Suriname Business Forum For Sustainable Development of the Domestic Sector

Transcriptie

1 Suriname Business Forum For Sustainable Development of the Domestic Sector Seminar The importance and role of standards for competitiveness and sustainable development of the private sector. gehouden op 31 juli 2009 in de Royal Ball Room Hotel Torarica Verslag door Ad Coffeng

2 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 1 van 60 Inhoudsopgave pagina 1. Openingssessie Welkom: Ir. Ernie P. Isselt National Programme Manager van het Suriname Business Development Center Welkomstwoord drs. Sieglien Burleson Vigerend Voorzitter Suriname Business Forum Inleiding Prof. Marten Schalkwijk Vertegenwoordiger van het Betuur van de Anton de Kom Universiteit van Suriname Officiële Opening: drs. Clifford Marica Minister van Handel en Industrie Internationale praktijkervaring Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector Vragenronde Surinaamse ervaring en ontwikkeling Voordracht Remy Grauwde, directeur Surinaams Bureau voor Standaarden De ontwikkeling van een kwaliteitszorginfrastructuur in Suriname Voordracht Marjorie Renardus-Tajib, General Manager van sorena s Winery NV De noodzaak tot standaardisatie bij het proces van certificatie Voordracht Anthousha Lim A Po, M.Sc., Sales & Marketing Manager Alupro Lekker toch, omzetverdubbeling met ISO Vragenronde Presentaties panelleden, discussie en afsluiting Voordracht panellid Albert Alleyne, Voorzitter Consumentenkring Suriname Voordracht panellid Radjis Mohan, M.Sc. Onderdirecteur Onderzoek IGRS AdeKUS Voordracht panellid Ricky Stutgard, M.Sc. Consultant Paneldiscussie Samenvatting dagvoorzitter Slotwoord Ir. Ernie P. Isselt Bijlagen Lijst van participanten private sector Lijst van participanten publieke sector Lijst van genodigden, sprekers en panelleden Uitslag evaluatie door participanten Inhoudsopgave

3 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 2 van Openingssessie 1.1. Welkom: Ir. Ernie P. Isselt National Programme Manager van het Suriname Business Development Center Dames en Heren goedemorgen, Mijnheer de minister van Handel en Industrie, Voorzitters en besturen van organisaties, Directeuren van bedrijven en organisaties, Directeuren van ministeries, Mijnheer de dagvoorzitter, Geachte heren sprekers, Genodigden, Participanten, Leden van de pers, Collega s en Medewerkers aan dit seminar, van harte welkom bij ons seminar The Importance and role of standards for competitiveness and sustainable development of the private sector. Vrij vertaald Het belang en de rol van standaarden voor het concurrentievermogen en de duurzame ontwikkeling van de private sector. Mijn naam is Ernie Isselt en in mijn functie van directeur van het Suriname Business Development Center (SBC) is het voor ons een groot genoegen u vanmorgen welkom te mogen heten. Het SBC, de werkarm van het Suriname Business Forum (SBF), organiseert in zeer nauwe samenwerking met het Surinaams Bureau voor Standaarden en de Anton de Kom Universiteit van Suriname dit seminar. Het Suriname Business Forum is het institutionele platform (een instituut bij wet ingesteld) voor dialoog tussen de Particuliere Sector (d.w.z. de Bedrijfsleven- organisaties) en de Publieke Sector (d.w.z. de Overheid/ministeries) met ook de participatie van de Civil Society (de NGO s, de Universiteit en de Vakbeweging). Het SBF heeft tot doel; het zorg dragen voor een duurzame ontwikkeling van de Lokale Private Sector. Anders gezegd: Het duurzaam verbeteren van het investerings- en/of ondernemersklimaat. 1.1 Inleiding: Ir. Ernie P. Isselt National Programme Manager van het Suriname Business Development Center

4 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 3 van Openingssessie Om een werkbare situatie te creëren voor het SBF, het SBC en haar Stakeholders, kunnen wij (het SBC) met de hulp van een door de Europese Unie en Suriname gefinancierd project een scala van activiteiten uitvoeren, waaronder de organisatie van dit seminar. Wat is de rationale voor dit seminar: Een studie door het SBC geïnitieerd, heeft uitgewezen dat publieke instituten die diensten verlenen om de ontwikkeling van het bedrijfsleven te bevorderen, niet adequaat functioneren en er wordt aanbevolen dat Suriname haar productie- (en ook handel en diensten) activiteiten aanpast c.q. richt op het voldoen aan internationale standaarden en procedures. Processen en handelingen gerelateerd aan waarden en normen en certificering van deze zouden geïntroduceerd moeten worden. Het doel van dit seminar is: Het creëren van awareness (het besef) bij de lokale private sector, in het bijzonder het Micro-, Klein en Midden Bedrijf (het MKMB), en de publieke sector over het belang en het gebruik van standaarden als een instrument om het concurrentievermogen van de lokale private en publieke sector in haar algemeenheid en die van de MKMB s in het bijzonder te vergroten. Wat zijn de resultaten die wij willen bereiken met dit seminar: 1. De publieke en private sector, in het bijzonder de MKMB het belang te doen beseffen van het gebruiken van standaarden en technische regels als een instrument voor duurzame economische ontwikkeling, 2. MKMB s moeten bereid gevonden worden tot het meewerken met de relevante standaardeninstituten om informatie te verschaffen, welke relevant is voor een duurzame ontwikkeling van Suriname, 3. Conclusies en aanbevelingen moeten geformuleerd worden, hoe de private sector tot een groter besef te doen komen over de kracht van standaarden en tot een verhoging van de niveaus in de standaarden en technische specificaties te komen. Tevens zien wij graag aangegeven de centrale rol welke het SBF/SBC in dit geval kan spelen. 4. MKMB s en de publieke sector te informeren over en bewust te maken van standaarden. Dames en heren het is thans de hoogste tijd dat ik de leiding van vandaag voor het verder managen van de agenda van dit seminar overdraag aan de dagvoorzitter de heer drs. Ad Coffeng. 1.1 Inleiding: Ir. Ernie P. Isselt National Programme Manager van het Suriname Business Development Center

