VLUCHTELINGEN IN GETALLEN 2017

Transcriptie

1 VLUCHTELINGEN IN GETALLEN 2017 VluchtelingenWerk Nederland brengt jaarlijks de publicatie Vluchtelingen in getallen uit. De publicatie geeft een uitgebreid overzicht van de meest actuele cijfers uit openbare bronnen over vluchtelingen en asielzoekers in Nederland, Europa en wereldwijd. Zo is informatie van de IND, het COA, het CBS, Eurostat en UNHCR in één document terug te vinden. In 2016 zoeken minder mensen bescherming in Nederland In 2016 vragen mensen asiel aan in Nederland, waarvan Syriërs. In zoeken nog mensen hier bescherming, onder wie Syriërs. Ruim 1,2 miljoen asielaanvragen in de EU Ruim 1,2 miljoen asielzoekers vragen in 2016 bescherming in een EU-land. Duitsland vangt daarvan 60% op. Ruim een kwart van de asielzoekers is Syriër. Wereldwijd 65,6 miljoen miljoen mensen op de vlucht Eind 2016 zijn er volgens de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR 65,6 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. In 2015 waren dat er 65,3 miljoen. 5,5 miljoen Syriërs zijn hun land ontvlucht. 51% van de vluchtelingen is kind. 84% van de vluchtelingen wereldwijd wordt opgevangen in een ontwikkelingsland. Cijfers zijn mensen! Bedenk bij de cijfers in deze publicatie dat elk getal gaat over mensen, elk met zijn of haar eigen verhaal: vluchtelingen in getallen. Cijfers kunnen zonder hun context gemakkelijk verkeerd geïnterpreteerd worden. Vraag ons daarom gerust om uitleg over de achtergronden. Voor deze publicatie geldt de disclaimer van de website van VluchtelingenWerk Nederland Vragen en opmerkingen over deze publicatie kunnen worden g d naar documentatie@vluchtelingenwerk.nl. Journalisten kunnen contact opnemen met persvoorlichting@vluchtelingenwerk.nl. VluchtelingenWerk Nederland, 10 juli Deze cijfers gaan over eerste asielaanvragen. Herhaalde aanvragen, alleenstaande minderjarige vreemdelingen en gezinsherenigers zijn hierin niet meegenomen.

2 Inhoudsopgave A. VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND Vluchtelingen in Nederland: landen van herkomst 2 Asielaanvragen 4 Beslissingen in eerste aanleg 11 Beslissingen in beroep 16 Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s) 19 Hervestigde vluchtelingen 22 Opvang 23 Huisvesting vergunninghouders 25 Terugkeer 27 B. VLUCHTELINGEN IN EUROPA Asielaanvragen in Europa 30 Asielaanvragen naar landen van herkomst 32 Beslissingen in eerste aanleg 37 Beslissingen in beroep 42 Vergelijken van beslissingen tussen EU-landen 46 Herplaatsing en hervestiging in Europa 49 Hervestigde vluchtelingen 52 C. VLUCHTELINGEN WERELDWIJD Vluchtelingen wereldwijd 54 Asielzoekers wereldwijd 61 Hervestigde vluchtelingen 64 1

3 A. VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND Vluchtelingen in Nederland: landen van herkomst Hoeveel vluchtelingen zijn er in Nederland? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Wie je meetelt hangt af van de gebruikte definitie. Eind 2016 zijn er volgens de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR in Nederland vluchtelingen mensen zijn in afwachting van een beslissing op hun asielverzoek. Eind 2015 waren dat vluchtelingen en asielzoekers. De UNHCR gaat daarbij uit van de volgende definities (b ron: UNHCR Global Trends 2016 ): Vluchtelingen ( ) Personen met een vluchtelingenstatus (a-grond) en personen die aanvullende vormen van bescherming krijgen (b-, c- en d-grond; zie uitleg onder Beschermingsgronden Vreemdelingenwet 2000, p. 11). Ook gezinsleden die binnen de nareistermijn van drie maanden zijn herenigd met een familielid met een asielvergunning tellen mee (nareizigers). Personen die asiel hebben aangevraagd en een andere verblijfsvergunning hebben gekregen (bijvoorbeeld pardon of medisch) en alleenstaande minderjarigen tellen niet mee. Asielzoekers (10.411) Personen die een asielaanvraag hebben gedaan en in afwachting zijn van een beslissing op hun asielverzoek. 2

4 In deze tabel zijn landen opgenomen waarvan bekend is dat asiel (bescherming) een belangrijk migratiemotief is. Uit Afghanistan, Somalië, Syrië en Irak komen vrijwel uitsluitend vluchtelingen en hun gezinsleden, uit Turkije en China komen veel migranten met andere migratiemotieven zoals arbeid of studie. Figuur A.1: Vreemdelingen in Nederland (eerste en tweede generatie) naar herkomst Generatie Eerste Tweede Totaal Eerste Tweede Totaal Afghanistan Angola Burundi China Colombia DR Congo Egypte Eritrea Ethiopië Guinee Irak Iran Ivoorkust Myanmar Nepal Nigeria Pakistan Rwanda Sierra Leone Soedan Somalië Sri Lanka Syrië Togo Turkije Vietnam Vml. Joegoslavië Vml. Sovjet-Unie Bron: Statline 3

5 Asielaanvragen in Nederland Ontwikkeling van de asielaanvragen In de afgelopen decennia liep het aantal asielaanvragen per jaar sterk uiteen. In 1994 deden ruim mensen een asielaanvraag, tot 2001 lag het totaal aantal 2 asielaanvragen voortdurend boven de In de jaren daarna schommelt het aantal tussen de en per jaar, in 2015 stijgt het aantal aanvragen sterk Door de oorlog in voormalig Joegoslavië slaan veel mensen op de vlucht De aanscherping van het asielbeleid in Duitsland leidt tot een sterke daling van het aantal asielaanvragen in Duitsland en een toename in de omliggende landen Stijging van het aantal asielaanvragen door onrust in Afghanistan, Irak en de oorlog in Kosovo Het aantal asielaanvragen neemt af doordat minder mensen uit Afghanistan, de voormalige Sovjetrepublieken en voormalig Joegoslavië bescherming zoeken in Nederland Oplaaiend geweld in Somalië en met name Irak leidt tot stijging van het aantal asielaanvragen Het categoriaal beleid voor Zuid- en Centraal-Irak is per 22 november 2008 afgeschaft. Asielzoekers uit deze regio s krijgen dus niet meer automatisch een verblijfsvergunning Per 19 mei 2009 is het categoriaal beleid voor Centraal- en Zuid-Somalië afgeschaft. Het aantal asielverzoeken van Somaliërs daalt in de daaropvolgende jaren sterk Door de aanhoudende chaos en burgeroorlog zoeken veel Syriërs bescherming in Nederland. Het totaal aantal asielaanvragen stijgt tot bijna in 2015, waarvan afkomstig zijn uit Syrië. In april en mei van 2014 en mei en juni 2015 komen er opvallend veel Eritreeërs naar Nederland: ruim 1000 per maand. In 2015 worden er afspraken gemaakt over de herverdeling van vluchtelingen vanuit Italië en Griekenland over de andere EU-lidstaten (zie p. 49). In maart 2016 maakt de EU met Turkije afspraken over de opvang van met name Syrische vluchtelingen In 2016 daalt het totaal aantal asielaanvragen naar Bronnen: Rechtspleging en civiel bestuur, WODC, Par. 8.3 Asiel, Sprangers en Nicolaas (2010) en Migratie naar en vanuit Nederland, WODC (2009), IND Asylum Trends. 2 Zie uitleg over totaal aantal asielaanvragen op volgende pagina. 3 Wanneer de mensenrechten- of veiligheidssituatie voor een bepaalde groep of in een bepaalde regio zeer ernstig is, kon voorheen besloten worden een categoriaal beschermingsbeleid in te stellen voor asielzoekers uit een specifiek land, bepaalde regio, of bevolkingsgroep (bron: CBS ). 4

