VLUCHTELINGEN IN GETALLEN 2013

Transcriptie

1 VLUCHTELINGEN IN GETALLEN 2013 VluchtelingenWerk Nederland brengt jaarlijks de publicatie 'Vluchtelingen in getallen' uit. Daarin wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste cijfers over vluchtelingen en asielzoekers in Nederland, Europa en wereldwijd. Onder meer de volgende vragen worden beantwoord: - Hoeveel vluchtelingen zijn er in Nederland? - Hoeveel asielverzoeken worden er jaarlijks gedaan? - Waar komen de meeste vluchtelingen vandaan? - Waar worden de meeste vluchtelingen opgevangen? Vluchtelingen in getallen geeft bij een aantal figuren verklaringen voor de getoonde ontwikkelingen, zoals de schommelingen in het aantal asielaanvragen per jaar. Waar nodig wordt nadere uitleg gegeven over de gebruikte termen en definities. Voor deze publicatie geldt de disclaimer van de website van VluchtelingenWerk Nederland ( Vragen en opmerkingen over deze publicatie kunnen worden g d naar documentatie@vluchtelingenwerk.nl. VluchtelingenWerk Nederland, september 2013

2 Inhoudsopgave A. VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND Vluchtelingen in Nederland: grootste groepen 4 Migratiemotieven 5 Asielaanvragen 6 Beslissingen 9 Alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama s) 13 Uitgenodigde vluchtelingen 15 Gezinshereniging en gezinsmigratie 16 Opvang 17 Huisvesting 19 Terugkeer 20 B. VLUCHTELINGEN IN EUROPA Asielaanvragen in Europa 22 Asielaanvragen naar landen van herkomst 23 Beslissingen 25 C. VLUCHTELINGEN WERELDWIJD Asielzoekers en vluchtelingen 27 Vluchtelingen naar belangrijkste land van herkomst 29 Vluchtelingen naar belangrijkste landen van opvang 30 Uitgenodigde vluchtelingen 30

3 A. VLUCHTELINGEN IN NEDERLAND Vluchtelingen in Nederland: landen van herkomst Hoeveel vluchtelingen zijn er in Nederland? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. De registratie van vluchtelingen is niet eenduidig en er zijn verschillende definities. Hier volgt een overzicht van wat verschillende bronnen zeggen over het aantal vluchtelingen en wie daarin worden meegeteld en wie niet. UNHCR: vluchtelingen en asielzoekers De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties - UNHCR - gaat uit van de volgende cijfers op 1 januari 2013: - Personen met een vluchtelingenstatus (a-grond) en personen die aanvullende vormen van bescherming krijgen (b-, c- en d-grond) (74.598). (zie uitleg onder Beschermingsgronden Vreemdelingenwet 2000, p. 9). NB: Personen die een andere vergunning hebben gekregen (bijvoorbeeld pardon, gezinshereniging) en nareizigers (e- en f-grond, zie p. 9) tellen niet mee. - Staatlozen (2.005). - Asielzoekers in afwachting van een beslissing op hun asielverzoek (10.420). VluchtelingenWerk IntegratieBarometer 2012 (CBS): Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) stelt voor de VluchtelingenWerk IntegratieBarometer diverse cijferoverzichten samen over vluchtelingen in Nederland. Doel is de ontwikkeling van een vaste groep vluchtelingen te kunnen volgen. Daartoe wordt een vaste definitie gebruikt: - Personen die van Nederland die tussen 1 januari 2000 en 1 januari 2010 asiel hebben aangevraagd, op 1 januari 2010 stonden ingeschreven in de GBA en genaturaliseerd zijn of beschikken over een verblijfsstatus (asiel of regulier). - Personen van wie de asielprocedure niet is afgerond en de tweede generatie en gezinsmigranten die zich voegen bij gezinsleden die in Nederland asiel hebben aangevraagd tellen niet mee. VluchtelingenWerk IntegratieBarometer 2006 (Regioplan): Onderzoek uitgevoerd door Regioplan in opdracht van VluchtelingenWerk Nederland. Wie worden meegeteld? - Deze schatting is gebaseerd op personen die zijn geboren in landen waar veel vluchtelingen vandaan komen. Het gaat daarbij deels om personen die om een andere reden dan asiel naar Nederland zijn gekomen (zie figuur A.2). - Tweede generatie en gezinsherenigers. VluchtelingenWerk zet zich in voor vluchtelingen, asielzoekers én hun gezin VluchtelingenWerk zet zich ook in voor gezinsleden van asielzoekers en vluchtelingen, die niet altijd zélf asiel hebben aangevraagd. En óók voor asielzoekers die geen asielvergunning hebben gekregen, maar bijvoorbeeld een pardonvergunning of vergunning als alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv). Daarom gaat VluchtelingenWerk uit van doelgroep van à personen (asielzoekers, vluchtelingen en hun gezinsleden in Nederland) waar zij zich voor inzet of ingezet heeft.