5 The importance and role of standards for cometitiveness and sustainable development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 4 van Openingssessie 1.2 Welkomstwoord drs. Sieglien Burleson Vigerend Voorzitter Suriname Business Forum Goede morgen, Minister van Handel en Industrie, excellentie drs. Clifford Marica. Vertegenwoordigers van de Europese Unie, Geachte Directeur van Handel en Industrie, Directeuren van Departementen en Instituten, Bestuursleden en vertegenwoordigers en leden van de diverse organisaties en bedrijven, Bestuursleden, directeur van het Surinaams Bureau voor Standaarden, Vertegenwoordigers van de Universiteit, Bestuursleden en directeur van het Suriname Business Forum, Geachte dagvoorzitter, Geachte sprekers, and a special welcome to the guest speakers from abroad, Mr. Terrence Awai and Mr. Robert Huisman Dames en heren, Het Suriname Business Forum als platform voor dialoog tussen de overheid, het bedrijfsleven en de civil society beoogt om in samenwerking met alle relevante actoren te werken aan verbetering van het ondernemingsklimaat in Suriname en ter versterking van de Surinaamse ondernemingen. Zo zijn wij als het SBF samen met het SBC, onze werkarm, bezig met een strategische benadering van een aantal knelpunten voor het totale bedrijfsleven, door het instellen van technische werkgroepen. Hierbij proberen wij deskundigen en geïnteresseerden van alle stakeholders te betrekken. Wij hebben bijvoorbeeld geïdentificeerd: het moeilijk kunnen opstarten van bedrijven, compleet met de vergunningverlening, daarvoor is een technische werkgroep ingesteld. We hebben een werkgroep voor enterprise finance, we hebben in spé werkgroepen voor Tax and Investment en Business Development Services en wij hopen dat we ook nog enkele concrete sectoren kunnen aanpakken die voor de toekomst van Suriname veel beloven. Eén van de partners voor samenwerking hebben wij gevonden in het Surinaams Bureau voor Standaarden. Het belang van standaarden voor een betere productie en kwaliteit voor goederen en diensten is denk ik voor de meeste mensen duidelijk. Toch heeft mogelijk niet elke categorie belanghebbenden precies hetzelfde voor ogen. 1.2 Welkomstwoord drs. Sieglien Burleson Vigerend Voorzitter Suriname Business Forum

6 The importance and role of standards for cometitiveness and sustainable development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 5 van Openingssessie Zo zal vooral het publiek belang hechten aan een goede kwaliteit-prijs-verhouding, terwijl voor bedrijven het behalen van een bepaalde kwaliteit meer een middel is waarmee een betere marktpositie verworven kan worden. Voor de overheid zal daarnaast ook de regulerende rol van belang zijn, hoewel de overheid zelf ook een producent is van vooral diensten die van grote maatschappelijk importantie zijn en die dus ook moeten voldoen aan goede standaarden. Deze diversiteit maakt dat bij het ontwikkelen van standaarden en het handhaven van daaruit voorvloeiende regels sterk gelet moet worden op al deze verschillende belangen en doelstellingen, hetgeen een goede afstemming vereist. Tegelijk zal de ontwikkeling van standaarden er ook niet toe mogen leiden dat rigide meetinstrumenten worden geïntroduceerd die voorbij gaan aan het hogere doel, namelijk daadwerkelijke verbetering van het productieniveau en de levensstandaard van de samenleving. Standaarden kunnen dienen om kwaliteit te meten en maken daardoor consistentie, standaardisering en vergelijking mogelijk. Maar ze kunnen ook gebruikt worden om groei te meten. Gegeven de discrepantie tussen de internationale standaarden en de stand van de ontwikkeling van onze samenleving zal mijns inziens de innovatieve rol die de ontwikkeling van standaarden kan vervullen niet onderschat moeten worden en zal hantering van het devies gaan voor excellence niet overdreven zijn. Mag ik U daarom namens het Suriname Business Forum en haar partners en het Surinaams Bureau voor Standaarden en de Universiteit van harte welkom heten en u uitnodigen tot een vruchtbaar en vooral innovatief seminar. Dank u. 1.2 Welkomstwoord drs. Sieglien Burleson Vigerend Voorzitter Suriname Business Forum

