5.04 Hefsteigers. Normen en regels

Transcriptie

1 5.04 Hefsteigers Voor het werken aan gevels en wanden worden vaak hefsteigers ingezet. Een hefsteiger bestaat uit een werkplatform dat via één of meer masten omhoog en omlaag kan worden geleid. Dat werkplatform dient voor personen, materialen en zonodig materieel. Hefsteigers worden voornamelijk gebruikt in de nieuwbouw en in het onderhouds- en renovatiewerk. De voordelen ten opzichte van hangsteigers en hoogwerkers zijn: een groter werkplatform, een groter hefvermogen, een kleinere windgevoeligheid en het eenvoudig creëren van een goede werkhoogte. De belangrijkste risico s van het werken op hefsteigers zijn: - het vallen van hoogte door onvoldoende beveiligde werkplatforms; - het bezwijken of omvallen van een hefsteiger door overbelasting en/of onjuiste opbouw; - het getroffen worden door vallende voorwerpen door het ontbreken van vangvoorzieningen; - het klemmen van ledematen door onvoldoende vrije ruimte. Normen en regels Arbeidsveiligheid De werkgever van de gebruiker(s) van een machine is gehouden aan het Arbobesluit, dat eisen stelt aan veilig gebruik en onderhoud. Het zijn tenslotte zijn werknemers die aan de veiligheids- en gezondheidsrisico s worden blootgesteld. Machineveiligheid Hefsteigers vallen onder de werking van het Warenwetbesluit machines. Er is een geharmoniseerde Europese norm NEN-EN 1495:1997+A2:2009 Hefplateau s - Hefsteigers, wat betekent dat een fabrikant twee mogelijkheden heeft bij de productie: - Hij produceert overeenkomstig deze geharmoniseerde norm. Desgewenst kan de fabrikant er ook voor kiezen om het constructiedossier door de Notified Body te laten beoordelen. Een andere mogelijkheid is dat hij de Notified Body opdracht geeft om op vrijwillige basis een EG-typeonderzoek uit te voeren. - Hij produceert niet of niet volledig overeenkomstig deze geharmoniseerde norm en dient een Notified Body opdracht te geven een EG-typeonderzoek uit te voeren. Hieruit moet vervolgens blijken dat de machine voldoet aan de Richtlijn Machines 2006/42/EG - 2de uitgave - juni Nadat de hefsteiger voldoet aan het Warenwetbesluit machines, regelt de fabrikant: - een CE-markering op de machine; - een EG-verklaring van overeenstemming, waarin de fabrikant verklaart dat de bewuste machine (met aanduiding van serienummer) voldoet aan de fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen van de EG-Richtlijn Machines, met vermelding van de naam van de Notified Body en het certificaat- of registratienummer. Documenten Een hefsteiger moet vergezeld gaan van: - een EG-verklaring van overeenstemming (vanaf 1 januari 1997); - een administratieboek (of hefsteigerboek, analoog aan kraanboek en hoogwerkerboek) waarin keuringen, beproevingen en reparaties worden aangetekend; - een instructieboek in de Nederlandse taal voor gebruik en onderhoud. Opschriften op de machine Op een goed zichtbare plaats moet duurzaam de volgende informatie zijn vermeld: - Basismachine: fabrikant; type; bouwjaar; serienummer; hefcapaciteit; Blad 1 van 5 Abomafoon 5.04

2 nominale snelheid; aantal personen op platform; afmetingen platform; maximale masthoogte onverankerd; positie eerste verankering en afstand tussen de opeenvolgende verankeringen; vrije masthoogte boven de hoogste verankering; elektrische voeding; maximale windbelasting; maximale horizontale platformbelasting. - Bij platformverbreding: platformconfiguratie inclusief afmetingen; beladingsverdeling hoofdplatform en verbreding; eventuele afwijkende gegevens basismachine. - Bedieningsorganen: bewegingsrichting op/neer duidelijk aangegeven; noodstop duidelijk herkenbaar. Keuringen/inspecties We onderscheiden de volgende keuringen en inspecties: a. Jaarlijks en na ingrijpende reparatie: door een deskundige, die beschikt over een brede praktische kennis van de kenmerken (specifieke veiligheidspunten) van de materieelsoort en die voldoende inzicht heeft in de techniek hiervan en in de wetgeving en normen. Dit voert de deskundige uit aan de hand van een vastgesteld keuringsrapport. De werkgever van de gebruikers kan zelf bepalen door welke deskundige hij deze keuringen laat uitvoeren. Figuur 1 Een hefsteiger is een complexe machine die professioneel moet worden begeleid b. Opstellingskeuring na montage op een werklocatie: door een voldoende geïnstrueerde persoon (bijvoorbeeld de leidinggevende van de gebruiker) aan de hand van een vastgesteld inspectierapport. c. Periodieke (bijvoorbeeld maandelijkse) inspectie bij langdurig gebruik op dezelfde locatie, na uitbreiding en na storm: door een persoon als onder b genoemd. d. Dagelijkse inspectie voor gebruik: door één van de gebruikers van de hefsteiger, die vooraf is geïnstrueerd over de te inspecteren punten. Opstelling Een goede opstelling vraagt om: - een vlakke, draagkrachtige ondergrond; bij niet-verharde ondergrond de steunpunten onderstoppen (bijvoorbeeld door stelconplaten, stophout); - de uitzetpoten van het chassis zodanig plaatsen dat de maximale stabiliteit wordt gewaarborgd; - het chassis waterpas stellen en deze situatie borgen; - de mast(en) verankeren volgens een door de fabrikant aangegeven verankeringsplan: de maximale mastlengte boven de laatste verankering aanhouden; de ankerbelastingen op de gevel betrachten conform instructieboek (indien nodig overleg met de constructeur van het bouwproject). Platform Aan het platform worden de volgende eisen gesteld: - Er moet altijd een hoofdplatform zijn, zonodig met een platformverbreding vanwege de gevelvorm; eventuele telescopische verbreding moet altijd zijn voorzien van een borging. - De vloer moet vast bevestigd, gesloten en slipvrij zijn en voorzien van afwateringsgaten (maximaal Ø 15 mm); het hoogteverschil tussen verschillende delen van het platform mag maximaal 0,50 m zijn. - Een belasting van 200 kg op iedere plek van 10 x 10 cm mag geen blijvende vervorming veroorzaken. - Het platform moet, behalve ter plaatse van de gevelaansluiting, zijn voorzien van ten minste 1,10 m Blad 2 van 5 Abomafoon 5.04