6 Eerste asielaanvragen, vervolgaanvragen en nareizigers Wanneer de eerste asielaanvraag wordt afgewezen kan een asielzoeker in sommige gevallen een nieuwe aanvraag (vervolgaanvraag) indienen. Bijvoorbeeld wanneer er nieuwe feiten naar voren komen die relevant zijn voor de beoordeling van de asielaanvraag of wanneer de situatie in het land van herkomst is veranderd. Pas sinds augustus 2006 wordt in de administratie onderscheid gemaakt tussen eerste en vervolgaanvragen. De Immigratie- & Naturalisatiedienst (IND) maakt sinds 2015 in de administratie ook onderscheid tussen eerste asielaanvragen en nareis. Voorheen werden nareizigers meegeteld bij de eerste asielaanvragen. Dit onderscheid is met terugwerkende kracht doorgevoerd voor eerdere jaren tot aan Wat zijn nareizigers? Nareizigers zijn gezinsleden die binnen de nareistermijn van drie maanden een aanvraag hebben ingediend of al zijn herenigd met de houder van een asielvergunning.. Om een langere reeks te kunnen maken zijn in figuur A.2 de eerste asielaanvragen, vervolgaanvragen en nareizigers opgeteld. Figuur A.2: Asielaanvragen (eerste, vervolg en nareis) in Nederland (1990 t/m 2016) Bron: CBS Statline 5

7 Figuur A.3: Eerste asielaanvragen in Nederland (2007 t/m 2016) Bron: Eurostat Figuur A.4: Asielaanvragen: totaal (eerste, vervolg en nareis) en eerste asielaanvragen Jaar Totaal Jaar Totaal Waarvan eerste asielaanvragen Bron: CBS, IND Asylum Trends en Eurostat (eerste asielaanvragen). Vóór 2007 zijn eerste aanvragen niet apart geregistreerd 6

8 Figuur A.5: Asielaanvragen in Nederland: eerste en herhaalde aanvragen en nareis 2014 Eerste Herhaald Nareis Totaal Eerste Herhaald Nareis Totaal Syrië % 2% 52% 39% Eritrea % 3% 4% 14% Staatloos % 1% 6% 10% Irak % 26% 5% 5% Iran % 6% 1% 2% Afghanistan % 16% 2% 3% Mongolië % 0% 0% 1% Somalië % 9% 17% 5% Oekraïne % 1% 0% 1% Overig % 38% 13% 19% Totaal % 100% 100% 100% 2015 Eerste Herhaald Nareis Totaal Eerste Herhaald Nareis Totaal Syrië % 2% 65% 47% Eritrea % 3% 7% 14% Irak % 12% 2% 6% Afghanistan % 16% 1% 5% Staatloos % 2% 18% 8% Iran % 7% 0% 4% Albanië * % 0% 0% 2% Kosovo 685 5* % 0% 0% 1% Oekraïne * % 2% 0% 1% Overig % 55% 7% 12% Totaal % 100% 100% 100% 2016 Eerste Herhaalde Nareis Totaal Eerste Herhaalde Nareis Totaal Syrië % 3% 71% 34% Albanië * % 0% 0% 5% Eritrea % 4% 11% 9% Marokko * % 0% 0% 4% Afghanistan % 22% 1% 5% Algerije 980 5* % 0% 0% 3% Servië 938 5* % 0% 0% 3% Irak % 9% 1% 4% Iran % 7% 0% 3% Staatloos % 1% 10% 5% Overig % 54% 6% 26% Totaal % 100% 100% 100% Bron: IND Asylum Trends aangevuld met (afgeronde) cijfers uit Eurostat (aangeduid met *), waarmee ook het aantal nareizigers is berekend. 7

9 Figuur A.6: Asielaanvragen in Nederland naar nationaliteit: eerste aanvragen, vervolgaanvragen, nareis en totaal aantal asielaanvragen (2016) Bron: IND Asylum Trends Opgenomen zijn de top 6 herkomstlanden van het totaal aantal asielaanvragen. 8

10 Figuur A.7: Eerste asielaanvragen naar leeftijdsgroep (top 5 herkomstlanden 2016) Bron: Eurostat 9

11 A.8: Eerste asielaanvragen naar geslacht (top 5 herkomstlanden 2016) Bron: Eurostat 10

12 Beslissingen op asielaanvragen in Nederland Beschermingsgronden Vreemdelingenwet 2000 In de Vreemdelingenwet 2000 (Vw2000) worden verschillende beschermingsgronden onderscheiden: a-grond: vluchtelingschap Iemand heeft in zijn thuisland gegronde vrees voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen zijn: ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of seksuele voorkeur. De vluchteling kan in eigen land geen bescherming krijgen tegen deze vervolging. b-grond: subsidiaire bescherming Iemand loopt bij uitzetting risico op foltering, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing. Alleen a- en b-grond sinds medio 2014 Per medio 2014 zijn de humanitaire gronden (c en d) geschrapt uit de wet; alleen bescherming op a- of b-grond is nog mogelijk. Onder humanitaire gronden werd het volgende verstaan: c-grond: humanitaire gronden Er zijn klemmende redenen van humanitaire aard, die verband houden met de redenen van vertrek uit eigen land (met name trauma s vanwege eerdere vervolging). d-grond: humanitaire gronden De algehele situatie in het land van herkomst is te slecht (conflict of grootschalige mensenrechtenschendingen). Er is sinds het schrappen van deze gronden nog wel bescherming verleend op humanitaire gronden, maar dat gaat om zaken die vóór medio 2014 zijn aangevraagd, zo blijkt uit navraag bij de IND. Asielaanvragen en beslissingen Niet op elke aanvraag wordt in het jaar van aanvraag beslist. Daarom komt het aantal asielaanvragen in een jaar niet overeen met het aantal beslissingen. De statussen die zijn verleend op reguliere gronden (bijvoorbeeld pardonregeling of medische behandeling) en beslissingen op beroepszaken zijn niet meegenomen. Afwijzingen op grond van de Dublin-verordening worden wel meegeteld. In 2016 ging het in totaal om beslissingen. Beslissingen in eerste aanleg en in beroep Wanneer een aanvraag in eerste aanleg wordt afgewezen, kan in sommige gevallen (hoger) beroep worden aangetekend tegen de beslissing. De rechter - of bij hoger beroep de Raad van State - beoordeelt dan of de aanvraag zorgvuldig is behandeld en of de beslissing voldoet aan de wet- en regelgeving en de vereisten uit internationale verdragen. Voor beslissingen op asielverzoeken in Europa gelden de definities van Eurostat. Beslissingen in eerste aanleg zijn first instance decisions, beslissingen in beroep final decisions. Figuur A.9 tot A.13 gaan over beslissingen in eerste aanleg, A.14 tot A.18 over beslissingen in beroep. 11

13 Figuur A.9: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst en verleningsgrond Bron: Eurostat Figuur A.10: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst en verleningsgrond Bron: Eurostat 12

14 Figuur A.11: Beslissingen in eerste aanleg naar nationaliteit (Nederland 2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen Syrië ,0% ,0% 3,0% Eritrea ,2% ,1% 3,9% Irak ,0% ,3% 51,7% Staatloos ,1% ,8% 4,2% Afghanistan ,8% ,5% 65,5% Iran 830 2,9% ,4% 47,6% Albanië 800 2,8% ,6% 99,4% Servië 560 1,9% ,0% 100,0% Onbekend 480 1,7% ,9% 27,1% Mongolië 400 1,4% ,0% 100,0% Oekraïne 260 0,9% ,9% 98,1% Marokko 255 0,9% ,9% 94,1% Somalië 245 0,8% ,8% 59,2% Bosnië-H ,8% ,0% 100,0% Macedonië 215 0,7% ,0% 100,0% Kosovo 205 0,7% ,0% 100,0% Nigeria 205 0,7% ,8% 73,2% Soedan 200 0,7% ,0% 45,0% Algerije 160 0,6% ,0% 100,0% Georgië 140 0,5% ,6% 96,4% Ethiopië 110 0,4% ,0% 50,0% Guinee 105 0,4% ,8% 76,2% Pakistan 105 0,4% ,3% 66,7% Overig ,8% ,4% 74,6% Totaal ,0% ,1% 27,9% Bron: Eurostat 13

