Nummer 11 - juni 2017 informatieblad voor Schoonoord verschijnt 6x per jaar

Transcriptie

1 Nummer 11 - juni 2017 informatieblad voor Schoonoord verschijnt 6x per jaar Wordt gratis huis aan huis verspreid in postcode uitgever: Dorpsbelang Schoonoord

2 van Eijbergenstraat EL Coevorden Tel: info@mwcoevorden.nl Organisatie voor opbouwwerk en maatschappelijk werk Maatschappelijk Welzijn Coevorden geeft hulp, advies en informatie over: Financiën en formulieren Activiteiten, ontwikkelingen in buurt, wijk, dorp Gezondheid en welzijn Relatie, gezin, opvoeden Jongeren Ouderen Mantelzorg Vrijwilligerswerk `De Oude Drentse Boerenherberg` Grillroom Pizzeria NAPOLI Tramstraat BG Schoonoord Tel: Elke woensdag - donderdag van uur PIZZA-DAG Alle pizza s 7,50 Openingstijden: 1 okt. - 1 april maandag en dinsdag: GESLOTEN wo. t/m zo : uur Openingstijden: 1 april. - 1 okt Voor al uw feesten en partijen op een sfeervolle locatie zijn wij op afspraak het gehele jaar geopend. Drentse koffietafel Koud warme buffetten Drents broodbuffet Stamppot buffet Barbecue Diner enz. enz. enz b.g.g

3 Subsidie Stimuleringsfonds Leefbaarheid Ook dit jaar is er weer de mogelijkheid voor dorpsbelangenorganisaties en verenigingen om subsidie aan te vragen in het kader van het Stimuleringsfonds van de gemeente Coevorden. Even terugblikken: In 2015 hebben we voor de eerste keer een aanvraag gedaan en ontvangen voor de aanleg van de natuurlijke speeltuin aan de Ringstraat. In 2016 hebben we ontvangen voor een plan om samen met de Kiel het fietspad te verlichten tussen beide dorpen. Ook nu weer roept Dorpsbelang Schoonoord alle dorpsbewoners, instellingen, verenigingen en bedrijven op om met goede en uitvoerbare plannen te komen. Deze plannen moeten een bijdrage leveren aan verbetering van de leefbaarheid van het dorp. De subsidie moet aangevraagd worden via het bestuur van Dorpsbelang. Het is aan de bewoners van het dorp om met ideeën te komen en te zorgen voor de uitvoering hiervan. Hieronder vindt u een opsomming van de criteria die de gemeente Coevorden heeft gesteld voor dit project. Heeft u een goed idee laat dit ons dan tijdig weten i.v.m. de vakantieperiode. (cursief weergegeven tekst overgenomen van de gemeente Coevorden) Subsidieaanvraag Stimuleringsfonds leefbaarheid 2017 Voor 2017 is er bij de gemeente Coevorden een bedrag van euro beschikbaar voor kleinschalige, op de lokale gemeenschap gerichte initiatieven. Projecten die te maken hebben met de leefbaarheid in de omgeving en het initiatief zijn van inwoners van de gemeente Coevorden. Tot 1 september 2017 kunt u een aanvraag voor deze subsidie indienen! Houdt u rekening met een aantal belangrijke punten: Alleen dorpsbelangenorganisaties en wijkverenigingen kunnen een aanvraag indienen. Zie hiervoor de subsidieverordening (VUB Coevorden) op de website van de gemeente Coevorden ( U vraagt de subsidie aan vóór de start van het project. Als u al met de uitvoering bent begonnen, komt het project niet meer voor een bijdrage in aanmerking. De ondergrens voor subsidieverstrekking is 500 euro. Dat houdt in dat de gevraagde bijdrage minimaal 500 euro moet zijn. De gemeente draagt minimaal 500 en maximaal bij aan de kosten van een project. Uw eigen bijdrage is minimaal 25% van de geraamde totale kosten. U kunt uw subsidieaanvraag indienen tot 1 september 2017 Wij nemen alleen een volledig ingevuld en op tijd ingediend formulier in behandeling. Tijdens de initiatievenmarkt op 9 november 2017 beoordelingen organisaties elkaars initiatieven. Daarnaast telt voor 50% de beoordeling van een onafhankelijke vakjury. Wilt u de gehele subsidieverordening (VUB Coevorden) lezen, dan kunt u deze inzien op de website van de gemeente Coevorden.

4 Leerlingen van de OLS Burg. S. J. van Royenschool schilderen in stijl van Friedensreich Hundertwasser. Op de voorpagina ziet u een deel van de kunstwerken die gemaakt zijn door leerlingen van de OLS Burg. S.J.van Royenschool. In maart hebben alle leerlingen gewerkt in de stijl van de Oostenrijkse kunstenaar en architect Friedensreich Hundertwasser. (zijn echte naam was trouwens Friedrich Stowasser) Hij werd geboren in 1928 in Wenen en overleed in het jaar Zijn schilderijen zijn net zo kleurrijk als die op de voorpagina. Hij heeft oude flatgebouwen gerenoveerd tot kleurrijke gebouwen met veel groen en organische vormen. Begin april waren alle kunstwerken van de leerlingen te bezichtigen in de school. HET TWEEDE BOEK VAN DINEKE EPPING heet: THUIS OP DUNLEIGH HALL. In de herfst komt het nieuwe boek van Dineke Epping uit. Tevens komt er een nieuwe druk van haar eerste boek Op de Vleugels van de wind, waarvan al ruim 3500 exemplaren zijn verkocht. Thuis op Dunleigh Hall speelt in het Ierland van Op de schouders van William Garney, graaf van Rassmore rust een zware last. Hij heeft van zijn vader het verwaarloosde landgoed Dunleigh geërfd met bijbehorende torenhoge schulden. Uit noodzaak trouwt hij met de steenrijke Amerikaanse Caroline, wier familie graag een titel wil verbinden aan hun fortuin. Voorlopig lijkt het landgoed gered, maar als de Ierse pachters in opstand komen en er een landhuis afbrandt, staan hij en zijn bruid voor een veel groter probleem. Het boek heeft 512 pagina s en gaat kosten. Al 40 jaar kwaliteit en service. - Verkoop nieuw en tweedehands - Onderhoud (ook lease) - APK - Schadereparatie - Carkit inbouw - Accessoires, audio, trekhaken, etc. Gratis haal en brengservice!!! Hoofdstraat 17, 7851 AA Zweeloo

