BELARUS. Springplank naar de Baltische regio. Door Victor A.C. Remouchamps, luitenant kolonel der artillerie (b.d.)

Transcriptie

1 BELARUS Springplank naar de Baltische regio Door Victor A.C. Remouchamps, luitenant kolonel der artillerie (b.d.) Militair en politiek analist Ik werd door een collega gewezen op het feit date er in de huidige controverse tussen Oekraïne en Rusland, nauwelijks informatie bestaat over Belarus. Het buurland van de Baltische staten Letland en Litouwen is één van de trouwste bondgenoten van president Putin en vormt een directe bedreiging voor Kyiv in het zuiden en Baltische staten in het noorden. Het is, zo schrijft hij, alsof aan dat land de huidige ontwikkelingen in Oekraïne volledig voorbij gaan. Dat is natuurlijk opmerkelijk. Alexander Lukashenko, president van het land, heeft al sinds 1991 met gemanipuleerde verkiezingsuitslagen zijn ambtstermijn telkens weten te verlengen 1 en is na de ineenstorting van de Sovjet Unie in 1990 het langst regerende staatshoofd van Belarus. Lukashenko heeft na de val van het communisme veel van de Sovjet-Unie geërfde instituties in stand gehouden. Voorbeelden zijn het in staatsbezit houden van de belangrijkste industrieën en het in zijn oorspronkelijke vorm handhaven van de Komitet Gossudarstwennoi Besopassnosti, beter bekend als de KGB. Wanneer er een wedstrijd voor het meest onvrije land in Europa zou worden georganiseerd, zou het een nek aan nek race worden tussen Minsk en Moskou, waarbij het lang onzeker blijft wie als winnaar over de streep gaat. In 2000 sloten Belarus en Rusland een verdrag waarin voorzichtig werd gehint op een Staten Unie. Op 11december 2007 verschenen er berichten dat er sprake zou zijn van het creëren van een nieuwe staat. Op 27 mei 2008 liet Lukashenko weten dat hij de -toen minister-president- Putin beschouwde als de Prime minister van de nieuw te vormen staat Rusland-Belarus. Optisch heeft Lukashenko door de ontwikkelingen in 2014 en 2015 kennelijk vastgesteld dat de status van vriendschappelijke broederrepublieken, zoals Belarus en Oekraïne vóór 2014 nog werden genoemd, een loze camouflage vormt voor Putin s werkelijk bedoelingen met beide broedervolken. Lukashenko heeft zich wellicht gerealiseerd dat zijn land bij een eventueel volgend dispuut dezelfde behandeling te wachten staat als broederrepubliek Oekraïne in Vermoedelijk door die overwegingen is Lukashenko onverwacht onafhankelijke meningen gaan ventileren over 1 Verkozen in 994, her verkozen in 2001, 2004 en Een eventuele volgende herverkiezing zal ook ditmaal zonder problemen worden gewonnen aangezien hij bij de laatste verkiezingen meer dan 80 % van de stemmen op zich kon vestigen. Ongeloofwaardige percentages die alleen in dictatoriale landen kunnen worden geventileerd. 1

