-Moeskroen-Rijsel. Het station Gent-Dampoort bevindt zich op de hoofdspoorlijn van Antwerpen naar Rijsel en is ook van belang voor de regionale relaties met de kleinstedelijke gebieden Eeklo en Lokeren. Via de twee stations zijn er vanuit het stedelijk gebied directe spoorverbindingen met vrijwel alle belangrijke steden in Vlaanderen en vanuit Gent-Sint-Pieters met de luchthaven van Zaventem. Er zijn snelle verbindingen met Parijs, Amsterdam en Keulen via Brussel. Voor Vlaanderen wordt vanuit de belangrijkste concentratiegebieden van economische activiteiten een verzamelnet, gericht op de vormingsstations, ontwikkeld in functie van het spoorvervoer over lange afstand. Rond de hoofdstations wordt een hogere dichtheid en de lokalisatie van personenvervoergerichte activiteiten zoals kantoren en diensten nagestreefd. Voor Gent-Sint-Pieters kan dit gebeuren in een ruime perimeter (1.000 meter of groter), voor Gent-Dampoort zal dit allicht beperkter zijn. Omwille van de belangrijke (boven)regionale uitstraling van het grootstedelijk gebied Gent zijn er mogelijkheden voor de uitbouw van het voorstedelijk openbaar vervoersnet. Voor afstanden van minder dan 20 km zou een meer attractief voorstedelijk openbaar vervoer de ontwikkeling van de grootstedelijke gebieden moeten ondersteunen. De mogelijkheden ervoor worden in het kader van het afbakeningsproces getoetst met een multimodale verkeers-en vervoersstudie. Gent, economisch knooppunt met een zeehaven Het grootstedelijk gebied Gent maakt als economisch knooppunt ook deel uit van de ruimtelijkeconomische structuur van Vlaanderen. Gent is structuurbepalend in Vlaanderen, omwille van de grote concentratie van stedelijke activiteiten, omwille van de aanwezigheid van een zeehaven met de daarop geënte staalindustrie, de autoassemblage en de chemische nijverheid en omwille van de functionele specialisatie in diensten, kennisintensieve en innovatieve activiteiten. Ten zuiden van Gent is een goed

31 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 25 bereikbare multifunctionele site in ontwikkeling. Deze site biedt mogelijkheden voor diversificatie in diensten en innovatieve activiteiten. De economische knooppunten zijn van essentieel belang voor het aantrekken van nieuwe investeringen: zij worden door het beleid van het gewest, de provincies en de gemeenten optimaal uitgebouwd en krijgen de nodige groeimogelijkheden. Om de aanwezige economische troeven maximaal te valoriseren en verdere uitzwerming van economische activiteiten buiten de economische knooppunten te vermijden, wordt geopteerd om in de grootstedelijke gebieden zoals Gent maximaal de mogelijkheid te voorzien voor de inplanting en de inrichting van nieuwe regionale bedrijventerreinen. Daardoor worden de economische potenties geoptimaliseerd binnen de bestaande economische structuur. Daarnaast is in steden met een industrieel verleden zoals Gent veel aandacht nodig voor verouderde en verlaten bedrijfsgebouwen en -terreinen die eveneens grote potenties hebben voor een stedelijke woonfunctie of nieuwe economische activiteiten, zoals bijvoorbeeld de omgeving van de stations Dampoort en Sint- Pieters. De zeehavens (poorten) zijn van uitzonderlijk en strategisch belang voor de economische structuur van Vlaanderen. Vanuit de visie op de toekomstige ruimtelijke-economische ontwikkeling worden voor de zeehavens door de Vlaamse overheid aparte ruimtelijke uitvoeringsplannen opgemaakt, zodat er in het afbakeningsproces minder nadruk op ligt. Valleien van Schelde en Leie structuurbepalend voor Vlaanderen en voor het stedelijk gebied De valleien van de Schelde en de Leie, aangevuld met de Moervaart, maken deel uit van het netwerk van rivier- en beekvalleien dat structuurbepalend is voor Vlaanderen. Voor de verdere ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen wordt het bestaand fysisch systeem - waar de rivier- en beekvalleien toe behoren - als uitgangspunt genomen. Voor de rivier- en beekvalleien houdt dit in dat er gestreefd wordt naar het behoud en het herstel van de relatie tussen de waterloop en de omgevende vallei. Aan de riviervalleien zijn in de omgeving van Gent belangrijke natuurwaarden gebonden. Bovendien zijn Leie en Schelde in de omgeving van Gent nog bepalend voor het landschap en het reliëf (steilrand van de Bovenschelde). Binnen het stedelijk gebied kan een specifieke ontwikkeling voorzien worden voor deze rivieren als stedelijk natuurelement. Schelde en Leie vloeien samen in Gent. Naast het historisch belang zijn de Schelde en de Leie bepalend voor Gent als fysisch element als natuurelement en voor de kwaliteit van de woon- en leefstructuur. Zowel ten noorden (Meetjesland, Scheldepolders) als ten zuiden (Vlaamse Ardennen) van Gent bevinden zich gebieden waar het onbebouwd karakter overheerst, het zijn de grote aaneengesloten gebieden van het buitengebied. De landbouwfunctie en natuur zijn hier nog in omvangrijke en samenhangende gehelen aanwezig. Ten oosten van Gent is de ruimte in vergelijking met het stedelijk weefsel minder dicht bebouwd. Dit gebied kan beschouwd worden als open-ruimteverbinding. Open-ruimteverbindingen voorkomen het aan elkaar groeien van de bebouwde gebieden en verzorgen een verbindingsfunctie ten aanzien van de structuurbepalende elementen van het buitengebied. Op Vlaams niveau vormen zij de essentiële verbindingen tussen de aaneengesloten gebieden van het buitengebied. Dit gebied is ook van belang voor de agrarische structuur van Vlaanderen omwille van de specifieke gespecialiseerde landbouwproductie van niet-eetbare tuinbouwproducten onder glas (sierplanten) in Lochristi, Destelbergen, Melle en Merelbeke.