15 Figuur A.12: Beslissingen in eerste aanleg naar nationaliteit, relatief (Nederland 2016) Bron: Eurostat - tussen haakjes het totaal aantal beslissingen in

16 Figuur A.13: Beslissingen in eerste aanleg naar nationaliteit, absoluut (Nederland 2016) Bron: Eurostat De cijfers voor alle nationaliteiten zijn te vinden in figuur A

17 4 Figuur A.14: Beslissingen in beroep naar uitkomst en verleningsgrond, relatief (Nederland) Bron: Eurostat Figuur A.15: Beslissingen in beroep naar uitkomst en verleningsgrond, absoluut (Nederland) Bron: Eurostat 4 Zie uitleg beroep op p

18 Figuur A.16: Beslissingen in beroep naar uitkomst, top 10 nationaliteiten (Nederland 2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen Syrië ,3% ,3% 3,7% Eritrea ,8% ,3% 6,7% Irak ,2% ,3% 41,7% Afghanistan 125 7,1% ,0% 48,0% Iran 110 6,3% ,7% 27,3% Somalië 60 3,4% ,0% 50,0% Nigeria 55 3,1% ,4% 63,6% Staatloos 55 3,1% ,9% 9,1% Kosovo 50 2,8% ,0% 100,0% Albanië 45 2,6% ,0% 100,0% Overig ,2% ,3% 66,7% Totaal ,0% ,7% 42,3% Bron: Eurostat Figuur A.17: Beslissingen in beroep naar uitkomst, top 10 nationaliteiten, absoluut (Nederland 2016) Bron: Eurostat 17

19 Figuur A.18: Beslissingen in beroep naar uitkomst, top 10 nationaliteiten, relatief (Nederland 2016) Bron: Eurostat 18

20 Alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s) Veel veranderingen in asielaanvragen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen In de afgelopen achttien jaar schommelde het aantal en het aandeel van de asielaanvragen van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv s) sterk. Van 1996 tot 2000 is er sprake van een sterke groei. In 2000 is het aantal asielaanvragen van amv s het hoogst: Dat is 15,4% van het totale aantal asielaanvragen. In 2001 is 18,2% van alle aanvragen van een amv. De verbetering van de situatie in landen waar veel amv s vandaan komen - de beëindiging van burgeroorlogen in Angola, Guinee en Sierra Leone - leidt vanaf 2003 tot een sterke daling. De daling van het aantal asielaanvragen van amv s loopt door tot In dat jaar is nog geen 3% van de asielaanvragen van amv s. In 2008 en 2009 is er een stijging doordat vooral veel Afghaanse amv s in Nederland bescherming zoeken. In 2013 is het aantal amv s dat bescherming zoekt met 310 op zijn laagste punt. In 2014 zoeken opvallend veel Eritrese minderjarigen bescherming in Nederland: 55% van het totaal aantal amv s. In 2015 is het aantal asielaanvragen hoog. Het aantal amv s dat bescherming zoekt verviervoudigt tot % daarvan komt uit Syrië of Eritrea. In 2016 zoeken amv s bescherming in Nederland. Figuur A.19: Asielaanvragen van amv s per jaar Bron: Eurostat 19

21 Figuur A.20: Asielaanvragen van amv s per jaar (absoluut en als percentage van het totale aantal aanvragen) Bron: Eurostat Amv's Totaal Aandeel ,7% ,4% ,6% ,3% ,9% ,9% ,2% ,6% ,4% Figuur A.21: Asielaanvragen van amv s naar nationaliteit Eritrea Afghanistan Syrië Marokko Algerije Ethiopië Albanië Guinee Irak Staatloos Overig Totaal Bron: Eurostat 20

22 Figuur A.22: Asielaanvragen van amv s naar nationaliteit (2016) Bron: Eurostat 21

23 Hervestigde vluchtelingen Hervestigde vluchtelingen De wereldvluchtelingenorganisatie UNHCR heeft een programma om vluchtelingen in andere landen te hervestigen. De vluchtelingen verblijven meestal langdurig in vluchtelingenkampen, vaak in een buurland van het land waar ze vandaan komen. In deze kampen is de situatie vaak erbarmelijk en ronduit onveilig. De UNHCR selecteert de vluchtelingen tijdens speciale selectiemissies. De kwetsbaarste groepen krijgen daarbij de voorrang. De UNHCR draagt ze voor hervestiging voor aan landen die deelnemen aan het zogenaamde resettlement program. De meeste vluchtelingen die via UNHCR worden hervestigd, worden opgevangen door Verenigde Staten, Canada, Australië, Zweden, Noorwegen, Finland, Nieuw Zeeland, Denemarken en Nederland. Zie voor de Europese en internationale cijfers figuur B.22, B.23, C.15 en C.16. Nederland heeft sinds 1986 een quotum van 500 vluchtelingen per jaar, die ook wel 'uitgenodigde vluchtelingen' worden genoemd. Dat betekent dat Nederland heeft toegezegd jaarlijks 500 vluchtelingen op te nemen voor hervestiging. Figuur A.23: Hervestiging in Nederland naar nationaliteit Syrië Ethiopië DR Congo Onbekend Irak Eritrea Oeganda Somalië Centraal Afrikaanse Republiek Rwanda Overig Total Bron: Eurostat 22

24 Opvang Figuur A.24: Bezetting van, instroom in en uitstroom uit de centrale opvang (absoluut) Bron: Centraal Orgaan opvang asielzoekers ( COA) NB: Vanaf augustus 2015 is ook crisisnoodopvang meegeteld. Vanaf augustus 2015 nam de asielinstroom zodanig toe dat van oktober 2015 tot en met januari 2016 een beroep is gedaan op crisisnoodopvang. 23

25 Figuur A.25: Bezetting centrale opvang naar nationaliteit, leeftijd, geslacht (26 juni 2017) Bron: Centraal Orgaan opvang asielzoekers ( COA) 24

26 Huisvesting vergunninghouders Huisvesting vergunninghouders In 2015 zochten veel asielzoekers bescherming in Nederland. Op 80% van de asielaanvragen werd in dat jaar positief beslist. Dat betekent dat veel vergunninghouders woonruimte moesten krijgen. Elke gemeente in Nederland heeft de verplichting vergunninghouders te huisvesten. Deze zogenaamde taakstelling is afhankelijk van het aantal inwoners in die gemeente. Vergunninghouders zijn asielzoekers die een asielvergunning of een andere reguliere vergunning hebben gekregen. Op het moment dat zij te horen krijgen dat ze in Nederland mogen blijven, wonen ze meestal in de centrale opvang, vaak in asielzoekerscentra (AZC s). Van daaruit verhuizen ze dus naar een gemeente die ze huisvesting aanbiedt. Op 19 juni 2017 woonden statushouders in de centrale opvang. Dit aantal zorgt voor druk bij de gemeenten om aan de taakstelling te voldoen. Ofwel: om voor voldoende woonruimte te zorgen om vergunninghouders te huisvesten. Zie de website van Platform Opnieuw Thuis. Figuur A.26: Taakstelling huisvesting vergunninghouders per provincie 2de helft de helft 2016 Provincie Taakstelling Taakstelling Achterstand Gehuisvest Fryslân Groningen Drenthe Overijssel Gelderland Flevoland Noord-Holland Zuid-Holland Utrecht Brabant Zeeland Limburg Totaal Bron: Taakstelling huisvesting vergunninghouders per gemeente 2e helft