3 hoog leuningwerk, waaronder begrepen een tussenleuning en een kantplank van 0,15 m hoog; de openingen mogen verticaal gemeten maximaal 0,50 m bedragen; hekwerk inclusief bovenregel en kantplank is ook toegestaan; leuning- of hekwerk mag wegneembaar zijn, maar dient in gebruikstoestand te zijn geborgd; ook aan de sterkte van leuningen worden eisen gesteld (zie Abomafoon 4.12). - De masten moeten tot een hoogte van 2 m boven het platform zijn afgeschermd. - Het platform moet in zijn hoogste en in zijn laagste stand automatisch begrensd worden; een noodeind waarborgt voldoende afstand tot de eindbuffers. - De geharmoniseerde norm NEN-EN 1495:1997+A2:2009 hanteert afhankelijk van de afstand tussen het platform en de muur, deze criteria: bij 0,25 m of minder : een kantplank van 0,15 m hoog volstaat; bij meer dan 0,25 tot en met 0,40 m : een leuning op 0,70 m hoogte (en een kantplank) volstaat; bij meer dan 0,40 m : volledig leuningwerk van 1,10 m hoog (boven knieregel en kantplank). Elektra De normen voor de elektrische installatie zijn: - Men moet voldoen aan NEN-EN Het systeem moet zijn beveiligd tegen overstroom en kortsluiting door smeltpatronen of een maximumschakelaar. - Het systeem moet zijn beveiligd tegen het omkeren of wegvallen van een fase. - Er dient een noodstopschakelaar op een goed bereikbare plek op het platform te zijn aangebracht. De aan- en uitstand moet duidelijk zijn aangegeven en de schakelaar moet in uitstand kunnen worden vergrendeld. - Schakel- en verdeelinrichtingen moeten goed bereikbaar zijn aangebracht en zijn voorzien van een afsluitbare, gesloten constructie. - Een stroomkringschema ten behoeve van de monteur moet op een daarvoor geschikte plaats zijn aangebracht. Praktische invulling Voor een goed en veilig gebruik gelden de volgende regels: - Bedienende personen moeten voldoende zijn geïnstrueerd; ze dienen ten minste 18 jaar oud te zijn. - In gebruikstoestand, dus op het platform, is het gebruik van een veiligheidsgordel niet noodzakelijk. - De hefsteiger mag in gebruikstoestand niet onbeheerd worden achtergelaten. - De hefsteiger mag niet worden gebruikt bij onweer of harde wind; onverankerd vanaf windkracht 6, verankerd vanaf windkracht 7 (zie fabrieksinstructie). In bepaalde bebouwing kan het door turbulentie al eerder nodig zijn de steiger te verlaten; dit kan het geval zijn nabij de hoeken van hoge gebouwen. - Beneden onder het platform dient een veilige zone te worden afgezet in verband met mogelijk vallende voorwerpen. - Gelijktijdige werkzaamheden aan de gevel boven of onder het platform van de hefsteiger zijn niet toegestaan, tenzij passende vangvoorzieningen zijn aangebracht. - Men dient vooraf te controleren of een gevel geen uitstekende delen heeft (klem- en knelgevaar). - Een hefsteiger mag slechts worden verplaatst zoals de fabrikant dat aangeeft, met inbegrip van de hiervoor getroffen voorzieningen en de condities waaronder dit moet gebeuren. - Het platform mag alleen worden achtergelaten op plaatsen waar personen toegang hebben tot het platform; dit is meestal de laagste stand. Blijft het platform op hoogte achter, dan moet het aan het object worden verankerd volgens voorschrift van de fabrikant. - Het platform moet in zijn laagste stand vanaf het maaiveld goed betreedbaar zijn. Vanaf een hoogte van 0,50 m dient het van een trapje te worden voorzien. - Tentconstructies over het platform zijn slechts toegestaan als de fabrikant dit toestaat (in verband met de verhoogde windbelasting). - Inschakelen/toestemming van de fabrikant is ook nodig bij: monteren van hijswerktuigen aan of op de hefsteiger; het koppelen van twee of meer hefsteigers; het verbreden/verlengen van platforms anders dan op de opschriften aangegeven. - Er moet één persoon worden belast met het toezicht en beheer van de hefsteiger; deze persoon moet voldoende (dagelijks) beschikbaar zijn. Blad 3 van 5 Abomafoon 5.04