4 Figuur A.1 toont het aantal vreemdelingen in Nederland naar land van herkomst. Het gaat hier dus niet om vluchtelingen of asielaanvragen. In de tabel zijn landen opgenomen waaruit grote groepen vluchtelingen afkomstig zijn. Uit sommige landen komen vrijwel uitsluitend vluchtelingen en hun gezinsleden (gezinshereniging), uit andere landen komen ook migranten met andere migratiemotieven zoals arbeid of studie (zie figuur A.2). Hoewel het bij vluchtelingen niet logisch is om te spreken van een tweede generatie, zijn in figuur A.1 - analoog aan andere groepen vreemdelingen - ook de cijfers voor die groep opgenomen. Figuur A.1: Vreemdelingen in Nederland (eerste en tweede generatie) naar land van herkomst (stand begin 2012 en 2013) Totaal Eerste Tweede Eerste Tweede Totaal generatie generatie generatie generatie Afghanistan Angola Armenië Azerbeidzjan Burundi China Colombia DR Congo Egypte Eritrea Ethiopië Guinee Irak Iran Ivoorkust Myanmar Nepal Nigeria Rwanda Sierra Leone Soedan Somalië Sri Lanka Syrië Togo Turkije Vietnam Vml. Joegoslavië Vml. Sovjet-Unie Bron: Centraal Bureau voor Statistiek (CBS), Statline 4

5 Migratiemotieven Figuur A.2 laat voor de periode zien wat per land van herkomst de belangrijkste redenen zijn om te migreren. Voor Afghanistan, Angola, Democratische Republiek Congo, Guinee, Irak, Iran, voormalig Joegoslavië, Sierra Leone, Syrië, Soedan en Somalië zijn asiel en gezinshereniging de voornaamste migratiemotieven. Het ligt voor de hand dat de gezinsmigratie hier in grote mate samenhangt met een asielaanvraag. De voormalige Sovjet-Unie, China en Ethiopië laten een diverser beeld zien wat betreft migratiemotieven. Voor Turkije is het overheersende migratiemotief gezinsmigratie. Figuur A.2: Immigratie naar Nederland naar migratiemotief, geselecteerde landen van herkomst (totaal ) Overig Gezinsmigratie Asiel Arbeid Afghanistan Angola China Colombia DR Congo Egypte Ethiopië Guinee Irak Iran Nigeria Sierra Leone Soedan Somalië Sri Lanka Syrië Turkije Vietnam Vml. Joegoslavië Vml. Sovjet-Unie Overig is studie, au pair/stage, medische behandeling en economisch niet-actieven Bron: Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) 2012, Statline 5

6 Asielaanvragen Ontwikkeling van de asielaanvragen: verklaringen voor pieken en dalen In de afgelopen decennia is het aantal asielaanvragen per jaar sterk veranderd. In 1994 werden ruim asielaanvragen gedaan en tot 2001 lag het aantal asielaanvragen voortdurend boven de In de jaren daarna schommelt het aantal tussen de en per jaar. - Vanaf 1992: Oorlog in voormalig Joegoslavië brengt grote vluchtelingenstromen op gang in Europa : In Duitsland wordt het asielbeleid aangescherpt met als doel het hoge aantal asielverzoeken terug te brengen ( asielaanvragen in 1993). De asielinstroom in Duitsland daalt daarop sterk en neemt in de omliggende landen juist toe. - Vanaf 1997: Stijging asielinstroom door onrust in Afghanistan, Irak en de oorlog in Kosovo : Invoering Nieuwe Vreemdelingenwet. - Afname asielinstroom door verminderd aantal aanvragen uit Afghanistan, voormalige Sovjetrepublieken en voormalig Joegoslavië : Stijging van de instroom ten opzichte van 2007 doordat er meer asielverzoeken zijn uit Somalië en met name Irak vanwege oplaaiend geweld. Het categoriaal beleid voor Zuid- en Centraal-Irak is per 22 november 2008 afgeschaft. Asielzoekers uit deze regio s krijgen dus niet meer automatisch een vergunning : Per 19 mei 2009 is het categoriaal beleid voor Centraal- en Zuid-Somalië afgeschaft. Het aantal asielverzoeken van Somaliërs is in de daaropvolgende jaren sterk gedaald: van in 2009 naar 877 in Het aantal Syriërs dat bescherming zoekt stijgt van 454 in 2012 naar 957 in de eerste zeven maanden van Bron: Rechtspleging en civiel bestuur, WODC, Par. 8.3 Asiel, Sprangers en Nicolaas (2010) en Migratie naar en vanuit Nederland, WODC (2009) Figuur A.3: Asielaanvragen (eerste en vervolg) in Nederland (1993 t/m 2012) Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) 6