5 Taalpunten in Coevorden en Schoonoord Wil je beter lezen en schrijven? Kun je niet goed lezen of schrijven? Vind je werken met de computer moeilijk? Als je moeite hebt met lezen en schrijven loop je tegen veel dingen aan. Veel andere mensen hebben hetzelfde probleem. Blijf er niet mee zitten. Stap binnen bij het Taalpunt in het Dorpshuis in Schoonoord. Je krijgt daar informatie over taallessen of computerlessen. Deze lessen zijn gratis. Wil je taalvrijwilliger worden? In Nederland zijn 2.4 miljoen mensen die niet goed kunnen lezen, schrijven, rekenen of werken op de computer. We noemen dit laaggeletterdheid. De gemeente Coevorden, de bibliotheek en een aantal andere organisaties gaan dit probleem aanpakken. Hiervoor zijn in Schoonoord en Coevorden Taalpunten geopend. Bij de Taalpunten kun je informatie krijgen over werken als taalvrijwilliger en de trajecten voor mensen die niet goed kunnen lezen en schrijven, rekenen of werken met de computer. Je volgt als vrijwilliger een training zodat je mensen die laaggeletterd zijn kunt begeleiden. Mensen die laaggeletterd zijn kunnen via een Taalpunt gratis een taaltraject volgen. Contact (voor vrijwilligers en deelnemers): Elke donderdag is er een inloopuur: uur tot uur in de bibliotheek in Coevorden uur tot uur in het Dorpshuis in Schoonoord Je kunt op deze tijden bij mij langskomen of je kunt een afspraak maken via: Wilma Stuit Taalpuntcoördinator gemeente Coevorden

6 B&B KOZIJNEN KUNSTSTOF HOUT ALUMINIUM Australiëweg TE Assen T E info@bbkozijnen.nl I BEHOUD VAN DE SPORTHAL. Woensdag 5 april was de 2 e vergadering voor het behoud van de sporthal. In de Coevorden krant stond dat de sporthal in Schoonoord zal blijven en op de nominatie staat voor groot onderhoud. Ook schijnt er ,00 klaar te liggen om de aanwezige asbest te verwijderen. De aanwezigen waren het er over eens dat renovatie eigenlijk jammer is. Er zijn 2 kleedkamers te weinig en de hal is net te klein voor officiële wedstrijden. Volgens de in de groep aanwezige bouwvakker is nieuwbouw waarschijnlijk goedkoper dan verbouw. Een kleine delegatie uit de groep heeft in de dagen daarna contact op genomen met de gemeente om over nieuwbouw of renovatie te praten.

7 NAM-campagne Steek Energie in de Buurt van start. In 1951 startte er iets bijzonders in gemeente Coevorden: huishoudens werden voor het eerst aangesloten op aardgas. Coevorden was daarmee de eerste gemeente in Nederland en voorloper in deze energietransitie van de 20 e eeuw. Daardoor werd het comfort en de veiligheid in huizen enorm verhoogd. 70 jaar NAM en Coevorden De NAM bestaat dit jaar 70 jaar vanwege die olie- en gasvondsten in Coevorden en is dus ook al die 70 jaar al actief in deze gemeente. Daarom vindt de NAM het dit jaar tijd voor een bijzonder gebaar terug: op 8 mei is de campagne Steek Energie in de Buurt Coevorden gestart. De NAM heeft olie en gas gehaald: ze brengen nu graag wat terug aan de inwoners. Wat is Steek energie in de Buurt Coevorden? De NAM is op zoek naar plannen voor een mooi project voor de buurt, wat het leven in oa Schoonoord nog prettiger maakt. Stichtingen en verenigingen die concrete plannen hebben om aan de slag te gaan met hun buurt, wijk of dorp kunnen zich aanmelden en kans maken op een financiële bijdrage van NAM. Dat gebeurt door middel van een campagne met de titel Steek Energie in de Buurt in Coevorden. Op de campagnepagina staan alle voorwaarden en spelregels. Een voorbeeld van eerdere campagnes is ook te bekijken op deze webpagina. Leefbaarheid en duurzaamheid De NAM vindt het belangrijk om bijdragen te verbinden aan leefbaarheid en duurzaamheid. Projecten die zowel de leefbaarheid verhogen als bijdragen aan een duurzamer samenleving, maken de meeste kans. Voorbeelden van inzendingen zijn: Het organiseren van een kinderfestival of een sportief feest voor alle kinderen uit de buurt. Het creëren of aankleden van een groene ontmoetingsplek, zoals een buurtmoestuin of het samen maken en plaatsen van een social sofa. Samen een speelbos of een wijkommetje aanleggen. Het organiseren van een activiteit, als een buurtmaaltijd of een burendag met energie als overkoepelend thema. Meedoen kan tot en met vrijdag 23 juni Een jury buigt zich over de inzendingen en de inzenders van de beste ideeën maken kans hun project met financiële steun van NAM te realiseren. Enkele spelregels als je mee wilt doen: Je bent inwoner, een particulier, of actief bij een stichting of vereniging, van het betreffende gebied waar het project wordt gelanceerd. Je hebt een plan voor een mooi project dat ten goede komt aan de buurt of op een duurzame manier een bijdrage levert aan de gemeenschap. Het project heeft een sociaal/maatschappelijk karakter, wat buurtbewoners, jong en oud, verbindt. Jouw project dient binnen een jaar na de prijsuitreiking te zijn gerealiseerd. Ga naar voor meer informatie en de spelregels. (dit artikel is gedeeltelijk overgenomen van de NAM)