32 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte GEWESTPLAN Met de opstelling van het gewestplan Gentse en kanaalzone worden de verschillende bestemmingen van de bodem vastgelegd in plannen - bepaald door de wet van 29 maart 1962 houdende organisatie van de stedebouw en de ruimtelijke ordening -. De definitieve vaststelling gebeurde bij KB van 14 september Na een beperkte wijziging in 1994 (op het grondgebied van Merelbeke: aanduiding kantorenzone) is in oktober van 1998 een omvangrijke wijziging van het gewestplan goedgekeurd door de Vlaamse Regering. De doelstellingen waarop deze wijziging is gebaseerd, werden o.a. overgenomen uit het ROS 2, het ROM-project 3 voor het havengebied en het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen. De belangrijkste opties uit deze wijzigingen zijn: differentiëring van het industriegebied in de haven, nl. in zeehavengebied en regionale bedrijventerreinen wijzigingen naar park-, natuur- en natuurreservaatgebied (o.a. Bourgooien- Ossemeersen); wijzigingen naar meer economisch gerichte ontwikkelingsgebieden (Flanders Expo en Flanders Businesspark). aanduiden van een aantal stedelijke ontwikkelingszones (Meulestede en Dampoort) schrappen van een aantal woonuitbreidingsgebieden in Drongen en Gentbrugge. Begin 2001 is er opnieuw een wijziging goedgekeurd. Hierin zijn de volgende opties voor de afbakening van belang: bosuitbreiding rond de Makegemsebossen te Merelbeke schrappen van de erfdienstbaarheidszone voor de Rodenhuizetunnel nieuwe bus- en tramstelplaats De Lijn te Wondelgem (Wondelgemse Meersen) Bijgevoegde kaart tonen ons het huidig vigerend gewestplan. 2 3 Ruimtelijke Ontwikkelingsstructuur Gent (1994) Ruimtelijke Ordening en Milieu Gentse Kanaalzone

33 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 27 KAART 6 : HUIDIG GEWESTPLAN

34 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte GEMEENTELIJKE PLANNEN VAN AANLEG APA LOCHRISTI Het Algemeen plan van aanleg van Lochristi is één van de weinige goedgekeurde APA s in Vlaanderen. Het vervangt volledig de bestemmingen van het gewestplan voor de gemeente Lochristi en dateert van 1994 (M.B. 30/6/1994). Een beperkt aantal woonuitbreidingsgebieden werden geschrapt, de meeste werden omgezet in direct aan te snijden woongebied met bijhorende maximale dichtheden van 12 tot 15 woningen per ha. Een strook van 100 m landelijk woongebied langsheen beide zijden de Antwerpsesteenweg tussen de grens met Gent en de kern van Lochristi werd omgezet in multifunctionele woonzone (wonen, groot- en kleinhandel, kleinbedrijf en horeca). De strook daarachter werd woonreservegebied BPA S Niet alle Bijzondere Plannen van Aanleg zijn relevant voor de afbakening van het grootstedelijk gebied Gent. Slechts die BPA s die natuurlijke, agrarische structuren of landschappelijke elementen, die de inrichting van woonuitbreidingsgebieden, die de aanleg van bedrijventerreinen in afwijking van het gewestplan en die grote stedelijke voorzieningen vastleggen, zijn van belang. Volgende BPA s werden geselecteerd en thematisch gerangschikt: - BPA s die natuurlijke en agrarische structuren en landschappelijke elementen vastleggen. Destelbergen BPA nr 1 centrum M.B (volledig in herziening) Bestemming Gewestplan: woongebied, natuurgebied en gemeenschapsvoorzieningen Doel: vastleggen van een aantal parkzones en lokale gemeenschapsfuncties aan de rand van de Damvallei Gent BPA nr. 102 Bourgoyen (deel A) : M.B Bestemming Gewestplan: natuurreservaat Doel: beschermen en versterken van natuurwaarden BPA nr. D-7 Piereput : M.B Bestemming Gewestplan: natuurgebied, landschappelijk waardevol gebied, gebied voor verblijfsrecreatie Doel: beschermen en versterken van landschappelijke kwaliteiten en natuurwaarden BPA nr. D-6 Assels : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied, natuurgebied Doel: sluit aan bij BPA nr. D-7 BPA nr. SA-3 Sint-Baafskouter : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied, parkgebied Doel: versterken van de kastelensite van Destelbergen Bestemming BPA: parkgebied BPA nr. SDW-4 Afsnee-Zuid : M.B Bestemming Gewestplan: diverse Doel: beschermen en versterken van landschappelijke kwaliteiten BPA nr. Z6 Vallei Bovenschelde : in opmaak Bestemming gewestplan: natuurgebied, parkgebied, agrarisch gebied Doel: verdere versterking van de groenas BPA nr. G19 Gentbrugse Meersen : in opmaak Bestemming gewestplan: parkgebied, natuurgebied, ontginningsgebied Doel: invulling groengebied Merelbeke BPA nr. XVII Scheldevallei : M.B Bestemming Gewestplan: landschappelijk waardevol agrarisch gebied, natuurgebied, zone dagrecreatie Doel: bescherming van de open ruimte en het groene karakter van de Scheldevallei