27 Figuur A.27: Taakstelling en aantal gehuisveste personen per half jaar Bron: 26

28 Terugkeer Er zijn verschillende vormen van vertrek: Zelfstandig vertrek zonder toezicht (niet-aantoonbaar vertrek) Bij controle is geconstateerd dat een vreemdeling niet meer aanwezig is op het laatste bekende adres, maar vertrek is niet aangetoond. De vreemdeling is met onbekende bestemming vertrokken (MOB). Zelfstandig vertrek onder toezicht (aantoonbaar vertrek) Zelfstandig georganiseerd vertrek van een vreemdeling (vaak met hulp van IOM). Gedwongen vertrek (aantoonbaar vertrek) Het vertrek van een niet meer rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdeling door de Vreemdelingenpolitie. Bijna alle asielaanvragen van Albanezen en Serviërs worden afgewezen. Daarom zijn er veel mensen uit deze landen die terug (moeten) keren. De meeste terugkeerders hebben een Albanese nationaliteit (14% bij aantoonbaar en 11% bij niet-aantoonbaar vertrek). Andere grote groepen terugkeerders zijn Irakezen in Serviërs (respectievelijk 6% en 5%) in beide soorten vertrek. Bron: Rapportage Vreemdelingenketen Figuur A.28: Terugkeer naar soort vertrek Niet-aantoonbaar Aantoonbaar vertrek Waarvan gedwongen Waarvan zelfstandig Totaal Bron: Rapportage Vreemdelingenketen Deze cijfers gaan over alle vreemdelingen die terugkeren, dus niet alleen over terugkerende asielzoekers. Figuur A.29: Vrijwillige en zelfstandige terugkeer met hulp van IOM Nederland per jaar Bron: Internationale Organisatie voor Migratie Deze cijfers geven geen compleet beeld; het betreft hier alleen de terugkeer die gefaciliteerd wordt door IOM Nederland. In 2016 heeft 86% een asielachtergrond. 1% heeft een reguliere, 13% een illegale verblijfsachtergrond ( Rapportage Vreemdelingenketen ). 27

29 Figuur A.30: Vrijwillige en zelfstandige terugkeer met hulp van IOM (absolute aantallen) Bron: Internationale Organisatie voor Migratie Deze cijfers geven geen compleet beeld; het betreft hier alleen de terugkeer die gefaciliteerd wordt door IOM Nederland. In 2016 heeft 86% een asielachtergrond. 1% heeft een reguliere, 13% een illegale verblijfsachtergrond (Rapportage Vreemdelingenketen 2016). 28

30 Figuur A.31Aantal terugkeerders met hulp van IOM, geselecteerde nationaliteiten Albanese Oekraïense Iraakse Mongolië Servische Iraanse Bosnische Macedonische Kosovaarse Afghaanse Chinese Georgische Armeense Marokkaanse Algerijnse Nigeriaanse Overig Totaal Bron: Internationale Organisatie voor Migratie Alleen die nationaliteiten zijn opgenomen waarvan bekend is dat asiel een veelvoorkomend migratiemotief is. 29

31 B. VLUCHTELINGEN IN EUROPA Figuur B.1: Eerste asielaanvragen in EU (absoluut en relatief) EU ,0% 100,0% 100,0% Duitsland ,7% 35,2% 59,9% Italië ,3% 6,6% 10,1% Frankrijk ,4% 5,6% 6,4% Griekenland ,3% 0,9% 4,1% Oostenrijk ,6% 6,8% 3,3% VK ,7% 3,1% 3,2% Hongarije ,3% 13,9% 2,3% Zweden ,3% 12,4% 1,9% Nederland ,9% 3,4% 1,6% Bulgarije ,9% 1,6% 1,6% Spanje ,0% 1,2% 1,3% België ,5% 3,1% 1,2% Polen ,0% 0,8% 0,8% Denemarken ,6% 1,7% 0,5% Finland ,6% 2,6% 0,4% Cyprus ,3% 0,2% 0,2% Ierland ,3% 0,3% 0,2% Kroatië ,1% 0,0% 0,2% Luxemburg ,2% 0,2% 0,2% Roemenië ,3% 0,1% 0,2% Malta ,2% 0,1% 0,1% Slovenië ,1% 0,0% 0,1% Tsjechië ,2% 0,1% 0,1% Portugal ,1% 0,1% 0,1% Litouwen ,1% 0,0% 0,0% Letland ,1% 0,0% 0,0% Estland ,0% 0,0% 0,0% Slowakije ,0% 0,0% 0,0% Noorwegen* Zwitserland* Bron: Eurostat * Geen EU-lid - NB: De cijfers worden jaarlijks met terugwerkende kracht bijgesteld. Daarom kunnen er afwijkingen zijn van de cijfers van eerdere Vluchtelingen in getallen. 30

32 Figuur B.2: Asielaanvragen in EU28 naar belangrijkste ontvangende landen Bron: Eurostat NB: 93% van de asielaanvragen in de EU in 2016 wordt gedaan in een van bovenstaande landen 31

33 Asielaanvragen naar landen van herkomst Figuur B.3: Eerste asielaanvragen in Europa (EU28) naar belangrijkste landen van herkomst (absoluut en relatief ten opzichte van het totaal aantal eerste aanvragen in de EU) Syrië ,1% Syrië ,9% Syrië ,8% Afghanistan ,7% Afghanistan ,2% Afghanistan ,2% Eritrea ,4% Irak ,7% Irak ,5% Kosovo ,1% Kosovo ,3% Pakistan ,9% Pakistan ,6% Albanië ,2% Nigeria ,8% Servië ,6% Pakistan ,7% Iran ,3% Nigeria ,4% Eritrea ,6% Eritrea ,8% Albanië ,9% Nigeria ,4% Albanië ,4% Staatloos ,7% Iran ,0% Rusland ,9% Irak ,6% Onbekend ,7% Onbekend ,7% Somalië ,6% Oekraïne ,7% Somalië ,6% Rusland ,5% Somalië ,6% Bangladesh ,3% Oekraïne ,4% Servië ,5% Gambia ,3% Mali ,3% Staatloos ,5% Guinee ,1% Gambia ,0% Rusland ,5% Ivoorkust ,9% Bangladesh ,8% Bangladesh ,4% Marokko ,9% Iran ,7% Gambia ,0% Algerije ,9% Onbekend ,5% Soedan ,9% Oekraïne ,9% Bosnië-H ,4% Macedonië ,8% Soedan ,9% Georgië ,3% Senegal ,7% Turkije ,8% DR Congo ,2% Mali ,7% Staatloos ,8% Macedonië ,2% Algerije ,6% Senegal ,8% Senegal ,1% Georgië ,5% Mali ,8% Algerije ,1% Bosnië-H ,5% Kosovo ,8% Soedan ,1% DR Congo ,5% Servië ,7% Overig ,7% Overig ,0% Overig ,4% Total ,0% Total ,0% Totaal ,0% Bron: Eurostat 32

34 Figuur B.4: Eerste asielaanvragen in Europa (EU28) naar belangrijkste landen van herkomst Bron: Eurostat Uitgangspunt is de top 9 van herkomstlanden in In dat jaar kwam 70% van de asielzoekers uit een van deze 9 landen. 33

