BIJBEL DICHTBIJ. DE BIJBEL LEEFT Twee generaties over hun beleving van de Bijbel. VAN ATHEÏST TOT OVERTUIGD CHRISTEN LEZERSVRAGEN OVER DE BIJBEL

Transcriptie

1 Ledenmagazine juni Nr. 2 BIJBEL DICHTBIJ DE BIJBEL LEEFT Twee generaties over hun beleving van de Bijbel. Verdieping: BIJBEL IN GEWONE TAAL Project wereldwijd: VAN ATHEÏST TOT OVERTUIGD CHRISTEN #Durf te vragen: LEZERSVRAGEN OVER DE BIJBEL

2 COLUMN INHOUD De NBG-voorvaderen zouden smullen van het wereldwijde internet 02 Column 03 Inhoud 07 Bibliotheekschatten Wereldwijd draadloos internet, smartphones, bol.com, allemaal zaken waar onze voorvaderen die in 1814 het Nederlands Bijbelgenootschap oprichtten, van gesmuld zouden hebben. Ze wilden dat iedereen betaalbare toegang tot de Bijbel zou hebben. De Bijbel was duur toen: zo n drie modale maandsalarissen. En de boekhandel was vaak ver weg, zeker als je op het platteland woonde. Misschien zouden onze oprichters denken dat met al die moderne middelen de NBG-missie snel voltooid zou zijn. Maar anno 2014 zijn er andere moeilijk bereikbare plaatsen. Wat te denken van jongeren die wel Facebook-berichten lezen, maar geen papieren boek, en zeker geen Bijbel? Wat te denken van arme landen met diverse talen, waar de Bijbel nog steeds heel duur is, als er al een vertaling is? Tweehonderd jaar na onze oprichting hebben we nog altijd dezelfde motivatie: we willen de Bijbel dicht bij mensen brengen. Enige tijd geleden zag ik voor het eerst iemand met z n telefoon in de hand in de kerk zitten. Enigszins verstoord, maar ook nieuwsgierig probeerde ik te zien of hij zat te sms-en of het weerbericht zat te lezen. Maar wat J A A R R Nederlands Bijbelgenootschap. Wat staat er op het programma? 29 juni NBG in Nederland Zingt op Zondag Op 29 juni bestaat het Nederlands Bijbelgenootschap exact tweehonderd jaar. De uitzending van Nederland Zingt op Zondag zal op deze dag in het teken staan van dit bijzondere moment. Kijk zondagochtend 29 juni om 8:55 uur op Nederland 2 naar deze uitzending. 5 juli Compilatie Bijbelfestival op televisie Op zaterdag 28 juni komen meer dan tweeduizend bezoekers naar het Bijbelfestival in DeFabrique in Utrecht. De EO doet verslag. Kijk voor een compilatie van deze dag op zaterdag 5 juli om 19:00 uur naar Nederland 2. hij werkelijk deed was de schriftlezing meelezen, via de NBG-website met De Nieuwe Bijbelvertaling erop. Op 29 juni bestaat het Nederlands Bijbelgenootschap tweehonderd jaar. Jarig zijn betekent voor ons: vieren en dankbaar zijn, maar vooral: doorgaan met het werk waarvoor we bestaan! Rieuwerd Buitenwerf Algemeen directeur Nu t/m 10 augustus Gratis bezoek aan tentoonstelling De verloren zoon in een eigentijdse kroeg, de volkstelling in een besneeuwd Vlaams dorp en Jezus op bezoek bij Marta en Maria in een zeventiende-eeuwse keuken. Tot en met 10 augustus is in Museum Catharijneconvent te Utrecht de tentoonstelling Thuis in de Bijbel. Oude meesters, grote verhalen te zien. Als lid van het Nederlands Bijbelgenootschap kunt u de tentoonstelling gratis bezoeken. De toegangsbon vindt u achter in dit ledenmagazine. Kijk voor meer jubileumnieuws op 12 Bijbel op de kansel 17 Bijzondere bijbeltekst 18 Buitenlands vertaalproject 20 Selectie uitgaven 22 Nederlands Bijbelgenootschap 23 Lidmaatschap 24 Bijbel in het straatbeeld 04 Bijbel in Gewone Taal. Verdieping Nieuwtestamenticus Matthijs de Jong: De lezer moet in staat zijn de tekst te lezen en meteen te begrijpen. De christenen in Korinte hadden aan een half woord genoeg, net als wij in ónze dagelijkse communicatie. 11 Hadden ze in Israël geld? #Durf te vragen #DURF TE VRAGEN Oudtestamenticus Jaap van Dorp geeft in elk ledenmagazine antwoord op prangende vragen van lezers. Dit keer: In 1 Samuel 13:20-21 staat dat de boeren in Israël hun landbouwgereedschap lieten slijpen bij Filistijnse smeden. Daar moesten ze wel voor betalen. Hadden ze in Israël toen al geld? 08 Van atheïst tot overtuigd christen Bijbelgebruik wereldwijd In China groeit het christendom snel, en daarom zijn er veel bijbels nodig. Veel nieuwe christenen zijn via de Bijbel tot geloof gekomen, zoals de Chinese Wang Hadong. 14 De Bijbel leeft! Bijbel voor elke generatie Ik wil haar voorleven dat de God van de Bijbel leeft, zegt Marjan Toet, moeder van Maartje. Twee generaties delen hun bijbelervaringen. Wat kun je van elkaar leren? Colofon Bijbel Dichtbij is het nieuwe ledenmagazine van het Nederlands Bijbelgenootschap. Het verschijnt vier keer per jaar. Donateurs krijgen het magazine ter kennismaking. hoofdredactie Alie Toonstra redactieraad Jessica de Haan, Sandra Haverman, Christel Kerssens met bijdragen van Anne Jaap van den Berg, Stefan van Dijk, Jaap van Dorp, Frans van Houwelingen, Matthijs de Jong, Joyce van de Veen, Mirjam Vermeij fotografie Sandra Haverman, tenzij anders vermeld eindredactie Clazien Verheul, Jolanda Hamers (Hamerschrift) vormgeving Bite Actiemarketing druk De Groot Drukkerij Al tweehonderd jaar brengt het Nederlands Bijbelgenootschap de Bijbel dichtbij in binnen- en buitenland. Dat doet wij door de Bijbel te vertalen in begrijpelijke en moderne taal, de Bijbel beschikbaar te stellen, uitleg en achtergronden over de Bijbel te geven en mensen de relevantie van de Bijbel te laten ervaren. Ons werk wordt mogelijk gemaakt door de steun van ruim leden en donateurs. post Postbus 620, 2003 RP Haarlem t e info@bijbelgenootschap.nl i facebook twitter NBG_Bijbel bank betalingen NL 74 SNSB bank giften NL38 INGB BV Lid van de United Bible Societies 2 3