35 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 29 BPA nr. XVIII Gentbos en Omgeving : M.B Bestemming Gewestplan: parkgebied, agrarisch gebied, natuurgebied Doel: bescherming en herwaardering boscomplex en kasteelpark BPA nr. 12a Liedermeers : M.B Bestemming Gewestplan: industriegebied, natuurgebied, agrarisch gebied, gebied voor recreatie Doel: bescherming Scheldevallei TABEL 6 : BPA S DIE NATUURLIJKE EN AGRARISCHE STRUCTUREN EN LANDSCHAPPELIJKE ELEMENTEN VASTLEGGEN. - BPA s die de inrichting van woonuitbreidingsgebieden vastleggen. Evergem BPA Evergem-centrum : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied, woonuitbreidingsgebied, woongebied met kulturele, historische en/of esthetische waarden Doel: het verwezenlijken van een woonzone in gemengde bebouwing. Inrichting gebied rond eindhalte tram, deel in woonuitbreidingsgebied. Huidige toestand: nog te ontwikkelen Gent BPA nr. D-4 Keiskant : M.B Bestemming Gewestplan: woonuitbreidingsgebied Doel: het verwezenlijken van een recreatiezone Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd BPA nr. O-5 Holstraat : M.B Bestemming Gewestplan: woonuitbreidingsgebied, woongebied Doel: het verwezenlijken van een woonzone Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd BPA nr. SDW-1 Kleinkouterken : M.B Bestemming Gewestplan: woonuitbreidingsgebied Doel: het verwezenlijken van een zone voor openbaar nut Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd Melle BPA nr. 4b Gontrode Heirweg : M.B Bestemming Gewestplan: woonuitbreidingsgebied Doel: inrichten van een sociale woonwijk en een ambachtelijke zone Huidige toestand: gedeeltelijk uitgevoerd Merelbeke BPA nr. VII Centrum : M.B Bestemming Gewestplan: woonuitbreidingsgebied, woongebied Doel: inrichting van o.a. een woonuitbreidingsgebied, ontwikkeling van het centrum (wonen, winkels, gemeenschapsvoorzieningen) Huidige toestand: in ontwikkeling TABEL 7 : BPA S DIE DE INRICHTING VAN WOONUITBREIDINGSGEBIEDEN VASTLEGGEN. - BPA s die de aanleg van bedrijventerreinen in afwijking van het gewestplan vastleggen en overige BPA s met belang voor de taakstelling bedrijvigheid. Destelbergen BPA nr. 10 Gronden Meersstraat : M.B Bestemming Gewestplan: natuurgebied Doel: aanleg van een ambachtelijke zone Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd Evergem BPA Rieme Centrum : M.B. 11/03/96 Bestemming Gewestplan: woongebied, ambachtelijke zone, bufferzone Doel: Het inrichten van de woonkern, de buffering t.o.v. de geplande bedrijvigheid ten noorden en ten zuiden van de kern Huidige toestand: landbouw en woongebied BPA Doornzeelsestraat : in opmaak Bestemming Gewestplan: koppelingsgebied en buffergebied Doel: Het inrichten van het koppelingsgebied met plaats voor de ontwikkeling van lokale en dienstverlenende activiteiten Gent BPA nr. 60 Akkergemstraat / Ottergemsesteenweg : M.B