35 Figuur B.5: Eerste asielaanvragen per lidstaat top 10 herkomstlanden (2016) Herkomstland EU28 Herkomstland Duitsland Herkomstland Italië Totaal ,0% Totaal ,0% Totaal ,0% Syrië ,8% Syrië ,9% Nigeria ,9% Afghanistan ,2% Afghanistan ,6% Pakistan ,1% Irak ,5% Irak ,3% Gambia ,3% Pakistan ,9% Iran ,7% Senegal ,2% Nigeria ,8% Eritrea ,6% Ivoorkust ,1% Iran ,3% Onbekend ,5% Eritrea ,1% Eritrea ,8% Albanië ,1% Bangladesh ,4% Albanië ,4% Pakistan ,0% Mali ,2% Rusland ,9% Nigeria ,8% Guinee ,0% Overig ,3% Overig ,7% Overig ,6% Herkomstland Frankrijk Herkomstland Griekenland Herkomstland Oostenrijk Totaal ,0% Totaal ,0% Totaal ,0% Albanië ,0% Syrië ,4% Afghanistan ,9% Soedan ,9% Irak ,6% Syrië ,7% Afghanistan ,8% Pakistan ,9% Irak ,8% Haiti ,9% Afghanistan ,6% Pakistan ,1% Syrië ,2% Albanië ,6% Iran ,0% DR Congo ,4% Iran ,2% Nigeria ,1% Guinea ,4% Bangladesh ,1% Somalië ,8% Irak ,4% Algerije 870 1,7% Rusland ,1% Algerije ,3% Palestina 850 1,7% Staatloos ,7% Overig ,6% Overig ,2% Overig ,9% Herkomstland VK Herkomstland Hongarije Herkomstland Zweden Totaal ,0% Totaal ,0% Totaal ,0% Iran ,5% Afghanistan ,2% Syrië ,0% Pakistan ,6% Syrië ,3% Afghanistan ,6% Irak ,5% Pakistan ,9% Irak ,1% Afghanistan ,1% Irak ,9% Somalië ,7% Bangladesh ,8% Iran ,4% Staatloos 985 4,4% India ,2% Marokko 935 3,3% Iran 935 4,2% Nigeria ,8% Algeria 605 2,1% Eritrea 740 3,3% Albanië ,6% Turkije 410 1,5% Albanië 730 3,3% Syrië ,1% Somalië 320 1,1% Turkije 690 3,1% Overig ,8% Overig ,2% Overig ,3% 34

36 Herkomstland Nederland Herkomstland Bulgarije Herkomstland Spanje Totaal ,0% Total ,0% Total ,0% Syrië ,9% Afghanistan ,5% Venezuela ,4% Eritrea ,7% Irak ,6% Syrië ,8% Albanië ,6% Syrië ,6% Oekraïne ,4% Marokko ,6% Pakistan ,3% Algerije 725 4,7% Afghanistan ,3% Iran 440 2,3% Colombia 610 3,9% Algeria 980 5,1% Staatloos 65 0,3% El Salvador 415 2,7% Irak 960 5,0% Sri Lanka 45 0,2% Honduras 385 2,5% Servië 940 4,9% Bangladesh 25 0,1% Palestina 350 2,2% Iran 885 4,6% Algeria 20 0,1% Marokko 335 2,2% Overig ,4% Overig 150 0,8% Overig ,3% Bron: Eurostat Bij figuur B.6 (volgende pagina): In de figuur worden de vier EU-landen met de meeste asielverzoeken in 2016 getoond én Nederland. 82% van de asielaanvragen in de EU werd in een van deze landen gedaan. Er zijn grote verschillen in de top 5 van nationaliteiten. In Italië vragen bijna 1000 Syriërs asiel. Zij worden voor Italië meegerekend in de categorie overig omdat Syriërs niet in de top 5 nationaliteiten van asielaanvragen in Italië vallen. 35

37 Figuur B.6: Eerste asielaanvragen in Europa (EU28) naar herkomst (2016) Bron: Eurostat 36

38 Beslissingen 5 Figuur B.7: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, absoluut (2016) Totaal Positief A-grond B-grond C/d-grond Afgewezen EU België : Bulgarije : Tsjechië Denemarken Duitsland Estland Ierland : Griekenland Spanje Frankrijk : Kroatië Italië Cyprus Letland : 125 Litouwen Luxemburg : 485 Hongarije Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal : 270 Roemenië Slovenië : 95 Slowakije Finland Zweden VK Noorwegen* Zwitserland* B ron: Eurostat * geen EU-lid; dubbele punt : betekent dat de cijfers niet beschikbaar zijn 5 Zie voor uitleg pagina

39 Figuur B.8: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, procentueel (2016) Totaal Positief A-grond B-grond C/d-grond Afgewezen EU28 100,0% 60,8% 33,1% 23,3% 4,4% 39,2% België 2,3% 60,3% 47,1% 13,2% 39,7% Bulgarije 0,3% 44,3% 25,1% 19,2% : 55,8% Tsjechië 0,1% 33,5% 10,8% 22,3% 0,4% 66,2% Denemarken 0,9% 68,4% 41,1% 26,9% 0,5% 31,6% Duitsland 57,1% 68,8% 40,6% 24,4% 3,8% 31,2% Estland 0,0% 68,4% 34,2% 34,2% 0,0% 31,6% Ierland 0,2% 22,8% 20,9% 1,9% : 77,2% Griekenland 1,0% 23,7% 21,6% 2,1% 0,0% 76,3% Spanje 0,9% 66,9% 3,5% 63,4% 0,0% 33,1% Frankrijk 7,9% 32,9% 21,4% 11,5% : 67,1% Kroatië 0,0% 35,1% 29,8% 5,3% 0,0% 64,9% Italië 8,1% 39,4% 5,3% 13,5% 20,6% 60,6% Cyprus 0,2% 65,8% 10,6% 55,2% 0,0% 34,2% Letland 0,0% 51,9% 17,3% 34,6% : 48,1% Litouwen 0,0% 69,6% 64,3% 5,4% 0,0% 30,4% Luxemburg 0,1% 61,0% 59,0% 2,0% : 38,6% Hongarije 0,5% 8,4% 3,0% 5,3% 0,1% 91,6% Malta 0,1% 82,9% 11,5% 67,6% 3,8% 17,1% Nederland 2,6% 72,1% 33,7% 37,1% 1,3% 27,9% Oostenrijk 3,8% 71,6% 58,2% 12,6% 0,8% 28,4% Polen 0,2% 12,2% 4,4% 6,0% 2,0% 87,6% Portugal 0,1% 54,2% 17,8% 36,4% : 45,8% Roemenië 0,1% 62,2% 46,3% 15,4% 0,0% 37,8% Slovenië 0,0% 64,2% 52,8% 11,3% : 35,8% Slowakije 0,0% 84,0% 2,0% 4,0% 78,0% 18,0% Finland 1,9% 34,1% 20,8% 8,2% 5,0% 66,0% Zweden 8,6% 69,4% 17,7% 49,4% 2,4% 30,6% VK 2,8% 32,1% 27,2% 0,7% 4,3% 67,9% Noorwegen* 66,2% 59,9% 2,1% 4,2% 33,8% Zwitserland* 58,4% 25,9% 8,0% 24,5% 41,6% Br on: Eurostat * Geen EU-lid a-grond: vluchtelingschap, b-grond: subsidiaire bescherming, c/d-grond: humanitaire gronden Zie p. 11 voor uitgebreide uitleg over de asielgronden 38

40 Figuur B.9: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, procentueel (2016) Bron: Eurostat 57% van de beslissingen op asielverzoeken (excl. beroepszaken) in de EU28 in 2016 werd in Duitsland genomen. In 69% van de gevallen werd de asielaanvraag toegewezen. 93% van de beslissingen werd genomen in een van de landen in de grafiek. 39

41 Figuur B.10: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, belangrijkste landen van herkomst (2016) Nationaliteit Totaal Aandeel Toegekend Afgewezen Toegekend Afgewezen Syrië ,7% ,1% 1,9% Afghanistan ,3% ,7% 43,3% Irak ,1% ,5% 36,5% Albanië ,9% ,1% 96,9% Eritrea ,3% ,5% 7,5% Pakistan ,9% ,4% 82,6% Nigeria ,4% ,7% 78,3% Kosovo ,1% ,9% 95,1% Servië ,1% ,7% 98,3% Onbekend ,9% ,3% 19,7% Iran ,8% ,5% 47,5% Staatloos ,6% ,3% 10,7% Somalië ,6% ,7% 34,3% Rusland ,5% ,2% 79,8% Bangladesh ,3% ,8% 83,2% Macedonië ,2% ,6% 99,4% Oekraïne ,1% ,4% 75,6% Mali ,9% ,4% 67,6% Gambia ,9% ,8% 70,2% Algerije ,9% ,2% 94,8% Soedan ,8% ,3% 47,7% Senegal ,8% ,1% 77,9% Marokko ,6% ,3% 92,7% Bosnië-H ,6% ,8% 96,2% Guinee ,6% ,9% 69,1% Georgië ,6% ,3% 93,7% India ,6% ,3% 97,7% DR Congo ,6% ,6% 72,4% Ghana ,5% ,1% 75,9% Ivoorkust ,5% ,0% 73,0% Totaal ,0% ,8% 39,2% Bron: Eurostat 40