7 Figuur A.4: Eerste asielaanvragen in Nederland (2007 t/m 2012) Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) Figuur A.5: Eerste asielaanvragen - top 10 herkomstlanden per jaar ( ) Somalië ,3% Afghanistan ,3% Irak ,3% Irak ,4% Irak ,4% Afghanistan ,5% Afghanistan ,2% Somalië ,2% Somalië 877 9,0% Iran 785 5,9% Iran 929 8,0% Iran 834 8,6% Armenië 611 4,6% Onbekend 559 4,8% Rusland 743 7,6% Onbekend 538 4,0% Armenië 471 4,1% Syrië 454 4,7% Eritrea 392 2,9% Eritrea 458 4,0% Eritrea 424 4,4% Macedonië 389 2,9% Rusland 451 3,9% Onbekend 343 3,5% China 300 2,3% China 276 2,4% Georgië 226 2,3% Rusland 207 1,6% Macedonië 266 2,3% Servië 137 1,4% Overig ,9% Overig ,7% Overig ,6% Totaal ,0% Totaal ,0% Totaal ,0% Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) Wat zijn eerste en vervolgaanvragen? Wanneer de eerste asielaanvraag is afgewezen kunnen asielzoekers in sommige gevallen een nieuwe aanvraag indienen. Bijvoorbeeld wanneer er nieuwe feiten naar voren zijn gekomen die relevant zijn voor de beoordeling van de asielaanvraag of wanneer de situatie in het land van herkomst is veranderd. Pas sinds augustus 2006 wordt in de administratie onderscheid gemaakt tussen eerste en vervolgaanvragen. Om de ontwikkeling over een langere periode te kunnen zien worden in figuur A.3 dus alle aanvragen geteld. Figuur A.7 toont de ontwikkeling in het aandeel eerste en vervolgaanvragen. In 2010 was het aandeel eerste aanvragen 88%, het jaar daarop 80%. In 2012 bestond 74% van de asielaanvragen uit eerste aanvragen, 26% betrof dus een vervolgaanvraag. In 2012 bestaat 38% van alle aanvragen van Somaliërs en 37% van die van Afghanen uit vervolgaanvragen. Van de Russen is dat nog geen 10%. In de eerste helft van 2013 is 1% van de aanvragen van Syriërs en ruim de helft van die van Afghanen een vervolgaanvraag. Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) 7

8 Figuur A.6: Eerste asielaanvragen per maand voor vier belangrijkste herkomstlanden (augustus 2006-juni 2013) Irak Somalië Afghanistan Iran aug-06 feb-07 aug-07 feb-08 aug-08 feb-09 aug-09 feb-10 aug-10 feb-11 aug-11 feb-12 aug-12 feb-13 Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) NB: geen data voor jan-apr 2012; getoond wordt het gemiddelde voor die maanden Figuur A.7: Ontwikkeling in aandeel eerste en vervolgaanvragen per maand 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% Vervolg Eerste 30% 20% 10% 0% aug-06 dec-06 apr-07 aug-07 dec-07 apr-08 aug-08 dec-08 apr-09 aug-09 dec-09 apr-10 aug-10 dec-10 apr-11 aug-11 dec-11 apr-12 aug-12 dec-12 apr-13 Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) NB: feb-apr 2012: geen gegevens beschikbaar; niet in overzicht opgenomen 8

9 Beslissingen Figuur A.8: Verleende asielstatussen naar toewijzingsgrond A-grond B-grond C-grond D-grond E-grond F-grond Totaal ,6% 80 2,3% ,7% ,7% 280 7,9% 30 0,8% ,1% 130 4,9% ,0% ,8% ,5% 20 0,7% ,6% 250 7,9% ,8% ,7% ,2% 30 0,9% ,5% ,9% ,7% ,4% ,3% 90 2,2% ,9% ,8% ,7% ,2% ,9% 220 2,5% ,8% ,3% ,6% ,6% ,5% 200 3,2% ,5% ,8% 320 5,7% ,6% ,6% 100 1,8% ,8% ,2% 230 3,8% ,9% ,1% 80 1,3% ,7% ,0% 360 4,2% ,6% ,0% 120 1,4% ,4% ,9% 310 3,6% 180 2,1% ,6% 220 2,5% ,8% ,8% 370 4,4% 170 2,0% ,0% 160 1,9% ,8% ,0% 170 2,9% 30 0,5% ,3% 90 1,5% Bron: KST EK-C Beschermingsgronden Vreemdelingenwet 2000 In de Vreemdelingenwet 2000 (Vw2000) worden verschillende beschermingsgronden onderscheiden: - a-grond: vluchtelingschap Iemand voldoet aan de voorwaarden van het Vluchtelingenverdrag. - b-grond: subsidiaire bescherming Iemand loopt bij uitzetting risico op foltering, onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing. - c-grond: humanitaire gronden Er zijn klemmende redenen van humanitaire aard, die verband houden met de redenen van vertrek uit eigen land (met name trauma s vanwege eerdere vervolging). - d-grond: humanitaire gronden De algehele situatie in het land van herkomst is te slecht (conflict of grootschalige mensenrechtenschendingen). - e-grond: nareizende gezinsleden Hereniging van minderjarige kinderen of echtgenoten met hun in Nederland woonachtige familieleden met asielstatus. De gezinshereniging moet binnen drie maanden na statusverlening is aangevraagd. - f-grond: nareizende gezinsleden Hereniging van meerderjarige kinderen of ongehuwde partners met hun in Nederland woonachtige familieleden met asielstatus. De gezinshereniging moet binnen drie maanden na statusverlening zijn aangevraagd. Het overgrote deel van de gezinsherenigers doorloopt als nareiziger de asielprocedure en wordt meegeteld in de asielaanvragen. Zij krijgen een vergunning op de e- of f-grond en incidenteel een van de overige gronden. In andere gevallen wordt een reguliere vergunning verleend. In 2011 vroegen ongeveer vreemdelingen zo n Machtiging voor Voorlopig Verblijf (MVV) aan voor gezinshereniging. Voor Somaliërs is bekend dat in 2011 minder dan 10% van deze aanvragen werd gehonoreerd. Voor de totale groep asielzoekers is dat niet bekend. Niet op elke aanvraag wordt in het jaar van aanvraag beslist. Daarom komt het aantal asielaanvragen in een jaar niet overeen met het aantal beslissingen. De statussen die zijn verleend op reguliere gronden (bijvoorbeeld pardonregeling of medische behandeling) en beslissingen op beroepszaken zijn niet in meegenomen. 9

