Ontwikkeling Luchthaven Twente deelgebied De Strip Notitie opgesteld door: G. Lubbers, adviseur ecologie / projectleider

Transcriptie

1 Project: Ontwikkeling Luchthaven Twente deelgebied De Strip Notitie opgesteld door: G. Lubbers, adviseur ecologie / projectleider Gecontroleerd door: R.J. Koops, adviseur ecologie Projectnummer EW: 5681 Datum: 19 februari 2015 Inleiding Het projectgebied De Strip is één van de ontwikkelingslocaties binnen de ontwikkelingslocatie Luchthaven Twente. De ontwikkelingsmogelijkheden van het deelgebied zijn beschreven in het vastgestelde Ontwikkelingsplan-Werkparken Op dit moment is voor De Strip een bestemmingsplan in voorbereiding. Vooruitlopend op de verwachte vaststelling van het bestemmingsplan in 2015, wil ADT nu middels een projectafwijkingsbesluit een aantal gebruiksvormen vastleggen en mogelijk maken. Deze notitie is opgesteld als bijlage bij het verzoek om een projectafwijkingsbesluit, als onderbouwing dat de voorgenomen ontwikkelingen niet in strijd zijn met de Flora- en faunawet en geen afbreuk doen aan bestaande natuurwaarden. Voorgenomen gebruiksvormen en uitgangspunten Deze notitie is opgesteld naar aanleiding van de informatie van ADT ten behoeve van het projectafwijkingsbesluit en onderstaande omschrijving van activiteiten. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande voorzieningen, zoals gebouwen en infrastructuur. De aanvraag heeft betrekking op De Strip en een (klein) deel van de Deventerpoort zoals die zijn aangegeven en begrensd op de afbeelding projectgebied van bijlage 1. Voor Deventerpoort geldt een beperking tot de bestaande verhardingen en infra. Voor De Strip geldt een beperking tot de bestaande bouwwerken, voorzieningen, verhardingen en bermen, waarbij interne verbouwing van bestaande gebouwen ook aan de orde kan zijn. Uitsluitend voor die fysieke elementen wordt omgevingsvergunning gevraagd om af te wijken van het verbod als bedoeld in artikel 2.1 lid 1 onder c Wabo (het gebruiken van gronden of bouwwerken in strijd met een bestemmingsplan). Voor Deventerpoort is de aanvraag beperkt tot de activiteit parkeren, terwijl voor De Strip de aanvraag is beperkt tot activiteiten die behoren tot één - of een combinatie - van de volgende sectoren: Automotive, waaronder in het kader van deze aanvraag uitsluitend is te verstaan: o o het bedrijfsmatig uitvoeren en/of verzorgen van testritten, rijvaardigheids- en/of veiligheidstrainingen, niet zijnde het in wedstrijdverband, ter voorbereiding van wedstrijden of voor recreatieve doeleinden, rijden met gemotoriseerde voertuigen; het gebruik van gemotoriseerde voertuigen voor recreatieve doeleinden, met dien verstande dat dit gebruik minder dan 8 uur per week zal zijn en op een gebied kleiner dan 5 ha. zal plaatsvinden (zie bijgevoegde kaart Toelichting gebruik tbv gemotoriseerde voertuigen voor recreatieve doeleinden d.d ), al dan niet in de vorm van een evenement. Innovatieve bedrijvigheid, waaronder in het kader van deze aanvraag uitsluitend is te verstaan: o bedrijvigheid die is gericht op de industriële vormgeving, de ontwikkeling, het testen en het vervaardigen van producten en verlenen van diensten op het gebied van mobiliteit, logistiek, transport alsmede comfort en veiligheid van voertuigen, waaronder research en innovatieve technologieën met de bijbehorende werkplaatsen, ateliers en opslag; en die gebruik maakt van de specifieke gebouwen en voorzieningen. Aan- en verkoop en reparatie- en/of herstelbedrijven zijn daaronder niet begrepen.