3 ONTDEKKEN VERDIEPING Duidelijk, begrijpelijk. Wat bedoel je precies? Het vertaalproces van de Bijbel in Gewone Taal Het Nederlands Bijbelgenootschap draagt zorg voor verantwoorde bijbelvertalingen, gemaakt door deskundige vertalers. In oktober verschijnt de Bijbel in Gewone Taal (BGT). Een duidelijke, begrijpelijke bijbel, geschikt voor iedereen. Maar wat is een duidelijke tekst? Nieuwtestamenticus Matthijs de Jong laat u zien wat dat betekent, en neemt u mee in het vertaalproces aan de hand van een voorbeeld uit een brief van Paulus. Een bijbel in de taal waarin we dagelijks communiceren, het gewone Nederlands. Dat is het uitgangspunt van de BGT. Wat betekent dit voor de teksten? Die zijn duidelijk opgebouwd, met heldere zinnen. En ze zijn ingedeeld in korte stukken met een opschrift dat de kern noemt van het stuk dat volgt. Zo is de BGT een bijbel die leesbaar en duidelijk is voor iedereen. Maar zo eenvoudig als dit klinkt, zo moeilijk is het om een goede vertaling van de Bijbel te maken die aan deze kenmerken voldoet. Wat is vertalen? Veel mensen zien vertalen als het omzetten van woorden van de ene taal naar de andere. Maar dat is een misvatting. Vertalen is een proces dat in twee stappen verloopt. De eerste stap draait om tekstbegrip. We vertalen geen woorden maar teksten, en om een tekst te kunnen vertalen moet je hem begrijpen. De tweede stap draait om het formuleren. Voortdurend zoeken we naar de beste formulering, die de brontekst rechtdoet, overbrengt wat de tekst wil zeggen, en bijdraagt aan een welge vormde tekst. Letterlijke vertaling Ik licht die twee stappen toe met een voorbeeld uit 2 Korintiërs 8:3-4. Als we de Griekse woorden omzetten in het Nederlands, staat er: 3 Want zij naar kracht, ik getuig, en boven kracht, 4 vrijwillig met dringend verzoek ons met klem vragend de genade en de gemeenschap van de bediening tot de heiligen. Dit is een letterlijke vertaling, maar het is onbegrijpelijk en klinkt nergens naar. Met het omzetten van woorden kom je dus niet ver. Tekstbegrip Hoe vertaal je dan wel? De eerste stap is begrijpen wat de zin eigenlijk zegt. En dat is meer dan de betekenis van alle losse woorden bij elkaar optellen. Ik geef een eenvoudig voorbeeld. In de vraag heb je al geluncht? ligt een uitgebreidere vraag besloten: heb je vandaag al geluncht? Zo werkt taal. Taaluitingen bevatten altijd niet alleen expliciete maar ook impliciete informatie, dus méér informatie dan de gebruikte woorden strikt aan betekenis dragen. Niemand staat daarbij stil in de alledaagse communicatie. Je vult wat impliciet is, moeiteloos in. Maar bij teksten van eeuwen geleden is het een ander verhaal. Begrip van de tekst is dan geen automatisme, maar iets dat vraagt om deskundigheid en studie. De context Voor begrip van de tekst is de context van belang. Laten we kijken naar wat Paulus hier schrijft. Het gaat over een steunactie voor de christenen in Jeruzalem, die gehouden wordt onder christenen in de Griekse wereld. Paulus wil dat ook de christenen in Korinte meedoen, zoals ze hadden beloofd. Daarom komt hij hier met het voorbeeld van andere christenen die wél meedoen, de christenen in Macedonië. Wie de geciteerde zin bestudeert, ziet dat de persoonsvorm bij zij ontbreekt. Die zij zijn de christenen in Macedonië, en uit de context blijkt dat de ontbrekende persoonsvorm gaven is, zij gaven. 4 5

4 VERDIEPING BIBLIOTHEEKSCHATTEN De christenen in Macedonië geven geld 1 Vrienden, ik wil jullie iets vertellen. Dankzij Gods goedheid hebben de christenen in Macedonië iets bijzonders gedaan. 2 Die christenen hebben het erg moeilijk, maar ze houden vol. Ze zijn vol vreugde door hun geloof. En ook al zijn ze erg arm, ze willen anderen graag helpen. Daar hebben ze alles voor over. 3-4 Ze vroegen aan mij: Mogen wij meedoen met de actie om de christenen in Jeruzalem te helpen? Dat wilden ze heel graag. Ze gaven alles wat ze konden missen. Ik kan wel zeggen: meer dan ze konden missen! En dat deden ze uit zichzelf. 5 De christenen in Macedonië gaven meer dan ik had durven hopen. Ze zagen onze actie als iets dat God wilde. Daarom steunden ze ons. En bovendien gaven ze zo zichzelf als geschenk aan Christus, de Heer! 2 Korintiërs 8:1-5, Bijbel in Gewone Taal Daarmee wordt het begin van de zin duidelijk: de christenen in Macedonië gaven naar kracht, dus zoveel ze konden. 1. De ontbrekende schakel, zij gaven, is ingevuld. 2. De abstracte termen die Paulus gebruikt zijn weergegeven in hun concrete betekenis. Theologische termen? De tweede helft van de zin bevat ook een moeilijkheid. Wat vroegen de Macedonische christenen? Letterlijk de genade en de gemeenschap van de bediening tot de heiligen. Zo vertaald zijn het vier abstracte, theologische termen. Maar de woorden 3. De volgorde van informatie in vers 3 en 4 is omgedraaid, want het is duidelijker om eerst te zeggen wat de Macedoniërs graag wilden en daarna wat ze deden. 4. Alles is geformuleerd met bekende woorden en in overzichtelijke zinnen. Matthijs de Jong Dr. Matthijs de Jong werkt sinds 2006 bij het Nederlands Bijbelgenootschap als nieuwtestamenticus. Hij werkte mee aan de Bijbel in Gewone Taal als vertaler en coördinator van het Nieuwe Testament. Hij verzorgt workshops over de BGT, schrijft artikelen, en bereidt een boek voor waarin hij hebben hier een concrete betekenis. De eerste twee horen bij elkaar, je moet het Grieks opvatten als de genade van de gemeenschap oftewel de gunst van het meedoen. En vragen om de gunst van het meedoen is simpelweg vragen mogen we meedoen? Meedoen waaraan? Aan de bediening, dat wil zeggen de ondersteuning of de hulpactie, voor de heiligen, dat zijn de christenen in Jeruzalem. Begrijpelijkheid De volgende stap is het zoeken naar de juiste formulering in het Nederlands. Het doel van de BGT speelt daarbij een grote rol. De lezer moet in staat zijn de tekst te lezen en meteen te begrijpen. De christenen in Korinte