42 Figuur B.11: Aantal beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, EU, belangrijkste landen van herkomst, procentueel (2016) Bron: Eurostat 41

43 6 Figuur B.12: Beslissingen in beroep naar uitkomst, Europa (2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen EU % ,1% 82,9% België ,4% ,5% 93,5% Bulgarije 25 0,0% ,0% 40,0% Cyprus 250 0,1% ,0% 52,0% Denemarken ,6% ,6% 80,7% Duitsland ,9% ,1% 90,9% Estland 40 0,0% ,0% 100,0% Finland 695 0,3% ,4% 56,8% Frankrijk ,7% ,5% 84,5% Griekenland ,6% ,7% 53,3% Hongarije 775 0,4% ,6% 98,7% Ierland 690 0,3% ,2% 55,8% Italië 110 0,0% ,5% 54,5% Kroatië 110 0,0% ,0% 100,0% Letland 45 0,0% ,3% 66,7% Litouwen 5 0,0% 0 5 0,0% 100,0% Luxemburg 320 0,1% ,6% 98,4% Malta 325 0,1% ,0% 81,5% Nederland ,8% ,7% 42,3% Oostenrijk ,6% ,7% 60,3% Polen ,6% ,6% 93,4% Portugal 185 0,1% ,0% 100,0% Roemenië 115 0,1% ,0% 87,0% Slovenië 35 0,0% ,3% 100,0% Slowakije 20 0,0% ,0% 100,0% Spanje 515 0,2% ,9% 96,1% Tsjechië 415 0,2% ,4% 97,6% VK ,2% ,9% 48,1% Zweden ,4% ,5% 74,5% Noorwegen ,3% 91,7% Zwitserland ,3% 92,7% Bron: Eurostat 6 Zie voor uitleg beslissingen in beroep p

44 Figuur B.13: Beslissingen in beroep naar uitkomst, belangrijkste landen van opvang EU (2016) Bron: Eurostat 43

45 Figuur B.14: Beslissingen in beroep naar uitkomst, EU28, belangrijkste herkomstlanden (2016) Totaal Aandeel Toegewezen Afgewezen Toegewezen Afgewezen Totaal ,0% ,1% 82,9% Albanië ,2% ,9% 97,1% Kosovo ,8% ,7% 97,3% Servië ,4% ,0% 99,0% Pakistan ,0% ,9% 80,1% Macedonië ,3% ,8% 99,2% Afghanistan ,3% ,7% 64,3% Syrië ,0% ,8% 14,2% Rusland ,1% ,8% 83,2% Irak ,1% ,3% 73,7% Bangladesh ,8% ,8% 67,2% Georgië ,3% ,3% 75,7% Bosnië-H ,1% ,4% 98,6% DR Congo ,0% ,7% 82,3% Algerije ,9% ,5% 97,5% Sri Lanka ,8% ,5% 70,5% Oekraïne ,7% ,3% 92,7% Nigeria ,7% ,3% 76,7% Eritrea ,6% ,8% 23,2% Iran ,4% ,4% 49,6% Marokko ,4% ,6% 96,4% Montenegro ,4% ,3% 99,7% India ,3% ,5% 97,5% Somalië ,3% ,2% 60,8% Haïti ,2% ,6% 98,4% Soedan ,2% ,2% 61,8% China ,1% ,4% 89,6% Guinee ,1% ,4% 78,6% Armenië ,0% ,5% 88,5% Turkije ,8% ,2% 83,8% Onbekend ,7% ,0% 73,0% Senegal ,7% ,8% 85,2% Overig ,3% ,7% 81,3% Bron: Eurostat 44

46 Figuur B.15: Beslissingen in beroep naar uitkomst, EU28, belangrijkste herkomstlanden (2016) Bron: Eurostat 45

47 Vergelijken van beslissingen tussen EU-landen Om goed te kunnen vergelijken hoe er in de verschillende EU-landen beslist wordt op asielaanvragen zijn de belangrijkste herkomstlanden ingedeeld in vier groepen nationaliteiten met vergelijkbare toekenningspercentages: Groep 1: Syrië, Eritrea en staatlozen (97% beslissingen positief) Voor asielzoekers uit deze landen geldt dat er vaak positief wordt beslist op hun asielaanvraag. 42% van de beslissingen ging om een asielverzoek van iemand uit Syrië, Eritrea of iemand die staatloos was. Dat zijn meestal staatloze Palestijnen die Syrië zijn ontvlucht. Groep 2: Somalië, Irak, Afghanistan, Iran (60% positief) Voor deze landen ligt het toekenningspercentage in de EU tussen 52% (Iran) en 66% (Somalië). Bij 22% van de beslissingen ging het om iemand uit deze groep. Groep 3: Rusland, Oekraïne, Nigeria, Bangladesh, Pakistan (20% positief) Tussen de 17% en de 22% van de beslissingen viel voor deze groep positief uit. 9% van de beslissingen op een asielverzoek ging om iemand uit deze groep. Groep 4: De Balkanlanden Servië, Macedonië, Albanië en Kosovo (3% positief) Asielzoekers uit deze landen maken weinig kans op bescherming: tussen de 95% en 99% krijgt een afwijzing op zijn asielverzoek. De landen uit deze groep worden gezien als veilig. 9% van de beslissingen ging om een asielverzoek van iemand uit een van deze landen. Overige landen van herkomst (29% positief) 18% van de beslissingen ging om iemand uit een ander land dan onder een van bovenstaande groepen valt. In Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk zijn veel asielzoekers afkomstig uit een land uit de categorie overig. Figuur B.16 Aandeel van elke groep in het totaal aantal beslissingen (2016) 46

48 93% van de beslissingen op asielverzoeken in eerste aanleg wordt in een van bovenstaande landen gedaan, waarvan 57% in Duitsland. 82% van de beslissingen op een asielaanvraag werd gedaan door iemand uit groep 1 t/m 4. Ofwel: 18% komt uit een ander land dan de landen die in een van de groepen vallen. Figuur B.17: Aandeel positieve beslissingen per groep - beslissingen in eerste aanleg (2016) Bron: Eurostat bewerkingen in Google spreadsheet Het percentage tussen haakjes achter elk land is het aandeel in het totaal aantal beslissingen in de EU. 57% van de beslissingen in de EU werd genomen in Duitsland. Het percentage positieve beslissingen voor groep 1 (Syrië, Eritrea, staatloos) is in alle lidstaten hoog. Opvallend is het hoge percentage positieve beslissingen in Italië voor groep 4, de Balkanlanden Macedonië, Albanië, Servië en Kosovo. Het gaat echter om een beperkt aantal beslissingen (1% van het totaal aantal beslissingen in Italië). In Italië zijn de toekenningspercentages in alle groepen hoog, behalve in de categorie overig. 90% van de beslissingen gaat over een asielverzoek uit groep 3 en overig. Doordat daarvoor de toekenningspercentages laag zijn, is ook het totaal aantal positieve beslissingen laag: 39%. In het Verenigd Koninkrijk vallen over de hele linie relatief weinig positieve beslissingen. Voor de twee groepen met de hoogste toekenningspercentages is het percentage beduidend lager dan het EU-gemiddelde: 75% vs. 97% voor groep 1, 30% vs. 60% voor groep 2. De Balkangroep (4) heeft juist wel een hoger percentage positieve beslissingen, maar het gaat hier om een beperkt aantal beslissingen. 47