8 De lekkerste kaas vers bij u thuis afgesneden Wij voorzien in een verrassend uitgebreid assortiment kaas die tegen concurrerende prijzen wordt verkocht. Naast de gewone Goudse, komijne- en Friese nagelkaas kunt u kiezen uit een assortiment 30+ kaas, geiten- en schapenkaas, kruidenkaas, biologische kaas en boerenkaas. Genieten van een uitgebreid luxe buffet terwijl uw kinderen zich vermaken in de speelzaal, bioscoop of video-gamezaal. Bij mooi weer hebben we een gezellig buitenterras. Ontspannen, genieten en voor de kinderen volop vermaak. Wij komen op een vaste dag in de week waarbij u eerst kunt proeven voordat wij een stuk afsnijden Telefoon: info@broodbezorgservice.nl Kijk ook eens op onze website! Wij hebben regelmatig plaats voor medewerkers in de bediening en de kinderspeelzaal. Dat geldt voornamelijk voor de zaterdagen, zondagen en feestdagen. Heb je interesse? Bel even naar Of mail: info@demarkiesvankarabas.nl. Kijk ook even op onze website voor meer informatie. Slenerweg 83a AG - Schoonoord - Tel nl Het is gelukt! Dank zij de oproep in het Schoonoords Krantje ben ik zojuist in het bezit gekomen van een exemplaar van De Kroniek van Schoonoord deel 2. Ik ben er heel blij mee. Hartelijk dank voor het plaatsen van de oproep. Van de afzender van het boek kreeg Ik ook een exemplaar van het Schoonoords Krantje van April Jullie maken een schitterend krantje, hier kan Rozenburg nog wat van leren. Nogmaals hartelijk dank voor uw bereidwilligheid. Met vriendelijke groeten uit Rozenburg, Jaap van der Kuylen Fietsen, wandelen, cultuur, natuur en culinaire ontdekkingen. Kom genieten in dit prachtige stukje Drenthe. Gebied vol verhalen.

9 Verlichting fietspad Zoals we eerder hebben geschreven krijgen de beide verenigingen Dorpsbelang(en) Schoonoord en De Kiel uit het stimuleringsfonds van de gemeente gezamenlijk een bijdrage voor verlichting van het fietspad. Daarmee zou het mogelijk zijn om ongeveer om de 50 meter een lichtmast te plaatsen. De aanwonenden hebben geweldig gereageerd op onze vraag of er een lantaarnpaal in hun tuin mocht komen, waardoor een en ander uitvoerbaar wordt. We hadden indertijd een offerte aangevraagd bij een landelijk grote speler op het gebied van straatverlichting en daaruit bleek dat we binnen het budget 19 of 20 masten zouden kunnen krijgen. Dat aantal is inclusief de aansluitkosten door een installateur. Vanuit de gemeente kregen we de tip om ook eens te informeren bij Sustainder in Emmen, de opvolger van Philips Lighting. Het voordeel daarvan is dat het een regionale werkgever is en dat dit bedrijf zelf technisch hoogwaardige verlichting ontwerpt en produceert. Het bedrijf reageerde enthousiast op onze vraag en toonde een armatuur die op afstand regelbaar is. Daarmee kunnen de tijden van het aan- en uitschakelen worden geregeld. Eveneens kan de helderheid worden gevarieerd Dan zijn er geen astronomische klokken nodig (dat was anders één per mast), waardoor we voor hetzelfde geld meer masten kunnen krijgen. Inmiddels heeft men een nog nieuwere armatuur ontwikkeld die op dit moment wordt uitgetest. Deze energiezuinige op led-technologie gebaseerde lamp is echt op de toekomst voorbereid De planning is dat deze nieuwe armaturen pas in september leverbaar zijn, dus dat is helaas later dan wij oorspronkelijk in gedachten hadden. Dat houdt niet in dat we als dorpen zo lang zouden moeten wachten om te beginnen met de uitvoering. Binnenkort zullen we in overleg met de aanwonenden bepalen waar de masten komen en als we dat duidelijk hebben kan daarna alvast worden begonnen met het plaatsen van de masten en het leggen van de elektriciteitskabels. Als dan in september de armaturen worden geleverd kunnen die snel worden aangesloten. Onderstaand de nieuwe armatuur: de Sustainder Alexia (art. is afkomstig van het bestuur van de dorpskrant van De Kiel)

10 CHRISTELIJK GEMENGD koor SOLA GRATIA uit SCHOONOORD. o.l.v. Thysia Betting, geeft dit koor op 17 december haar kerstconcert. Het koor gaat dan Het KERSTORATORIUM Licht en Vrede van Martin Zonneberg opvoeren. Houd U van zingen? Voor dit concert zijn wij op zoek naar gastzangers en zangeressen. Het koor repeteert op maandagavond van af uur tot uur in de Wijngaard aan de Kerklaan 35 te Schoonoord. Vanaf 21 augustus wordt er gerepeteerd in De Fontein, Kerklaan 15 te Schoonoord. Open repetitie avond is op: 12 juni Van de gastzangers wordt verwacht dat zij vanaf 21 augustus tot aan het concert aanwezig zullen zijn op de repetities. Er zijn hier geen kosten aan verbonden. Aanmelden kan op de repetitie avond en voor inlichtingen kunt U altijd bellen met: Harm Oving tel.: Hannie Bergsma tel.: CHINEES SPECIALITEITEN RESTAURANT Autobedrijf Kroeze tel nr Noord-Sleen 中国酒楼 Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot uur Zaterdags van 9.00 uur tot uur Onderhoud en reparatie aan personenauto s, bedrijfsauto s en lease auto s Onderhoud aan campers Airco service, onderdelen en reparatie Verkoop Bovag occasions Financiering mogelijkheden Bovag gecertificeerde werkplaats + APK Brugstraat BE Schoonoord Telefoon: Wij zijn verhuisd naar Zweeloerstraat 9 b in Noord-Sleen.