10 Figuur A.9: Verleende asielstatussen naar toewijzingsgrond (relatief; ) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% D-grond C-grond B-grond A-grond 20% 10% 0% Bron: KST EK-C Figuur A.10: Verleende asielstatussen naar toewijzingsgrond (absoluut; ) F-grond E-grond D-grond C-grond B-grond A-grond Bron: KST EK-C 10

11 Tijdelijke en definitieve asielvergunning Als een asielzoeker in Nederland mag blijven, krijgt hij eerst een tijdelijke vergunning. Voor iedereen is dit dezelfde tijdelijke asielvergunning. Nederland kan deze vergunning vijf jaar lang intrekken. Na vijf jaar kunnen vreemdelingen een definitieve asielvergunning aanvragen. Als iemand een definitieve vergunning heeft, kan Nederland deze niet intrekken bij een verbetering van de situatie in het land van herkomst. Intrekken kan wel als iemand een misdrijf pleegt. A.11: Verleende asielvergunningen (tijdelijk (TV) en definitief (DV)) naar land van nationaliteit TV DV TV DV TV DV TV DV TV DV Afghaanse Angolese Armeense Azerbajdzjaanse Bosnische Burundische Chinese Congolees Congolees (DR) Eritrese Guinese Iraakse Iraanse Ivoriaanse Joegoslavische Nigeriaanse Russische Sierraleoonse Somalische Sri Lankaanse Soedanese Syrische Turkse Onbekend en staatloos Overige nationaliteiten Totaal alle nationaliteit Bron: CBS Statline juni

12 Dublin-verordening De Europese landen hebben afgesproken in welke gevallen een land verantwoordelijk is voor de behandeling van asielaanvragen. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Dublinverordening. In het algemeen geldt de regel dat het eerste land in Europa waar de asielzoeker aankomt of doorreist, verantwoordelijk is voor de behandeling van de asielaanvraag. Stel, een asielzoeker vraagt in Nederland asiel aan, maar later blijkt dat hij via Italië Europa is binnengekomen. Dan zal Nederland hem naar Italië terugsturen: dat land is verantwoordelijk voor zijn asielprocedure. In 2011 werden asielverzoeken afgewezen omdat de asielzoeker via een ander land de EU was binnengekomen. Figuur A.12: Afgewezen asielaanvragen in Nederland op grond van Dublin I 2007-II 2008-I 2008-II 2009-I 2009-II 2010-I 2010-II 2011-I 2011-II 2012-I Bron: Rapportage Vreemdelingenketen 12

13 Alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama s) Figuur A.13: Asielaanvragen van ama s per jaar (absoluut en als percentage van het totale aantal aanvragen) ,0% 18,0% ,0% 14,0% ,0% ,0% 8,0% Absoluut Relatief ,0% 4,0% ,0% 0 0,0% Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) Figuur A.14: Instroom ama s naar belangrijkste landen van herkomst Afghanistan Somalië Irak Wit-Rusland Guinee Sierra Leone Iran China Overig Totaal Bron: Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) Veel veranderingen in asielaanvragen van alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama s) In de afgelopen vijftien jaar is het aantal asielaanvragen van ama s sterk veranderd. Sinds het eerste jaar waarvoor cijfers beschikbaar zijn is er een sterke groei te zien. In 2000 is het aantal asielaanvragen van ama s het hoogst: In dat jaar, 2001 en 2002 is het aandeel van asielverzoeken van ama s in het totale aantal asielaanvragen respectievelijk 15,4%, 18,2% en 17,3%. Het aandeel blijft mede hoog doordat het totale aantal asielaanvragen in die jaren beduidend sterker daalt dan dat van de ama s. De verbetering van de situatie in landen waar veel ama s vandaan komen leidt vanaf 2003 tot een sterke daling, zowel in absolute aantallen als in aandeel van het totale aantal asielverzoeken. Door de beëindiging van burgeroorlogen in Angola, Guinee en Sierra Leone lopen de aanvragen uit deze landen in twee jaar tijd terug van in 2001 naar 282 in De daling van het aantal asielaanvragen van ama s loopt door tot In dat jaar is nog geen 3% van de aanvragen afkomstig van ama s. Daarna stijgt het aantal en aandeel ama s weer. Van 2008 tot 2009 nemen de aantallen ama s afkomstig uit Afghanistan en Somalië sterk toe. Het aantal Iraakse ama s daalt juist: van 184 naar 67. In 2011 is het aantal Somalische ama s nog maar 11% van dat in Ruim de helft van de ama s in 2011 komt uit Afghanistan. 13