49 Opvallend is dat juist in het Verenigd Koninkrijk vaak beroep wordt aangetekend tegen een beslissing in eerste aanleg. In de EU is de verhouding tussen beslissingen in beroep en beslissingen in eerste aanleg 1 staat tot 5. In het VK is dat 44%, dus bijna de helft (in Nederland 6%). Wat ook opvalt is dat in beroepszaken vaker een positieve beslissing valt dan in eerste aanleg: 52% tegen 32%. In Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zweden vragen veel mensen asiel die afkomstig zijn uit groep 1 en 2 (ruim 70%). In die groepen zitten landen waarvoor geldt dat in de hele EU de toekenningspercentages hoog zijn (respectievelijk 97% en 60%). De toekenningspercentages voor Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zweden zijn hoog: boven of rond de 70%. Figuur B.18: Beslissingen op asielverzoeken in eerste aanleg en beroep (2016) Eerste aanleg Beroep Positief Negatief Totaal Positief Negatief Totaal België Duitsland Frankrijk Italië Nederland Oostenrijk Zweden VK Overig EU Bron: Eurostat Figuur B.19: Beslissingen op asielverzoeken in eerste aanleg en beroep, procentueel (2016) Positief in 1ste aanleg Positief in beroep Aandeel in totaal aantal beslissingen in beroep (EU) Aandeel in totaal aantal beslissingen in eerste aanleg (EU) België 60,2% 6,5% 2,4% 2,3% Duitsland 68,7% 9,1% 55,9% 57,0% Frankrijk 32,9% 15,5% 18,7% 7,9% Italië 39,4% 45,5% 0,0% 8,1% Nederland 72,1% 57,7% 0,8% 2,6% Oostenrijk 71,6% 39,7% 1,6% 3,8% Zweden 69,5% 25,5% 5,4% 8,7% VK 32,0% 51,9% 6,2% 2,8% Overig 42,7% 35,8% 8,9% 6,8% EU28 60,8% 17,1% 100,0% 100,0% Bron: Eurostat 48

50 Herplaatsing en hervestiging in Europa European Relocation Scheme: herplaatsing uit Griekenland en Italië In september 2015 zijn er onder Europese landen twee Besluiten aangenomen tot herplaatsing (relocation) van kansrijke asielzoekers van Griekenland en Italië naar andere EU-lidstaten. Doel is Griekenland en Italië - waar veel vluchtelingen uit Afrika en Azië Europa binnenkomen - te ontlasten. Van de landen die relatief minder druk ervaren van de verhoogde asielinstroom wordt aan de hand van een verdeelsleutel verwacht dat zij een evenredig aantal asielzoekers ontvangen. Denemarken en het Verenigd Koninkrijk doen niet mee met deze afspraken, Zwitserland als niet-eu-lid wel. Als kansrijke asielzoekers zijn bijvoorbeeld Syriërs en Eritreeërs aangewezen, omdat het inwilligingspercentage bij deze herkomstlanden hoog is. European Resettlement Scheme: hervestiging naar Europa Op 20 juli 2015 heeft de Europese Raad van Justitie en Binnenlandse Zaken een voorstel aangenomen voor een European Resettlement Scheme vluchtelingen die duidelijk internationale bescherming nodig hebben worden overgebracht van hun landen van toevlucht naar de Europese Unie. Zo hoeven zij niet de levensgevaarlijke en kostbare reis te ondernemen. Zowel vluchtelingen die via de European Resettlement Scheme naar Europa komen als vluchtelingen die worden geselecteerd voor het hervestigingsprogramma van UNHCR (zie blz. 18), worden hervestigde of uitgenodigde vluchtelingen genoemd. Overeenkomst met Turkije Op 18 maart 2016 besloten de leiders van EU en Turkije dat alle irreguliere migranten die vanuit Turkije naar de Griekse eilanden oversteken worden teruggestuurd naar Turkije. Hiermee zouden mensen ontmoedigd worden om de oversteek te wagen en zich door mensensmokkelaars te laten vervoeren en zou de druk op met name Griekenland afnemen. Voor elke Syriër die Turkije terugneemt wordt een andere Syriër vanuit Turkije in de EU hervestigd. Dit is het zogenaamde 1:1 mechanism. 49

51 Figuur B.20: Herplaatsing asielzoekers uit Italië en Griekenland volgens het European Relocation Scheme (stand 9 juni 2017) Land van herplaatsing Herplaatsing uit Italië Herplaatsing uit Griekenland België Bulgarije X 47 Cyprus Duitsland Estland X 130 Finland Frankrijk Hongarije X X Ierland X 459 Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk X X Polen X X Portugal Roemenië Slovenië Slowakije X 16 Spanje Tsjechië X 12 Zweden 228 X Liechtenstein X 10 Norway Zwitserland Totaal Bron: EC Relocation and Resettlement - State of Play 50

52 Figuur B.21: Hervestiging volgens het European Resettlement Scheme (stand 9 juni 2017) Total resettled under the 20 July scheme, including under the 1:1 mechanism with Turkey Total resettled under the 1:1 mechanism with Turkey (since 4 April 2016) België Denemarken 481 x Duitsland Estland Finland Frankrijk Ierland 520 x IJsland 50 x Italië Letland Liechtenstein 20 x Litouwen Luxemburg x 98 Nederland Noorwegen 3416 x Oostenrijk Portugal Spanje Tsjechië 52 x Verenigd Koninkrijk 2200 x Zweden Zwitserland 519 x Totaal Bron: EC Relocation and Resettlement - State of Play 51

53 Hervestigde vluchtelingen Figuur B.22: Hervestigde vluchtelingen in Europa naar lidstaat EU België Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Hongarije Ierland Italië Letland Litouwen Luxemburg Nederland Oostenrijk Portugal Roemenië Spanje VK Zweden Liechtenstein Noorwegen IJsland Zwitserland Totaal Bron: Eurostat 52

54 Figuur B.23: Hervestigde vluchtelingen in EU28 naar belangrijkste nationaliteiten (2016) Totaal Syrië DR Congo 845 Eritrea 395 Somalië 390 Ethiopië 265 Irak 250 Soedan 195 Staatloos 160 Afghanistan 155 Overig 330 Bron: Eurostat 53

55 C. VLUCHTELINGEN WERELDWIJD Nooit eerder zoveel mensen op de vlucht De VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR becijferde dat eind ,6 miljoen mensen op de vlucht waren. Nooit eerder waren er wereldwijd zo veel mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. Eind het vorige recordjaar - waren dat er 65,3 miljoen. 65,6 miljoen mensen op de vlucht: wie worden meegeteld? 17,2 miljoen vluchtelingen onder UNHCR-mandaat (zij krijgen bescherming en hulp van de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR). Daaronder vallen ook 'people in refugee-like situations'. 7 5,3 miljoen Palestijnse vluchtelingen die onder het mandaat van UNRWA vallen. Deze groep wordt verder niet meegeteld in de cijfers over vluchtelingen. 40,3 miljoen ontheemden - een vluchteling binnen de eigen landsgrenzen. 2,8 miljoen asielzoekers die in afwachting zijn van een beslissing op hun asielverzoek. 17,2 miljoen vluchtelingen: wie tellen we wel en niet mee? In de cijfers van Vluchtelingen wereldwijd worden 'people in refugee-like situations' wél en Palestijnse vluchtelingen onder mandaat van UNRWA niet meegeteld. Dit is gelijk aan de telwijze van de UNHCR. Bijna 5 miljoen Syriërs zijn hun land ontvlucht Inmiddels zijn 5,5 miljoen Syriërs hun land ontvlucht. 90% daarvan (bijna 5 miljoen mensen) wordt opgevangen in buurlanden Turkije, Libanon, Jordanië en Irak. Nog 6,3 miljoen mensen zijn ontheemd, ofwel op de vlucht in eigen land. Opvang vluchtelingen vooral in ontwikkelingslanden 80% van de vluchtelingen wereldwijd wordt in de eigen regio opgevangen, meestal een buurland. 84% wordt opgevangen in een ontwikkelingsland. Het gaat om bijna 14,5 miljoen van de 17,2 miljoen vluchtelingen. Bron: UNHCR Global Trends The United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East 54