11 De 3e Editie van de Drentse Seniorendag is een feit! Eieren verven bij Ellert en Brammert groot succes! Van 1965 tot 1972 was de Drentse Bejaardendag een begrip voor alle senioren in heel Drenthe. Ieder jaar trok deze dag duizenden Drentse senioren naar Schoonoord, desondanks kwam er na 1972 een einde aan. Maar sinds 2015 is daar verandering in gekomen. MobiVit heeft gezamenlijk met Egbert Jan Maaltijdservice uit Beilen de organisatie weer opgepakt. Omdat er in Drenthe weinig van dergelijke festivals voor senioren worden georganiseerd en dankzij alle positieve reacties na de eerste 2 edities, heeft de organisatie besloten om dit jaar (op woensdag 6 september) opnieuw de Drentse Tijdens de beide Paasdagen op 16 en 17 april konden kinderen eieren verven in Openluchtmuseum Ellert en Brammert. In het armenhuis waren de tafels bezet met kleine maar ook grote kinderen die de eieren in allerlei mooie kleuren verfden. De eieren waren gelegd door de kippen van kinderboerderij. Er waren zelfs een paar volwassenen die het ook wel leuk vonden om een eitje te verven. Er zijn hele mooie kunstwerken gemaakt en na afloop mochten de eieren natuurlijk meegenomen worden naar huis. De kinderen en ouders waren erg enthousiast over deze activiteit, dus dit evenement krijgt zeker een vervolg in de komende jaren tijdens de Pasen. Seniorendag te organiseren, wederom in de sfeervolle omgeving van het Openluchtmuseum Ellert en Brammert te Schoonoord. Tijdens deze 3e editie zullen voor u optreden; het Duo Karst, het Amusementskoor Hoogeveen en de Jaknikker-Kapel uit Schoonebeek. Er wordt rond het middaguur een heerlijke uitgebreide lunch geserveerd en de aanwezigen krijgen gedurende de dag diverse hapjes en drankjes Kaarten kosten 27,50 euro, inclusief lunch, consumpties, entree Openluchtmuseum en uiteraard toegang tot alle optredens. Vanaf heden kunt u via de website óf per mail (info@mobivit.nl en info@egbertjancatering ) kaarten reserveren voor dit gezellige evenement. U kunt zich natuurlijk ook gewoon opgeven in één van de winkels van Mobivit of aan de balie bij Egbert Jan Maaltijdservice. Er is plaats voor 700 mensen en vol is vol. Wie er graag bij wil zijn, doet er dus goed aan om snel kaarten te reserveren. Tijdens deze dagen werd het vernieuwde snoep- en souvenirwinkeltje ook druk bezocht en bewonderd. Er gingen heel wat ouderwetse snoepjes over de toonbank. Mocht u een idee hebben voor een leuke activiteit tijdens de vakantieperiodes dan is dit zeker welkom bij het museum. U kunt dit sturen naar info@ellertenbrammert.nl of dit gewoon even bij de kassa doorgeven.

12 Omdat zorg persoonlijk is In ons woonwijkcentrum Het Ellertsveld te Schoonoord kunt u, naast het wonen, ook gebruik maken van ons uitgebreid dienstenpakket.. Zorg aan huis, dagbesteding, personenalarmering, maaltijdvoorzieningen. U kunt deelnemen aan de activiteiten op onze locatie. U kunt gebruikmaken van de maaltijden in het restaurant, dagelijks geopend van tot uur. Iedere eerste woensdag van de maand is er inloopspreekuur voor mantelzorgers.. 4 keer per jaar organiseert Het Ellertsveld een bijeenkomst voor mantelzorgers en belangstellenden. Voor informatie kunt u contact opnemen met de receptie van Het Ellertsveld, telefoon Geopend van ma. t/m vrij. Van tot uur of met de Centrale Cliënten Service Zij kunnen u in contact brengen met klantrelatiebeheer. Stukadoors en Afbouwbedrijf Al 70 jaar professioneel vakmanschap. Wij staan borg voor onze kwaliteit! Maatschappijweg 3, 7848 AM Schoonoord Telefoon Mailadres: info@stukenafbouwprins.nl

13 SINDS HALF MEI TE ZIEN IN HET ARMHOES VAN HET MUSEUM. Catharina Garms ( ) was handwerkjuffrouw voor ze trouwde met Izaak Faber ( ) In de pastorie bij de Ned. Herv. Kerk bewaarde ze haar proefstukjes en die zijn daar blijven liggen. De familie Bruggink bewaarde ze en nu heeft Riekje Ottens Bruggink ze geschonken aan het openluchtmuseum. Alles is met de hand gemaakt en haar initialen CG heeft ze erop geborduurd. Nieuws van de bibliotheek Schoonoord Afgelopen najaar konden we melden dat de bibliotheken in de buitendorpen van de gemeente, weliswaar in verkleinde vorm blijven bestaan. Sindsdien is er achter de schermen veel gebeurd. In de bibliotheek zijn voorbereidingen getroffen om de collectie te verkleinen en er zijn gesprekken met de gemeente gevoerd over de plek van de bibliotheek in verkleinde vorm. De geplande ruimte is inmiddels bekend, de uitvoering zal de komende maanden gaan gebeuren. De bibliotheek zal straks ook weer een aantal abonnementen op tijdschriften hebben. In de bibliotheek werkt, naast een professionele kracht, een groep enthousiaste vrijwilligers. Toch zijn we nog op zoek naar nieuwe vrijwilligers ter aanvulling van dit team. Houdt u van boeken, bent u klantvriendelijk en heeft u digitale kennis en vaardigheden dan is vrijwilliger bij de bibliotheek wellicht iets voor u. Loop gerust eens binnen of stuur een mailtje naar r.middelkamp@biblionetdrenthe.nl voor meer informatie. In het najaar start de bibliotheek met de cursus Digisterker, werken met de e-overheid. Voor het geven van deze cursus zijn we nog op zoek naar vrijwillige docenten. Voor meer informatie BRINKWONEN ACHTER DE COOP. Op 12 april was in het dorpshuis de voorlichtingsavond van Woonservice over Brinkwonen. Het plan bestaat uit 19 huurwoningen verdeeld over 5 erven. Op de erven, die variëren in grootte, wordt een mix van de woningtypen Schuur en Voorhuis. Alle woningen krijgen een slaap- en badkamer op de begane grond en zijn voorzien van een veranda aan de zonzijde en zonnepanelen. Bij iedere woning hoort een eigen stenen buitenberging. Per erf zijn deze bergingen ondergebracht in een stookhok. De belangstelling voor deze avond was erg groot, er moesten veel stoelen bij gezet worden in de grote zaal van het dorpshuis. Om in aanmerking te komen geldt een minimumleeftijd van 65 jaar.