hadden aan een half woord genoeg, net als wij in ónze dagelijkse communicatie. Maar om toegang te krijgen tot de communicatie tussen Paulus en de Korintiërs moet wat in de brontekst impliciet blijft, in de vertaling expliciet gemaakt worden. De BGT wil de lezer van nu deelgenoot maken van de Ze vroegen aan mij ons vragend : Mogen wij meedoen de genade en de gemeenschap met de actie om de christenen in Jeruzalem te helpen van de bediening tot de heiligen? Dat wilden ze heel graag met dringend verzoek, met klem. Ze gaven alles wat ze konden missen naar kracht. Ik kan wel zeggen ik getuig : meer dan ze konden missen en boven kracht! En dat deden ze uit zichzelf vrijwillig. Een vergelijking tussen de BGT en de letterlijke weergave (superscript) laat zien dat alle elementen uit de brontekst in de vertaling terugkomen. Leest u het zelf Is het, naast een betrouwbare vertaling, ook een tekst geworden die direct begrijpelijk is en prettig leest? De vertalers bijbelwetenschappers en neerlandici hebben de afgelopen zeven jaar al hun deskundigheid ingezet om dat doel te bereiken. Nu is het oordeel aan de lezer. Titelblad Statenbijbel 1817 Anne Jaap van den Berg Dr. Anne Jaap van den Berg werkt sinds 1999 als bibliothecaris bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij is verantwoordelijk voor het beheer en de inhoudelijke ontsluiting van de bibliotheekcollectie. Daarnaast doet hij wetenschappelijk onderzoek en schrijft hij boeken en artikelen. beschrijft hoe deze vertaling gemaakt is. communicatie van toen. Zo komt de Bijbel dichtbij. De eis van begrijpelijkheid staat altijd voorop in de BGT. Maar tegelijk moet de gekozen formulering natuurlijk ook de brontekst rechtdoen én bijdragen aan een prettig leesbare tekst. Vertaalstappen In de kadertekst staat deze passage in de BGT. Welke vertaalstappen zijn er toegepast? Benieuwd naar de teksten? Bestel de voorpublicatie Bijbel in Gewone Taal - de eerste teksten met teksten uit Genesis, Psalmen, Matteüs en enkele brieven. De BGT verschijnt begin oktober en zal verkrijgbaar zijn via online kanalen, de (christelijke) boekhandels en de uitgever. Vanaf de oprichting legde het Nederlands Bijbelgenootschap zich toe op de verspreiding van de Bijbel voor alle gezindten. Daarbij hield het zich in de eerste plaats aan de standaardteksten die binnen bepaalde kerkelijke tradities al lange tijd gebruikt werden. In het begin verspreidde het Nederlands Bijbelgenootschap bijbels die het bij uitgevers inkocht. Dat waren bijbels voor lutheranen en rooms-katholieken, maar vooral voor de hervormden (en later de gereformeerden). Zij lazen vanouds de Statenbijbel. Zo werd voor het eerst in 1817 door de firma Enschedé en Zoonen op bestelling een exemplaar van de Statenbijbel uitgegeven gedrukt ten dienste van het Nederlandsche Bijbelgenootschap. Daarvan ziet u hier het titelblad. Het zou tot 1847 duren voordat het Nederlands Bijbelgenootschap zelf bijbels ging uitgeven. 6 7

5 DOORGEVEN BIJBELGEBRUIK WERELDWIJD 3 VAN ATHEÏST TOT OVERTUIGD CHRISTEN Chinese Wang Hadong op zoek naar geluk in de Bijbel In China groeit het christendom snel, en daarom zijn er veel bijbels nodig. Veel nieuwe christenen zijn via de Bijbel tot geloof gekomen. De Chinese Wang Hadong is daarvan een goed voorbeeld. Toen hij tien was kreeg hij al een bijbel. Maar wat doet hij er mee? U leest zijn verhaal. In bijbels verspreid Ik herinner mij nog heel goed dat mijn moeder op een dag een bijbel mee naar huis nam. Ik was tien jaar, vertelt Wang. Mijn vader pakte het boek meteen af. Weg met die bijbel. Die mag je niet lezen. Dat is bijgeloof, zei hij. Door dit incident liet ik de Bijbel links liggen. Zo belangrijk was dat boek nu ook weer niet. Niet veel later overlijdt Wangs moeder. Zijn vader, een overheidsbeambte, regeert het huishouden met harde hand. Wang heeft een gespannen relatie met hem, en uiteindelijk breekt hij een aantal jaren met zijn familie uit haat voor zijn vader. Hij sluit zich aan bij het leger en wil niets meer te maken hebben met de pijnlijke herinneringen aan zijn thuis situatie. En hij houdt zich verre van elke vorm van religie. Waar vind ik geluk? Wang: In 1998 raakte ik in een depressie. Het was net uit met mijn vriendin. Ik had ook geen contact meer met mijn vader en jongere broer. Een vriend nodigde mij uit voor een bijeenkomst van de theologische bijbelopleiding in Zhong Nan. Ik ben maar meegegaan, omdat ik wanhopig op zoek was naar geluk. Daar praten verschillende studenten met Wang en ze geven hem een bijbel. Wang weet niet wat hij ermee aan moet. In de weken die volgen blijven de studenten contact houden met Wang. Regelmatig bellen ze hem op, informeren naar zijn gezondheid en nodigen hem uit voor de bijeenkomsten. Wang probeert aanvankelijk niet op de uitnodigingen in te gaan, maar al snel gaat hij toch wekelijks mee. Dicht bij u, Heer Vier maanden gaan voorbij. De telefoontjes en bemoedigingen van de studenten blijven komen. Toen moest ik toch wel toegeven en begon ik het boek te lezen dat ze Gods Woord noemen, vertelt Wang. De eerste vijf boeken begreep ik niet. Maar toen ik in Psalmen en Spreuken begon te lezen gingen mijn ogen en mijn hart open. Wat betekenen die woorden voor mij? Hij leest en leest. Ik vertelde een vriend: Ik ben al zo arm, ik heb niets meer. Ik heb alleen Jezus nog. In dezelfde week hoorde ik een lied in de kerk Trek mij dichter naar u toe, Heer. Ik weet niet meer waarom, maar ik rende naar de preekstoel, knielde neer voor het kruis en stortte mijn hart uit. Op dat moment heb ik Jezus uitgenodigd in mijn leven. Bijbel voor zijn vader Wang kreeg een bijbel voordat hij christen werd. Nu koopt hij zelf bijbels en geeft ze weg. Twee ervan heeft hij aan zijn vader en broer gegeven. Ik ken als geen ander de betekenis van Genesis 50:20: Jullie hadden kwaad tegen mij in de zin, maar God heeft dat ten goede gekeerd, om te bewerken wat er nu gebeurt: dat een groot volk in leven blijft. Elke keer als ik herinnerd word aan mijn pijnlijke verleden met mijn vader, dan herhaal ik deze tekst in mijn gedachten. Zijn vader en broer zijn inmiddels ook christen geworden. 