14 Voogdij alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama s) door Nidos De voogdij van alleenstaande minderjarige asielzoekers is toegewezen aan de stichting Nidos. De termen alleenstaande minderjarige asielzoeker (ama) en alleenstaande minderjarige vreemdeling (amv) worden vaak door elkaar gebruikt. Juridisch is het juist om te spreken van een 'ama' zolang de minderjarige nog in de asielprocedure zit. Figuur A.15: Voogdij van alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama s) Nieuwe pupillen Beëindigde voogdij Pupillen per 31/ Bron: CBS Figuur A.16: Ontwikkeling van de instroom van ama s in de centrale opvang Bron: COA Figuur A.17: Ama s in de centrale opvang naar nationaliteit (1 juli 2013) Afghanistan Guinee Somalië Sierra Leone Eritrea DR Congo Overig Bron: COA 14

15 Uitgenodigde vluchtelingen Uitgenodigde vluchtelingen De wereldvluchtelingenorganisatie UNHCR heeft een programma om vluchtelingen in andere landen te hervestigen. De vluchtelingen verblijven meestal langdurig in vluchtelingenkampen, vaak in een buurland van het land waar ze vandaan komen. In deze kampen is de situatie vaak erbarmelijk en ronduit onveilig. De UNHCR selecteert de 'uitgenodigde' vluchtelingen tijdens speciale selectiemissies. De kwetsbaarste groepen krijgen daarbij de voorrang. De UNHCR draagt ze voor hervestiging voor aan landen die deelnemen aan het zogenaamde resettlement program. De meeste uitgenodigde vluchtelingen worden opgevangen door Verenigde Staten, Canada, Australië, Zweden, Noorwegen, Finland, Nieuw Zeeland, Denemarken en Nederland. Zie voor de internationale cijfers figuur C.8. Nederland heeft sinds 1986 een quotum van 500 uitgenodigde vluchtelingen per jaar. Dat betekent dat Nederland heeft toegezegd jaarlijks 500 vluchtelingen op te nemen voor hervestiging. Pas sinds 2005 wordt dat aantal daadwerkelijk gehaald. Voor de periode is afgesproken dat Nederland 500 uitgenodigde vluchtelingen per jaar opneemt. De 329 door IND in 2012 tijdens hervestigingsmissies geselecteerde en geaccepteerde vluchtelingen komen uit de volgende landen: Ecuador: 56 Kenia: 74 Libanon/Syrië: 90 Soedan: 43 Thailand: 66 Het gaat hier om 329 van de 404 door Nederland geaccepteerde uitgenodigde vluchtelingen. Het verschil ( ) wordt verklaard doordat niet alle uitgenodigde vluchtelingen tijdens hervestigingsmissies worden geselecteerd (ook op basis van dossier) en er nog gezinsherenigers bij komen. Figuur A.18: Ontwikkeling aantal uitgenodigde vluchtelingen dat door IOM is ondersteund bij overkomst naar Nederland Bron: 15

16 Gezinshereniging en gezinsmigratie Figuur A.19: Gezinsmigratie van statushouders asiel e-grond f-grond Bron: KST EK-C Zie voor uitleg Beslissingen, e- en f-grond De cijfers in figuur A.20 geven voor de periode de totalen weer van alle gezinsmigranten voor de belangrijkste herkomstlanden van vluchtelingen (zowel asielgerelateerd als regulier). Zie ook figuur Migratiemotieven. Figuur A.20: Gezinsmigratie voor geselecteerde landen van herkomst, totaal Afghanistan Angola DR Congo Ethiopië Guinee Irak Iran Vml. Joegoslavië Nigeria Sierra Leone Sierra Leone Soedan Somalië Vml. Sovjet-Unie Syrië Bron: Centraal Bureau voor Statistiek, Statline Definitie gezinsmigratie CBS Het CBS gebruikt de volgende definitie voor gezinsmigratie: immigratie van niet-nederlanders met als doel gezinsmigratie. Gezinsmigratie bestaat uit gezinshereniging, meemigrerende gezinsleden en gezinsvorming. 16

17 Opvang Centrale opvang Op 1 juli 2013 verblijven er vreemdelingen in de centrale opvang. Daarvan hebben er een verblijfsvergunning. Zij wachten nog op uitplaatsing naar een gemeentewoning. In 2011 bestond 80% van de bezetting van de centrale opvang uit bewoners van een asielzoekerscentrum (AZC). Andere vormen van centrale opvang zijn bijvoorbeeld zelfzorgarrangementen (ZZA) en Alternatieve tijdelijke capaciteit (ATC). Meer informatie hierover is te vinden op Figuur A.21: Bezetting van, instroom in en uitstroom uit de centrale opvang (absoluut) Bezetting Instroom Uitstroom Bron: Figuur A.22: Bezetting centrale opvang naar nationaliteit (1 juli 2013) Somalië Afghanistan Irak Iran Syrië Overig Bron: COA 17

18 Figuur A.23: Bezetting centrale opvang naar leeftijd (1 juli 2013) > Bron: COA Figuur A.24: Bezetting centrale opvang naar geslacht (1 juli 2013) 42% 58% Mannelijk Vrouw elijk Bron: COA 18