36 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 30 Bestemming Gewestplan: gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen Doel: creëren van een groothandelscentrum Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. 84 Afrikalaan : Besluit Vlaamse Regering Bestemming Gewestplan: woongebied, gebied voor gemeenschapsvoorzieningen Doel: inrichting van en omzetten naar ambachtelijke zone Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd BPA nr. 102 Bourgoyen (deel D) : M.B Bestemming Gewestplan: gebieden voor dagrecreatie Doel: inrichting van de zone Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. 129 Toemaattragel : M.B Bestemming Gewestplan: woonzone Doel: voorbehouden van een deel van het gebied voor kantoren Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. L-1 Brusselsestwg-Rietgracht : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied Doel: omzetten naar zone voor kleinhandel Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. L-2 Bellevue : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied Doel: voorbehouden van een deel van het gebied voor kantoren Huidige toestand: kantoren nog niet uitgevoerd BPA nr. O-6/8 Krijte : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied, bufferzone Doel: inrichting van de zone, deel ambachtelijke zone Huidige toestand: quasi uitgevoerd BPA nr. Z-1 Hutsepot 1 : M.B , uitbreiding Z-7 M.B Bestemming Gewestplan: woongebied, gebied voor gemeenschapsvoorzieningen Doel: omzetten naar zone voor researchpark Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd, behalve uitbreiding BPA nr. Z-4 Tramstraat : M.B Bestemming Gewestplan: woonzone Doel: omzetten naar zone voor KMO Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. Z-5 Kanaal van Zwijnaarde : M.B Bestemming Gewestplan: parkzone Doel: omzetten naar zone voor watergebonden bedrijvigheid Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. SA-4 Oude Bareel : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied Doel: omzetten naar zone voor kleinhandel Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. SA-5 Nijverheidskaai : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied Doel: verfijnen bestemming gewestplan Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd BPA nr. SA-11 Achtendries 3 : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied Doel: omzetten naar zone voor kleinhandel Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd BPA nr. SDW-5 Handelsbeurs : M.B gedeeltelijk vervallen en gedeeltelijk gewijzigd M.B Bestemming Gewestplan: gebied voor handelsactiviteiten en grootschalige activiteiten, kantoor en dienstenzone, gebied voor gemeenschapsvoorzieningen, bufferzone Doel: inrichting van de zone Huidige toestand: grotendeels nog uit te voeren BPA nr. SDW-6 Sint-Denijs-Westrem Dorp : M.B Bestemming Gewestplan: woongebied

37 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 31 Doel: verfijnen bestemming gewestplan met zones voor kleinhandel langs Kortrijksesteenweg Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd BPA nr. G-4 Moscou : M.B Bestemming Gewestplan: ambachtelijke zone en wonen Doel: verfijnen bestemming gewestplan, wonen en ambachtelijke zone, carpoolparking Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd Melle Zie vorige tabel Merelbeke BPA nr. XVI Ambachtelijke zone Zwijnaardsesteenweg : M.B Bestemming Gewestplan: landschappelijk waardevol agrarisch gebied Doel: aanleg van een zone voor kleine en middelgrote ondernemingen Huidige toestand: uitgevoerd BPA nr. XXIII Ambachtelijke zone Roskam : M.B Bestemming Gewestplan: agrarisch gebied Doel: inrichting ambachtelijke zone Huidige toestand: in uitvoering BPA nr. XXIII Heiwijk : M.B Bestemming Gewestplan: kantorenzone Doel: inrichting kantorenzone Huidige toestand: in uitvoering AXESS-park Sint-Martens-Latem BPA Kortrijksesteenweg : M.B Bestemming Gewestplan: woonzone Doel: ordening kleinhandelszaken en andere grootschalige activiteiten Huidige toestand: grotendeels uitgevoerd TABEL 8 : BPA S DIE DE AANLEG VAN BEDRIJVENTERREINEN IN AFWIJKING VAN HET GEWESTPLAN VASTLEGGEN.

38 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 32 KAART 7 : RELEVANTE BIJZONDERE PLANNEN VAN AANLEG

39 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte SECTORALE PLANNEN MONUMENTEN & LANDSCHAPPEN In onderstaande tabel staan de beschermde monumenten en landschappen van enige omvang en met een zekere ruimtelijke impact voor de afbakening van het grootstedelijk gebied Gent, opgesomd. GEMEENTE BESCHERMD GEBIED De Pinte Kasteel Scheldevelde met park en de Zeven Dreven Beschermd landschap bij K.B. van De Scheldemeersen (ook te Merelbeke) beschermd landschap bij K.B. van uitbreidingsprocedure aan de gang Destelbergen Omgeving van de Bosseveer beschermd dorpsgezicht omwille van de historische en beeldbepalende waarde, bij M.B. van Kastelen Notax, Succa, Crabbenburg, Te Lande deze langs de Eenbeekstraat en hun onmiddellijke omgeving beschermd dorpsgezicht om reden van historische en esthetische waarde, bij K.B. van Aelmeersstraat en omgeving beschermd dorpsgezicht om reden van historische en esthestische waarde, bij M.B. van Gent Landschap van de Bourgoyen - Ossenmeersen (Wijziging K.B ) Beschermd landschap bij K.B. van Kastelensite Beschermd landschap bij M.B. van Merelbeke Scheldemeersen (ook in De Pinte) Beschermd landschap bij K.B. van TABEL 9 : OVERZICHT BESCHERMINGSBESLUITEN HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN De EG-habitatrichtlijn 92/43/EEG van 21 mei 1992 beoogt de instandhouding van de natuurlijke habitats en van de wilde flora en fauna. Zij bevat maatregelen inzake gebiedsbescherming en soortbescherming (artikel 6). Samen de vogelrichtlijngebieden vormen de habitatgebieden een samenhangend ecologisch netwerk van speciale beschermingszones, Natura 2000 genaamd. In uitvoering van de Habitatrichtlijn zijn momenteel op basis van wetenschappelijke gegevens in Vlaanderen 38 Speciale Beschermingszones (of kortweg SBZ-H) aangemeld bij de Europese Commissie voor een totale oppervlakte van ongeveer ha (beslissing van de Vlaamse regering van 4 mei 2001). Alle gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen, alsook alle plannen die in voorbereiding van een dergelijk RUP door het departement LIN worden opgesteld, begeleid of beoordeeld met het oog op een beslissing van de Vlaamse Regering en in of de nabijheid van een SBZ zijn gelegen, moeten dus de passende beoordeling over mogelijke significante effecten doorstaan in overleg met de afdeling Natuur, naast onderzoek van alternatieven, aangeven van dwingende redenen van groot openbaar belang, compenserende maatregelen indien er geen alternatieven zijn en er dwingend openbaar belang is aangetoond. De volgende habitatrichtlijngebieden zijn in de omgeving van Gent voorgesteld:

