Business case voor een coöperatieve aanpak

Transcriptie

1 Van Steenwijkerland naar Breedbandland Business case voor een coöperatieve aanpak Kauwenhoven PW Lunteren Auteurs: Ing. J.W. Brons Ir. E.J. Kwak Drs. J.W. Groeneveld Dhr. F.R. van Dissel 12 September 2011

2

3 Inhoud SAMENVATTING Inleiding Aanleiding Projectorganisatie Leeswijzer Basisbegrippen Tiernetwerken Drie lagen model Open netwerken Het Fiber to the Home (FttH) model Hoofdrichtingen De coöperatie als efficiënt middel voor vraagbundeling Overheid in Breedband, economische modellen Splitsing van het Kernen en Buitengebied netwerk Geografische en technische opzet van het netwerk Diverse onderbouwingen Participatiedichtheid Cijfers Markt CBS cijfers Geografisch model Buitengebieden Steenwijkerland Financiën algemeen Uitgangspunten Kerncijfers en aannames voor de Business Case Projectaansluitingen, een derde geldstroom Buitengebieden financieel doorgerekend Realisatie Planning en Uitrol Conclusie en Aanbevelingen Auteur: IBFN 12 september

4 8. Bijlagen Het coöperatie model 2. Overheidssteun 3. Technische ontsluiting deelgebieden 4. Kerncijfers 5. Overzicht van aantallenpotentieel met gebiedsverdelingen 6. Financiële onderbouwing 7. Autonome groei Internet gebruik 8. Vergelijk Statenvoorstel en Business Case Refertes (extern beschikbaar, hier niet opgenomen) 1. Communicatie marketing strategie 2. Haalbaarheidsonderzoek Achterhoek 3. Statuten van een coöperatie UA Auteur: IBFN 12 september

5 SAMENVATTING Aanleiding In 2009 heeft de gemeenteraad van Steenwijkerland een motie aangenomen om geheel Steenwijkerland van een glasvezelnetwerk te voorzien. In 2010 heeft Provinciale Staten van Overijssel de ambitie uitgesproken voor een open, toekomst vast en provincie dekkend breedbandnetwerk. Deze beide initiatieven hebben aansluiting gezocht en gevonden in de pilot Steenwijkerland. Deze pilot streeft naar de volledige aanleg van glasvezel in de gemeente en beoogt voldoende informatie aan te leveren hoe één van de Buitengebieden van Overijssel van glasvezel is te voorzien. Een eerste inventarisatiefase leverde voldoende vertrouwen in de mogelijkheid een financieel haalbare Business Case op te zetten. Ingenieursbureau Fiber Networks (IBFN) te Lunteren heeft hiertoe opdracht gekregen. Marketingbureau Meidertsma te Zwolle heeft de opdracht gekregen een marketingcommunicatieplan op te stellen. Business case coöperatieve vereniging model In 2011 hebben Reggefiber, CIF en Ziggo zich gemeld met de mededeling dat men geïnteresseerd is in het aanleggen van een glasvezelnet in Steenwijkerland als onderdeel van het aanleggen van een dergelijk netwerk in geheel Overijssel. De projectgroep Steenwijkerland heeft daarop besloten de Business Case voor een zelfstandig project op basis van het coöperatieve vereniging model door te zetten. Deze haalbaarheidsstudie moet de technische en economische mogelijkheden van de aanleg van glasvezel aantonen. De genoemde marktpartijen krijgen dit als referentiemodel ter beschikking met het verzoek te bezien of zij a) hierin zouden kunnen en willen participeren, b) een eigen plan willen voorstellen waarin in samenwerking met de overheid de verglazing kan worden gerealiseerd, en c) een eigen plan willen voorleggen waarin zij dit zelfstandig zonder rol voor de overheid gaan uitrollen. Deze plannen moeten wel concreet en bindend zijn. Nadat de respons van de marktpartijen is ontvangen kan het besluitvormingsproces in werking treden. Het resultaat hiervan is een keuze voor ofwel de voorliggende Business Case ofwel voor één van de plannen van de marktpartijen of een combinatie daarvan. De Business Case opdracht heeft geleid tot het IBFN Rapport : Van Steenwijkerland naar Breedbandland (d.d.12 september 2011), waarvan hierbij een samenvatting. Het IBFN rapport gaat uit van een door de gemeente gefaciliteerd model voor een coöperatieve vereniging (verder te noemen CV) die op basis van vraagbundeling in eigen opdracht de beide netwerklagen 1 en 2 van een glasvezelnet laat aanleggen en deze vervolgens ook exploiteert. De exploitatie bestaat uit het verhuren van de capaciteit van het netwerk aan verschillende Internet Service Providers (ISP s), die de abonnementen voor de laag 3 Internetdiensten met de individuele gebruikers afsluiten, waarbij de ISP ook de facturering en serviceverlening naar de gebruikers verzorgt. Beheer en onderhoud van het netwerk kunnen door de CV worden uitbesteed. Kernen en Buitengebieden De pilot laat zich opdelen in twee cases: de Kernen en de Buitengebieden. Beide zijn in beginsel financieel haalbaar. Echter, in de Kernen van Steenwijkerland zijn al twee marktpartijen actief met basisbreedband voorzieningen. Daarnaast is het door de getoonde interesse van deze leveranciers nu duidelijk dat er in de Kernen ook voor supersnel breedband op glas voor een zelfstandige CV veel concurrentie zal zijn. Hierdoor zal het niet mogelijk zijn het aantal gebruikers te halen dat nodig is voor de Business Case Kernen. Deze mogelijkheid moet daarom worden gekenmerkt als niet realiseerbaar binnen een zelfstandige CV. Voor een volledig overzicht is de berekening van de Business Case voor de Kernen wel opgenomen. Voor de Business Case Buitengebieden geldt dat er geen directe concurrentie is, waardoor deze wel als realiseerbaar wordt gezien. Omdat het hier gaat om zogenaamde witte gebieden zijn er ook geen beletselen voor een actieve rol van de gemeente en/of provincie, met of zonder overheidssteun. Auteur: IBFN 12 september