2 -- Excursies, (produkt-)presentaties, tentoonstellingen, exposities, foto- en filmopnamen, al dan niet in de vorm van evenementen. Onder de gebruiksvormen vallen eveneens ondersteunende en ondergeschikte horeca, en verblijfsrecreatie in de vorm van groepsaccommodaties, die ondergeschikt en ondersteunend zijn aan de hiervoor genoemde activiteiten. Onder verblijfsrecreatie wordt in deze verstaan: het tijdens een evenement bieden van de mogelijkheid tot overnachting. Het gaat dus om overnachtingen ondersteunend aan het evenement, niet een op zichzelf staande mogelijkheid tot overnachting. Essentieel bij dit alles is het feit dat er geen ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden zoals sloop, (ver)bouw, kap van beplantingen etc. De hierboven genoemde gebruiksvormen gaan uit van reeds aanwezige bebouwing, infrastructuur en voorzieningen. Wel zijn er mogelijkheden voor een interne verbouwing. Er vinden geen structurele wijzigingen plaats in de waterhuishouding en verlichting van het gebied. In de genoemde toelichting op de aanvraag zijn restricties ten aanzien van verkeer en parkeren, geluid en externe veiligheid opgenomen. Afwijking van deze restricties kan leiden tot andere effecten en andere conclusies in het kader van de Flora- en faunawet en de beoordeling in deze notitie. Procedure Flora- en faunawet en ontwikkeling luchthaven Ten behoeve van de ontwikkeling van het vliegveld is in 2010 een uitgebreid (veld)onderzoek uitgevoerd in het kader van de Flora- en faunawet (Eelerwoude, 2010). Dit om een beeld te krijgen welke beschermde planten- en diersoorten in het gebied aanwezig zijn om vervolgens te kunnen komen tot een effectenbeoordeling op basis van de voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen. Vervolgens is in 2012 het Compensatie- & mitigatieplan Flora- en faunawet opgesteld waarin effecten zijn getoetst en compenserende maatregelen zijn uitgewerkt (Eelerwoude, 2012). Dit plan heeft ondermeer gediend als input in de vormgeving van de Nieuwe EHS, waar een groot deel van de natuurcompensatie zal plaatsvinden. Aan de hand van deze informatie is een Soortmanagementplan opgesteld waarmee in december 2013 een generieke ontheffingsaanvraag Flora- en faunawet is aangevraagd. In het voorjaar en zomer van 2014 is in het kader van de monitoring van het Soortmanagementplan een gerichte inventarisatie uitgevoerd naar gebouwbewonende vleermuizen in de Strip en Oostkamp. Tevens is aandacht besteed aan een aantal andere beschermde soorten waaronder (broed)vogels. Op 12 november 2014 is door de Staatsecretaris van Economische Zaken Ontheffing verleent op basis van de ingediende generieke ontheffingsaanvraag. De Ontheffing met code FF/75C/2013/0434 geldt voor het tijdvak van 12 november 2014 tot en met 15 december Daar waar in deze memo verwezen wordt naar passende maatregelen, zijn dit maatregelen die verwoord staan in het Soortmanagementplan wat als basis voor de ontheffing geldt, dan wel maatregelen die voortvloeien uit de bij de Ontheffing horende voorschriften Natuurwaarden in De Strip De beschrijving van natuurwaarden en aanwezige beschermde soorten in De Strip is gebaseerd op het onderzoek uit 2010 en aanvullende gebiedskennis uit ondermeer openbare databases en genoemd actualiserend veldonderzoek in het voorjaar/zomer van Binnen het deelgebied, dat overigens moet worden beschouwd als een onlosmakelijk onderdeel van het omliggende landschap, komen diverse beschermde planten- en diersoorten voor. Relevant in het kader van de Flora- en faunawet zijn vooral de soorten die een striktere bescherming genieten, de zgn. tabel 2- en tabel 3- soorten en vogels. Tabel 2 Flora- en faunawet In de verschraalde, bloemrijke bermen en structuurrijke bosranden binnen De Strip komt de levendbarende hagedis voor. De boselementen vormen het leefgebied van de eekhoorn. De