7 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 6 van Openingssessie 1.3 Inleiding Prof. Marten Schalkwijk Vertegenwoordiger van het Betuur van de Anton de Kom Universiteit van Suriname Goede morgen heer minister, gasten, Het is zeer stimulerend om een stijging te zien in de visie en activiteiten van het Suriname Business Forum. Een paar weken geleden heeft het SBF en onze universiteit een Memorandum of Understanding (MOU) getekend voor de komende vijf jaar. Alhoewel de MOU is gefocust op trainingen, technische assistentie en onderzoek, moet het duidelijk zijn dat standaarden ook een zeer productief gebied van coöperatie zijn. De universiteit is een organisatie die ook hard werkt om de standaarden van zijn producten te behouden en het verbeteren van onder andere hun geslaagden, hun onderzoek en hun diensten. De universiteit heeft een speciaal instituut voor Quality Management opgericht om de kwaliteit van de docenten, wijze van lesgeven en de onderwijs te bevorderen. De universiteit heeft tal van laboratoria om onderzoek te doen en die de studenten verschillende diensten aanbieden, maar die zijn ook bestemd voor de bedrijven en voor het grotere publiek. Hierbij is de universiteit bezig deze standaarden van de laboratoria te behouden en tevens naar een hoger niveau te brengen. Bovendien heeft de universiteit misschien wel de grootste groep van experts in het land op het gebied van labonderzoek met de handhaving van hoge standaarden. Het handhaven van hoge standaarden is cruciaal omdat ze het niet kunnen permitteren om variërende uitslagen van testen bekend te maken, mede afhankelijk door onbetrouwbare instrumenten, onvoorzichtige procedures of ondeskundig personeel. Tegelijkertijd doceert de universiteit tal van statistiek- en onderzoeksmethoden om haar academici en graduates een basis te geven voor onderzoek en ontwerpen van organisaties die hen uiteindelijk tewerk zullen stellen. We zijn nu bezig om een speciaal statistische ondersteuningscentrum op te zetten om trainingen en diensten op dit gebied te verbeteren. De laboratoria en wetenschappers op de universiteit zullen ook in staat moeten zijn bedrijven en overheidsinstanties te assisteren met het testen, en verbeteren van standaarden. Ik geloof dat dit een zeer vruchtbaar samenwerkingsgebied zal kunnen zijn, vooral omdat de meeste kleine bedrijven niet in staat zijn hun eigen laboratorium op zetten om hun producten te kunnen testen. Zelfs de middelmatige tot grote bedrijven hebben dit probleem. De samenwerking tussen universiteit en de bedrijven zal beide partijen tot voordeel strekken. De bedrijven maken minder kosten terwijl ze producten voortbrengen die zijn getest op hun samenstelling en kwaliteit. Aan de andere kant kan de universiteit 1.3 Inleiding Prof. Marten Schalkwijk Vertegenwoordiger van het Betuur van de Anton de Kom Universiteit van Suriname

8 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 7 van Openingssessie efficiënter gebruik maken van zijn verschillende laboratoria en de aldus verkregen inkomsten gebruiken voor het upgraden van de laboratoria en het personeel. Ik moet hieraan toevoegen dat met name de grote bedrijven al hebben ondervonden wat de voordelen van deze samenwerking met de universiteit zijn zowel op het gebied van het uitrusten van hun personeel als van het laboratoriumonderzoek en het testen. Er kan en moet veel meer gedaan worden, ook bij de overheidsinstanties. Als we maar kijken naar het werk van het Surinaams Bureau voor Standaarden; ze zullen niet in staat zijn hun werk goed te doen zonder het op de juiste wijze testen en certificeren van producten. Het is duidelijk dat standaarden voorkomen in allerlei vormen. Zij worden afgestemd op locale, regionale en internationale standaarden. Kleinere landen moeten meestal hun producten geleidelijk ontwikkelen van een lokaal product naar een exportproduct. Vaak is het niet nodig om grote bedragen te betalen aan buitenlandse instanties wanneer de betreffende producten niet worden geëxporteerd. Bedrijven moeten eerst investeren in lokale bevoegdheid, onderzoek, verbeteren van het product, in plaats van te hoog te grijpen en te investeren in internationale standaarden en certificering. Ik zeg dit omdat ik soortgelijke gevallen heb gezien waarbij kleine bedrijven worden aangemoedigd zich te richten op internationale standaarden en certificering, terwijl ze die niet nodig hadden noch konden permitteren. Ze moeten zich daarom gaan aansluiten bij lokale instanties die hen kunnen assisteren met het verbeteren van hun producten naar een hoger niveau van testen en standaardisering. Laat me afsluiten met te stellen dat door te investeren in het verhogen van het lokale vermogen tot invoeren en behouden van standaarden, zal leiden tot het besparen van veel geld. Hiermee zullen we ook worden voorzien van experts die op verschillende gebieden assistentie kunnen verlenen zoals bij noodsituaties, bij het ontwikkelen van nieuwe producten, bij innovaties, etc. Dit onderstreept alleen maar de behoefte naar meer samenwerking tussen de verschillende sectoren en organisaties in onze samenleving. Ik wens u een zeer productieve uitwisseling van ideeën en discussies tijdens dit seminar. Dank u wel. 1.3 Inleiding Prof. Marten Schalkwijk Vertegenwoordiger van het Betuur van de Anton de Kom Universiteit van Suriname

9 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 8 van Openingssessie 1.4 Officiële Opening: drs. Clifford Marica Minister van Handel en Industrie Waarnemend voorzitter van het Bestuur van het Surinaams Business Forum, mw. Burleson, Overige bestuursleden van het Surinaams Business Forum, Directie en Staf van het Surinaamse Business Development Center, Voorzitter van het Bestuur van het Surinaams Bureau voor Standaarden, mw. Kerkhoffs- Zerp, Overige Bestuursleden van het SBS, Vertegenwoordiger van de Universiteit, dhr. Marten Schalkwijk, Geachte inleiders, allemaal, maar toch in het bijzonder de buitenlandse gasten, Geachte directeuren van departementen, Overige aanwezigen, Vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, Misschien ook vertegenwoordigers van de vakbeweging, Vertegenwoordigers van de publieke sector, Alle aanwezigen, Ook van mijn zijde van harte goede morgen, Het begint cliché te worden om steeds weer te praten over globalisatie, regionale en internationale handelsliberalisatie en economische integratie, maar ook om te praten over de economische crisis die ons treft; maar het blijft de realiteit. Die realiteit heeft met zich meegebracht dat in een versneld tempo ontwikkelingslanden geconfronteerd werden met een grote mate van concurrentie. Die landen hadden meer dan de ontwikkelde landen, de uitdaging om ervoor zorg te dragen dat ze heel snel aanpassingen pleegden in de kwaliteit van hun producten, maar ook de kwaliteit van hun productiesystemen. En daarvoor is het nodig dat je standaarden neerzet of standaarden overneemt regionaal en internationaal. Suriname mag verheugd zijn dat zij vandaag, weliswaar te laat, maar toch nog over een standaardenbureau beschikt. Een standaardenbureau om te helpen in het proces om kwaliteitsstandaarden neer te zetten en te begeleiden opdat productiesystemen verbeterd worden en de kwaliteit van de productie ook beter wordt. We mogen verheugd zijn dat we een Suriname Business Forum hebben, een platform voor overleg tussen de publieke en de private sector met het doel om het ondernemerschap te bevorderen, te stimuleren en ervoor zorg te dragen dat er een goede relatie bestaat tussen de publieke en de private sector. Suriname Business Development Center, een instrument van het Suriname Business Forum, moet ervoor 1.4 Officiële Opening drs. Clifford Marica Minister van Handel en Industrie