19 Huisvesting Huisvesting vergunninghouders Elke gemeente in Nederland heeft de verplichting vergunninghouders te huisvesten. Deze zogenaamde taakstelling is afhankelijk van het aantal inwoners in die gemeente. Vergunninghouders zijn asielzoekers die een asielvergunning of een andere reguliere vergunning hebben gekregen. Op het moment dat zij te horen krijgen dat ze in Nederland mogen blijven, wonen ze meestal in de centrale opvang, vaak in asielzoekerscentra (AZC s). Van daaruit verhuizen ze dus naar een gemeente die hun een huis aanbiedt. Figuur A.25: Huisvesting vergunninghouders, te huisvesten personen per provincie (1 september 2013) Te huisvesten Provincie personen Fryslân 186 Groningen 169 Drenthe 137 Overijssel 317 Gelderland 563 Flevoland 110 Noord-Holland 760 Zuid-Holland 987 Utrecht 349 Brabant 692 Zeeland 108 Limburg 317 Totaal Bron: Overzicht huisvesting vergunninghouders per 1 september

20 Terugkeer Er zijn verschillende vormen van vertrek van een vreemdeling: - Zelfstandig vertrek zonder toezicht Bij controle is geconstateerd dat een vreemdeling niet meer aanwezig is op het laatste bekende adres, maar vertrek is niet aangetoond is. De vreemdeling is met onbekende bestemming vertrokken (MOB). In 2012 heeft van deze groep 11% de Iraakse, 8% de Afghaanse en 6% de Somalische nationaliteit. - Zelfstandig vertrek onder toezicht Zelfstandig georganiseerd vertrek van een vreemdeling (bijvoorbeeld met hulp van IOM) - Gedwongen vertrek Het vertrek van een niet meer rechtmatig in Nederland verblijvende vreemdeling door de Vreemdelingenpolitie. Figuur A.26: Terugkeer naar soort vertrek Aantoonbaar vertrek Waarvan gedwongen Waarvan zelfstandig Zelfstandig zonder toezicht Totaal Bron: Rapportage Vreemdelingenketen Deze cijfers gaan over alle vreemdelingen die terugkeren, dus niet alleen over terugkerende asielzoekers of vluchtelingen. Figuur A.27: Vrijwillige en zelfstandige terugkeer met hulp van IOM Nederland per jaar (absolute aantallen) Bron: Deze cijfers geven geen compleet beeld; het betreft hier alleen de terugkeer die gefaciliteerd wordt door IOM Nederland. In 2010 heeft 54% van de terugkeerders een asielachtergrond, in 2011 is dit 67% van

21 Figuur A.28: Aantal terugkeerders met hulp van IOM, geselecteerde nationaliteiten Iraakse Macedonische Mongoolse Witrussische Russische Chinese Afghaanse Servische Armeense Angolese Georgië Iraanse Overig Totaal Bron: Alleen die nationaliteiten zijn opgenomen waarvan bekend is dat asiel een veelvoorkomend migratiemotief is. 21

22 B. VLUCHTELINGEN IN EUROPA Asielaanvragen in Europa Figuur B.1: Asielaanvragen in geselecteerde Europese landen (absoluut en als deel van het aantal aanvragen in de EU27) België ,1% ,4% ,4% Bulgarije ,4% 890 0,3% ,4% Cyprus ,3% ,6% ,5% Denemarken ,1% ,4% ,8% Duitsland ,2% ,5% ,2% Estland 30 0,0% 70 0,0% 75 0,0% Finland ,7% ,1% ,9% Frankrijk ,0% ,7% ,3% Griekenland ,3% ,4% ,9% Hongarije ,9% ,6% ,6% Ierland ,8% ,5% 955 0,3% Italië ,2% ,3% ,2% Letland 60 0,0% 340 0,1% 205 0,1% Litouwen 370 0,2% 410 0,1% 645 0,2% Luxemburg 740 0,3% ,8% ,6% Malta 140 0,1% ,7% ,6% Nederland ,5% ,2% ,9% Noorwegen* Oostenrijk ,6% ,2% ,2% Polen ,7% ,9% ,2% Portugal 160 0,1% 280 0,1% 295 0,1% Roemenië 860 0,4% ,6% ,7% Slovenië 250 0,1% 310 0,1% 305 0,1% Slowakije 540 0,2% 450 0,2% 730 0,2% Spanje ,1% ,2% ,8% Tsjechië 490 0,2% 490 0,2% 755 0,2% Verenigd Koninkrijk ,4% ,2% ,4% Zweden ,2% ,7% ,1% Zwitserland* EU27 totaal ,0% ,0% ,0% Bron: UNHCR NB: De cijfers worden jaarlijks met terugwerkende kracht bijgesteld. Daarom kunnen er afwijkingen zijn van de cijfers van eerdere Vluchtelingen in getallen. * geen lid van EU27 22