2 het door het Kremlin in Oekraïne gevoerde beleid. Die mate van onafhankelijkheid moet echter niet overdreven worden. Minsk gebruikte weliswaar chauvinistische spierballenretoriek over nationale identiteit en onschendbaarheid van territoriale grenzen, maar verder bleef het stil. Hoewel die uitspraken bevestigen dat Lukashenko van Moskou af en toe wat afkeurende geluiden mag laten horen, blijft Lukashenko lid van het koor Kremlin-enthousiasten dat liederen zingt die door Moskou worden opgedragen. De zelfstandigheid van Belarus bestaat slechts op papier en Minsk was, is en zal ook in de toekomst niet meer dan een ondergeschikte bondgenoot van Rusland blijven. Lukashenko doet wat Putin hem opdraagt en mocht hij ineens de kont tegen de krib gooien dan zijn zijn dagen geteld en zal hij simpelweg kalt gestellt worden. Voor Putin s greep naar de Baltische staten vormt Belarus een uitstekende springplank en dus zal de samenleving in Belarus rijp gemaakt moeten worden voor die sprong. Ook hier zal destabilisatie het belangrijkste instrument zijn. Maar.Het zal op een beheerste manier moeten gebeuren, omdat volledige desintegratie van Belarus te hoge kosten met zich mee zal brengen. Het zal vermoedelijk voldoende zijn om regionale onrust te genereren, die zich als olievlek over het land verspreid en uiteindelijk ook de Baltische staten, Letland voorop, zal bereiken. Het vermoedelijke scenario zal gezien de succesvolle ervaringen in Georgië en Oekraïne in Belarus er als volgt uitzien: Putin verklaart in een TV interview dat Belarus, net als Kazachstan, Letland en Oekraïne geen zelfstandige naties zijn met een eigen identiteit, omdat ze altijd deel hebben uitgemaakt van Rusland. Een opmerking die vanuit historisch standpunt eenvoudig te ontkrachten is, maar door de geprogrammeerde Russische media gepassioneerd rond gebazuind zal worden en door het merendeel van de Russische bevolking wordt gedeeld. Onrust maakt zich vermoedelijk snel meester onder etnische entiteiten in de betreffende landen. Nu de identiteit van landen publiekelijk ter discussie is gesteld, is de volgende stap het onder de hoede nemen van dat land. De samenleving is verdeeld en de legitieme regering lijkt niet in staat te zijn de onderdanen te beschermen. Putin zal frequent accentueren dat Rusland een land is met een eigen identiteit, die de instrumenten bezit om leden van een verontruste samenleving wel de gewenste bescherming te bieden. Uw grenzen zijn kunstmatig, historisch weerlegbaar, feitelijk onecht en het resultaat van de grootste geopolitieke ramp uit de geschiedenis van de twintigste eeuw 2. Genereren van onrust in Letland is alleen mogelijk als de bevolking in de grensgebieden met Belarus de ijzeren vuist van Moskou voelt. Putin zal onder het motto van Lenin; Vertrouwen is goed maar controle is beter, besluiten het initiatief naar zich toe te trekken en hij zal het beschermen van Russische bevolkingsdelen buiten Ruslands grenzen uit de kast halen om de stappen op het territoir van Belarus te rechtvaardigen. Immers de onrust onder het grote percentage Russisch-sprekenden (waaronder uiteraard veel Putin enthousiasten) in 2 Vrijwel identieke bewoordingen als in de Völkischer Beobachter op 19 september 1939 toen Hitler zijn bedoelingen over Danzig in een toespraak openbaar maakte. 2

3 Letland is zo groot geworden dat Putin om bescherming is gevraagd en hij het grondgebied van een soevereine staat niet zonder steun van diens bevolking wil betreden. Belarus zal zich zoals eerder in de tekst al is benadrukt om moverende redenen niet kunnen verzetten tegen een dergelijk scenario. Overigens zal Putin zich aan een eventueel verzet van de Belarus leiding, niets gelegen laten liggen. Bij de uitvoering van het scenario zal Putin dit keer wel willen voorkomen dat onrust en opstanden in het westen van Belarus net als in het oosten van de Oekraïne resulteren in het ontstaan van een equivalent van de proxy republiekjes in Oost-Oekraïne; de DPR en LPR 3. De kans is groot dat gezien de verdeeldheid en besluiteloosheid in resp. van het tandeloze Westen zo n scenario opnieuw succes zal hebben. Ook voor het destabiliseren van Letland zal ongetwijfeld het succesvolle scenario in Oekraïne worden gevolgd: Mobiliseren van Russisch gezinde etnische entiteiten in Letland door het activeren van groepen die in staat zijn om interne onrust te realiseren. Bij voorkeur gesteund door Destabilisatie van buitenaf. Destabilisatie in dat deel van Belarus dat grenst aan het westelijk grensgebied met Letland zou kunnen leiden tot het vormen van een Peace Keeping Eenheid (uiteraard geleid door Rusland die door een niet tot effectief handelend optreden van Belarus te hulp zal worden geroepen om het gevaar van verdere escalatie te verhinderen ). Creëren van een Latgales Peoples Republic in de meest oostelijke provincie van Letland. Ingrijpen á la Donetz en Luhansk, als de onrust zijn hoogtepunt heeft bereikt. Realiseren van een Spill over effect naar het noordelijk gelegen Estland dat ook al een grote groep potentiële te beschermen Russisch sprekenden huisvest. Aandringen op het ontplooien van een door Moskou geleide Peace Keeping 3 DPR: Engelse vertaling van Donetz Peoples Republic en LPR: Luhansk Peoples Republic 3