6 Aanmelding en aansluiting De inschrijving per gebruiker leidt alles bij elkaar genomen tot een vraagbundeling vanuit de CV. Gebruikers melden zich als lid van de CV en participeren actief door een certificaat te kopen van 500. Hiervoor worden zij mede eigenaar van het netwerk en krijgen zij het recht op een aansluiting op het coöperatieve glasvezelnetwerk en dat hen verplicht te handelen naar de statuten van de CV. Dit houdt onder andere in dat bij de notariële overdracht van het pand aan een nieuwe gebruiker de aansluiting met certificaat als een zakelijk recht bij het onroerend goed mee wordt overgedragen. Eenmaal lid kan er bij een ISP een abonnement voor de uiteenlopende diensten worden afgesloten. Eigendom De CV is eigenaar van de beide lagen 1 en 2 van het netwerk. Om een bestuurbare organisatie te creëren wordt aanbevolen om een scheiding aan te brengen tussen de CV met leden die gezamenlijk beslissingsbevoegd is en die houdstermaatschappij. De laatsgenoemde bezit de beheersorganisatie die het netwerk als een Besloten Vennootschap (B.V.) in eigendom heeft en exploiteert. Dit maakt het ook mogelijk op enigerlei moment deze BV inclusief het netwerk te verkopen, waarna de opbrengst toevalt aan de houdstermaatschappij en daarmee aan de CV. Financiering De totale investering voor het netwerk in het Buitengebied bedraagt ruim 12 miljoen, als volgt onderverdeeld: Naam Totaal Per aansluiting Laag Laag Projectkosten Totaal Financiering De dekking voor deze investeringen komt uit een te verlenen hypotheek van 10 miljoen en uit het Eigen vermogen van 4,1 miljoen bijeengebracht door de leden door middel van een certificaat à 500, per aansluiting en door andere deelnemers. De geld lening in de vorm van een hypotheek wordt lineair afgelost. Rente en aflossing worden betaald uit de inkomsten van de abonnementen die via de ISP worden geïnd. Na tien jaar moet in principe de actieve laag 2 worden vervangen aan het einde van haar economische en technische levensduur, waarvoor dan ook de financiële ruimte beschikbaar is gekomen. Uitgaande van een vereist rendement van 10% per jaar resulteert er een rentabiliteitswaarde van het netwerk van om en nabij nul, zodat in de Buitengebieden het door certificaten opgebrachte Eigen vermogen van 3,9 miljoen in stand blijft. Vraagbundeling en startuptake In het Buitengebied zijn er ruim 5000 potentiele aansluitingen welke zijn verdeeld in zeven deelgebieden. De Business Case gaat uit van een start uitgangspunt op basis van een vraagbundeling van 50% die in de jaren daarna nog oploopt naar 80%. Ieder deelgebied, dat de inschrijvingsgrens van 50% haalt, wordt uitgerold. Hierbij worden alle panden in het deelgebied tot op de erfgrens van een glasvezel voorzien. Dit noemt men 100% homes passed. Voor de gebruikers die lid zijn geworden van de CV wordt de vezel doorgetrokken tot in de meterkast. Dit zijn de homes connected. De initiële uitrol kan binnen een jaar worden gerealiseerd. Conclusie: glasvezel uitrol in de Buitengebieden is goed mogelijk De conclusie van dit rapport is dat glasvezel uitrol in de Buitengebieden technisch en economisch goed mogelijk is. Het initiatief is ook in lijn met het beleid van de Digitale Agenda van de Europese Unie (EU) en met het beleid van EZ. Daarnaast blijkt het een investering die al na enkele jaren een goede waarde vertegenwoordigt. Mits goed begeleid kan dit rapport ook leiden tot een vruchtbare samenwerking met marktpartijen. Auteur: IBFN 12 september

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Steenwijkerland heeft in 2009 de ambitie uitgesproken om de gemeente te voorzien van een glasvezelnetwerk. Met een dergelijk netwerk wordt het mogelijk om op grote schaal in de gemeente, zowel in de Kernen als in de Buitengebieden, toegang te bieden aan internet en een breed scala aan toepassingen, digitale diensten. De gemeente is er zich ten volle van bewust dat wij in toenemende mate afhankelijk zijn van snelle internet diensten als elektronisch bankieren, winkelen via Internet en services op publiek, sociaal en maatschappelijk terrein. Het blijkt dat de behoefte en groei van de Internet snelheden volgens een vaste wetmatigheid vastligt op factor 1000 per 10 jaar (zie bijlage 7). Dit betekent dat men na 2015 vast zal gaan lopen door het bereiken van de maximale capaciteit van koperverbindingen. Glas is hiervoor de toekomstvaste oplossing. De ambitie is gebaseerd op het voorkomen (c.q. verminderen) van een digitale tweedeling waarbij zij die niet beschikken over de voordelen van digitale diensten, achtergesteld zullen zijn en verder achterop zullen raken bij hen die wel aangesloten zullen zijn op breedband. Een glasvezelnetwerk biedt de gemeente Steenwijkerland extra mogelijkheden zich te presenteren als een moderne regio, met aantrekkelijke vestigingsmogelijkheden voor bedrijven en particulieren. Het biedt kansen voor nieuwe ontwikkelingen en een stimulans op economisch gebied. Steenwijkerland kan met een glasvezelnetwerk vruchtbaar verder werken aan een verbetering van publieke belangen, gezondheidszorg en veiligheid. Naast een groot aantal mogelijkheden om de sociale cohesie in de gemeente te verbeteren, zal blijken dat breedband communicatie tevens uitzicht biedt voor verbetering van mobiliteit en veiligheid en dat ook nog eens belangrijke kostenbesparingen gerealiseerd kunnen worden op het gebied van energieverbruik. Steenwijkerland Pilot In december 2010 besloot de vergadering van Provinciale Staten van Overijssel te werken aan de realisatie van een open, toekomstvast en provincie dekkend breedbandnetwerk. In dat kader werd toen besloten om een drietal pilots, waaronder een pilot in Steenwijkerland, te initiëren. De pilot in Steenwijkerland moet de mogelijkheden van de verglazing van alle Buitengebieden in Overijssel in beeld brengen. Het is een uitdaging om een gemeente als Steenwijkerland te voorzien van glasvezel. Veel marktpartijen, kabelaars en netwerkaanbieders, zien de gemeente met de Buitengebieden als onrendabel. Lange netwerkverbindingen, hoge kosten: de animo om in dergelijke gebieden te investeren is nog niet groot. Wel is interesse getoond om deze gebieden gezamenlijk te ontsluiten door middel van de aanleg van een glasvezelnetwerk. Doelstelling Deze houding van de aanbiedersmarkt is een van de voornaamste redenen om te onderzoeken of het als overheid nu wel mogelijk is om in deze veronderstelde onrendabele gebieden een aanjagende rol te vervullen. Als doel voor het glasvezel project, de pilot van de gemeente Steenwijkerland, kan worden gesteld: De gehele gemeente Steenwijkerland (huishoudens, bedrijven en instellingen) te voorzien van een open, toekomst vast en gemeente dekkend breedband netwerk middels het coöperatieve model. Redenen Voor het realiseren van de doelstelling en de uitvoering van het glasvezelproject door de gemeente Steenwijkerland gelden de onderstaande redenen: De huidige marktpartijen voorzien niet, of in zeer beperkte mate, in een gemeente dekkend breedband netwerk. Dit heeft tot gevolg dat bewoners van Steenwijkerland, als er al mogelijkheden zijn, slechts kunnen kiezen uit een zeer beperkt aantal aanbieders met een (soms zeer) beperkte capaciteit. Om technologische ontwikkelingen bij te blijven en daarmee verdere ontwikkeling van de regio te stimuleren is een toekomst vast netwerk met voldoende capaciteit van strategisch belang. Door nu te starten met de aanleg van een glasvezelnetwerk is Steenwijkerland op tijd klaar voor de periode na 2015 waarin de behoefte aan supersnel breedband niet meer door de koperen telefoonlijnen en coaxkabel kan worden gefaciliteerd. Auteur: IBFN 12 september