40 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 34 GEMEENTE Destelbergen en Laarne Destelbergen en Melle Gent en Lovendegem Merelbeke Merelbeke, Oosterzele en Melle HABITATRICHTLIJNGEBIED Damvallei Vallei van de Benedenschelde Vinderhoutse bossen Makegemse bossen Gentbos Aelmoezenijebossen en vallei van de Gondebeek TABEL 10 : OVERZICHT HABITATRICHTLIJNGEBIEDEN LANDINRICHTINGSPROJECT LEIE EN SCHELDE Dit is een project dat uitgaat van de Vlaamse Regering en dat vervat zit in de opdrachten van de Vlaamse Landmaatschappij. Het is één van de vier landinrichtingsprojecten in Vlaanderen. Het heeft betrekking op de inrichting van de landbouw, natuur, recreatie en landschap. Het landinrichtingsproject werd, binnen de drie grote valleien Leie, Schelde en de Oude Kale, beschreven in volgende delen: de Leievallei, het Scheldeveld, de Scheldevallei, de periferie van de Scheldevallei, het Kouter/bulkenlandschap van Leie en Kale en tenslotte de Kalevallei. De krachtlijnen voor de afbakening van grootstedelijk gebied Gent zijn de volgende: - De Leie tussen Deinze en Gent heeft haar meanderend karakter behouden en moet behouden blijven. De druk uitgaande van de bewoning noopt verder tot een gecombineerde versterking van de open ruimte, uitgaande van alle aanwezige landelijke sectoren. - De Scheldevallei is beïnvloed door de rechttrekking van de Schelde en in zekere mate door industriële activiteiten. Zowel een herstelvisie als een gecombineerde versterking van de open ruimte staat hier voorop. Ter uitvoering van dit landinrichtingsproject zijn een aantal gebiedsgerichte acties of inrichtingsprojecten voorgesteld. Onderstaand worden de gebieden opgesomd die relevant kunnen zijn voor het verdere verloop afbakening stedelijk gebied Gent. 1. Ruilverkaveling Scheldekant 2. Natuurinrichtingsproject Merelbeekse Scheldemeersen 3. Inrichtingsplan Vinderhoutse bossen en Groene velden 4. Natuurinrichtingsproject Bourgoyen - Ossemeersen 5. Natuurinrichtingsproject Latemse meersen 6. Inrichtingsplan Oude Kale. Het inrichtingsplan Groene Velden en Bourgoyen Ossemeersen is reeds in uitvoering.

41 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 35 KAART 8 : RELEVANTE BESCHERMINGSBESLUITEN