1. Wang Hadong 2. Een jonge vrouw leest de Bijbel die ze heeft gekregen in de kerk via de United Bible Societies. 3. Plattelandsvrouwen lopen met de Bijbel onder de arm terug naar huis. Deze hebben ze gratis gekregen bij het distributiepunt. 4. Drukkerij in Nanjing (Foto s: UBS/Dag Smemo) Grote vraag naar bijbels in China Het aantal christenen in China neemt nog steeds dagelijks toe. Officiële cijfers laten zien dat er zo n dertig miljoen christenen zijn, onofficiële schattingen gaan uit van honderd miljoen. De vraag naar bijbels blijft hoog. Hebben deze mensen dan geen bijbel? Nee, niet allemaal. Veel gezinnen moeten rondkomen van ongeveer 0,75 per dag. Ze leven op het platteland, in grote armoede. Een bijbel kunnen ze helaas niet betalen. In de stad Nanjing worden bijbels voor hen gedrukt en daarna verdeeld over distributiepunten in het land. Vandaaruit worden ze gratis verspreid. 8 9

6 BIJBELGEBRUIK WERELDWIJD #DURF TE VRAGEN In 1 Samuel 13:20-21 staat dat de boeren in Israël hun landbouwgereedschap lieten slijpen bij Filistijnse smeden. Daar moesten ze wel voor betalen. Hadden ze in Israël toen al geld? Nee, munten kende men in de elfde eeuw voor Christus nog niet. Voor goederen en diensten werd vaak betaald met stukjes zilver van een bepaald gewicht. Daarom had een koopman altijd een weeg- #DURF TE VRAGEN schaaltje met stenen gewichten bij zich om zilver te wegen. Na de zesde eeuw voor Christus ging men munten gebruiken. Jaap van Dorp Dr. Jaap van Dorp werkt sinds 1991 als oudtestamenticus bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij werkte mee aan In de Bijbel in Gewone Taal - de eerste teksten staat ook de vertaling van Job Daarin komen twee dieren voor, die Behemot (40:15) en Leviatan (40:25) heten. In andere vertalingen (bijvoorbeeld in De Nieuwe Bijbelvertaling) zijn het een nijlpaard en een krokodil, zonder naam. Waarom is dat? de revisie van de Groot Nieuws Bijbel en aan De Nieuwe Bijbelvertaling. De laatste jaren werkte hij mee aan de Bijbel in Gewone Taal. In elke Bijbel Dichtbij geeft hij antwoord op Studenten op een bijbelschool (Foto: UBS/Andrew Hood) Vele christenen in China wachten nog op een bijbel. Het Nederlands Bijbelgenootschap maakt zich samen met de United Bible Societies sterk voor bijbelverspreiding in China. Mede dankzij uw steun kunnen we ervoor zorgen dat Chinese gelovigen een eigen bijbel krijgen. U kunt Chinezen zoals Wang helpen. Met uw gift kunnen we ervoor zorgen dat er in China betaalbare bijbels gemaakt worden. Voor 20,- kan papier ingekocht worden voor twintig bijbels. Voor dit artikel is gebruik gemaakt van informatie van de United Bible Societies. Geef Wang een bijbel: steun het project in China Gebruik de bijgevoegde acceptgiro of maak uw bijdrage over op rekeningnummer NL38 INGB o.v.v. China. Ook kunt u via genootschap.nl/china met ideal uw gift overmaken en meer informatie lezen over het project. Het is niet precies duidelijk om welke dieren het gaat in Job In de tijd van de Statenvertalers (begin zeventiende eeuw) dachten velen dat het Hebreeuwse woord behemot olifant betekende, en dat Leviatan de naam was van een walvis of een verschrikkelijke zeedraak. Sinds 1663 wordt Behemot gelijkgesteld aan een nijlpaard, en Leviatan aan een krokodil. Beide dieren waren tot de vierde eeuw voor Christus in Israël bekend. Maar de beschrijving van de dieren in Job klopt niet helemaal met hoe nijlpaarden en krokodillen eruitzien. Daarom zoekt men graag naar alternatieven. Sommigen menen dat met Behemot en Leviatan mythologische monsters zijn bedoeld. Anderen denken aan een buffel en aan een dolfijn. Er zijn ook uitleggers die zeggen dat het niet om twee dieren gaat, maar om één schepsel dat in Job 40:25 de naam Leviatan krijgt. De meeste uitleggers vatten Behemot en Leviatan op als eigennamen van dieren die veel overeenkomsten hebben met bekende, grote en gevaarlijke dieren, maar die in de beschrijving ook net even anders zijn. De Bijbel in Gewone Taal sluit bij die opvatting aan. Weegschaal en gewichtjes met het sjekel-teken. (Foto: Paul Becx) Volgens 1 Samuel 13:21 kostte het slijpen van een ploegschaar een piem in zilver. Een piem is een gewichtje van 7 à 8 gram, dat is twee derde sjekel (ongeveer 12 gram). Dat was veel geld in die tijd. De Filistijnen wilden met hun hoge prijzen het werk in de landbouw dwarsbomen. Dat met het Hebreeuwse woordje piem een gewichtje is bedoeld dat men gebruikte in het betalingsverkeer, is pas sinds 1910 bekend. Toen werd bij opgravingen in Israël een aantal gewichtjes gevonden waarin het woord piem gegraveerd was. Alle bijbelvertalers uit de eeuwen daarvoor hadden een groot probleem in 1 Samuel 13:21. De Statenvertalers van 1637 bijvoor beeld vertaalden het vers met: Maar zij hadden tandige vijlen voor hun houwelen Zij hadden er geen idee van dat met het woordje piem een bepaald bedrag voor het onderhoud van landbouwwerktuigen werd bedoeld. Dankzij de resultaten van archeologisch onderzoek is de vertaling van dit bijbelvers een stuk duidelijker geworden. Heeft u zelf een vraag over een tekst in de Bijbel? Stuur uw vraag naar Jaap van Dorp via jvdorp@bijbelgenootschap.nl. prangende vragen van lezers over de Bijbel