8 Fasering en Resultaat In de eerste fase van deze pilot heeft een globale inventarisatie plaatsgevonden. Op grond van die bevindingen is besloten tot fase 2, het opzetten van een Business Case waarmee aanleg in principe mogelijk wordt. Na deze fase zullen meerdere fases volgen, met als fase 3 een consultatie van marktpartijen. In de Business Case moeten in ieder geval de volgende elementen zijn uitgewerkt: Beschrijving en definiëring van een open, toekomst vast en gemeente dekkend netwerk voor breedband internet als randvoorwaarden voor de aanleg en samenwerking met marktpartijen. Een netwerkontwerp voor breedband internet van een deel van Steenwijkerland dat voldoet aan de randvoorwaarden. Het zal als basis dienen voor berekening van kosten van aanleg. Voldoende financiële onderbouwing van het beste (meest haalbare) scenario. Het scenario dient te worden getoetst bij marktpartijen en overheid. 1.2 Projectorganisatie Er is een projectorganisatie in het leven geroepen met drie werkgroepen en een stuurgroep. 1. Werkgroep Infrastructuur was verantwoordelijk voor de juiste infra engineering en de kostenbesparing. 2. Werkgroep Organisatie heeft zich verdiept in de mogelijkheden van overheidssteun bij toepassing van een CV als organisatievorm. 3. Werkgroep Communicatie zorgt voor de realisatie van een marketingcommunicatieplan en verzamelt kennis en peilt meningen van bewoners en stimuleert vraag en betrokkenheid (enquêtes en communicatie). Naast de werkgroepen is ook met de Stuurgroep en de Projectgroep intensief overleg gevoerd, en allen zijn nauw betrokken bij de uitwerking van het glasvezelproject. De projectorganisatie is bijgestaan door het bureau IBFN. 1.3 Leeswijzer Deze Business case kent volgend op een samenvatting de volgende opbouw: De inleiding bevat de doelstelling van de pilot en een omschrijving van de opdracht voor de Business Case alsmede een opsomming van de betrokken werkgroepen en een verwijzing naar werkzaamheden en geboekte resultaten tot nu toe. In het hoofdstuk 2 Basisbegrippen worden kort en op hoofdlijnen een aantal basisbegrippen uit de telecomwereld geïntroduceerd omdat een aantal aannames voor de Business Case en de rol van de overheid hierop worden gebaseerd. In hoofdstuk 3 Hoofdrichtingen staat gemotiveerd beschreven welke strategische keuzes zijn gemaakt voor deze Business Case. Daarna wordt hier beschreven hoe die keuzes worden geïmplementeerd en hoe ze uitwerken in verschillen juridische, economische en technische modellen. In het hoofdstuk 4 Cijfers wordt de situatie van de gemeente Steenwijkerland beschreven, waarop de gekozen modellen worden losgelaten. Dit resulteert in het hoofdstuk 5 Financiën met de financiële consequenties voor de investeringen in de uitrolfase. Daarnaast wordt voor de running business een exploitatie overzicht gegeven evenals een financiële toekomstverwachting (rentabiliteitsprognose). Hoofdstuk 6 Realisatie Planning en Uitrol geeft een schets van de realisatie van de komende fases. In hoofdstuk 7 worden conclusies en aanbevelingen gegeven. Er is naar gestreefd om de gehele Business Case op hoofdlijnen te beschrijven en voor detailinformatie wordt verwezen naar de bijlagen, zie hoofdstuk 8. Dit om de Business Case op verschillende niveaus toegankelijk te maken en de leesbaarheid te bevorderen. Auteur: IBFN 12 september

9 2. Basisbegrippen In dit hoofdstuk worden eerst een aantal begrippen behandeld: Tiernetwerken, 3 lagenmodel, open netwerken en het FttH model omdat een aantal aannames voor de Business Case en de rol van de overheid hierop worden gebaseerd. 2.1 Tiernetwerken Telecommunicatienetwerken zijn hierarchisch opgebouwd. Dat wil zeggen dat zij meerdere niveau s, levels, kennen met ieder hun eigen functie en opzet. Deze niveaus worden Tiers genoemd. Tier 1 is het internationale netwerk, Tier 2 de landelijke backbone tussen de steden (inter metro), Tier 3 de backbone in de steden (intra metro) en Tier 4 is het acces netwerk naar de gebruiker dat in de meterkast wordt afgesloten met een modem, de zogenaamde CPE (Customer Premises Equipment). De hiërarchie van tiernetwerken. Auteur: IBFN 12 september

10 2.2 Drie lagen model Voor telecommunicatie netwerken wordt tegenwoordig een 3 lagenmodel gebruikt. Om verwarring met oudere modellen te voorkomen (OSI model, Internet model en dergelijke) volgt hieronder een korte schets, toegespitst op glasvezelnetwerken. Laag Beschrijving Laag 3: Diensten laag. Werkgebied van de Internet Service Provider (ISP). Hier worden de diensten van en via het World Wide Web aangeboden. Voorbeelden: Internet acces (surfen, , socialnetworks, zorgapplicaties, Google, buienradar, e banking etc.), Internet telefonie en digitale televisie (IP TV). Laag 2: Actieve laag. Laag 1: Passieve laag. Op deze laag de actieve apparatuur die de glasvezel belicht. De bits worden als lichtpulsjes op de glasvezel gezet. De apparatuur bestaat uit centrale apparatuur: een switch en optische lijnkaarten in het Pont of Presence (PoP) en uit randapparatuur bij de gebruiker: de Customer Premises Equipment (het CPE kastje in de meterkast). De geul in de grond met daarin de kabel, inclusief het huisje/kast waarin de centrale apparatuur wordt opgesteld (Point of Presence(PoP)). Hiertoe behoort ook het Optical Distribution Frame in de PoP waarop de glasvezels één voor één worden afgemonteerd. De combinatie van het tiermodel en het 3 lagen model is wat ingewikkelder. Elke tier kent een laag 1 en een laag 2. De dienstenlaag 3 kan door de gebruiker vanuit tier 4 via meerdere hogere tiernetwerken worden bereikt, afhankelijk van het feit of de betreffende dienst via een lokale, nationale of een internationale server is te bereiken. Het glasvezel netwerk voor Steenwijkerland is een Tier 4 acces netwerk. Tiernetwerken en de 3 lagen structuur. 2.3 Open netwerken Er bestaat veel discussie over het begrip open netwerk. In de meest brede zin betekent een open netwerk dat iedere internet of netwerkprovider, niet zijnde de eigenaar, iedere gebruiker individueel kan bereiken en vice versa. Dat wordt vaak belemmerd door de topologie, de techniek of door het toelatingsbeleid van de eigenaar van het netwerk. De afgelopen jaren is het regel geweest dat iedere glasvezel naar een gebruiker individueel beschikbaar moet zijn, dat daarnaast toegang moet kunnen worden geboden via de actieve apparatuur van laag 2 en dat alle ISP s bereikbaar moeten worden gesteld. De laatste maanden is de tendens dat laag 1 en 2 als één geheel beschikbaar zijn voor de eigenaar en dat laag 2 toegankelijk moet worden gemaakt voor externe providers. Dit blijkt uit de nieuwe richtlijnen die in voorbereiding zijn bij de Europese Commissie en de besluitvorming binnen OPTA. Auteur: IBFN 12 september