10 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 9 van Openingssessie zorg dragen dat de ondernemers in de ruimste zin des woords worden bijgestaan om hun onderneming op een hoger niveau te brengen. Het is daarom dat ik hier met heel veel genoegen sta om een heel belangrijk seminar te openen. Een seminar waarbij het Suriname Business Forum en Suriname Business Development Center, samen met Surinaams Bureau voor Standaarden, naar de ondernemers toe, maar ook naar werkers in die sfeer, het belang van standaarden wil presenteren, het belang van standaarden om competitief te kunnen blijven, of competitief te kunnen worden, in elk geval ervoor zorg te dragen dat de ondernemingen in Suriname levensvatbaar blijven en in een betere concurrentiepositie komen en in staat zijn hun producten te exporteren. Het is mij een genoegen dat ik waarneem dat in Suriname meer en meer het bewustzijn aan het groeien is van het zetten van standaarden, of het nu milieustandaarden of kwaliteitsstandaarden zijn. Een discussie die u regelmatig ervaart tussen bedrijven onderling, tussen bedrijven en de overheid, geeft aan dat er een groeiend bewustzijn is wat milieustandaarden moeten zijn en wat kwaliteitsstandaarden moeten zijn. Ik reken erop dat de presentaties, die we vandaag gaan krijgen, voldoende zullen bijdragen aan de verdere bewustwording van het belang van standaarden voor alle economieën in de wereld van vandaag, maar meer in het bijzonder voor de economie van Suriname, zodat de Surinaamse economie verder kan groeien, zodat de Surinaamse ondernemers echt wel in een betere concurrentiepositie komen en die regionale competitie aankunnen, maar meer nog die internationale concurrentie, opdat de economie van Suriname er beter op wordt. Drie inleiders heb ik voor mij gehad. Ik denk dat bij elkaar opgeteld de meest belangrijke dingen gezegd zijn over het belang van dit seminar. Ik wil het daarom kort houden en u heel veel succes toewensen vandaag bij dit seminar. Ik reken erop dat u heel veel heeft opgestoken wanneer u van middag dit seminar gaat verlaten. Met deze woorden verklaar ik het seminar voor geopend. 1.4 Officiële Opening drs. Clifford Marica Minister van Handel en Industrie

11 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 10van Internationale praktijkervaring 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering Geachte excellentie, dames en heren. Her is voor mij een eer om hier kennis te delen met dit prachtige land, waar ik elke keer weer met heel veel plezier kom. Zoals al aangegeven ik werk de laatste 20 jaar in kwaliteit en veiligheid en de laatste tijd is daar een stukje duurzaam ondernemen bijgekomen. Bij de International Standard Organization wordt op dit moment een nieuwe norm ontwikkeld voor duurzame ondernemingen. Alle standaarden en normen leggen duidelijk een verband met duurzaam ondernemen en daar wil ik het vandaag over hebben door aan te geven hoe standaarden en normen kunnen helpen bij duurzaam ondernemen. De Hoge Snelheids Lijn Zuid (een spoorwegverbinding naar Parijs) is echt een stuk levenswerk van mij geweest; ik heb er bijna tien jaar gewerkt. Het project is nu zo goed als klaar. Vele standaarden en normen zijn de basis geweest om daar een duurzaam project neer te leggen. Het is een project dat 100 jaar mee moet gaan en waarschijnlijk nog veel langer. Er moet een trein met 300km/uur naar Parijs gaan rijden, waarbij het erom gaat om mensen met zo min mogelijk energieverbruik zo snel mogelijk van de ene naar de andere plaats te brengen. In Suriname moet nogal het een en ander op dit gebied gebeuren: als ik zo kijk naar de weg van hier naar Frans Guyana, dan denk ik dat daar wel wat duurzaams aan kan gebeuren. De Minister heeft zojuist gezegd dat er hard aan wordt gewerkt om dit soort zaken duurzaam te maken in Suriname. Ik ben zelf heel erg betrokken bij de normen bij het Nederlands Normalisatie Instituut. Daar worden de NEN normen ontwikkeld; deze zijn bijna allemaal nu NEN-ISO-normen. Het zou mooi zijn als input naar Suriname zou komen om te helpen bij de ontwikkeling van normen. Ik heb zojuist met de heer Grauwde gesproken die contacten heeft met de NEN, zodat ook Suriname input kan geven in de ISO en kan helpen normen ontwikkelen. Ik vind dat een belangrijk onderwerp. Aan de hand van een aantal stellingen wil ik met u door de materie heen lopen. Stelling 1: Certificeren op basis van nationale en internationale normen door geaccrediteerde instellingen is in Suriname van belang. Je ziet dat er op heel veel plekken mensen zeggen: ik ben gecertificeerd. Dan hebben zij een certificaat, maar dan zeg ik gechargeerd: het is de inkt op het papier niet waard. En als iemand dan zegt: ik betaal en krijg een certificaat, dan is het niets waard. Op elk certificaat dient een logootje van accreditatie te staan. In Nederland, Engeland en de Verenigde staten zijn grote accreditatie-instellingen. Het is van belang dat het papiertje waarde heeft. Ik ga er straks verder op in. 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering

12 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 11van Internationale praktijkervaring Aan de andere kant is het ook zo: ik ben hier nu anderhalve week en heb drie bedrijven gecertificeerd voor ISO Maar als je helemaal uit Nederland moet komen, of uit Amerika en andere plekken, dan is dat heel erg duur. En vaak zie je ook dat het voor de Surinaamse bedrijven om te certificeren een stuk goedkoper werd, doordat ze gewoon hier met lokale auditeurs heel goed een certificaat kunnen halen zonder dat daar een heel duur plaatje aan hangt. Voor mij als ik uit Nederland kom, is Suriname een goedkoop land. Maar als je uit Nederland moet komen om te certificeren, dan is dat veel te duur. Het Surinaams Bureau voor de Standaarden zal hierin een belangrijke rol moeten gaan spelen. Zij zou met behulp van de regering ervoor kunnen zorgen dat er ook echte Surinaamse certificatiebureaus kunnen komen. Die kunnen werken voor een veel lagere prijs dan een in het buitenland gevestigde geaccrediteerde instelling. Dit is iets dat volgens mij noodzakelijk is. Het is ook nodig dat certificaten van niet geaccrediteerde instellingen duidelijk aan de kaak worden gesteld. Er is in Suriname een instantie actief en best erg wel goed, die niet geaccrediteerd is. Zij zeggen op hun website wel dat ze accreditatie achter zich hebben, maar als je verder gaat kijken blijkt dat hun eigen stichting te zijn. Ik vind dat dergelijke organisaties duidelijk aan de schandpaal genageld moeten worden. Want die certificaten hebben niet de waarde, die ze moeten hebben. Aan de andere kant is het dit een belangrijk punt: je kan ook voldoen aan een standaard (aan ISO9001 of ISO14001), wat heel veel werk en energie kost, maar waarmee het bedrijf heel veel beter wordt, maar je hoeft ook niet altijd te certificeren. Vooral heel kleine bedrijven kunnen zeggen: wij kunnen aantonen met handboeken dat de zaken die wij doen en de kwaliteitscontrole voldoen aan de kwaliteitseisen van ISO9001, zonder dat ze gecertificeerd zijn. Ik vind het ook belangrijk dat de opdrachtgevers die om een certificatie vragen (en dat is vaak de overheid) stellen dat heel kleine bedrijven niet per sé altijd gecertificeerd hoeven te zijn. 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering

13 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 12van Internationale praktijkervaring Wat dat betreft denk ik dat het belangrijk is dat accreditatie in Suriname mogelijk wordt, hetzij met hulp van buitenaf of op eigen kracht. Daar is dan een stukje ondersteuning van het ministerie nodig. Stelling 2 Sustainable (duurzaam) zijn/ ondernemen is duidelijk laten zien wat je doet. Je niet verschuilen Suriname is geen eiland Caricom is een economisch speelveld met kansen. Bij duurzaamheid moet je laten zien dat je aan de normen voldoet. Als je aan de certificeringsnormen voldoet en de standaarden hebt gevolgd, dan ben je ook internationaal veel sterker. Het is belangrijk dat je systemen hebt om te laten zien dat je eraan voldoet. In de bouwsector heb ik deze week een groot bouwbedrijf in Suriname gecertificeerd en dat bedrijf is ook in de running voor overheidsopdrachten. Het is goed dat de Overheid ziet dat zij kwaliteit kunnen leveren en dat er rekening wordt gehouden bij het houden van aanbestedingen. Als nu aan de normen van certificatie wordt voldaan, dan zijn er veel meer kansen voor het bedrijfsleven in Suriname. Binnen de Caricom is het Crosq platform, waar hard wordt gewerkt om samen tot normen te komen en tot grotere kennis van die normen. We moeten weten wat we moeten doen om meer kansen te hebben buiten Suriname. Suriname is op zich zelf een prachtig en heel groot land, maar qua inkomen is het maar een heel kleine markt. Kijken we naar de Caricom dan is die markt een stuk groter. Dat is heel belangrijk. We moeten focussen op duurzaamheid en denken op langere termijn. Kijk bijvoorbeeld naar toerisme. Er worden op dit moment heel veel ressorts gebouwd in Suriname. Wordt daar wel goed naar standaarden en normen gekeken, wordt daar duurzaam geïnvesteerd? Heel belangrijk is bijvoorbeeld dat er naar gekeken wordt: hoeveel bomen gaan wij omkappen voor die ressorts, wat doen we met die bomen en worden er weer nieuwe voor geplant? Het duurzame stuk daarbij is heel erg belangrijk. Duurzaamheid heeft ook betrekking op de lokale bevolking. Er zijn misschien een heleboel mensen in de omgeving, die nu misschien een heel mager bestaan lijden; zij kunnen het een stuk beter krijgen wanneer ze worden ingezet bij de ontwikkeling van het project. Stelling 3 De wereld van standaarden is geen hocus-pocus gedoe! Veel mensen denken dan dat het allemaal heel erg moeilijk is. Maar eigenlijk, als je goed kijkt, gaat het gewoon alleen om jouw bedrijfsvoering. Het gaat je helpen om je bedrijfsvoering beter te doen. Het helpt je aan te geven: hoe kan ik nou meer geld verdienen, hoe kan ik het efficiënter doen. 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering

14 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 13van Internationale praktijkervaring Als je de stapjes doet die in de normen staan, om te laten zien wat je doet ga je gewoon beter werken. Efficiënter en effectiever: het moet wat opbrengen. Ik zeg altijd: het gaat om de kosten en de baten en dat zal de ondernemers onder u aanspreken. Bij het invoeren van ISO9001 en ISO14001 gaat het erom dat je beter en efficiënter gaat werken met het in één keer goed principe. Het gaat daarbij om een duurzame verbetering. Het gaat daarbij om duurzaam verbeteren. Ik zie het maar al te vaak: ik haal dat certificaat en dan is die auditeur weer weg en dan zakt het weer helemaal in. En dan na een jaar: hij komt weer. Jongens we moeten de boel weer snel voor elkaar krijgen. Ik zie dat maar al te vaak. En een goede auditeur prikt daar doorheen. Je krijgt dan allerlei extra werk. Normen geven aan: hoe kan je je normale bedrijfsvoering beter maken. Het gaat om duidelijkheid. Het moet duidelijkheid zijn voor de mensen waar zijn ze verantwoordelijk voor, wat mogen ze doen, hoe moeten ze het doen, wanneer moeten ze het doen. Dat moet glashelder zijn. Dat moet goed in de normen zijn vastgelegd. Er zit ook een heel stuk eigen verantwoordelijkheid in van de ondernemer. Ik heb een stukje opgeschreven maar dat kun je niet heel goed zien. Het gaat om het creëren van een gezonde resultaatgerichte bedrijfsvoering. Als u dat voor elkaar krijgt, zit het in een stukje kwaliteit, in een stukje milieu, een stukje duurzaamheid. Zorg dat u de juiste producten en diensten heeft. Ik wil even terugkomen op de markten en klanten, dat is echt van belang. Weet u wat uw markten zijn, weet u wie uw klanten zijn. Hoe zit het in elkaar, kunt u daar wat mee. Zorg dat u de professionele medewerkers hebt die maximaal presteren. Hoe zit het met de training? Weten uw mensen wat ze kunnen. Weet u wat de competenties van uw mensen moeten zijn en wat ze zijn. En wat de opening daartussen is en hoe moet u dat moet invullen. Daarmee kunt u echt iets bereiken. Belangrijke zaken allemaal. Procesbeheersing. Heel belangrijk stuk. Het gaat om goed beheerste processen en systemen. En nu het laatste punt. Is de directie wakker? Je ziet er komt meer concurrentie. Hebt u dat zien aankomen? Heeft u daar actie op ondernomen? Dat is waar het om gaat. Hebt u visie? Kijkt u vooruit? En nu naar de volgende stelling. Stelling 4 Om aan de eisen van ISO normen (b.v. 9001, tot 22000) te voldoen dient de bedrijfsvoering structureel juist ingericht te worden. Het gaat niet om het achteraf handhaven van procedures en protocollen, maar om ondernemers en medewerkers te onderrichten in moderne technieken en internationale gebruiken. Vervolgens moet de onderneming zich de standaarden eigen maken en daarna de fase van certificering ingaan. Op die wijze wordt een duurzame verbetering gerealiseerd, waarmee de continuïteit met tevreden medewerkers en tevreden terugkomende klanten wordt zeker gesteld. 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering

15 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 14van Internationale praktijkervaring Ik kom erop terug dat de normen allemaal gaan over bedrijfsvoering. Er zijn de pijlers, die daaronder zitten: Directiebetrokkenheid: Is de directie echt betrokken, laat ze ook zien, hoe ze het willen hebben, demonstreert ze dat ook door haar eigen gedrag; de directie heeft een heel belangrijke voorbeeldfunctie; houdt de directie zich zelf aan de veiligheidsvoorschriften? Klantgerichtheid: Dat is een van de belangrijkste zaken; ik zie hier in Suriname een fantastische klantvriendelijkheid. Iedereen is verschrikkelijk vriendelijk tegen mij. Maar klantgerichtheid gaat ook heel wat verder. Klantgerichtheid vergt dat je meedenkt. Wat wil die klant, wat heeft die klant gevraagd en dat je daar van te voren op inspeelt. En dat je erover nagedacht hebt wat de klant hebben wil en dat je daar ook in meegaat. Klantgerichtheid heeft niet alleen betrekking op diegene die direct contact heeft met de klant. Klantgerichtheid ligt in de hele organisatie. Personeel: Werk aan het personeel, ik heb het daarnet even over gehad. Kijk naar de competenties. Wat is noodzakelijk om het werk goed te kunnen doen, om de zaken goed voor elkaar te krijgen. Daar moeten wij aan werken. Ik zie best dat er heel veel trainingen zijn in Suriname wat heel erg mooi is. Maar is de training ook goed gericht op de verbetering van de competenties? Het is heel erg belangrijk wat voor opleiding en training je voor de mensen kiest om te zorgen dat de competenties goed op elkaar kunnen aansluiten. Procesbeheersing. Hoe zitten processen in elkaar, wat zijn de processen. Het is heel belangrijk dat ernaar gekeken wordt dat u de processen goed op orde heeft. Weten de mensen wat de interne klant-leverancier-verhouding is. Als u een werk moet doen, weet u heel goed voor wie u dat maakt en wat het belang van de ander erin is. Ik zie zo verschrikkelijk veel dat mensen werk doen waar niemand op zit te wachten, waarvan ze denken dat de ander het nodig heeft. Terwijl de ander niet krijgt, wat hij wel moet hebben. Met het elimineren van dergelijke inefficiënties is heel veel te verdienen. Continu verbeteren. Hoe pak je dit aan. Er zijn drie zaken. o Ten eerste: als iets fout gaat door te corrigeren: correctieve maatregelen. Zorg dat die fout zo snel mogelijk wordt opgelost. Klachten moeten onmiddellijk worden opgelost. Laat de klant het weten wat je eraan doet. Ik heb ervaring dat de klanten zeer tevreden zijn, wanneer hun klacht snel en goed is opgelost. Hij praat positief over je bedrijf. Een klacht is ook een kans. Een klacht helpt u om beter te worden en om vooruit te komen. o Daarna krijg je de corrigerende maatregel. Dat zijn de maatregelen ter voorkoming van fouten. Is er iets fouts gegaan, hoe voorkom ik dat het wéér fout gaat. Zoek ik naar de echte oorzaak. Meestal wordt het gemakkelijk afgedaan. Neem de echte oorzaak weg om herhaling te voorkomen. o Preventieve maatregel: Preventieve maatregelen zijn ter voorkoming van de zaken die nog niet zijn gebeurd. Hiertoe moeten we de risico s inventariseren; we moeten met de mensen brainstormen over wat voor risico s u loopt. Op basis daarvan moeten we maatregelen nemen om zo die risico s te verkleinen. Dat zijn preventieve maatregelen. Ga ervoor. Het helpt u beter en efficiënter te werken. 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering

16 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 15van Internationale praktijkervaring Als laatste punt wil ik het volgende aangeven: wat ik nog te veel zie in Suriname dat er nog veel verdeeld wordt in bedrijven, is dat er achteraf gecontroleerd en gerepareerd wordt. We moeten ons de standaarden eerst eigen maken. Pas daarna moeten we de fase van certificering ingaan. ISO-standaarden zijn helder. In de technische commissie participeren zesenzeventig landen. Er zijn wel compromissen, maar waar ze voor gaan is dat alles heel helder wordt aangegeven. U moet uit die standaarden halen wat de toegevoegde waarde voor uw bedrijf is. Als u standaarden gaat invoeren dan zijn twee punten van groot belang: Gebruik uw gezond verstand bij alles waar u mee aan de slag gaat.. Houd het eenvoudig en simpel. Er werd jaren gebruik gemaakt van zeer dikke handboeken. Dat werkte voor geen meter. De mensen in het bedrijf hebben niets aan dikke boeken. Zij hebben behoefte aan helderheid, aan duidelijkheid. Houd je handboek dun en simpel. Ik ben de afgelopen dagen in Suriname bij een paar bedrijven geweest. Ik zie dat er veel vooruitgang is geboekt. Ik zie ook dat de zaken zijn opgeruimd omdat ik ben gekomen. Dat zijn zaken die moeten inslijten. Dat de processen die beter zijn een automatisme worden. Zorg dat je iemand hebt die je hierbij kan helpen. Ik zie hier ook dat het bij een aantal bedrijven heel goed gaat als er met standaarden wordt gewerkt, zoals bij het CHM reisbureau: het eerste reisbureau in Suriname dat is gecertificeerd. Daar wordt gewerkt volgens standaarden, wat tot uitdrukking komt in een grote klantgerichtheid. Het personeel helpt je zoeken naar de juiste keuze. Als ik dat vergelijk met Nederland. Daar verwijzen je naar een rek met een grote hoeveelheid prachtige brochures en als je keuze hebt gemaakt, dan sluit je je aan in de rij. Dat is alle behalve een klantgerichte bediening. Ik vind het geweldig om hier te zien hoe goed dat is opgepakt. Er is duurzaam verbeterd en er wordt duurzaam met normen gewerkt. Daarmee zie je, hoe belangrijk die normen zijn. Ik dank u voor uw aandacht. 2.1 Voordracht Ing. Robert Huisman, lid van het Chartered Institute for Quality Geaccrediteerde certificatie garandeert duurzame verbetering

17 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 16 van Internationale praktijkervaring 2.2 Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector My presentation is going to be very focused upon a programme we instituted in Trinidad especially for the M and SME sector. Let me start by saying that in most countries of the world the MSME and SME sector is indeed very important. In many countries of the world including in Suriname, I am sure, SME s employ enormous amounts of people, a high percentage of employment, sometimes more than big enterprises and contributes significantly to the overall industrial economy of the country. Unfortunately in this region of the world, we don t have enough statistics the show the impact of the SME contribution. But that is becoming better since statistics are going. As the representative of the SBF said, they are developing statistics in many countries of the region. The benefits of standardization are no longer debated. That is very clear. Today I am going to make a distinction between standards and standardization. And I am tackling the issue on the basis of standardization. To give you just a few of the benefits of accepting and using standards: 1. Make the development, manufacturing and supply of products and services more efficient, safer and cleaner 2. Safeguard consumers and users in general 3. Make life simpler by providing solutions to common problems 4. Share technological advancement and good management practice 5. Facilitate trade between countries. Be sure there are many other benefits. An example of a standard safeguarding the consumers is, the ISO standard regarding the microbiology of food and animal feeding stuffs: general requirements and guidance for microbiological examinations. If you use this standard you can preserve the safety of the food that you present to costumers. Similarly there is an ISO standard for alimentary pasta produced from durum wheat semolina: the estimation of cooking quality by sensory analysis. If the benefits of standards and standardization are no longer debated, if you have a situation where there are enormous benefits and it is impossible to live without standards, then why are the acceptance and the use and the recognition of standard so inadequate? I assume that this is also the case in Suriname, because in the region and perhaps in the world, the SME s and the MSME s as yet have not fully accepted the use and the benefits of standards. And that is a universal truth. In Trinidad they developed a system to help the SME and the MSME sector in recognizing, accepting and using standards and standardization. When you run such a project, the SME will tell you that there insufficient use of standard because of: limited resources (both human and infrastructure) limited knowledge of technology 2.2 Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector.

18 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 17 van Internationale praktijkervaring old belief system insufficient stimulus by other agencies survival strategies low level of buyer sophistication. You really need stimulus by agencies and specially the government in terms of loans, transfer of technology, assistance by the Suriname Bureau of Standards. This is our experience in Trinidad: SME s complain because of their survival strategies, when they try to use standards and when they try to integrate their quality control in their production, they complain that it is too complex, too expensive, it may interfere with production, requires specialists and that testing, inspection, calibration and certification too advanced and unnecessary. They probably operate at a comfort level and don t want to change. I know you trade a lot with Holland and other countries. But as a member of the CSME, you have to deal with the Caricom region and some of the countries of the region do accept new standards. In order to change you need a transformation, first of all you need some kind of change in your thinking. If you have old beliefs, you need to change them. Sometimes the SME s have comfort level, they don t want to change. They believe that they can survive by maintaining their processes. Some transformation ideas are: Information Highway (seminars, literature) Success Stories Government or Association/ Agency Assistance Pioneer/ Leader. 2.2 Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector.