14 Hunebed de Papeloze Kerk. B.G. ten Berge leefde van 1825 tot In 1856 maakte hij deze aquarel van de Papeloze kerk. Het is nu in het bezit van het Drents Museum in Assen. Een geschenk uit een particuliere verzameling. Een hunebed is een megalithische steenkamer. (Grieks mega= groot en lithos = steen) uit de prehistorie ( plm jaar geleden) met rechtopstaande, kleinere draagstenen met daarop liggende grotere stenen. Ze liggen allemaal met de opening naar dezelfde richting. Oorspronkelijk waren ze bedekt met zand en begroeid. Hunebedden zijn ouder dan de piramides. In het bos, naast Rijmaaran, ligt Hunebed D 49. De D staat voor Drenthe. Het is een ganggraf uit de trechterbeker cultuur. De hunebedbouwers waren de eerste boeren in de steentijd in Noord Nederland. Deze boeren hadden het waarschijnlijk erg druk. Jagen, verzamelen, hun akkertjes bebouwen en hun vee weiden. Vlakbij het hunebed zijn akkertjes gevonden. Volgens de laatste inzichten waren er groepen mensen die rondtrokken en gespecialiseerd waren in het bouwen van hunebedden. Ze begonnen in de winter, waarschijnlijk met behulp van ossen, als de grond bevroren was, dan ging het vervoer van de stenen gemakkelijker. De zware granieten stenen kwamen niet vast te zitten in de modder. De stenen zijn rotsblokken die tijdens de ijstijd vanuit Scandinavië door het ijs hier naar toe zijn gevoerd. Er zijn in Denemarken nog plm hunebedden. Verder zijn er hunebedden in Zweden, Duitsland, België en Frankrijk. Ook in Ierland en Engeland zijn stenen monumenten. Naar schatting zijn er 80 tot 100 hunebedden geweest in Noord Nederland. Er zijn er nog 54 over, waarvan 52 in Drenthe en 2 in Groningen. Er zijn nog 18 plaatsen bekend van verdwenen hunebedden. Van veel hunebedden zijn de stenen in stukken geslagen en voor de aanleg van wegen gebruikt. In het openluchtmuseum is een steenklopperij te zien. In de 16 e eeuw groeide de weerstand tegen de Rooms Katholieke kerk, die veel te pronkzuchtig was. Menso Alting werd geboren in Eelde op 9 november 1541 in een katholiek gezin. Al tijdens zijn studie sloot hij zich aan bij de Gereformeerde vleugel van de Reformatie. Op 12 mei 1564 werd hij pastor in Sleen. Omdat alleen het katholieke geloof belijd mocht worden, hield hij geheime hagenpreken bij ons hunebed. Het hunebed lag midden op de heide en eventuele gevaren waren al van ver te zien. Zo kreeg het hunebed de naam Papeloze kerk. De kerk zonder Papen = katholieken. Rond 1870 waren bijna alle hunebedden eigendom van de regering. De regering was bang dat allerlei lokale overheden naar eigen inzicht de hunebedden zouden restaureren en liet door de Society of Antiquaries twee Engelse oudheidkundigen naar Drenthe komen. William Colling Lukis en Sir Henry Dryden maakten tussen 1 en 22 juli 1878 tekeningen en plattegronden van zeer hoge kwaliteit van de hunebedden. Deze oudst bekende foto van de Papeloze Kerk is van Hier nog in de heide. Volgens overleveringen van oud- Schoonoorders is het urnenveld dat bij de Papeloze kerk hoort nooit gevonden. Vlak voor de oorlog (1936) werd door de DUW met werklozen de heide omgespit en bomen geplant. De bomen konden later worden verkocht. Volgens Willem Weggen, die er toen bij was, is het urnenveld gevonden tijdens het spitten. Op elke vierkante meter lag een urn. Het is niet gemeld bij de instanties. Waarom dat niet gemeld is, is nooit duidelijk geworden. Op de foto (plm. 1975) ziet u Willem Weggen staan voor dat urnenveld, dat onder dit weiland zou liggen.

15 In 1959 werd door Prof. Van Giffen de Papeloze kerk zo goed mogelijk weer in originele staat hersteld en voor de helft werd ook de grond weer aangebracht. Zo is voor de helft te zien hoe het was en is voor de helft het geraamte te zien. Omdat er te weinig stenen over waren, werden de stenen van hunebed D33, die in het Valtherveld lag, ten westen van Valthe, naar hier gehaald en gebruikt. Hunebed D34 op het Oosterveld bij Valthe bestaat nog wel. Bij de Papeloze kerk staat een grote kei met op een bronzen plaquette het gezicht van Prof. Van Giffen. Er is over die werkzaamheden een boekje uitgebracht. met de wichelroede ondergrondse waterbronnen of leylijnen kunt vinden. Ook werd dat jaar weer een hagenpreek gehouden. Net als vroeger in de Drentse taal. In 2008 werden er in juli en augustus Maandagavond poëzie avonden gehouden. Ons hunebed heeft een interessant verleden. Laten wij en toekomstige generaties er zuinig op zijn. In juli en augustus 2007 werden er cursussen wichelroede lopen gegeven bij het hunebed. Geleerd werd hoe je In 2004 verscheen het boek MOORD bij het HUNEBED van Frans en Tineke Steenmeijer, waarbij de Papeloze kerk een kleine rol speelt. Ondernemers uitgelicht. Deze keer: Openluchtmuseum Ellert en Brammert. In de beginjaren van Schoonoord, bestond ons dorp uit enkele verspreid liggende plaggenhutten, deze werden bewoont door arbeiders, die vanuit omliggende provincies hierheen waren gekomen om te werken aan het kanaal of in het veen. Deze zeer gemengde bevolking leefde arm en sober. Toen Schoonoord in jaar bestond, wilde men laten zien, hoe de eerste Schoonoorders toen woonden en bouwden voor een tentoonstelling enkele plaggenhutten na. Veel Schoonoorders stonden spullen af om de huisjes in te richten. Alle Boelens en Klaas Buist vertelden de bezoekers mooie verhalen. Er kwamen veel mensen kijken, zelfs vanuit heel Drenthe en na een paar jaar, op 31 oktober 1956 werd het officieel een museum. Veel Schoonoorders werden donateur, er werd entreegeld geheven en zo kwam er geld om dingen bij te bouwen, zoals een schooltje. In de jaren 70 van de vorige eeuw kwamen er meer dan bezoekers per jaar en we zijn nooit subsidie nodig geweest. Op dit moment zijn er 2 mannen het hele jaar in dienst en in het seizoen 2 dames bij de kassa. Het bestuur bestaat uit vrijwilligers. Maar er zijn meer vrijwilligers, een grote groep voorlezers, die in het schooltje het verhaal van Ellert en Brammert voorlezen, 6 vrouwen voor het souvenirs- en snoepwinkeltje, een groep die in de drukkerij druktechnieken laat zien, Hilbert ter Luun laat de houtzagerij draaien en Ina Ottens spint wol op een spinnewiel. We zoeken nog nieuwe vrijwilligers voor b.v. de timmerwerkplaats. Op 10 en 11 juni is het trekker weekend en op 25 juni is de Drentse dag, het Aol Volk uit Emmen speelt dan, verspreid over het terrein, alsof het 100 jaar terug is. Dit voorjaar is er een nieuwe fototentoonstelling over keuterijen in de keuterij met foto s van Sake Elzinga en handwerkstukken van Mevr. Faber in het armhoes. Dit voorjaar was de verkiezing van het Beste Uitje van Nederland. Een publieksprijs, waarbij per computer en per provincie gestemd werd. Daarbij is ons museum gekozen tot Beste Uitje 2017 van de Provincie Drenthe in de categorie musea en cultuur. Meer dan 200 mensen hebben voor ons gekozen en we kregen een gemiddeld cijfer van 9.1. We zijn daar erg trots op.