42 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte RUIMTELIJKE BEHOEFTEN, TAAKSTELLINGEN EN MOGELIJKE GRENZEN 5.1. BEHOEFTE INZAKE WONINGEN TAAKSTELLING Uitgangspunt is een behoefteprognose die is gebaseerd op het ruimtelijk principe van gedeconcentreerde bundeling van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen, waarin de groei opgevangen dient te worden in de steden en de groei van de plattelandsgemeenten wordt beperkt. Gebruik makend van dit principe zijn door de AROHM-afdeling ruimtelijke planning twee scenario s uitgewerkt. In het eerste scenario is het aantal te realiseren woningen in de periode berekend op circa woningen. In het tweede scenario waar in tegenstelling tot vorig scenario wel rekening wordt gehouden met migratie tussen de arrondissementen, is de taakstelling berekend op voor het gehele grootstedelijk gebied BEHOEFTE AAN SPECIFIEKE WOONMILIEUS EN WONINGTYPES De dynamiek in de steden zorgt voor een hernieuwde aandacht voor een actief beheer van de bestaande woningvoorraad en voor meer functiemenging in wijken. De consument wil steeds méér variatie en de vraag naar nieuwe woontypologieën en aangepaste woonomgevingen wordt steeds groter. Dit betekent een manifeste vraag naar een gedifferentieerde samenstelling van de woningvoorraad. (a) Wonen voor starters, alleenwonenden of gezinnen zonder kinderen De groep van starters verwerven voor de eerste maal een woning op de markt. Het kan daarbij gaan om alleenstaanden of om nieuw gevormde koppels zonder kinderen. Bij deze laatste groep is het vaak zo dat beiden werken. De drie groepen hebben gemeen dat een tuin niet prioritair is. Voorzieningen moeten goed bereikbaar zijn, maar dit betekent niet perse dat deze in buurt van de woning dienen te liggen. De groep is in het algemeen immers mobiel, door een hoog wagenbezit. Een goede bereikbaarheid van de woning staat dus voorop. (b) Wonen voor ouderen Uit onderzoek komt naar voren dat 60-plussers het liefst in het centrum, zo lang mogelijk zelfstandig, individueel of in kleine groepjes willen wonen. Dit betekent allereerst dat er een sterke behoefte is om in de eigen, wellicht te grote, woning te blijven wonen. Pas wanneer het echt niet meer anders kan, bijvoorbeeld om gezondheidsredenen of omwille van veiligheid van de buurt, is men geneigd te verhuizen naar een kleinere woning. Vooral aspecten als ligging t.o.v. het centrum, voorzieningen en openbaar vervoer zullen aan belang winnen. Deze behoefte naar goed gelokaliseerde en kleinere maar comfortabele woningen zal ook in het grootstedelijk gebied Gent toenemen. (c) Wonen voor gezinnen met kinderen De groep van gezinnen met kinderen zal de komende tijd steeds verder afnemen. Het is echter voor deze groep mensen dat in het verleden het meest is gebouwd: de traditionele woning met (ruime) tuin in het groen. Demografisch gezien zal deze groep in de toekomst het sterkst afnemen, waardoor men zou kunnen verwachten dat de behoefte aan bijkomende woningen van dergelijk type ook daalt. De vraag van deze gezinnen kan worden opgevangen door het vrijkomen van bestaande woningen. Dit blijkt echter niet te kloppen met de realiteit. Voor het grootstedelijk gebied Gent is gebleken dat het juist deze groep is die migreert. Extra aandacht zal moeten gaan naar de groep van jonge gezinnen. (d) Wonen in een aantrekkelijke (groene) omgeving

43 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 37 De traditionele woning met tuin geniet nog steeds voor een deel van de bevolking de voorkeur, en wel omdat: - dit woontype een ideaalbeeld blijft. Een woning met tuin wordt nog steeds geassocieerd met een zekere status - wanneer de kinderen het huis uit zijn en dus eigenlijk te groot wordt, is men in het algemeen niet geneigd te verhuizen. Men zal de woning nog zo lang mogelijk bezetten. Men is gehecht aan de woonomgeving. - de gemiddelde woonoppervlakte steeds verder toeneemt. Dit betekent dat ook de eenpersoons- of tweepersoonshuishoudens een woning wensen die eigenlijk voor gezinnen met kinderen is bedoeld. Dit betekent dat ook in de toekomst de vraag naar woningen in het groen hoog zal blijven, maar het is belangrijk een diversificatie aan het product woning toe te voegen. Dit kan door middel van de realisatie van flexibele woningen en neutrale woningen. Een flexibele woning is een woning die gemakkelijk kan worden aangepast aan de veranderende wensen van de gebruikers. Een neutrale woning is een woning die voor meerdere doelgroepen geschikt is en dus ook voor verschillende fasen in een huishoudencarrière (Van de Plas, 1998) BEHOEFTE INZAKE BEDRIJVIGHEID TAAKSTELLING (a) Algemeen Voor de bepaling van de behoefte aan ruimte voor economische activiteiten in het grootstedelijk gebied Gent zijn door de AROHM-afdeling Ruimtelijke Planning vanuit het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen twee scenario s uitgewerkt: de behoefte volgens het 77/23-scenario en de behoefte volgens het 82/18- scenario (binnen/buiten de economische knooppunten). De kwantitatieve taakstelling volgt uit het provinciale pakket en is gebaseerd op het bestaande aanbod uit de GOM-inventaris op 1/1/1994. Volgens het 77/23-scenario is er een vraag naar bedrijventerreinen van 174 ha. effectief en 238 ha als reserve voor de periode (totaal 412 ha). Volgens het 82/18-scenario bedraagt de behoefte aan bijkomende bedrijventerreinen 201 ha effectief en 253 ha als reserve (totaal 454 ha). (b) Geactualiseerde taakstelling De bedrijventerreinen die na 1/1/1994 reeds werden vastgelegd in BPA s en op het gewestplan moeten echter in rekening worden gebracht. De ruimtebehoefte voor de zeehavens van Vlaanderen wordt anderzijds buiten beschouwing gelaten. Daarnaast waren in de GOM-inventaris van verschillende bestaande terreinen niet vermeld. Om een juiste taakstelling te verkrijgen was het dus noodzakelijk om een correctie door te voeren. Er is een werkhypothese opgesteld van de bedrijventerreinen die wellicht zullen behoren tot het zeehavengebied van Gent. De bedrijventerreinen die tot deze werkhypothese behoren hoeven niet in rekening gebracht te worden voor de taakstelling. Op basis van deze hypothese werd naderhand de GOM-inventaris bijgesteld. Deze werd uitgebreid met de terreinen die vastgesteld werden op het gewestplan tussen 1/1/1994 en 1/1/2000 en met de terreinen die niet langer beschouwd worden als zeehavengebied. Uit deze lijst met terreinen werd de oppervlakte die op als bedrijventerrein is bestemd en die dat op 1/1/1994 niet was, in mindering gebracht van de taakstelling. De volgende bestemmingswijzigingen werden in rekening gebracht (in totaal 214 ha):