11 2.4 Het Fiber to the Home (FttH) model In Nederland worden de overgrote meerderheid van de nieuwe consumenten aansluitingen momenteel aangelegd door KPN/Reggefiber. Zij hanteren daarvoor een technische opzet die bekend staat als het FttH model. Deze opzet is specifiek opgezet voor de stedelijke gebieden en is minder efficiënt wanneer toegepast op dunbevolkte gebieden. Er zijn andere, rurale technieken voorhanden die leiden tot een lagere prijs bij aanleg in buitengebieden, zowel in topologie als technologie. Dit betreft de mogelijkheden om meerdere aansluitingen over één vezel te transporteren waardoor er minder vezels gelegd hoeven te worden, of het niet voorzien in analoge tv kanalen waarvoor per aansluiting een tweede vezel noodzakelijk is. Het voordeel van een lagere kostprijs heeft echter ook een nadeel. Afwijken van het in Nederland gangbare model maakt dat met name financiers een zwaardere risico analyse zullen maken, met als argumenten: onbekend maakt onbemind. De financiële wereld gaat zeker op dit moment voor de standaard; het efficiënt laten draaien van verschillend ISP s wordt moeilijker omdat hun procedures niet zijn ingesteld op een ander type netwerk. Als in de afweging wordt meegenomen dat door de lintbebouwing in Steenwijkerland de toepassing van rurale technieken als WDM, geen CATV en een enkele vezel per aansluiting ipv een dubbele vezel, minder profijt oplevert dan in een buitengebied met een meer egale verdeling over het gebied, dan adviseert IBFN om voor deze Business Case uit te gaan van het gangbare FttH model. Dit ook om de waarde ervan op niveau te houden met het oog op een eventuele verkoop na enige jaren van exploitatie. Om die redenen is voor deze Business Case gekozen te financiële consequenties door te rekenen op basis van het FttH model. Auteur: IBFN 12 september

12 3. Hoofdrichtingen In dit hoofdstuk wordt onderbouwd beschreven welke strategie keuzes voor de opzet van deze Business Case zijn gemaakt het waarom. Aansluitend worden de consequenties van deze keuzes vertaald in acties en de wijze waarop die keuzes in deze pilot kunnen worden gerealiseerd. Waar nodig voor de eenduidigheid worden begrippen en definities toegelicht. De strategiekeuze leidt tot de uitgangspunten voor de Business Case en hebben betrekking op: het coöperatieve model; het economisch model waarmee de overheid de aanjaagfunctie in Steenwijkerland kan vervullen; een opsplitsing tussen Kernen en Buitengebieden; de geografische en technische opzet van het netwerk voor de Kernen en de Buitengebieden; diverse onderbouwingen. 3.1 De coöperatie als efficiënt middel voor vraagbundeling Uitgangspunt voor de pilot is het coöperatieve model waarbij het eigendom en de exploitatie van het netwerk worden ondergebracht in een CV. Een belangrijke overweging hierbij is dat het verleden op vele manieren heeft bewezen dat een coöperatieve (samenwerkings) aanpak een succesvolle oplossing kan zijn voor situaties waarin markt en/of overheid niet of onvoldoende tegemoet kunnen komen aan een behoefte van vele individuele burgers. Voor het samenbrengen van de belangen, in dit geval bundeling van de vraag / behoefte naar breedband, is een coöperatieve vereniging bij uitstek geschikt. Dat wordt nog onderstreept door het feit dat de doelgroep het buitengebied van Steenwijkerland is. In de landelijke gebieden is de CV een vaak voorkomende rechtsvorm. Zo zijn veel op de agrarische producten gebaseerde bedrijven op deze wijze georganiseerd en is de grootste bank van agrarisch Nederland eveneens een CV. In bijlage 1 worden het organisatie, verdien en certificaatmodel van de CV in meer detail beschreven. De CV wordt als rechtspersoon opdrachtgever en eigenaar van het netwerk. Dit betreft de lagen 1 en 2. Daarbij is het goed te realiseren dat laag 1 in de Telecomwet als vastgoed wordt beschouwd waarop een hypotheek kan worden gevestigd. Dit betekent ook dat het een onvervreemdbaar goed is van de netwerkeigenaar, ook voor het deel dat over particulier terrein en tot in het huis in de meterkast loopt. Binnen deze coöperatieve opzet is een scala aan onderwerpen waarvoor keuzes moeten worden gemaakt. De aanbevolen keuzes en hun uitwerking in concrete acties staan hierna beschreven. 3.2 Overheid in Breedband, economische modellen Voor gemeenten die aan de slag willen met breedband is het cruciaal een goede balans te vinden tussen overheidsstimulering en marktwerking. Gezonde concurrentie is de beste garantie dat de juiste breedbandnetwerken en dienstverlening tot stand komen. Komt deze marktwerking niet tot stand, dan kan de overheid eigen initiatieven ontplooien. Binnen een breedbandproject kan een gemeente diverse rollen op zich nemen. De keuze voor een specifieke rol is direct van invloed op de inrichting van de waardeketen van breedbandnetwerken. De concurrentie in de markt verschilt per laag aanzienlijk. In laag 1 zijn er slechts enkele spelers actief terwijl in laag 3 zeer veel spelers actief zijn. Overheidsinbreng ligt daarom eerder voor de hand in de onderste lagen en dan nog in het bijzonder in die gebieden die niet op een reële termijn door markt worden bediend. De Menukaart uitgegeven door het Ministerie van Economische Zaken (EZ), geeft hiervoor richtlijnen welke passen binnen de economische modellen die EZ heeft vastgelegd in haar Richtsnoeren. Auteur: IBFN 12 september