16 NIEUWE NEDERLANDERS IN SCHOONOORD. In de jaren 90 van de vorige eeuw kwamen er al vluchtelingen in Schoonoord wonen. Toen uit Syrië, uit Somalië en Bosnië. Sinds 3 maart 2016 woont Amenay Mengsteab Gebremedhin met zijn vrouw Selmawit Gonetse Shimangush in de Brammertstraat. Ze komen uit Eritrea en zijn met een boot de Middellandse Zee overgestoken. Eritrea kent een van de meest onderdrukkende regimes ter wereld. Kritiek op de regering is verboden en tegenstanders worden gearresteerd. Amenay moest soldaat worden en niet voor anderhalf jaar, maar voor altijd. Inmiddels hebben ze een verblijfsstatus en mogen ze blijven. Voor Nederlandse inburgeringslessen gaan ze 3 halve dagen per week met de bus naar school in Emmen. Ze hebben veel huiswerk. Inmiddels kan Amenay al Nederlands lezen en schrijven. Ook verstaan lukt wel een beetje, maar Nederlands praten, dat gaat nog moeilijk. Op18 juli werd hun dochter Denayt geboren in het ziekenhuis in Emmen. Denayt gaat naar een gastgezin van Drieluik, vlakbij in de Klijnstraat, als haar ouders naar school gaan. Ze is een lieve, beweeglijke en vrolijke baby. Op de foto ziet u Selmawit met Denayt op haar rug voor hun huis en op de andere foto thuis met vrijwilliger Ina Woldring van VluchtelingenWerk Nederland. Ina is maatschappelijk begeleider. Een maatschappelijk begeleider helpt bij de inburgering, bij de ingewikkelde Nederlandse papierwinkel. Er is een hele lijst met punten zoals huurtoeslag, verzekeringen e.d. die allemaal geregeld moeten worden. Maar buurman Wietze helpt ook, met de tuin, want in Eritrea hadden ze geen tuin. Lijkt het u wel iets om een paar uur per week iets te doen voor statushouders in Schoonoord, neem dan gerust contact op met Ina, dat kan via iwoldring@vwnn.nl of telefonisch op Inmiddels wonen er meerdere statushouders in Schoonoord, dus extra vrijwilligers zijn erg welkom. Amenay en Selmawit bevalt het goed in Schoonoord. Ze vinden het prettig dat Schoonoord een rustig dorp is. De omgeving is mooi en de mensen zijn aardig, ze zeggen moi. Ze hebben veel aan de andere statushouders in Schoonoord maar hebben nog weinig contact met de Schoonoorders en dat vinden ze jammer. Zoals iedere ouder weet, is er weinig te doen voor de kinderen in en om Schoonoord. Wij zijn een groepje ouders, die speciaal voor de kinderen in en rond Schoonoord, een activiteiten club hebben opgericht. Ons doel is, om dit weer terug te brengen voor onze kinderen en beginnen met maandelijks een activiteit te organiseren. We proberen alles kosteloos te organiseren, dus kunnen altijd sponsoren en vrijwilligers gebruiken. Als u vragen heeft, kunt u contact op nemen via: deblijehandjesclub@outlook.com Ook bent u van harte welkom om een kijkje te nemen op onze Facebook pagina De Blije Handjes Club

17 Zaterdag 13 mei was er weer de jaarlijkse rommelmarkt van de Gereformeerde kerk van Schoonoord, In de Schapendijk zijn drempels in de weg gemaakt. Dit keer werd deze markt aan de Scheerturfstraat gehouden. Ondanks het dreigende weer met in het begin hier en daar een spatje, werd het een gezellig ochtendje snuffelen voor de bezoekers. Er was voor iedereen wel wat te vinden en de sfeer was goed. Ook waren er spelletjes zoals; blik gooien, sjoelen, honderdvel en enveloppen trekken. Het Rad van avontuur kon lustig draaien want door de rollades van Jan Knol en de inbreng van mooie prijzen, door een aantal gemeenteleden bijeen gebracht, was er voldoende beschikbaar om voor te spelen. Daarmee is de veiligheid nog niet veel verbeterd, er wordt nog met vol gas overheen gestuiterd. Hoe men de weg zo moet veranderen dat er rustig wordt gereden is nog steeds niet uitgevonden. Er zal nu waarschijnlijk wel veel gecontroleerd worden. De catering werd verzorgd door gemeenteleden die ook voor de koffie, thee, koek, broodjes, worstjes en eieren met spek hebben gezorgd. En er werden kniepertjes gebakken KAMPIOENEN IN SCHOONOORD. Voor het eerst in geschiedenis hebben de meisjes van de Burg. S.J. van Royenschool een beker gewonnen met handballen. Foto is van facebookpagina genomen Ze zijn 3e geworden. Heel hartelijk gefeliciteerd.. FJORDENVOORJAARSRIT BIJ RIJMAARAN. Samen met de fam. Bernaards van de Tramstraat, organiseerde Rijmaaran op 22 april al weer voor de 19e keer de fjorden voorjaarsrit. Dit jaar reden er 25 mensen mee, die overal vandaan kwamen, zelfs vanuit Limburg kwam iemand, die al voor de 10e keer mee reed. Om zijn de gasten binnen en worden de paarden geborsteld. Omdat veel mensen geen eigen paard hebben wordt er eerst proef gereden in de manege om te kijken of man en paard bij elkaar passen. Tegen uur begint de grote rit door het bos en onderweg is een picknick. Tegen uur is de rit voorbij, krijgt iedereen aandenken en rond uur gaat iedereen weer naar huis. Rijmaaran heeft in totaal 45 paarden en pony s. Eind juli en begin augustus organiseert Rijmaaran 2 ponykampen van een week. In die week wordt er veel gereden, maar ook spelletjes gedaan en gezwommen. Bij de manege is een accommodatie met tot 60 slaapplaatsen. Sommige ouders komen de kinderen alleen brengen, maar anderen komen met de caravan die week op de camping staan. De kinderen komen uit het hele land. Ook anderen huren de zaal wel. Er zijn muziekgroepen die ieder jaar een weekend komen oefenen. Als u meer wilt weten dan kunt u kijken op de website

18 REUZENDORP SCHOONOORD Sinds begin april staan de reuzen Ellert en Brammert bij Slagerij Knol om te laten zien wat er in de reclame is. Deze prachtige borden zijn gemaakt door Liesbeth Zefat de Jong. Zo is Schoonoord weer een beetje meer het dorp van de reuzen geworden.