19 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 18 van Internationale praktijkervaring What I want to bring to the table today is a new approach, a new standard that can be created in Suriname. It is not an international standard, not a national standard necessarily, or not a regional standard from Caricom, but a standard that you can create here in Suriname and craft it especially for the SME sector. That is what we have done in Trinidad. Right now we have two projects in action. We have a short education programme in process in standards. We have standards at different levels: product standards, processes standards, test method standards, terminology standards, symbols standards. management system standards (new kid on the block). This is what we introduced in Trinidad eight years ago; we launched two projects only with SME s. We instituted the project Q-EMS SME Management System Standard, where Q stands for quality, E for environment, MS for management system. When you implement a standard, it has three aspects: it really encourages you, it stimulates you and it sustains you. A standard stimulates sustainable development. I spoke about the distinction between standards and standardization. Standardization has three pillars: standards, conformity assessment and metrology. What the programme does is make you use all of the three. Real tight you absolutely get into the practice of implementing standards in the company, some aspect of quality assessments and aspects of control. Some definitions: Quality assessment: Any procedure used, directly or indirectly, to determine that relevant requirements in standards and technical regulations are fulfilled (WTO). These procedures include: sampling inspection and testing certification accreditation. Metrology: Field of knowledge concerned with measurement Calibration: The set of operations which establish, under specified conditions, the relationship between values indicated by a measuring instrument or measuring system, or values represented by a material measure or a reference material, and the corresponding values of a quantity realized by a reference standard. The Q&EMS SME-2000 programme is a simple combined quality and environmental management system scheme, specifically designed for small and medium sized enterprises (may include certification). 2.2 Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector.

20 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 19 van Internationale praktijkervaring It is an amalgamation of: ISO 9001 ISO TTBS Experience. In Trinidad we defined SME as follows as an enterprise with the following characteristics: : employment: 6-50 persons sales about: 30,000 Euro <1.20 million Euro assets about: 30,000 Euro <0.5 million Euro. A great part of the SME sector in Trinidad belongs to the service sector and that was quite surprising for us. What is the programme about? The Pilot Project was launched in 2002 and we had ten clients. They were from distribution and marketing, engineering services, automotive repair, cleaning services, information technology and a very small handicraft company in Tobago, where two people were employed. For of these clients are still certified. In Trinidad we needed six to nine months for the implementation. The average cost for the implementation is 5,000 to 10,000, but these costs can vary per country. It required less paper work and less people. We tried to keep it simple. We know that SME s are very action oriented. I present to you an overview of the criteria: 1. management responsibility 2. documents, records and their control 3. training 4. environmental aspects and regulatory requirements 5. quality and environmental consciousness in producing the product or service 5.1. customer needs 5.2. purchasing 5.3. use of customer property 5.4. inspection, control of quality and environmental monitoring 5.5. calibration 5.6. control of non-conforming products or service 5.7. handling, storage and delivery of goods 6. improving the system 7. emergency response. When we developed the programme, we did not allow the SME s to take the programme away. We train them in understanding the criteria, in how to implement; we train them in developing the documentation. They start with developing their quality policy and their own organization chart. We find out than many SME s and even companies bigger than SME s simply don t have an organizational chart nor job descriptions. Some of them shy away from developing job descriptions, because they want have their flexibility to have the people to do anything that they want them to do. A SME is a something company where the owner is the actual person: he is at the floor giving instructions. So what we do: in the training session we always have two people from each SME. The sessions run for six months, once a month. And they developed their documentation in 2.2 Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector.

21 development of the private sector - 31 juli 2009 pagina 20 van Internationale praktijkervaring the session. Because the problem is: when you allow the SME to go back to their job, they forget the programme and they come back the next session with absolutely nothing in their hands, because you know it is the owner of the company. And there is simply no time to develop their documentation. So we try to develop the documentation in the classroom as much as we can. And we did it. And right now we have a programme running where we have eight SME s actually being trained. And after the development of the documentation and so on, we have to go forward with implementing the procedures and the programme. This is the part where the consultant came into the company now to hold your hand how to implement now. And finally, if you wish, you can become certified. We made a certification a feature of the programme. We encourage all the companies to become certified. The programme for certification is: 1. apply for the certification 2. prepare for audit, by doing a self assessment, 3. be audited, 4. you either are successful or have to do some corrective actions and you become certified. So that is our national programme. It is not an international programme. The representative of the university just mentioned to use the local resources of Suriname. Don t use automatically international resources. It is very fantastic that the larger companies in Trinidad (for instance gas oil companies) were accepting our certifications very early. Companies from the SME-sector are supplying companies in the gas oil industries. Our programme allows you to accept your standards, not only formal standards but also informal standards. What you are doing is writing down a procedure, how to do things repeatedly. So you develop a level of consistency. And with this consistency you will get quality. And so you are developing standards for yourself: informal standards. And then when you begin to order from a supplier, you will change the whole methodology of ordering. You begin to look at the standards from the supplier. Then you institute a quality control programme. This introduces you to products standards of the supplier. Finally you introduce a programme of metrology, because you have to calibrate your instruments. You can also develop very simple quality standards. This is not a too sophisticated system. This is a system that is developed for the SME s. And finally it moves from an old SME with the old ways and the old comforts to one that is very trenched in standards and quality assessment. I want to thank you. 2.2 Voordracht Terrence Awai, B.Sc., IRCA Certified Principal QMS Auditor Importance and Role of Standards for Competitiveness and Sustainable Development of the Private Sector.