44 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 38 Evergem, uitbreiding van RO Rieme-Noord, 22 ha Gent, uitbreiding van RO Moervaartpark (RO-Moervaartpark deel 2), 28 ha Gent, E40 R4 Handelsbeurssite, 46 ha Gent, E40 R4 Kanaal van Zwijnaarde-Noord, 27 ha Gent, E40 R4 Kanaal van Zwijnaarde-Zuid, 59 ha Gent, LO Oostakker, 13 ha Destelbergen, LO Houtstraat Destelbergen, 3 ha Gent, BPA kanaal van Zwijnaarde, MB , 2,2 ha Gent, BPA Oude bareel (St.Amandsberg), MB , 2,5 ha Gent, BPA Toemaattragel MB , 5 ha Merelbeke, BPA Heiwijk MB , 6 ha De bestemmingswijzigingen door gewestplanwijziging en via BPA sinds van het Gewestplan Gentse en Kanaalzone van de bestemming bedrijventerrein naar andere bestemmingen worden als bijkomende oppervlakte toegevoegd aan de taakstelling. Volgende wijzigingen met een totale oppervlakte van 19 ha zijn doorgevoerd : Gent, Alsberghe Van Oost, van industrie naar gebied voor stedelijke ontwikkeling, 6ha Gent, BPA Bourgoyen D, MB 09/01/98 van KMO naar natuur, 1 ha Gent, BPA Sas- en Bassijnwijk, MB , van industrie naar wonen, 0,7 ha Evergem, BPA Rieme-centrum, MB , van industrie naar woongebied, 0,5ha en van gebied bestemd voor KMO en ambachtelijke bedrijven naar agrarisch gebied, 11 ha Volgens de geactualiseerde taakstelling op resulteert het 77/33-scenario in een vraag naar bedrijventerreinen van 217 ha. Het 82/18-scenario resulteert in een vraag van 259 ha. Deze zijn af te bakenen buiten de zones die reeds bestemd zijn voor bedrijvigheid op de plannen van aanleg BEHOEFTE AAN GEDIFFERENTIEERDE BEDRIJVENTERREINEN De taakstelling inzake bedrijvigheid omvat zowel de kwantitatieve behoefteraming voor regionale bedrijven als deze voor kantoren en grootschalige kleinhandel. In deze zin wordt de taakstelling voor bedrijvigheid gedifferentieerd naar een behoefte voor regionale bedrijventerreinen, kantorenlocaties en grootschalige kleinhandelszones. Gelet op de gebrekkige gegevens omtrent de specifieke vraag van deze deelsectoren, is het echter onmogelijk om de differentiatie van de bedrijventerreinen kwantitatief door te rekenen. (a) Gedifferentieerde terreinen voor regionale bedrijvigheid Regionale bedrijventerreinen zijn gericht op het aantrekken van be- en verwerkende bedrijven die een verzorgend karakter hebben en de schaal van hun omgeving overschrijden. Een regionaal bedrijventerrein dient niet om de vraag van lokale bedrijven, overwegend ambachtelijke industrie en KMO s op te vangen. Die vraag moet opgevangen worden door het voorzien van lokale bedrijventerreinen in het kader van de gemeentelijke structuurplannen. Om aan de vraag naar gevarieerde regionale bedrijventerrein tegemoet te komen is voor de planperiode de volgende differentiatie noodzakelijk voor het grootstedelijk gebied Gent: Gemengde regionale bedrijventerreinen: Dit zijn terreinen bestemd voor de vestiging van industriële bedrijven (incl. bouwnijverheid en transport). Er is eveneens plaats voorzien voor bedrijven die inherent functioneel verbonden zijn met de industriële bedrijven, zoals dienstverlenende bedrijven. Op een regionaal bedrijventerrein kunnen de industriële activiteiten voorkomen onder de vorm van functionele productie -locaties, locaties met gedeeltelijk activiteiten in open lucht en gekoppelde kantoorlocaties.