19 Agenda juni: oud papier wordt opgehaald. Van Royenschool elke eerste woensdag van de maand een inloop spreekuur voor mantelzorgers in het Ellertsveld. 10 en 11 juni: Trekker weekend Openluchtmuseum Ellert en Brammert juni avondwandelvierdaagse 15 juni: Een thema-informatieavond in Het Ellertsveld. 16 en 17 juni: D.A.S. Zomerfeest. 20 juni: gymwedstrijden GV VIOS juni: Beachvolleybaltournooi 25 juni: Drentse Dag Openluchtmuseum Ellert en Brammert. 30 augustus: Samen tafelen in het Dorpshuis, inloop vanaf 11:00 uur. 6 september: De 3e Editie van de Drentse Seniorendag. 16 september 78e verjaardag woonwijkcentrum Het Ellertsveld. 16 september: oud papier wordt opgehaald. van Royenschool 21 oktober: oud papier wordt opgehaald. van Royenschool 28 oktober: D.A.S. Oktoberfest. 11 november: D.A.S. lampionkeuring. 18 november: spooktocht. 29 december: D.A.S. Stratenvolleybal. 30 december: oud papier wordt opgehaald. van Royenschool 28 juni: Samen tafelen in het Dorpshuis, inloop vanaf 11:00 uur. 8 juli: oud papier wordt opgehaald. van Royenschool 9 juli: Sleen - Oldtimers Concours 15 juli: uitvoering GV VIOS. Van 19/7 30/8: elke woensdagmiddag Zomermarkt En maandag 11 september: najaar markt Scheerturfstraat. De copy voor editie 11in augustus moet uiterlijk in bezit zijn van de redactie op 15 juli Wanneer u voor uw vereniging iets te melden heeft voor deze agenda, stuur dan tijdig een bericht naar krant@dbschoonoord.nl Wij steunen verenigingen in de regio Lokale verenigingen en stichtingen zijn erg belangrijk voor de regio. Daarom ondersteunen wij deze organisaties graag. In de buurt hebben we een klein aandeel in verenigingen. Zij hebben een groot aandeel in de maatschappij.

20 BOODSCHAPPEN & COOP De lekkerste bessen zijn Schoonoordse bessen. Een kleine zachtfruitkwekerij midden in Schoonoord. COOP VENEMA SCHOONOORD TRAMSTRAAT MAANDAG T/M ZATERDAG 08:00-20:00 Wat kweken wij? Vlierbessen voor sap en thee, uitstekend te gebruiken tegen de griep Aronia/appelbes voor sap met zeer veel antioxidanten blauwe bessen, gezondheidsbommetjes dagverse aardbeien, gojibessen, moerbeien en honingbessen Al onze bessen worden op ambachtelijke wijze geplukt en verwerkt tot gezonde sappen en jams. Jacco Tabak Slenerweg AD Schoonoord schoonoordsebessen.nl

21 De redactie streeft er naar elke aflevering een interview met een Schoonoorder te plaatsen. Dit gebeurt aan de hand van steeds dezelfde vragen. Deze aflevering: Monique Heins Doorn Geboren: in Borger Getrouwd: Ja, met Jacob Heins Kinderen: Zoon Bjorn is 23 jaar oud Dochter Marcella is 20 jaar oud Hoe lang woon je al in Schoonoord: Alweer 22 jaar Hoe kom je in Schoonoord terecht: Ik heb Jacob leren kennen in Sound around destijds een discotheek in Borger en na een paar jaar verkering zijn we gaan samenwonen in Emmen. We kregen na verloop van tijd de kans om het ouderlijk huis van Jacobs ouders in Schoonoord over te nemen en die gelegenheid hebben we met beide handen aangegrepen. Wat doe je voor Werk: Ik werk in de Schenkerij in Orvelte als kokkin sinds 3 jaar en dat bevalt me goed tot nu toe. Van school af ben ik eerst begonnen in de detailhandel en heb gewerkt bij Schomaker mannenmode in Emmen dus wat ik nu doe is totaal iets anders. Wat zijn je hobby s: Toneel, Winkelen en ik kijk graag naar films. Wat is je beste eigenschap: Ik vind dat ik wel behulpzaam ben, mensen doen niet gauw tevergeefs een beroep op mij, en ik kan goed luisteren. Wat is je slechtste eigenschap: Ik ben nogal perfectionistisch en als iemand mij ergens om vraagt zeg ik te gauw ja, wat dan weer tot gevolg heeft dat ik mijn eigen grenzen niet goed genoeg bewaak en daar loop ik dan wel eens tegen aan. Mooiste boek: Daar kan ik heel kort in zijn, ik lees niet. Mooiste film: Dirty Dancing, ik houd nl erg van Romantische Films, alhoewel ook wel van Actie en Avontuur en van mooie spannende series zoals Criminal Minds en Detectives. Wat vind je het mooiste plekje van Schoonoord: Ja is wel voorspelbaar, maar toch hier aan het mooie Oranjekanaal op ons eigen stekje. En het lelijkste plekje: Dat kan ik zo niet benoemen, eigenlijk vind ik in Schoonoord geen lelijke plekjes. Wat was een hoogtepunt in je leven wat je nooit vergeet: Zonder twijfel de geboorte van mijn kinderen. Wat was de grootste blunder die je ooit hebt gemaakt: Als kokkin heb ik eens potten met ingrediënten verwisseld tijdens het bakken van pannenkoeken en in plaats van kaneel de pannenkoeken bestrooid met kerrie. Als je mocht kiezen waar zou je dan willen wonen in Schoonoord: Mijn antwoord is een logisch gevolg op een voorgaande vraag en dat is idd hier aan de Brugstraat, ik ben hier zeer gelukkig met ons plekje. Wat is de grootste vreugde in je leven: Dat is mijn huidige baan die ik met veel plezier vervul en die mij een voldaan gevoel geeft. Waarvoor kunnen ze je s nachts wakker maken: Nergens voor, ik ben een slechte slaper en als ik dan in diepe rust ben wil ik dat graag zo houden. Tot slot, als jij de baas zou zijn in Schoonoord wat zou je dan willen ondernemen en of veranderen: Ik zou meer speelplekken voor de kinderen creëren en voor de oudere jeugd zou ik zorgen dat er weer een jeugdsoos zou komen, ik vind nl dat er onvoldoende aanbod is voor alle kinderen in Schoonoord, zowel voor de kleine kinderen en de oudere jeugd zou ik veel meer gelegenheid voor vermaak willen zien. Monique, bedankt voor het gezellige Interview en de koffie. Een nieuwe ontdekking van Dick E. Duimzuiger. Lieve vrienden. Mijn verbazing groeit steeds. Schoonoord is bezocht door veel meer beroemde Amerikanen. Nu ik kreeg een mail van Sylvester Stallone met deze selfie. Sylvester schreef dat hij wil Schoonoord als decor gebruiken voor de film Creed uit 2015, een drama, maar hij kan niet overtuigen de regisseur Ryan Coogler. Hij ook schreef erbij dat het nog steeds zijn plan is om ooit Schoonoord te gebruiken als decor voor één van zijn films. Deze photo is gemaakt in Hij heeft van Schoonoord gehoord van een andere beroemde Amerikaan, misschien die wil mij ook wel een photo sturen. Hij zal vragen. Jullie zullen horen van mij, als ik die krijg. Vriendelijke groeten uit te States van Dick.