7 ERVAREN BIJBEL OP DE KANSEL Bij dit doopfeest in de Wilhelminakerk in Haarlem is de Bijbel prominent aanwezig: op de kansel en op de lessenaar. Een van de doopouders heeft de Kijkbijbel in zijn hand. Op het liturgiebord staat Efeziërs 1:3-14 over de boodschap van de waarheid. Maar ook een andere tekst uit de Bijbel past bij dit feest: Laat de kinderen bij me komen ( ) want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. (Marcus 10:14) LAAT DE KINDEREN BIJ ME KOMEN... Marcus 10:14 Wilhelminakerk in Haarlem 12 13

8 DOORGEVEN BIJBEL VOOR ELKE GENERATIE De Bijbel leeft... voor moeder Marjan en dochter Maartje Mama, u moet die teksten van oma nog eens lezen! Maartje (12) praat met haar moeder Marjan (40) over de Bijbel. Twee generaties delen hun bijbelervaringen. Wat kun je van elkaar leren? Marjan, wat heb je van huis uit meegekregen uit de Bijbel? Ik kom uit een protestants gezin. Mijn moeder is overleden toen ik vijf was. Thuis werd er elke dag uit de Bijbel gelezen. Om te checken of we wel goed luisterden, moesten we het laatste woord herhalen. Maar wat de tekst met je deed? Daar praatten we niet over. Door mijn belijdenistekst kwam de Bijbel voor mij echt tot leven en dat had grote impact op mij. In 1 Petrus 5:7 (NBG 1951) staat: Werpt al uw bekommernis op Hem, want Hij zorgt voor u. Deze tekst gaf mij vertrouwen. Ik was geliefd. En deze woorden hielpen mij om met het verlies van mijn moeder om te gaan. Mijn oma hielp daarbij, door verhalen met mij te lezen. En leeft de Bijbel nog steeds zo voor jou? De Bijbel is het allerbelangrijkste boek. Eigenlijk niet zozeer als boek, maar als woorden van God. Ik vind er mijn inspiratie en levensdoel in. Hoe zit dat bij jou, Maartje? Ik vind de verhalen in de Bijbel wel mooi en wonderlijk. De zee gaat open, Jezus staat op uit de dood. Die verhalen laten zien hoe groot God is. Maar misschien komt de Bijbel meer tot leven als ik meer leer uit mijn bijbels dagboek. zijn, liefde te geven. Aan collega s, vrienden, mijn gezin en Maartje. Dat is iets waar ik sterk in ben. Ik wil haar voorleven dat de God van de Bijbel goed is. Dat de Bijbel leeft! En, Maartje, ervaar jij dat ook? Ja, dat herken ik wel van mijn moeder. Op school vertelt mijn juf Marjan een bijbelverhaal vaak als een toneelstukje. Het verhaal is dan net echt. En aan het einde weet ik er alles van! Marjan: Dat is tegenwoordig wel echt veel beter! Ik moest op de lagere school gewoon de bijbelboeken en teksten uit m n hoofd leren. Nu vertalen ze de teksten van toen naar de belevingswereld van kinderen nu. Ik denk dat je daardoor beter de betekenis van een bijbelverhaal voor je leven kunt ontdekken. Lezen jullie trouwens ook wel eens samen de Bijbel? Maartje: s Ochtends lees ik zelf uit een bijbels dagboek. Daarin staat een korte bijbeltekst met uitleg en een gebed voor iedere dag. We lezen s avonds met z n allen uit de kinderbijbel. Dan praten we ook over de verhalen. Marjan Getrouwd met Jeroen (41), moeder van Maartje (12), Willemijn (9) en Joris (5), verpleegkundige in de gehandicaptenzorg, leest twee keer per dag in de Bijbel. Favoriete bijbeltekst is 1 Korintiërs 13. Marjan is vrijwilliger bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Marjan, je zegt dat de Bijbel je inspireert. Wat betekent dat dan in de praktijk? Jezus zat met tollenaars aan tafel, en hij schoof bij meer mensen aan. Ik probeer ook verdraagzaam te Ik wil haar voor leven dat de God van de Bijbel leeft 14 15

9 BIJBEL VOOR ELKE GENERATIE BIJZONDERE BIJBELTEKST ds. Pierre Chevallier Op school vertelt juf Marjan een bijbel verhaal vaak als een toneelstukje Maartje Zit in groep 8, leest twee keer per dag in de Bijbel. Favoriete bijbeltekst is Exodus 14: Marjan: We pakken ook wel eens de Statenvertaling of De Nieuwe Bijbelvertaling erbij. Omdat het verhaal uit de originele vertaling dan dichterbij komt. Marjan, maakt het jou uit welke bijbel Maartje leest? Mijn vertaling hoeft niet Maartjes vertaling te zijn. Ik ben met de NBG 1951 opgegroeid. Mijn kinderen groeien op met De Nieuwe Bijbelvertaling, misschien later wel met de Bijbel in Gewone Taal. De teksten leven voor ieder in een eigen taal. Maartje heeft zelf haar bijbels dagboek uitgekozen, dat is waar zij nu mee uit de voeten kan. Ik heb wel tien bijbelse dagboeken staan, maar of Maartje daar ooit in gaat lezen? Ik denk het niet Je kunt overigens ook naar andere vormen zoeken zodat de Bijbel tot leven komt. Marjan: Ja, The Passion is daar een mooi voorbeeld van. Het verhaal komt echt je huiskamer binnen. En door de liederen komt het verhaal ook bij de kinderen aan. Maar het verhaal is verschrikkelijk. Daar moet je wel met elkaar over in gesprek blijven. Wij gaan op een open manier met de Bijbel om. Ik hoop dat het daardoor voor onze kinderen een belangrijk boek blijft. En willen jullie elkaar nog iets meegeven uit de Bijbel? Maartje: Mama, u vertelde net dat oma bijbelteksten altijd heel levend maakte als jullie samen uit de Bijbel lazen. En dat u zich nog teksten herinnert. U moet de bijbelteksten blijven lezen die vroeger belangrijk voor u waren. Zo houdt u ook oma in herinnering. Marjan: Maartje, mijn bijbeltekst voor jou is 1 Korintiërs 13. Liefde, daar gaat het om in het leven. Of je nu havo of vwo gaat doen of hoe je leven ook verdergaat. Je bent wie je bent, geliefd en uniek gemaakt. Lees meer ervaringsverhalen van leden op Bijzondere bijbeltekst: Jesaja 11:9 de dagen waar in de Aarde vol zal zijn van de kennis des Heeren Amsterdam, woensdagavond 29 juni Tweehonderd jaar geleden werd in de Engelse Kerk op het Begijnhof het Nederlands Bijbelgenootschap opgericht. Het initiatief daartoe was uitgegaan van het Brits Bijbelgenootschap. Na een kort openingswoord van de Amsterdamse burgemeester hield de secretaris, P. Chevallier, een gloedvolle rede. Hij