13 In grote lijnen zijn er vier modellen mogelijk welke uiteenlopen van een zeer beperkte overheidsrol tot een zware rol. Model Beschrijving 1 Faciliterend model In dit model kan de overheid ondersteuning leveren door slimme afstemming bij graafwerkzaamheden, publicitaire en organisatorische werkzaamheden. De gemeente kan ook faciliteren in het verlenen van een garantie bij het verkrijgen van een hypotheek voor de aanleg. 2 Vraagbundeling model In dit model neemt de overheid het initiatief tot het bundelen van de vraag naar breedband verbindingen. Hiervoor bestaan twee verschillende uitwerkingen. Als eerste kan de vraagbundeling worden aangeboden aan meer marktpartijen die de breedband verbinding kunnen aanleggen. De tweede optie is dat de vraagbundeling wordt geëxploiteerd door een op te richten coöperatie. 3 Private Publieke Samenwerking (PPS) 4 Publieke Passieve Infrastructuur (PPI) Samen met minimaal één marktpartij investeert de centrale overheid in een organisatie die in samenwerking het netwerk uitrolt en exploiteert. De overheid laat een dark fiber netwerk (laag 1) aanleggen en stelt die tegen een bepaalde prijs ter beschikking aan een partij die (een deel) wil exploiteren. Hoe verhouden deze modellen zich met de regels voor overheidssteun? In model 1 is geen sprake van steun door de overheid. In model 2 investeert deze laatstgenoemde in activiteiten om de markt te stimuleren. Hier kan sprake zijn van een lichte vorm van steun, het verdient aanbeveling dit vooraf te toetsen. Bij model 3 en 4 is er sprake van directe overheidssteun en daarom in deze Business Case niet meegenomen. Overheidssteun in telecommunicatie is onder strikte voorwaarden mogelijk. Deze voorwaarden (vermeld in de Richtsnoeren van EZ) houden kortgezegd in dat publieke overheidssteun mag worden geboden in gebieden waarin sprake is van geheel marktfalen, in de zogenaamde witte gebieden, en wanneer er sprake is van beperkt marktfalen, in de zogenaamde grijze gebieden. Een uitgebreidere beschrijving van deze bepalingen is opgenomen in bijlage 2. Omdat tot op heden geen harde definitie van toegangsnetwerk van de nieuwe generatie (NGA) is opgesteld die deze wit/zwart discussie in lijn brengt met de ambities van de Digitale Agenda van de EU, is op dit moment geen 100% uitspraak te doen over de mogelijkheid van staatsteun. EZ heeft echter in haar nieuwe concept richtlijnen een NGA definitie vastgelegd waarmee het Steenwijkerland buitengebied voor een NGA wit is. Dit feit, maar nog belangrijker, het feit dat deze Business Case is gebaseerd op model 1 dan wel model 2, waarin geen of heel beperkt sprake is van staatsteun, maakt dat deze Business Case de mogelijkheid van staatsteun open laat. Wanneer hiervoor eventueel wordt gekozen is formele toetsing noodzakelijk. IBFN schat de kans dat dit wordt toegelaten hoog in. Uitwerking Voor deze Business Case is model 1 het aangewezen model. Eventueel kan gekozen worden voor model 2 indien besloten wordt ook het vraagbundeling traject op te pakken. In de aanloopfase van model 1 en 2 speelt de overheid een zeer belangrijke rol. Zij faciliteert en ondersteunt bij de opzet van de organisatie, bij de verdere marketing en bij de uitrol van het netwerk. Daarnaast is zij bepalend voor de mate van inzet tot vraagbundeling in de markt. Juist deze vraagbundeling is een bepalende factor voor de rentabiliteit op termijn. Auteur: IBFN 12 september

14 Voorbeelden van de ondersteuning zijn: het verlenen van vergunningen, verlaging van de herstelkosten, openstellen van gebouwen en communicatiekanalen voor de marketing, ondersteuning van de organisatie door deelname aan bestuur en/of raad van toezicht of onderbrengen van gerelateerde projecten. Op het financiële vlak kan de overheid faciliteren met het verlenen van garanties. Steenwijkerland heeft met de inventarisatie en met deze Business Case al veel faciliterende werk verricht, wat heeft geleid tot een zelfstandige Business Case, een marketingcommunicatieplan en belangrijke interesse van marktpartijen. 3.3 Splitsing van het Kernen en Buitengebied netwerk In de realisatie van de omvang van het aantal abonnementen dat kan worden geworven is er een belangrijk verschil tussen de Buitengebieden en de Kernen. De Buitengebieden kennen geen concurrentie op het gebied van supersnel breedband, er zijn geen alternatieven. Dat maakt dat daar een hoge participatie haalbaar lijkt waarmee de startvoorwaarde voor de uitrol van 50% kan worden gehaald. Op basis van die aanname is middels de gedetailleerde uitwerking deze Business Case aangetoond dat de aanleg en exploitatie financieel haalbaar is. Voor de Kernen geldt dat er wel concurrentie is. Er is basis breedband in de vorm van ADSL en kabel beschikbaar en marktpartijen hebben aangegeven de Kernen van glas te gaan voorzien. De consequentie hiervan is dat de participatiedichtheid in de Kernen beduidend lager zal liggen voor een coöperatie zou die zich op die markt begeven. Daarmee is het coöperatieve model gericht op vraagbundeling niet bruikbaar in de Kernen en verder ook niet uitgewerkt. Wel zijn de financiële consequenties van glasvezelexploitatie in de Kernen volledig doorgerekend, zie bijlage 6, opdat er een totaaloverzicht beschikbaar is dat als referentie kan dienen. Voor de volledigheid wordt onderstreept dat het de verwachting is, dat de Kernen door de markt van glas zullen worden voorzien. 3.4 Geografische en technische opzet van het netwerk In totaal worden conform het Statenvoorstel vijf Kernen onderkend: Steenwijk binnen, Steenwijkerwold, Oldemarkt, Blokzijl en Vollenhove. Dit betreft dus de grote Kernen van Steenwijkerland. De kleinere Kernen vallen voor deze Business Case onder het buitengebied De Kernen 1. Steenwijk binnen (+ Eesveen) 2. Steenwijkerwold (+ Willemsoord en Basse) 3. Oldemarkt 4. Blokzijl 5. Vollenhove (+ St Jansklooster en Heetveld) De Kernen van Steenwijkerland Buitengebieden In paragraaf 2.3 is aangegeven dat de keuze voor het technische FttH model van KPN/Reggefiber positief kan werken op de verkoopbaarheid en daarmee op de financierbaarheid van het netwerk, maar nadelig op de kostprijs, dus de benodigde investering. Rurale technieken verlagen de investeringen maar werken ongunstig uit op het operationele vlak en de verkoopbaarheid. De afweging welke techniekkeuze de voorkeur krijgt zal in een latere fase bij de aanbesteding moeten worden gemaakt. Om voor deze Business Case tot tastbare resultaten te kunnen komen is uitgegaan van toepassing van het FttH model. Auteur: IBFN 12 september