45 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 39 Watergebonden bedrijventerreinen: Deze terreinen wordt voorbehouden aan regionale bedrijven die afhankelijk zijn van de waterweg, hetzij voor transport, hetzij voor productie. Bedrijven die de waterweg gebruiken als transportmodus moeten het dichtst tegen de kade liggen. Bedrijventerreinen voor transport en distributie: Terreinen voorzien voor het vestigen van regionale bedrijven met activiteiten zoals op- en overslag, voorraadbeheer, fysieke distributie, dataverwerking en communicatie in relatie met transport- en expeditie-activiteiten en met ondersteunende activiteiten. Deze bedrijven kunnen zowel uni-, bi- als (liefst) multimodaal worden ontsloten. Aangaande de gewenste modaliteit van de bedrijven kunnen deze bedrijventerreinen nog verder gespecificeerd worden. Wetenschapspark: Hier vestigen zich regionale bedrijven met een bedrijfsmatige sterke binding met een kenniscentrum of een bepaalde hoogwaardige specialisatie (zgn. themalocaties). In Gent is deze behoefte vooral gericht op de groeiende onderzoeksgroepen materialenontwikkeling, informatica, biogenetica en bio-engineering en spin-off bedrijven. Volgens een inschatting in een studie van het Vlaams Interuniversitair Instituut bestaat er in Gent een behoefte van ongeveer 12 ha voor de biotechnologiesector. Daarnaast bestaat er een officiële toewijzing van 50 ha wetenschapspark te ontwikkelen door de UG (M.B. 16/6/1998). Een deel hiervan is reeds ontwikkeld (Hutsepot Zwijnaarde). (b) Kantoren Inzake de kwalitatieve behoeften voor kantoren in Gent kunnen uit evaluaties, trends en ontwikkelingen de volgende elementen naar voor worden geschoven. Het aangeven van een kwantitatieve behoefte op het niveau van het stedelijk gebied is vandaag niet mogelijk (Buck Consultants International & Cefores, 2001). De economische groei in de afgelopen vijf jaar heeft er aan bijgedragen dat de kantorenmarkt sterk is gegroeid. Verwacht mag worden dat deze markt, gezien de huidige economische perspectieven, in de komende vijf jaar verder door zal groeien. Stijgende huurprijzen zijn op dit moment aanleiding om veel nieuwe projecten op te zetten. Vlaanderen verwerft in het internationaliseringproces een steeds prominentere rol als het gaat om het aantrekken van buitenlandse investeringen. Dit heeft zijn weerslag op de kantorenmarkt. Met name wordt voor R&D activiteiten o.a. in de biotechnologie Gent steeds aantrekkelijker. Vlaanderen is bezig een achterstand in te halen als het gaat om de ontwikkeling van dienstverlenende activiteiten. Dit tertiairiseringsproces zal ook de komende jaren een grote invloed hebben op de vraag naar kantoorruimte. De sterke groei van de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) zal vooral invloed hebben op de kantorenmarkt door de sterk groeiende vraag naar kantoorruimte vanuit deze sector. Veel minder is het effect van ruimtebesparing als gevolg van nieuwe werkvormen. De belangrijkste factor waar een bedrijf naar kijkt bij de selectie van een nieuw kantoorgebouw is nog altijd de autobereikbaarheid. Als gevolg hiervan is er een toenemende oriëntatie naar perifeerstedelijke locaties. Onder invloed van de toenemende congestie op autowegen neemt ook het belang van bereikbaarheid voor openbaar vervoer snel toe. Parkeren blijft voor bedrijven een hot issue met name de mogelijkheden op en nabij de bedrijfslocatie. De vraag naar flexibiliteit in het parkeerbeleid ligt voor.

46 AFBAKENING GROOTSTEDELIJK GEBIED GENT Mens en Ruimte - 40 De krapte op de arbeidsmarkt zorgt er voor dat bedrijven steeds meer rekening houden met de aanwezigheid van voldoende adequaat opgeleid personeel. Mede hierdoor zal ook de vraag voor kantoorontwikkeling in Gent toenemen. De toename van de kennisintensiteit in de industrie, het belang dat er gehecht wordt aan het imago van een pand en het ontstaan van nieuwe activiteiten (ICT) geven te kennen dat de gebruikersgroepen van gebouwen met het uiterlijk van een traditioneel kantoorgebouw steeds diverser wordt. Meer en meer wordt het kantoor als uiterlijke vorm ook door niet-dienstverlenende bedrijven als bedrijfshuisvesting gekozen. De bedrijfsgebouwen waarin deze bedrijven zich huisvesten worden aangeduid als kantoorachtigen of bedrijvenpark. Op basis van het uiterlijk van bedrijfsgebouwen wordt het evenwel steeds moeilijker om een onderscheid te maken tussen kantoren en kantoorachtigen. Rekening houdend met deze elementen kan vanuit bereikbaarheid, schaalgrootte en inrichtingskwaliteit zes kantoormilieus beschreven worden: het stadscentrum, de ring, het station, de radialen of uitvalswegen, de rand en het woonmilieu. Het Vlaams niveau zal enkel uitspraken doen over grootschalige kantoorontwikkelingen in de stationslocatie en de randlocatie. Centrale, binnenstedelijke locaties Overige locaties Stadscentrum Ring Station Radiaal Rand Woonmilieu OV bereikbaarheid +/ /++ +/++ + Autobereikbaarheid Intensiteit ruimtegebruik Schaalgrootte kleinschalig middelgroot grootschalig Middel/groot schalig Bestuurlijk verantwoordelijke TABEL zeer goed ++ goed + voldoende 0 niet van toepassing Gemeente gemeente Gemeente/ Vlaanderen Gemeente/ Vlaanderen grootschalig Vlaanderen : LOCATIETYPEN, KANTORENMILIEUS EN NA TE STREVEN KARAKTERISTIEK. Bron : Buck Consultants International & Cefores (2001) kleinschalig Gemeente