22 Wandelvereniging SEO organiseert: de Avondwandelvierdaagse Schoonoord. dinsdag 13 juni t/m vrijdag 16 juni 2017 De start en inschrijving: In de kantine van korfbalvereniging SDO Sportparklaan 22 Schoonoord. De afstanden: 5 of 10 km Er kan iedere avond gestart worden tussen en uur De routes: Door de bosrijke omgeving Schoonoord Het inschrijfgeld bedraagt: 5.- voor basisschooljeugd: 4.- Inlichtingen: A. Kootstra tel: J. Hagenauw tel: Op vrijdagavond worden de wandelaars binnengehaald door de drumband en majorettekorps Schoonoord, waarna de medailles worden uitgereikt in de kantine. Tevens is er de mogelijkheid om nog even gezellig na te zitten. Belangrijke telefoonnummers ALARMNUMMER HULPDIENSTEN 112 WEL POLITIE MAAR GEEN SPOED Medisch Fysiotherapie Schoonoord Huisartsenpraktijk Schoonoord Tandarts Meursing Alarmlijn Doven en Slechthorenden UMC Groningen Scheperziekenhuis Emmen Alcohol, Drugs en Roken infolijn ANWB-Verkeersinformatie ANWB-Alarmcentrale Blokkeren van bankpas: ABN-AMRO: ING: RABOBANK: Overige banken: CAD Drenthe (verslavingszorg) Centrale Huisartsendienst Drenthe voor spoedgevallen buiten kantoortijden HET INSPIRATIE HUIS. Diergeneeskundig centrum Zuid-Oost Drenthe - SLEEN Stortstraat 13 wordt omgebouwd tot modelwoning. In deze modelwoning zijn de nieuwste snufjes te zien die het mogelijk moeten maken dat mensen er kunnen wonen tot op hoge leeftijd. In plaats van een traplift kan er een echte lift in, de gordijnen kunnen met een afstandsbediening open en dicht gedaan worden en Mobi-vit helpt met het inrichting. Er komen enkele vrijwilligers die u er zullen rondleiden. Dorpshuis Schoonoord EHBO Nederland/Oranjekruis Gemeentehuis Coevorden GGD Drenthe algemeen nummer Halt Nederland Huisartsenpraktijk FAX Inspectiedienst Dierenbescherming (landelijk) Kindertelefoon Klachtenregeling Landelijk meldnummer Dierenmishandeling 144 Maatschappelijk Welzijn Coevorden Meldpunt Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Coevorden Nationaal Storingsnummer Gas en Stroom Schadefonds Geweldsmisdrijven Sensoor Telefonische Hulpdienst Dag en nacht een luisterend oor Slachtofferhulp Nederland Stichting Korrelatie Verkeersslachtofferlijn Voor vragen aan de rijksoverheid 1400

23 Het woord van het aprilnummer was De zeven marken. Het Zeven marken punt is met een grote steen gemarkeerd op de Kiel. De antwoorden waren. 1 Dijkshoorn, de achternaam van de man op de foto, hij is o.a. dichter bij De Wereld Draait Door op tv. 2 Everzwijn. 3 Zweeloo. 4 Eeke. 5. VIOS. 6 ekster. 7 Nico is de voornaam van de dichter. 8 Max is de glazenier. 9 ALJA verkocht de schotelantennes. 10 Roodborstje tikt tegen het raam. 11 Knol, Jan Knol is nu de voorzitter van KSC. 12 Eillert is de oudste man van Schoonoord. 13 Nina Jasperse. 1. In welke Noord Duitse stad is Menso Alting overleden in Wat is de voornaam van de fietsenmaker die aan het begin van de Tramstraat woonde Wat is de achternaam van deze fietsenmaker. 4. In welke plaats werd Menso Alting in 1541 geboren Hoe heet de zwemplas ten noorden van de Kiel Wat is de achternaam van de vrouw rechts op de foto In welke plaats was jaren het SIVO festival Wat is de voornaam van de vrouw rechts op de foto Veel Schoonoorders hebben dit diploma gehaald bij Richard van Loon Waar heeft Jan Kroeze nu zijn garage Gelijke cijfers = gelijke letters Colofon: Schoonoords Krantje is een uitgave van: Vereniging Dorpsbelang Schoonoord Redactie: Ina Ottens-Weggen: krant@dbschoonoord.nl Fotowerk: Ina Ottens-Weggen Grafische vormgeving: Joop van Kleef: krant@dbschoonoord.nl Advertentieverkoop: Aart Stuit: aart@dbschoonoord.nl Verspreiding: Frowein Oplage: 1000 exemplaren Verspreidingsgebied: Schoonoord - PC

24