eindigde met woorden uit Jesaja 11:9: Hoe aangenaam zoude voor ons het vooruitzicht zijn [ ] om niet alleen onder ons, maar ook in vreemde gewesten het woord des levendigen Gods over te brengen, en zoo de dagen te verhaasten, waar in de Aarde vol zal zijn van de kennis des Heeren. Het doel van het Nederlands Bijbelgenootschap was, zoals uitgedrukt in artikel 1 van de statuten: de zoo gewenschte verspreiding van den Bijbel zonder aanteekeningen onder alle de gezindheden. Dit sluit naadloos aan bij de tekst uit Jesaja. Tijdens de bijeenkomst werden de reglementen aangenomen en werd het bestuur gevormd. Voorzitter werd W.F. baron Roëll, minister van Binnenlandse Zaken. Na deze bijeenkomst, die niet langer dan een uur duurde, kwam het bestuur van het Nederlands Bijbelgenootschap in de consistoriekamer bijeen voor zijn eerste vergadering. Er werden praktische zaken afgehandeld en er werd besloten de oprichting van het Nederlands Bijbelgenootschap plaatselijk en landelijk bekend te maken. En het nieuws werd inderdaad bekend, zelfs in de regio beneden de grote rivieren, waar overwegend rooms-katholieken woonden

10 RUBRIEK DOORGEVEN BUITENLANDS VERTAALPROJECT Vertaaldilemma uit 1 Koningen 12:10 Het Hebreeuwse zinnetje mijn pink is dikker dan mijn vaders lendenen/middel is in feite een eufemisme. De Nieuwe Bijbelvertaling heeft het expliciet gemaakt met mijn pink is dikker dan het lid van mijn vader. De bedoeling is: vergeleken bij mij was mijn vader niets. Een expliciete vertaling valt in de Karakalpakse schaamtecultuur niet goed: men is niet gewend dingen ronduit te benoemen. Maar een vertaling die meer de inhoudelijke kant van de uitspraak weergaf, werd lang en uitleggering. De vertalers hebben na lang zoeken besloten toch maar meer letterlijk te vertalen, en mijn vaders middel te handhaven. Geheime ontmoeting Twee keer per jaar reizen de vertalers, Marijke en de SIL/Wycliffe-exegeten af naar het buurland Kirgizië. GEHEIME ONTMOETING, EERSTE KARAKALPAKSE VERTALING Ze verblijven een week in een eenvoudig, christelijk guesthouse. We nemen dan ook Russische literatuur mee en achtergrondinformatie uit de Bijbel. Op een beveiligd deel van hun computer slaan de vertalers de scans op. Vertaaldilemma s Marijke: Tijdens de vertaalweek nemen we de teksten door. Welke keuzes hebben de vertalers gemaakt en Het vertaalteam buigt zich over de teksten. Vanwege privacyredenen is de foto bewerkt. (Foto: Marijke de Lang) Regelmatig stapt zij in het vliegtuig. Naar Moskou, Istanbul, Kirgizië. We spreken Marijke de Lang, Global Translation Advisor voor de United Bible Societies (UBS) regio Centraal-Azië. Ze neemt ons mee naar Kirgizië. Daar werkt zij samen met vertalers en exegeten in het geheim aan de eerste vertaling in het Karakalpaks. Dat is een bijzonder project van de UBS, het Institute for Bible Translation (ITB), en SIL/ Wycliffe, met financiële ondersteuning van het Nederlands Bijbelgenootschap. waarom? Als vertaalconsulent geef ik inhoudelijk advies en moet ik uiteindelijk de vertaling goedkeuren. We bespreken vertaaldilemma s: Hoe ga je om met beeldspraak, met poëzie, met begrippen die onbekend zijn in de Karakalpakse cultuur? Hoe vertaal je bijvoorbeeld grof taalgebruik uit de Bijbel in een land met een schaamtecultuur? Vousvoyeer je of tutoyeer je? Historisch gesproken is de Karakalpakse samenleving namelijk door haar nomadische achtergrond egalitair. Ook moet je rekening houden met de zinsstructuur in niet, dus we zoeken andere middelen om de Bijbel dichtbij te brengen. Via de website van het IBT kunnen Marijke werkt vanuit huis mee aan de bijbelvertaling. Ik zie de vertalers twee keer per jaar, vertelt Marijke. wisselen. Marijke: Onlangs zijn ze door de geheime het Karakalpaks. Die is totaal anders dan in het mensen de Bijbel downloaden. Hoe Karakalpakken dat Skypen met de vertalers kan niet, bellen lukt niet. politie opgepakt en ondervraagd over hun werk. Dat Hebreeuws en Grieks. weten? Dat horen ze via-via. Ook zijn er sleutelhangers Marijke de Lang We kunnen ook niet samenkomen in Karakalpakstan. Want het stalinisme is nog steeds niet verdwenen, heeft de vertalers erg van hun stuk gebracht. Zorgen voor elkaar waar de Bijbel als mp3 op staat, maar ook muziek, die ze kunnen afspelen als er gevaar dreigt. Dr. Marijke de Lang werkt religie wordt gezien als een bedreiging voor de staat. Alleen aan het werk Zeven dagen trekken ze met elkaar op. Marijke: Ik sinds 2003 bij de United Een klein percentage Karakalpakken is christen. Via De vertalers werken thuis, vertelt Marijke. Ze gebruiken neem ook de tijd om te horen hoe het met de vertalers Bijbel die troost Bible Societies en vanaf leiders van ondergrondse kerken hoorden we dat er Paratext, een computerprogramma waarin ze de ver- gaat, en met hun gezin. Of ze medische problemen Al zijn het maar een paar mensen bij wie de Bijbel 2012 als Translation Advisor. grote behoefte was aan een bijbelvertaling in hun taling intypen en waarin ze die ook kunnen vergelijken hebben of wellicht financiële zorgen. We gaan samen terechtkomt, dan vind ik dit project al geslaagd, zegt Ze traint vertalers, aankomen- eigen taal. Gelukkig hebben we twee vertalers gevon- met de oorspronkelijke talen en met Russische en naar de kerk. Voor de vertalers is het heel bemoedigend Marijke. We doen wat we kunnen met de misschien de vertaal consulenten en den, die zichzelf in gevaar durven te brengen om de Engelse vertalingen. Anders dan in Nederland hebben om medechristenen te spreken en een preek te horen. beperkte middelen. Maar we hopen dat er uiteindelijk stafleden van bijbelgenoot- Bijbel te vertalen. ze geen bibliotheek en kunnen ze geen informatie op Zo n project leiden gaat dus