4 Operation in de regio! Met Belarus als uitvalsbasis Zowel in het Belarus als Letland scenario zijn Rusland gezinde maar etnisch Belarussische agenten essentiële instrumenten om dat te bereiken. Deze worden vermoedelijk gerekruteerd uit het vorig jaar opgericht Russische Vreemdelingenlegioen, de Russische variant van de Franse elite-eenheid waar talloze militairen van velerlei nationaliteiten onderdak krijgen. Opvallend veel militairen uit Belarus. Een militaire structuur die in het Westen nog te weinig bekend is. De Legionairs hebben hun militaire opleiding in Rusland gekregen en vermoedelijk ondergaan de meeste huurlingen de initiële en/of aanvullende opleiding, training en oefening in het bij Rostov aan de Don gelegerde uitgestrekte en goed geoutilleerde opleidingscentrum. Na de succesvolle voltooiing daarvan worden ze ingezet bij operaties in Oost-Oekraïne om de broodnodige gevechtservaring op te doen. Zij zullen de hoeksteen zijn van de krachten die onrusthaarden in West-Belarus zullen initiëren en stimuleren. Na het succes in Belarus zullen ze hun destabiliserende werk voortzetten in Letland met als belangrijkste doel om sturing te geven aan de oprichting van een proxy republiekje in Letland: de Latgales Peoples Republic! Wanneer Putin de ontwikkelingen in Belarus en Letland beheerst en stuurt, kan hij zijn volgende geopolitieke plannen verwezenlijken: Letland losweken uit de greep van de Europese Unie. Putin is er al in geslaagd om binnen een aantal landen van de Europese Gemeenschap voldoende interne verdeeldheid te kweken. 4 Letlands lidmaatschap van de NATO ter discussie stellen. Dat moge wat al te onwaarschijnlijk klinken, omdat de NATO onder artikel 5 de veiligheid van Letland garandeert. Doch het zou geen historisch unicum zijn. Frankrijk maakte tussen 1966 en 1996 ook geen deel uit van de militaire structuur van de NAVO; vanaf 1996 tot aan 3 april 2009 maakten de Fransen een voorbehoud met betrekking tot militair optreden. Een dergelijke constructie zou met het aan de macht komen van een Russische gezinde Letlandse regering zeker tot de mogelijkheden behoren. Het bezit van de havenstad Riga. In de periode van de Sovjet Unie het hoofdkwartier van de Noordelijke Vloot, net zoals Sebastopol dat was (en weer is) voor de Zuidelijke Vloot van de USSR. Het verschil met de situatie in Oekraïne is het feit dat Letland een EU lid is en NATO partner. Maar wat is, hoeft niet noodzakelijk zo te blijven! 4 Hongarije, Turkije, Roemenië, Italië, Spanje, Portugal, Griekenland en Cyprus blijken niet allemaal even stabiele partners te zijn in het sanctiebeleid van de EU, wat een understatement is van de eerste orde. 4

5 Hoewel het is een ambitieus plan is dat de nodige voorbereidingstijd kost, is het nu wel duidelijk geworden dat Putin s ambities en expansiezucht niet zijn gestild. Als Putin door destabilisatie van Belarus zijn eigen positie heeft versterkt, heeft hij zijn handen vrij om in dat land het volgende hoofdstuk van zijn expansiezucht te gaan voorbereiden. Verder westwaarts richting de Baltische kust. Dat kan net als in de Oekraïne in stappen gebeuren. Voorlopig is het voldoende wanneer er in de Latgale provincie een permanente haard van onrust binnen Letland is gecreëerd met dezelfde functie als de Donetz regio in Oekraïne. Verdere destabilisatie zal leiden tot het verspreiden van nog meer onrust in de gehele Baltische regio. En onrust. Onrust is een toestand waar Putin s plannen bij gebaat zijn. Onrust leidt naar Riga en in die stad wonen per slot van rekening ook nog duizenden Russen en Russischtaligen, achtergebleven Russen die bij de haveninstallaties van de Noordelijke Vloot hebben gewerkt. Belarus is in dit scenario de gewenste springplank voor Putin s greep naar de Baltische regio. 5