15 Er is gekozen om het totale buitengebied geografisch op te delen in een zevental deelgebieden van ongeveer 700 aansluitingen. Dit in overeenstemming met het voorbeeldgebied Wanneperveen dat door de werkgroep Infrastructuur in detail is uitgewerkt. Dit biedt de mogelijkheid om via genuanceerde extrapolatie van deze detail engineering de kosten voor de andere zes gebieden op betrouwbare wijze te berekenen. Bij de vaststelling van de grenzen is rekening gehouden met de onderlinge verbanden in het gebied en de wijze waarop de PoP s van de zeven gebieden efficiënt kunnen worden gekoppeld aan de backbone. Deze opdeling biedt ook voor de marketing grote voordelen omdat de startvoorwaarde in de participatiegraad in een kleiner gebied met onderlinge cohesie kan worden gerealiseerd. De keuze is gemaakt voor de volgende zeven gebieden: De zeven Deelgebied (Buitengebieden) 1. Kuinre 2. Oldemarkt 3. Steenwijk NOZ 4. Giethoorn 5. Wanneperveen 6. Giethoorn 7. Blokzijl Het Buitengebied opgedeeld in zeven Deelgebieden Het aantal aansluitingen en de aansluitkosten op basis van geulkilometers en benodigde kabels staat vermeld in paragraaf 5.2. Bijlage 3 geeft inzicht in de technische ontsluiting van het gebied. Uit efficiëntieoverwegingen is gekozen om de verbindingen tussen street cabinet PoP s te combineren en zogenaamde co locatie toe te passen. De totaal noodzakelijke kabellengte wordt daarmee drastisch beperkt waardoor er kosten worden bespaard. Zo worden de locaties en faciliteiten van de streetcabinets van gebied 1 en 2, van gebied 3 en 7 en van gebied 4, 5 en 6 gecombineerd. Bovendien zijn de PoP locaties zo dicht mogelijk bij elkaar gekozen om daarmee zo efficiënt mogelijk vanuit Steenwijk op het Internet worden aangesloten (zie ook bijlage 3). Vanuit ieder streetcabinet worden individuele adressen van een glasvezelaansluiting voorzien. Onrendabele aansluitingen Zoals in het verslag van de werkgroep Infrastructuur aangegeven zijn er ook aansluitingen die ten opzichte van de rest van het buitengebied erg duur zijn. Deze 2 tot 3% zullen met alternatieve methoden worden voorzien van een breedband aansluiting totdat op een later tijdstip een glasvezelververbinding rendabel kan worden aangelegd. Als alternatieve methode staan draadloze verbindingen en glasvezelverbindingen door het riool ter beschikking. Deze zullen op een case by case basis worden beoordeeld. Gezien het kleine aantal is de invloed op de totale kosten hiervan minimaal. 3.5 Diverse onderbouwingen Inkomsten De inkomsten zijn gebaseerd op een verdienmodel waarbij de toegang tot gebruikers via laag 1 en 2 van het netwerk wordt verhuurd aan ISP s die hun diensten over het coöperatie netwerk willen aanbieden. Dit is een gangbare strategie die de openheid van netwerken voor Internetdiensten van laag 3 mogelijk maakt. De Business Case is na uitgebreid marktonderzoek uitgegaan van tarieven voor de verhuur van het netwerk die op Auteur: IBFN 12 september

16 of onder de huidige marktprijzen liggen (max. 10% lager). Dit verdienmodel staat in meer detail toegelicht in bijlage 1. Eigen bijdrage Zoals beschreven komt de verglazing de komende periode niet via de marktpartijen naar de Buitengebieden. Naarmate de behoefte groter is zullen mensen bereid zijn aandeel in de investering te nemen in de vorm van een certificaat. Deze drempel kan verder worden verlaagd door verscheidene factoren: Men gaat zich realiseren dat een breedband aansluiting net zo nodig is of wordt als gas water, licht en rioolafvoer. De behoefte aan Internet is in een dunbevolkt gebied met weinig faciliteiten eerder groter dan kleiner, want men zit overal ver van af; Voor schoolgaande kinderen wordt een snel Internet aansluiting een eis om toegang te hebben tot de ICT faciliteiten van hun school; Er is geen enkel alternatief dat voldoet. Er is bijvoorbeeld geen kabel en men zit zo ver van de KPN centrale dat ADSL beperkt blijft tot enkele honderden kbps of enkele Mbps; Als men nu niet instapt is aansluiten later duurder. Deze Business Case gaat uit van een zo n extra toeslag bij aansluiten op een later moment; Het antwoord op de vraag of een financiële instelling bereid is de 500 certificaatwaarde als lening te verstrekken. Daarmee wordt de startdrempel verlaagd tot een toeslag van een paar euro op het maandabonnement. In deze Business Case is uitgegaan van een prijs voor een certificaat van 500. Deze is o.a. gebaseerd op de resultaten van een grootschalig onderzoek in de Achterhoek (dd 2007), de recente resultaten van een het Burgerpanel uit Steenwijkerland en het feit dat geen alternatief is als men graag breedbandfaciliteiten wil. 3.6 Participatiedichtheid Deze Business Case is break even bij een start voorwaarde van 50 % deelnemersparticipatie en met een doorgroei naar 80% in drie jaar. Mede gezien de voornoemde resultaten lijkt dit reëel maar er zijn meer punten die deze aannames rechtvaardigen: In het Achterhoek onderzoek bleek dat 50% van de mensen bereid was een eigen bijdrage van 1000 te betalen ongeacht de overige voorwaarden. Dit liep op naar 80% als de prijs/kwaliteit verhouding goed was. Het TNO rapport over breedband ondersteunt de richtlijnen van de EU en van EZ dat in % van Nederland over supersnel breedband moet beschikken. Momenteel is dat minder dan 10%. De ervaringen van de telecomsector over de afgelopen decennia hebben geleerd dat dit soort schattingen altijd ruimschoots worden overtroffen. Het meest recente voorbeeld is de groei van de mobiele telefonie. Ook TNO geeft aan dat haar schattingen conservatief zijn. Het is dus niet zozeer de vraag of de uptakevraag wordt gehaald maar wanneer. Twee jaar geleden begonnen marktpartijen pas aan verglazing van een stad als daar 40% van de mensen zich had ingeschreven. Nu begint men zonder enige vraagbundeling te verglazen en start simultaan de verkoop, dus zonder garantie vooraf over de participatie bereidwilligheid. Er zijn nu al voorbeelden bekend waar die deelnemingsgraad in een stad meer dan 70% bedraagt, terwijl in die stad veel meer alternatieven voorhanden zijn dan in het buitengebied. Dit wordt mede mogelijk gemaakt omdat de ISP s de commerciele realisatie van de aansluitingen via hun eigen verkoopkanalen tot stand brengen. De ziektekostenverzekeraars sturen er in toenemende mate op aan dat (oudere) mensen die zich willen verzekeren over een breedband aansluiting moeten beschikken die zorg op afstand mogelijk maakt, waardoor langer thuis wonen mogelijk is. Naarmate dit soort trends gemeengoed worden zullen mensen bereid zijn te betalen voor deze faciliteit. Auteur: IBFN 12 september