4 Personenvervoer - Het is niet toegestaan om een hefsteiger te gebruiken als personenlift. Het platform mag uitsluitend worden betreden en verlaten op één plaats, die daarvoor geschikt is gemaakt. Zoals eerder vermeld is dit meestal de laagste stand. Op andere plaatsen in- en uitstappen is niet toegestaan. - Er is wel een variant op de hefsteiger, een zogenaamde transportsteiger, die dit onder bepaalde voorwaarden wel toestaat (zie Abomafoon 5.05 Transportsteigers). Verwijzing - Arbobesluit art lid 1, 7.2, 7.3, 7.4a, 7.18 en 7.18b. - Richtlijn Machines 2006/42/EG - 2de uitgave - juni NEN-EN 1495:1997+A2:2009 Hefplateaus - Hefsteigers. - NEN-EN-IEC Veiligheid van Machines en Elektrische uitrusting van machines. Deel 1: Algemene eisen. - Abomafoons: 1.39 Arbeidsmiddelen/machines Personenbouwliften 3.38 Machinistenliften Leuningwerk Transportsteigers. Datum: April 2015 Wijzigingen ten opzichte van vorige uitgave - Aanpassingen van de geharmoniseerde norm NEN-EN 1495:1997+A2:2009 Hefplateaus - Hefsteigers met betrekking tot de beveiliging tegen vallen aan de gevelzijde. - Controlelijst Hefsteiger toegevoegd. Uitgave: Aboma bv Maxwellstraat 49 a Postbus BC Ede tel Heeft u naar aanleiding van deze informatie vragen, opmerkingen of verbetersuggesties, geef het aan ons door via Abomafoon@aboma.nl Wij helpen u graag! Blad 4 van 5 Abomafoon 5.04

5 Controlelijst Hefsteigers Project / locatie: Ingevuld door: Datum: Aandachtspunten Opmerkingen / maatregelen Actie gereed d.d. v = akkoord; x = tekortkoming; - = niet van toepassing 01 Documenten gebruikershandleiding van fabrikant aanwezig en doorgenomen 02 Gebruiker tenminste 18 jaar; instructie ontvangen 03 Werkplek ondergrond vlak en draagkrachtig (zo niet dan steunpunten voldoende onderstopt met stelconplaten of stophout); werkgebied onder hefsteiger afgezet; geen aanrijdgevaar chassis en steunpoten; geen andere werkzaamheden aan gevel boven of onder hefsteiger; geen beklemmingsgevaar door uitstekende gevelonderdelen; afstand tot gevel maximaal 25 cm; hoofdplatform (en evt. platformverbreding) voorzien van leuningwerk rondom; evt. platformverbreding geborgd aan hoofdplatform; masten tot 2 m boven platform afgeschermd; masten verankerd volgens verankeringsplan; werkplatform niet op hoogte verlaten of betreden 04 Staat van onderhoud constructie hefsteiger in goede staat; geen beschadigde voedingskabels, stekkerverbindingen of andere elektrische componenten; jaarlijkse inspectie uitgevoerd 05 Bediening platform goed betreedbaar vanaf maaiveld; voedingskabel loopt geheel vrij; noodstopschakelaar op platform; aan- en uitschakelaar vergrendelbaar en buiten werktijd afgesloten; platform in hoogte en laagste stand automatisch tot stilstand door middel van eindafslag en schaats op voldoende afstand van eindstops; buitengebruikstelling hefsteiger enkel op de plaats waar het platform betreden kan worden (op laagste positie, zo niet: dan platform aan gebouw verankeren); op hefsteiger vermelde capaciteit niet overschreden 06 Toestemming fabrikant bij tentconstructies over platform; hijswerktuigen aan of op hefsteiger; koppelen van meerdere hefsteigers; verbreding platform anders dan door de opschriften aangegeven; verplaatsen met hijskraan 07 Persoonlijke beschermingsmiddelen veiligheidsschoenen met antislipzool en stalen neus; veiligheidshandschoenen; bouwhelm; communicatiemiddel om hulp in te roepen vanaf platform Toelichting / nadere bijzonderheden: Blad 5 van 5 Abomafoon 5.04