23 Figuur B.2: Aandeel asielaanvragen in EU27 naar belangrijkste ontvangende landen (2011) Griekenland Polen 2,9% 3,2% Nederland 3,9% Italië 5,2% Overig 8,2% Duitsland 23,2% Oostenrijk 5,2% Verenigd Koninkrijk 8,4% Frankrijk 18,3% België 8,4% Zw eden 13,1% Bron: Eurostat Asielaanvragen naar landen van herkomst Figuur B.3: Asielaanvragen in Europa (EU27) naar belangrijkste landen van herkomst (absoluut en procentueel) Servië ,4% Afghanistan ,4% Afghanistan ,3% Afghanistan ,1% Servië ,9% Servië ,3% Rusland ,8% Rusland ,4% Syrië ,2% Irak ,0% Pakistan ,2% Rusland ,7% Somalië ,8% Irak ,9% Pakistan ,3% Iran ,9% Iran ,9% Somalië ,2% Pakistan ,7% Somalië ,8% Iran ,9% Georgië ,8% Nigeria ,8% Irak ,5% Nigeria ,7% Bangladesh ,4% Georgië ,3% Macedonië ,4% Syrië ,4% DR Congo ,6% Sri Lanka ,4% Sri Lanka ,3% Nigeria ,3% Bangladesh ,4% Georgië ,3% Albanië ,3% China ,3% Armenië ,1% Macedonië ,3% Turkije ,2% DR Congo ,1% Sri lanka ,0% DR Congo ,1% Turkije ,9% Eritrea ,9% Armenië ,1% Guinee ,9% Bosnië ,8% Guinee ,9% Eritrea ,9% Bangladesh ,8% Eritrea ,8% China ,8% Turkije ,8% Syrië ,8% Macedonië ,7% Algerije ,5% Overig ,4% Overig ,7% Overig ,8% Totaal ,0% Totaal ,0% EU ,0% Bron: UNHCR 23

24 Figuur B.4: Aandeel asielaanvragen in Europa (EU27) naar belangrijkste landen van herkomst (2012) Afghanistan 8% Servië 7% Overig 39% Syrië 7% Rusland 7% Sri lanka 2% Macedonië 2% Albanië 2% Nigeria 2% DR Congo 3% Georgië 3% Pakistan 6% Somalië 4% Iran Irak 4% 4% Bron: UNHCR Revoluties in de Arabische wereld In veel landen in de Arabische wereld braken eind 2010 en begin 2011 revoluties uit. De opstanden leidden situaties in van onveiligheid en onzekerheid. Veel mensen ontvluchtten het geweld. Zij werden meestal opgevangen in een buurland of vluchtten naar een veiliger plek in eigen land (ontheemden). In Europa leidden de revoluties tot een vaak tijdelijke stijging van het aantal asielaanvragen, bijvoorbeeld vanuit Egypte en Algerije. Ook de strijd in Libië die van februari tot oktober 2011 duurde heeft geleid tot een stijging van het aantal asielaanvragen. De enorme uitschieter in de asielaanvragen van Tunesiërs komt bijna volledig op het conto van Italië. In februari en maart 2011 de eerste maanden na de revolutie - vroegen daar respectievelijk en Tunesiërs asiel aan. In Syrië woedt sinds maart 2011 een burgeroorlog waardoor vel mensen op de vlucht slaan. In 2012 vragen ruim Syriërs ergens in Europa asiel aan, in 2011 waren dat er Veruit de meeste Syriërs worden in de regio opgevangen; 2 miljoen Syriërs zijn ontheemd (op de vlucht in hun eigen land). (bron: US Department of State, UNHCR en IDMC). Figuur B.5: Asielaanvragen in de EU uit Arabische wereld per maand (2010 tot juni 2013) Algerije Libië Tunesië Syrië Egypte jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 jan-12 apr-12 jul-12 okt-12 jan-13 apr-13 Bron: Eurostat 24

25 Beslissingen Figuur B.6: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst (afwijzing of toekenning met grond van verlening) op eerste en vervolgaanvragen asiel (2012) EU België Denemarken Duitsland Frankrijk Griekenland Italië Nederland a-grond b-grond c/d-grond afgew ezen Oostenrijk Verenigd Koninkrijk Zw eden Noorw egen * Zw itserland * 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: Eurostat Opmerkingen bij figuur B.6: - Het gaat om de beslissingen die zijn genomen, niet over de asielinstroom in dat jaar. - Statussen die zijn verleend op reguliere gronden (medische behandeling, gezinshereniging) zijn in dit overzicht niet opgenomen. Beslissingen in beroep zijn niet meegenomen. - Gronden van verlening: a-grond: vluchtelingschap; b-grond: subsidiaire bescherming c/d-grond: humanitaire gronden Voor uitgebreidere uitleg van de gronden zie figuur A.8. - Cijfers Nederland van 2011 (2012 niet beschikbaar) 25

26 Figuur B.7: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst (afwijzing of toekenning met grond van verlening) op eerste en vervolgaanvragen asiel, absoluut (2012) België Denemarken Duitsland Frankrijk Griekenland Italië Nederland a-grond b-grond c/d-grond afgew ezen Oostenrijk Verenigd Koninkrijk Zw eden Bron: Eurostat Figuur B.8: Beslissingen in eerste aanleg naar uitkomst, belangrijkste landen van herkomst (2012) Afghanistan Albanië Algerije Bangladesh Bosnië-Herzegovina DR Congo Eritrea Georgië Irak Iran Macedonië Nigeria positief negatief Overig Pakistan Rusland Servië Somalië Sri Lanka Syrië Totaal Turkije 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Bron: Eurostat 26