17 4. Cijfers In dit hoofdstuk wordt de marktsituatie van Steenwijkerland beschreven op basis van CBS cijfers, en de consequenties van de strategische keuze uit het vorige hoofdstuk. Een en ander is in tabelvorm weergegeven in bijlage Markt Als we de CBS stedelijke gebiedsindeling volgen dan herkennen we vijf verschillende gebieden, variërend van zeer stedelijk (gebied 1) t/m weinig stedelijk (4) en niet stedelijk (5). Aangenomen wordt dat de gebieden 1 t/m 3 (grote steden t/m matig stedelijk gebied) door de markt bediend zullen worden met breedband glasvezel netwerken. Ook voor gebied 4, waaronder de Kernen vallen, worden nu ook door marktpartijen glasvezelplannen gemaakt (gebruik makend van kleinere access points). Het gebied 5, niet stedelijk, vertegenwoordigt een potentieel van ca 1,2 miljoen aansluitingen van de totale 7,2 miljoen aansluitingen in voor Nederland en wordt in de komende periode niet zonder steun van glasvezel voorzien. De investering voor de passieve laag 1 is voor dit dun bevolkte niet stedelijke gebied dan ook significant hoger dan voor de meer verstedelijkte gebieden 1 t/m 4. Omschrijving Totaal zeer stedelijk (1) sterk stedelijk (2) matig stedelijk (3) weinig stedelijk (4) niet stedelijk (5) adressen/km 2 > < 500 aansluitingen NL 7.200k 1.500k 1.700k 1.400k 1.400k 1.200k gemiddelde kosten laag aangesloten k 350k 200k 50k 0 0 Enkele marktgegevens van de stedelijk gebieden 4.2 CBS cijfers Op basis van de geografische gegevens uit het Statenvoorstel en de CBS gegevens uit onder andere het rapport Gemeenten op maat 2009, is voor Steenwijkerland de Business Case doorgerekend. Het blijkt dat driekwart van de bevolking woonachting is in de Kernen die minder dan 5% van het totale gebied omvatten. Ergo: een kwart van de bevolking woont verspreid over 95% van het grondgebied, de Buitengebieden. Gebied Gemeente Steenwijkerland Buitengebieden Kernen Cons. Zak. Cons. Zak. Cons. Zak. Aansl. per cat Aansl. totaal Opp Aansl /km ,9 69, ,7 24, ,2 69,5 Auteur: IBFN 12 september

18 In totaal zijn binnen de gemeente Steenwijkerland ongeveer zakelijke adressen te herkennen, waaronder kleine en grote bedrijven, stichtingen, onderwijs en zorginstellingen, overheden en semi overheden. Van dit totaal bevinden zich 500 vestigingen in de Buitengebieden. De vijf Kernen binnen de gemeente Steenwijkerland (Steenwijk, Steenwijkerwold, Oldenmarkt, Blokzijl en Vollenhove) vertegenwoordigen een potentieel van ongeveer kleine aansluitingen, waarvan dus aangemerkt worden als zakelijk. Het potentieel van meer dan consumenten aansluitingen, met daarbij de 500 zakelijke adressen geeft in totaal ruim 5000 adressen in de Buitengebieden. De adressen liggen wijd verspreid over de gehele gemeente. De bereikbaarheid van de adressen wordt echter wel wat vereenvoudigd doordat een duidelijk lintbebouwingspatroon herkenbaar is. 4.3 Geografisch model Buitengebieden Steenwijkerland Door de mate van spreiding en de lintbebouwing is het mogelijk om de Buitengebieden op te delen in een aantal deel Buitengebieden. Met zeven van dergelijke deelgebieden met gemiddeld zo n 700 adressen, kan volstaan worden met ontsluiting vanuit één eenvoudige lokale centrale: één PoP met één Street cabinet per deelgebied. Overzicht Kernen Naam deelgebied Asl. 1. Steenwijk Binnen (+ Eesveen) Steenwijkerwold 1390 (+ Willemsoord +Basse) 3. Oldemarkt Blokzijl Vollenhove 2150 (St Jansklooster + Heetveld) Totaal Privé Totaal Zakelijk 1500 Rondom de Kernen is de volgende indelingen gemaakt van de zeven deel Buitengebieden. De genoemde aantallen zijn op detailniveau uitgewerkt tot op buurten en wijken zoals weergegeven door het CBS. Deze details zijn in tabelvorm beschikbaar in bijlage Naam Deelgebied Aansl. km 2 Aansl./km 2 1 Kuinre , Oldemarkt , Steenwijk , Giethoorn 750 9, Wanneperveen , Vollenhove , Blokzijl ,7 8 Totaal Privé 4580 Totaal Zakelijk 500 Overzicht Buitengebieden Auteur: IBFN 12 september

19 5. Financiën algemeen De ontsluiting met een glasvezelnet van de Kernen in Steenwijkerland is technisch niet in detail uitgewerkt. Het gaat daarbij immers om aansluitingen, die door de concurrentie van de markt niet de vereiste aantal deelnemers kunnen halen om de Business Case financieel haalbaar te maken. Het is echter voor een goed beeld van de financieel economische uitkomsten in de Buitengebieden zinvol om ook over de geldelijke uitkomsten van de Kernen te beschikken en dat een op met de Buitengebieden vergelijkbare leest. Het valt dan beter vast te stellen, waarom de Buitengebieden economisch voor marktpartijen buiten de boot vallen en de Kernen wel rendabele uitkomsten te zien geven en om die reden door commerciële bedrijven als KPN, Ziggo en dergelijke opgepakt worden. Op basis van voorzichtige inschattingen valt vast te stellen, dat de exploitatie van een glasvezelnet in de Kernen van Steenwijkerland (zeer) winstgevend is. Dit wordt hierna nader uitgewerkt en in bijlage 6 verantwoord. Op deze plaats moet worden benadrukt, dat de notie van een kleinschalig project als dit vooral zal kunnen slagen als het door de gemeenschap van Steenwijkerland wordt gedragen als een project van de burgers en bedrijven in dit gebied. Alleen onder die conditie zullen de geprognosticeerde aantallen aangesloten gezinnen en bedrijven haalbaar blijken te zijn en kan het benodigde Eigen vermogen in de vorm van uitgezette certificaten à raison van 500 per stuk bijeengebracht worden. 5.1 Uitgangspunten. De tarieven zijn alle excl. BTW en marktconform. Deze tarieven vormen de opbrengsten van leveringen aan de ISP, die deze diensten inkoopt. Deze inkoopkosten vormen voor hem een onderdeel van zijn kostprijs in de tarieven, welke aan de eindgebruiker, maar dan inclusief BTW, worden doorbelast. Er is daarbij verondersteld, dat geen prijsstijgingen zullen optreden, zowel aan de lasten als aan de batenkant. Dat betekent een calculatie met vaste prijzen naar het prijspeil medio De aard van het bedrijfstype in de telecommunicatie maakt dat tariefaanpassingen naar boven door inflatie denkbaar zijn, ofschoon een belangrijk deel van de lasten vastliggen. Denk aan de kabels en buizen, die tenminste 30 jaar meegaan. De aard van de markt in de Kernen in de gemeente Steenwijkerland maakt bovendien, dat van bijzondere (prijs )concurrentie van andere partijen met een gelijkwaardig product in dit geval nauwelijks sprake van prijsafbrokkeling zal zijn. Immers concurrentie veronderstelt een aparte investering in glasvezel of een nieuwe technologie. Dit is voor een afzienbare tijd niet te verwachten; te duur wegens de relatief bescheiden aantal inwoners verspreid over een groot gebied. Auteur: IBFN 12 september