56 Vluchtelingen wereldwijd Figuur C.1 Aantal vluchtelingen aan het eind van elk jaar Bron: UNHCR Figuur C.2: Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst en opvang (absoluut en relatief, eind 2016) 2016 Herkomst Opvang Afrika ,9% ,2% Azië ,2% ,1% Europa ,4% ,4% Latijns-Amerika ,4% ,9% Noord-Amerika 394 0,0% ,2% Oceanië ,0% ,3% Staatloos/overig ,1% 0,0% Total ,0% ,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Inclusief people in refugee-like situations in

57 Figuur C.3: Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst en opvang (2016) Bron: UNHCR Global Trends 2016 Figuur C.4: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 herkomstlanden, stand eind van het jaar Syrië Syrië Syrië Afghanistan Afghanistan Afghanistan Somalië Somalië Zuid-Soedan Soedan Zuid-Soedan Somalië Zuid-Soedan Soedan Soedan DR Congo DR Congo DR Congo Myanmar CAR* CAR* CAR* Myanmar Eritrea Irak Eritrea Burundi Eritrea Colombia Vietnam Overig Overig Overig Totaal Totaal Totaal Bron: UNHCR Global Trends 2016 Inclusief people in refugee-like situations in

58 Figuur C.5: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 herkomstlanden, stand eind van het jaar Syrië 27,0% 1 Syrië 30,2% 1 Syrië 32,1% 2 Afghanistan 18,0% 2 Afghanistan 16,5% 2 Afghanistan 14,6% 3 Somalië 7,7% 3 Somalië 7,0% 3 Zuid-Soedan 8,4% 4 Soedan 4,6% 4 Zuid-Soedan 4,8% 4 Somalië 5,9% 5 Zuid-Soedan 4,3% 5 Soedan 3,9% 5 Soedan 3,8% 6 DR Congo 3,6% 6 DR Congo 3,4% 6 DR Congo 3,1% 7 Myanmar 3,3% 7 CAR* 2,9% 7 CAR* 2,9% 8 CAR* 2,9% 8 Myanmar 2,8% 8 Eritrea 2,9% 9 Irak 2,6% 9 Eritrea 2,6% 9 Burundi 2,7% 10 Eritrea 2,5% 10 Colombia 2,1% 10 Vietnam 2,4% Overig 23,5% Overig 23,8% Overig 21,4% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Inclusief people in refugee-like situations in

59 Figuur C.6: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 6 herkomstlanden, stand eind van het jaar Bron: UNHCR Global Trends

60 8 Figuur C.7: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 opvanglanden en Nederland Turkije Turkije Turkije Pakistan Pakistan Pakistan Libanon Libanon Libanon Iran Iran Iran Ethiopië Ethiopië Oeganda Jordanië Jordanië Ethiopië Kenia Kenya Jordanië Tsjaad Oeganda Duitsland Oeganda DR Congo DR Congo China Tsjaad Kenya Nederland Nederland Nederland Overig Overig Overig Totaal Totaal Totaal Bron: UNHCR Global Trends 2016 Figuur C.8: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 opvanglanden en Nederland (procentueel) Turkije 11,0% 1 Turkije 15,8% 1 Turkije 16,7% 2 Pakistan 10,5% 2 Pakistan 9,7% 2 Pakistan 7,9% 3 Libanon 8,0% 3 Libanon 6,6% 3 Libanon 5,9% 4 Iran 6,8% 4 Iran 6,1% 4 Iran 5,7% 5 Ethiopië 4,6% 5 Ethiopië 4,6% 5 Oeganda 5,5% 6 Jordanië 4,5% 6 Jordanië 4,1% 6 Ethiopië 4,6% 7 Kenia 3,8% 7 Kenya 3,4% 7 Jordanië 4,0% 8 Tsjaad 3,1% 8 Oeganda 3,0% 8 Duitsland 3,9% 9 Oeganda 2,7% 9 DR Congo 2,4% 9 DR Congo 2,6% 10 China 2,1% 10 Tsjaad 2,3% 10 Kenya 2,6% Nederland 0,6% Nederland 0,5% Nederland 0,6% Overig 42,2% Overig 41,5% Overig 40,0% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Totaal 100,0% Bron: UNHCR Global Trends Wie door de UNHCR worden meegeteld als vluchteling staat op p

61 Figuur C.9: Aantal vluchtelingen wereldwijd naar land van opvang (2016) Bron: UNHCR Global Trends

62 Asielzoekers wereldwijd Asielzoekers Bij grote vluchtelingenstromen is het in de praktijk vrijwel onmogelijk om iedereen individueel te beoordelen. Het is dan meestal duidelijk dat er goede redenen waren om te vluchten. Zoals nu het geval is in Syrië. Deze vluchtelingen worden prima facie vluchtelingen genoemd. Niet alle landen hebben een asielsysteem om te beoordelen of iemand wel of niet een vluchteling is. In Europa wordt wel elke aanvraag in een asielprocedure beoordeeld. Geen asielaanvragen maar asielzoekers in afwachting van beslissing In de cijfers over asielzoekers wereldwijd gaat het om asielzoekers die in afwachting zijn van een beslissing op hun asielaanvraag. En niet om het aantal asielaanvragen in een heel jaar, zoals bij de cijfers over Nederland en Europa. UNHCR De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR is wereldwijd de belangrijkste organisatie die zich bezighoudt met de bescherming van vluchtelingen. Het hoofddoel van de UNHCR is het waarborgen van de rechten en het welzijn van vluchtelingen. Groepen waarvoor UNHCR zich inzet zijn vluchtelingen, asielzoekers, ontheemden, personen die zijn teruggekeerd en staatlozen. Definities van deze groepen zijn te vinden op Figuur C.10: Asielzoekers naar werelddeel van herkomst (eind 2016) Herkomst Opvang Afrika ,9% ,0% Azië ,7% ,1% Europa ,7% ,6% Latijns-Amerika ,4% ,1% Noord-Amerika 357 0,0% ,0% Oceanië 987 0,0% ,1% Staatloos/onbekend ,5% Totaal ,0% ,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag 61

63 Figuur C.11: Asielzoekers naar werelddeel van herkomst en opvang (eind 2016) Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag Figuur C.12: Asielzoekers wereldwijd naar land van herkomst Onbekend ,4% Onbekend ,1% Afghanistan ,1% Irak ,8% Afghanistan ,0% Irak ,8% Afghanistan ,8% Syrië ,6% Onbekend ,1% Syrië ,4% Irak ,4% Syrië ,5% DR Congo ,8% Ethiopië ,4% Iran ,1% Ethiopië ,4% DR Congo ,4% DR Congo ,9% Eritrea ,0% Pakistan ,0% Ethiopië ,8% Myanmar ,9% Eritrea ,0% China ,6% Somalië ,7% Myanmar ,9% Pakistan ,4% China ,6% China ,8% Nigeria ,3% Overig ,3% Overig ,4% Overig ,4% Totaal ,0% Totaal ,0% Totaal ,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag aan het eind van het jaar 62

64 Figuur C.13: Asielzoekers wereldwijd naar land van opvang Zuid-Afrika ,8% Zuid-Afrika ,0% Duitsland ,8% Duitsland ,6% Duitsland ,1% VS ,2% VS ,5% VS ,9% Turkije ,7% Turkije ,9% Turkije ,6% Zuid-Afrika ,7% Zweden ,2% Zweden ,9% Italië ,5% Frankrijk ,1% Oostenrijk ,5% Zweden ,9% Maleisië ,9% Frankrijk ,0% Oostenrijk ,7% Italië ,5% Maleisië ,9% Frankrijk ,2% VK ,0% Italië ,9% Maleisië ,0% Oeganda ,0% VK ,4% Egypte ,8% Overig ,5% Overig ,9% Overig ,4% Totaal ,0% Totaal ,0% Total ,0% Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag aan het eind van het jaar Figuur C.14: Asielzoekers wereldwijd naar land van opvang Bron: UNHCR Global Trends 2016 Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielaanvraag aan het eind van het jaar 63