27 C. VLUCHTELINGEN WERELDWIJD Asielzoekers en vluchtelingen Figuur C.1: Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst en opvang (absoluut en relatief, eind 2012) Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst% Vluchtelingen naar werelddeel van opvang Vluchtelingen naar werelddeel van opvang % Afrika ,0% ,2% Azië ,4% ,2% Europa ,3% ,5% Latijns-Amerika ,7% ,6% Noord-Amerika ,0% ,1% Oceanië ,0% ,4% Overig/statelozen ,5% 0,0% Totaal ,0% ,0% Bron: Global trends 2012, UNHCR (incl people in refugee-like situations) Figuur C.2: Vluchtelingen naar werelddeel van herkomst en opvang 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Herkomst Opvang Noord-Amerika Overig/statelozen Europa Latijns-Amerika Afrika Azië Bron: Global trends 2012, UNHCR (incl people in refugee-like situations) Opvang vluchtelingen vooral in ontwikkelingslanden 80% van de vluchtelingen wereldwijd wordt in de eigen regio opgevangen, meestal een buurland. 81% wordt opgevangen in een ontwikkelingsland. Tien jaar geleden was dat 70%. Het gaat om 8,5 miljoen vluchtelingen. Bron: Global trends

28 Figuur C.3: Asielzoekers naar werelddeel van herkomst en opvang (absoluut en relatief, eind 2012) Asielzoekers naar werelddeel van herkomst Asielzoekers naar werelddeel van herkomst % Asielzoekers naar werelddeel van opvang Asielzoekers naar werelddeel van opvang % Afrika ,3% ,0% Azië ,7% ,9% Europa ,6% ,0% Latijns-Amerika ,7% ,4% Noord-Amerika 446 0,0% ,5% Oceanië 444 0,0% ,2% Overig/statelozen ,6% 0,0% Totaal ,0% ,0% Bron: Global trends 2012, UNHCR Figuur C.4: Asielzoekers naar werelddeel van herkomst en opvang (eind 2012) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Herkomst Opvang Overig/statelozen Oceanië Noord-Amerika Latijns-Amerika Europa Azië Afrika Bron: Global trends 2012, UNHCR Asielzoekers Bij grote vluchtelingenstromen is het in de praktijk vrijwel onmogelijk om iedereen individueel te beoordelen. Het is dan meestal duidelijk dat er goede redenen waren om te vluchten. Zoals nu het geval is in Syrië. Deze vluchtelingen worden prima facie vluchtelingen genoemd. Niet alle landen hebben een asielsysteem om te beoordelen of iemand wel of niet een vluchteling is. In Europa wordt wel elke aanvraag in een asielprocedure beoordeeld. Daarom is het percentage asielzoekers naar werelddeel van opvang voor Europa relatief hoog. UNHCR De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR is wereldwijd de belangrijkste organisatie die zich bezighoudt met de bescherming van vluchtelingen. Het hoofddoel van de UNHCR is het waarborgen van de rechten en het welzijn van vluchtelingen. Groepen waarvoor UNHCR zich inzet zijn vluchtelingen, asielzoekers, ontheemden, personen die zijn teruggekeerd en statelozen. Ze voor de exacte definities van deze groepen 28

29 Vluchtelingen naar belangrijkste landen van herkomst Figuur C.5: Aantal vluchtelingen wereldwijd, top 10 herkomstlanden in dat jaar ( ) Afghanistan Afghanistan Afghanistan Irak Irak Somalië Somalië Somalië Irak DR Congo Soedan Syrië Soedan DR Congo Soedan Vietnam Myanmar DR Congo Myanmar Colombia Myanmar Eritrea Vietnam Colombia China Eritrea Vietnam Servië China Eritrea Overig Overig Overig Totaal Totaal Totaal Bron: Global trends 2012, UNHCR (incl people in refugee-like situations) Figuur C.6: Aantal vluchtelingen wereldwijd naar belangrijkste landen van herkomst (eind 2012) Eritrea Vietnam Colombia Myanmar DR Congo Soedan Syrië Irak Somalië Afghanistan Bron: Global trends 2012, UNHCR (incl. people in refugee-like situations) 29

30 Vluchtelingen naar belangrijkste landen van opvang Figuur C.7: Landen met de grootste groepen vluchtelingen binnen de grenzen, en Nederland (eind 2012) Pakistan Iran Duitsland Kenya Syrië Ethiopië Tsjaad Jordanië China Turkije Verenigde Staten Nederland Bron: Global trends 2012, UNHCR (incl people in refugee-like situations) Uitgenodigde vluchtelingen Figuur C.8: Aantal uitgenodigde vluchtelingen naar belangrijkste landen van hervestiging Landen van hervestiging Verenigde Staten Canada Australië Zweden Noorwegen Denemarken * 598 Finland Nederland Nieuw Zeeland * 457 Verenigd Koninkrijk Overige landen Totaal Het totaal is niet gelijk aan de som van de genoemde getallen (reden onbekend). Uitgenodigde vluchtelingen worden niet meegeteld in de cijfers over aantallen vluchtelingen. Bron: UNHCR 30