verder dan de teksten een bijbel komt die gelovigen in Karakalpakstan schappen, en leidt vertaal- internet opzoeken. Hun kennis van het Hebreeuws en controleren. Het is zorg dragen voor elkaar. Je moet je bemoedigt en troost. projecten in Centraal-Azië, Gevaar voor vervolging Grieks is beperkt. Dat is ook niet gek, want er is geen voorstellen dat je een intensieve band krijgt. Want het waaronder Karakalpakstan. Ondanks het gevaar voor vervolging werken twee mogelijkheid om theologie of klassieke talen te studeren. Nieuwe Testament vertalen, duurt alleen al zeven jaar. Van 1993 tot 2003 werkte vertalers aan de eerste Karakalpakse Bijbel. Ze werken We trainen hen wel, maar we zien hen te weinig om zij als nieuwtestamenticus bij het Nederlands Bijbelgenootschap. ieder vanuit huis en ze hebben onderling vanwege de veiligheid maar zelden contact. Een enkele keer spreken ze af op de markt, om documenten uit te hen beter op te leiden. Wel hebben zij wekelijks contact met drie SIL/Wycliffe-exegeten die hen, via , helpen en advies geven. Verspreiden van Bijbels Als de vertaling klaar is, dan moet die nog bij de mensen komen. Marijke: De Bijbel drukken en verspreiden kan Meer informatie over vertaalprojecten in het buitenland vindt u op buitenland

11 UITGAVEN UITGAVEN Speciale selectie van NBG-uitgaven LEDEN KORTINGSACTIE WELKE HELM DROEG GOLIAT? Allemaal mannen. 21 bijbelse portretten Nederlandse theologen portretteren 21 mooie, wispelturige, machtige of wijze mannen uit de Bijbel, onder wie Simson, Petrus, Pilatus en Job. Bij iedere bijdrage is een kunstafbeelding te zien van de tentoonstelling Thuis in de Bijbel. Oude meesters, grote verhalen uit Museum Catharijneconvent. Met bijdragen van theologen Nico ter Linden, Tom Mikkers, Teunard van der Linden en Erik van Halsema. Een uitgave in samenwerking met NCRV Schepper & Co en Museum Catharijneconvent. 15,95 nu met kortingsactie voor leden (zie pagina 23) ISBN Irene Goede (links) en Roelien Smit bekijken de schetsen van de Jeugdbijbel (Foto: Lianne ter Maat) Op 28 juni verschijnt de Jeugdbijbel, een nieuwe uitgave van het Nederlands Bijbelgenootschap en uitgeversgroep Royal Jongbloed. Bijna vier jaar lang werkten beide partijen aan dit unieke boek. En het resultaat mag er zijn. De Jeugdbijbel telt ruim 400 pagina s: 74 verhalen van 3 auteurs, 10 themapagina s en heel veel tekeningen, gemaakt door 1 illustrator. Super Samaritaan Meesters- en juffenbijbel In Super Samaritaan staan de mooiste bijbelverhalen van meesters en juffen in Nederland. Aanleiding was het 200-jarig bestaan van het Nederlands Bijbelgenootschap waarvoor een schrijfwedstrijd werd georganiseerd. Een boek met vijftien verhalen en 23 illustraties van schoolkinderen. 12,50 ISBN Qumran en de Bijbel Over ontstaan, over - levering en vertaling van de Bijbel Informatief boek over de vondsten bij Qumran en de gevolgen voor bijbel vertalen. Nu 9,95 ISBN Die illustrator is Irene Goede, bekend van onder meer haar dierenillustraties in de NRC. Voordat zij de eerste strepen bijvoorbeeld dat van de hoofdpersoon in het bijbelverhaal zelf of van een kind dat de gebeurtenis kan hebben meegemaakt. Zo zijn de verhalen vanuit een originele invalshoek geschreven, waardoor ze op Jozua IN PRIJS VERLAAGD op papier zette, deed zij uitgebreid een nieuwe en verrassende manier dichtbij komen. De Jeugdbijbel is Vertaling van de Societas Hebraica onderzoek. Irene: Ik zocht naar infor- bedoeld voor de leeftijdsgroep 9-12 jaar, een kinderbijbel voor iets Amstelodamensis matie over kleding, dieren, planten en architectuur in de tijd van de Bijbel. Van oudere kinderen, met een ruime keuze aan verhalen om zelf te lezen, voor te lezen of samen aan tafel te lezen. Een vertaling gemaakt aan de hand van de uitgangspunten van de Societas Hebraica Amstelodamensis NBV Dwarsligger IN PRIJS VERLAAGD bijbelwetenschapper Roelien Smit van (SHA). Met aantekeningen bij de tekst van de vertaling. De Bijbel in de meest compacte vorm en toch het Nederlands Bijbelgenootschap kreeg Samenwerking 14,95 ISBN leesbaar! 19,95 ISBN ik veel informatie over details: welke helm Goliat droeg, en welke Het Nederlands Bijbelgenootschap werkte samen met uitgeversgroep ovens mensen gebruikten om stenen te bakken. Ik heb veel gegevens verzameld, te veel om te kunnen gebruiken. Na dit onderzoek begon ik te schetsen. Mensen in de illustraties moeten genoeg verschillen van elkaar; ze moeten zichzelf blijven en een eigen karakter hebben. Dat was soms best lastig. Originele invalshoeken De auteurs van de Jeugdbijbel zijn Mireille Geus, Corien Oranje en Lieke van Duin. Zij vertellen elk verhaal vanuit een ander perspectief, Royal Jongbloed aan deze uitgave. Het Nederlands Bijbelgenootschap voorzag in achtergrondmateriaal en exegetische informatie, las mee met de uitwerking ervan in het verhaal en maakte de uitgave mede financieel mogelijk. De uitgeverij heeft de auteurs en de illustrator begeleid om er een mooi en verzorgd geheel van te maken. Er is een gratis voorpublicatie van de Jeugdbijbel met daarin vier mooie verhalen. Lees de verhalen via Nieuwe Bijbelvertaling met omslag Henk Helmantel Een editie van De Nieuwe Bijbelvertaling met een nieuw omslagontwerp, gemaakt door de bekende schilder Henk Helmantel. Deze bijzondere editie heeft een beperkte oplage. 35,- ISBN Deze uitgaven zijn verkrijgbaar via de (christelijke) boekhandels en de uitgevers