20 5.2 Kerncijfers en aannames voor de Business Case Op basis van het hierboven opgegeven marktpotentieel (aantallen) en de structuur van het glasvezelnet (aantal PoPs en afstanden) is de businesscase uitgewerkt. Naast de marktcijfers en de netwerkstructuur zijn bovendien de onderstaande kerncijfers en aannames gehanteerd. 1. Het glasvezel netwerk wordt uitgerold op basis van 100% homes voorbereid op aansluiting. 2. Bij de start van het project zal 50% van de adressen aangemeld zijn voor een aansluiting (vraagbundeling). 3. De uitrol zal in dat buitengebied starten waar als eerste de 50% uptake wordt gehaald. 4. Een jaarlijkse groei van 10% die na drie jaar leidt tot 80% uptake. 5. De doorlooptijd van de realisatie (uitrol): a. per deel Buitengebied: 3 5 maanden; b. voor een Kern: 3 8 maanden. 6. Bij inzet van meerdere teams kan het gehele gebied (Buitengebied + Kernen) in circa maanden uitgerold zijn. Financiële uitgangspunten laag 1 passief 7. Het gebied Wanneperveen is in de detailengineering geheel doorgerekend voor laag 1, de passieve laag. 8. Op basis van de doorrekening Wanneperveen zijn per deelgebied door middel van een genuanceerde extrapolatie de gemiddelde aansluitkosten vastgesteld. Deze nuancering is mede op grond van de lokale situatie zoals de adresomgevingsdichtheid en overige bijzonderheden. In de tabel hierna zijn per deelgebied het aantal aansluitingen, de prijs per aansluiting en een totaal investeringsbedrag weergegeven. Prijs per aansluiting/graafkosten Gemeente SWL Aansluitingen Prijs /aansluiting Kosten per BG (x miljoen) BG 1: Kuinre ,168 BG 2: Oldemarkt ,796 BG 3: SW NOZ ,076 BG 4: Giethoorn ,250 BG 5: W Veen ,073 BG 6:V hove ,142 BG 7: Blokzijl ,154 Totaal SWL buiten Gem ,659 NB: bij deze kosten zal rekening moeten worden gehouden met de opmerking onder punt 9: 9. Naast de graaf werkzaamheden en het leggen van de glasvezel komt er per aansluiting nog 350 aan kosten bij. In deze kosten zijn opgenomen: Klic kosten, distributiebehuizingplaatsen, ODF, engineering, projectkosten en digitaal inmeten. Dit maakt dat de gemiddelde aansluitkosten voor laag 1 voor alle zeven Buitengebieden uitkomen op: per aansluiting. 10. De aansluitkosten voor laag 1 in de Kernen is gebaseerd op euro per aansluiting, inclusief de additionele kosten opgedeeld in 650 euro graafwerkzaamheden en 350 bijkomende kosten. Financiële uitgangspunten laag 2 actieve apparatuur. 11. De poortprijs van de actieve apparatuur inclusief snijverliezen van 20% is 420 per aansluiting voor de consumentenaansluiting en voor de zakelijke aansluiting 12. De kosten van de actieve apparatuur geplaatst bij consument de zogenaamde CPE is 100 en voor de zakelijke markt 150. Auteur: IBFN 12 september

21 Dit maakt dat de gemiddelde aansluitkosten voor laag 2 voor alle zeven Buitengebieden in Steenwijkerland uitkomen op: 520 per consumenten aansluiting. Eindgebruiker 13. De investering in een eigendom certificaat is 500 (eenmalig). 14. Nadien, wanneer een bewoner zich na de uitrol fase van het glasvezelnet zich alsnog aanmeldt voor een aansluiting zal 400 extra aansluitkosten in rekening worden gebracht, meer dus dan de initiële deelnemers die direct vanaf het begin participeren. 15. Laag 3 (diensten) wordt geheel uitbesteed aan externe partijen die bereid zijn marktconforme tarieven en abonnementen bieden. Zij betalen een huurprijs voor het gebruik van laag 1 en laag 2. De in de tabel opgenomen huurprijzen zijn uitgebreid getoetst en marktconform. Kosten ex BTW Brons 30/30Mbps Zilver 50/50Mbps Goud 100/100Mbps Zakelijk Abonnement Laag Laag toeslag Laag 3 Internet Bellen TV Totaal laag Onderverdeling, toekenning van kosten, bij huidige markttarieven abonnementen. Netwerk 16. Voor het koppelen van de drie area PoPs moet een backbone beschikbaar zijn om de zeven Deel Buitengebieden te kunnen koppelen naar het hogere tiernetwerk. Het koppelen van deze drie locaties (streetcabinets) via deze backbone vergt ca. 30 km glasvezel verbinding. In een greenfield situatie waar geen glasvezel beschikbaar is, zou deze moeten worden aangelegd. Hiervoor zou een stelpost in de Investeringen van 1 miljoen worden opgevoerd. Er is echter voldoende capaciteit beschikbaar op deze tierlaag (die niet tot het accesnetwerk behoort), die het mogelijk maakt deze backbone te huren. Hiervoor is in de exploitatie een post onvoorzien van opgenomen. 17. Voor de Buitengebieden zal per gebied een geulpatroon van gemiddeld 40 km, voor alle zeven gebieden samen 280 km, worden gegraven. Tevens is uitgegaan van KEMA MTBF (Mean Time Between Failure) cijfers voor reparatie van glasvezel verbinding: één (1) failure per jaar voor 60 km gleuflengte.verwacht mag worden dat er ongeveer tienmaal per jaar een storing zal ontstaan door kabelbreuk. 18. Per Buitengebied zijn er enkele aansluitingen die op dit moment een zeer hoge investering vergen. Na onderzoek blijkt het (voor het gehele Buitengebied) om circa 120 aansluitingen te gaan: Kuinre, Wannerperveenen Vollenhove: ieder ongeveer 30 aansluitingen, Blokzijl circa 20 en Steenwijk circa 10 kostengevoelige aansluitingen.voor het totaal aan 120 kostengevoelige aansluitingen in de Buitengebieden zal wél een snelle breedbandaansluiting worden gerealiseerd maar niet via glasvezelverbindingen. Er zal gebruik gemaakt worden van alternatieve mogelijkheden, bijvoorbeeld dedicated straalverbindingen (Wireless WIFI/Wimax technologie). Voorts zal een migratie scenario worden aangeboden om deze alternatieve breedbandverbindingen in de toekomst naar glas te brengen. NB: de verbindingen zullen gerealiseerd worden op basis van eerder opgedane ervaring op locaties elders. 5.3 Projectaansluitingen, een derde geldstroom Het bestaansrecht van de CV is gebaseerd op inkomsten: een eenmalige inbreng van financiering door middel van de verkoop van certificaten bij lidmaatschap en reguliere inkomsten uit abonnements bijdragen van de ISP s via de huuropbrengsten voor gebruik van de infrastructuur (laag 1 en laag 2). Aanvullende abonnementskosten (eenmalig of maandelijkse kosten) voor diensten van derden (de Dienstenaanbieders) worden buiten beschouwing gelaten. Afhankelijk van het type dienst en marktwerking (bereidheid van gebruikers om voor de diensten te betalen) zullen dienstenleveranciers zelf zorgdragen voor de verkoop van diensten en de vaststelling en invordering van abonnementsgelden. De CV gaat uit van twee typen reguliere aansluiting: consumenten aansluitingen en zakelijke aansluitingen. Auteur: IBFN 12 september