12 NEDERLANDS BIJBELGENOOTSCHAP LIDMAATSCHAP Lidmaatschap Daarnaast biedt het lidmaatschap u een aantal voordelen. We zetten een aantal van deze ledenvoordelen voor u op een rij. Samen met meer dan mensen brengen we de Bijbel dichtbij. Een van die mensen bent u. Met uw lidmaatschap draagt u bij aan de doelstellingen van het Nederlands Bijbelgenootschap: de Bijbel vertalen, de Bijbel beschikbaar stellen, het begrip van de Bijbel bevorderen en de relevantie van de Bijbel laten ervaren. Samen met onze leden maken we het mogelijk dat mensen de Bijbel ontdekken, ervaren en doorgeven. Dat doen we voor volgende generaties, in andere talen en in nieuwe vormen. Ledenvoordelen vier keer per jaar het nieuwe ledenmagazine Bijbel Dichtbij ledenkorting op enkele nieuwe bijbels, boeken en uitgaven over de Bijbel gratis toegang tot lezingen en tentoonstellingen over de Bijbel exclusieve toegang tot een nieuwe bijbelwebsite met diverse bijbelvertalingen, visuele achtergrondinformatie over de Bijbel en uitleg bij ingewikkelde begrippen. Deze is in het najaar beschikbaar. HET NEDERLANDS BIJBEL GENOOTSCHAP BRENGT DE BIJBEL DICHTBIJ Van de NBG-vertaling uit 1951 tot The Passion. Het Nederlands Bijbelgenootschap brengt de Bijbel dichtbij, al meer dan tweehonderd jaar. We maken bijbels, kinderbijbels en boeken bij de Bijbel. Ook geven we lezingen over de Bijbel, zodat het eeuwenoude boek vandaag de dag tot leven komt. Buiten Nederland werken we mee aan nieuwe vertalingen, zodat iedereen op de wereld uiteindelijk een eigen bijbel heeft. Samen met u willen we het mogelijk maken dat iedereen de Bijbel kan ontdekken, ervaren en doorgeven. De Bijbel ontdekken De Bijbel is een ingewikkeld boek en roept soms meer vragen op dan antwoorden! Een uitspraak die je steeds vaker hoort. Eigenlijk best logisch, reageert NBG-bijbelwetenschapper Jaap van Dorp. De bijbelboeken zijn geschreven in een compleet andere tijd en cultuur dan de onze. Hoe kan een eeuwenoud boek dan vandaag tot je spreken? Daar is kennis van de oorspronkelijke context van de Bijbel voor nodig. We vertalen de Bijbel uit de brontekst in goed Nederlands, zodat mensen een leesbare bijbel hebben. We maakten eerder de NBG-vertaling 1951, de Groot Nieuws Bijbel, De Nieuwe Bijbelvertaling en straks komt de Bijbel in Gewone Taal uit. De Bijbel wordt ook begrijpelijker door achtergrondinformatie te geven in lezingen, blogs en workshops. En door (online) vragen van bijbellezers te beantwoorden. De Bijbel ervaren De Bijbel laat je eigenlijk nooit onberoerd. Hij zet je aan het denken, roept vragen op of geeft nieuwe inspiratie. De tekst die je vandaag leest, kan morgen ineens opnieuw tot je spreken. Dat is de ervaring van mensen uit alle eeuwen. Ik lees altijd na het eten met mijn gezin aan tafel uit De Nieuwe Bijbelvertaling, vertelt NBG-lid Marjan Toet (40). Ik ben al jaren lid van het Nederlands Bijbelgenootschap omdat de Bijbel voor mij en mijn gezin een heel belangrijk boek is. Ik hoop dat iedereen de mogelijkheid krijgt om de Bijbel te lezen. In zijn of haar taal, hier in Nederland of ver over de grenzen. De Bijbel doorgeven Voor iedereen een begrijpelijke bijbel in de eigen taal. Het Nederlands Bijbelgenootschap werkt aan deze missie, hand in hand met bijbelgenootschappen wereldwijd. In Guatemala hebben kinderen nu eindelijk een bijbel en een passend zondagsschoolprogramma. De Bijbel maakt ze weerbaar. En dat is hard nodig, want ze leven in een gewelddadige omgeving, zegt Joyce van de Veen, hoofd Buitenlandwerk van het NBG. En in Ossetië helpen we op dit moment het Russische Bijbelgenootschap om de Bijbel in het Ossetisch te vertalen. Veel mensen leven van heel weinig, de eerste uitgaven brachten daar zoveel vreugde! Midden in de ellende geeft de Bijbel nieuwe hoop. Meer weten over het lidmaatschap van het Nederlands Bijbelgenootschap? Kijk op GRATIS naar de JUBILEUMTENTOONSTELLING van het Nederlands Bijbelgenootschap! Laatste kans op gratis toegang Op vertoon van deze bon kunt u samen met kinderen, klein kinderen, vrienden en bekenden garatis de tentoonstelling Thuis in de Bijbel bezoeken. Geldig voor maximaal tien personen per coupon. 3,- KORTING op Allemaal mannen. 21 bijbelse portretten Bij inlevering van deze bon ontvangt u 3,- korting op de uitgave Allemaal Mannen. 21 bijbelse portretten (ISBN ). U betaalt als NBG-lid slechts 12,95 (i.p.v. 15,95). Lever deze bon in bij uw boekhandel of bestel via de webshop en vul bij uw 5,- KORTING op pakketuitgave Allemaal mannen en Allemaal vrouwen Bij inlevering van deze bon ontvangt u 5,- korting op de pakketuitgave Allemaal Mannen en Allemaal Vrouwen. 21 bijbelse portretten in één pakket (ISBN ). U betaalt als NBG-lid slechts 19,95 (i.p.v. 24,95). Lever deze bon in bij uw boekhandel of bestel via de webshop Wilt u met meer personen komen? Meld uw groep dan aan bij het Nederlands Bijbel genootschap via jwijnhorst@bijbelgenootschap.nl. Normale toegangsprijs volwassenen 12,50 per persoon. GRATIS TOEGANG LEDENVOORDEEL bestelling de code MANALLE in. Geldig van 15 juni tot 15 september 2014, zolang de voorraad strekt. Informatie voor de boekhandelaar: U kunt de ingeleverde bonnen opsturen naar: Royal Jongbloed, Antwoordnummer 1101, 8440 VB Heerenveen LEDENVOORDEEL en vul bij uw bestelling de code PAKALLE in. Geldig van 15 juni tot 15 september 2014, zolang de voorraad strekt. Informatie voor de boekhandelaar: U kunt de ingeleverde bonnen opsturen naar: Royal Jongbloed, Antwoordnummer 1101, 8440 VB Heerenveen 22 23

13 BIJBEL IN HET STRAATBEELD Het woord paradijs komt van het Griekse paradeisos, dat weer een Oudperzisch leenwoord is. Het betekent park of afgesloten hof. In de oude Griekse vertaling van de Bijbel wordt dit woord gebruikt voor de hof van Eden (Genesis 2:15). In Jesaja 51:3 wordt het beeld van het paradijs, als ideale leefomgeving die de mens kwijtgeraakt is, opgenomen in de hoop op het herstel van Jeruzalem. In het Nieuwe Testament krijgt deze hoop een nog duidelijkere plaats in de eindtijdverwachting (Openbaring 2:7).