3 steenmarter is een opportunist en komt in een grote diversiteit aan biotopen voor. Verblijfplaatsen worden ondermeer aangetroffen in gebouwen. Het is waarschijnlijk dat beide soorten binnen het deelgebied verblijfplaatsen hebben. Tabel 3 Flora- en faunawet Vleermuizen Alle vleermuizen behoren tot de groep van strikt beschermde tabel 3-soorten, zo ook de in De Strip aangetroffen soorten; baardvleermuis, gewone dwergvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis en ruige dwergvleermuis. Overigens is het aannemelijk dat ook de vrij algemene gewone grootoorvleermuis binnen De Strip voorkomt. Gewone dwergvleermuis en laatvlieger gelden daarbij als hoofdzakelijk gebouwenbewonend, de rosse vleermuis als boom(holte)bewonend en de overige soorten hebben zowel in gebouwen als in bomen hun verblijfplaatsen. Voor genoemde vleermuizen heeft het deelgebied vooral een functie als foerageergebied. Van gewone dwergvleermuis en baardvleermuis is buiten het plangebied een belangrijke vliegroute vastgesteld vanuit het plangebied in noordelijke richting en visa versa. In twee gebouwen binnen De Strip (H16 en C23) is in 2010 een verblijfplaats van gewone dwergvleermuis vastgesteld. Het ging destijds om kleine aantallen tot maximaal 10 exemplaren. Gelet op het waargenomen aantal dieren ging het niet om een (belangrijke) kraamverblijfplaats, maar om kleine aantallen in een zomerverblijfplaats. Verspreid over de Strip zijn in 2010 enkele baltsende ruige en gewone dwergvleermuizen waargenomen. Paarverblijven zijn niet vastgesteld, dan wel toegekend aan gebouwen in de omgeving van deze waarnemingen, maar kwamen ongetwijfeld binnen het plangebied van de Strip voor. Tijdens het actualiserend veldonderzoek in 2014 zijn binnen de Strip geen verblijfplaatsen van vleermuizen aangetroffen. Ook als foerageergebied of vliegroute heeft de Strip voor vleermuizen geen bijzondere functie. Er zijn gelijktijdig maximaal een tiental foeragerende gewone dwergvleermuizen waargenomen. Van laatvlieger en rosse vleermuis zijn alleen enkele overvliegende dieren waargenomen. Overige zoogdieren Nieuw in vergelijking met het onderzoek uit 2010 is de aanwezigheid van boommarter op de Lonnekerberg, vastgesteld in juli 2011 door middel van zgn. cameravallen ( Het is waarschijnlijk dat De Strip onderdeel uitmaakt van het leef- en jachtgebied van deze nachtactieve soort. Nieuw is ook een waarneming van een foeragerende das op 20 juli 2012 ( op de Greftenbergerhoekweg ten oosten van De Strip. In 2014 zijn in het kader van de monitoring van het Soortmanagementplan op tenminste 7 locaties dassenwissels aangetroffen, 5 locaties aan de noordkant grenzend aan het Holthuis en 2 locaties grenzend aan de Lonnekerberg (Eelerwoude, 2014). De waarnemingen hebben betrekking op foeragerende dieren die vermoedelijk afkomstig zijn van de aangrenzende natuurterreinen van de Lonnekerberg en het Holthuis. Eind 2014 is er een burcht bekend geworden in de omgeving van de grote schietbaan ten noordoosten van De Strip (Altenburg & Wymenga, in prep. 2015). Uit camerabeelden blijkt dat in deze burcht tenminste vier dassen aanwezig zijn (camerabeelden van Reinsdyr Advies, 2015). Er zijn geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van een verblijfplaats (burcht) van de das binnen De Strip of de aangrenzende bospercelen van de Nieuwe EHS, die in het kader van de realisatie van de Nieuwe EHS recentelijk op de aanwezigheid van das zijn geïnspecteerd.

4 Amfibieën In een poel net ten oosten van de Strip is de vrij zeldzame en strikt beschermde kamsalamander aangetroffen. De poel wordt gebruikt als voortplantingsbiotoop, de omliggende graslanden en boselementen hebben een functie als land- en overwinteringsbiotoop. Vogels Binnen De Strip komt een groot aantal broedvogels voor. Relevant in het kader van de Flora- en faunawet zijn de soorten die jaarrond gebruik maken van hun verblijfplaatsen (nesten). In De Strip gaat het om de buizerd, waarvan een nestlocatie wordt vermoed in de bospercelen op enige afstand van de ontwikkelingslocaties. Verder zijn binnen of direct rond het deelgebied een vijftal vogelsoorten aangetroffen, die op basis van ecologische omstandigheden bijzonder zijn en moeten worden beschouwd als zgn. jaarrond-soorten, waartoe ook de buizerd behoort. Het gaat om braamsluiper, geelgors, graspieper, kneu en veldleeuwerik. Voor de vermelde vogelsoorten heeft het deelgebied vooral een functie als broedbiotoop en leefgebied in het zomerhalfjaar. Effectenbeoordeling Vogels Ten behoeve van het opstellen van de MER voor de ontwikkeling van de Nieuwe EHS en het opstellen van het Soortmanagementplan is door Sovon, de toonaangevende organisatie op het vlak van vogelonderzoek in Nederland, een analyse uitgevoerd naar de effecten van de ontwikkelingen op de vermelde groep van vijf vogelsoorten. Eén van de conclusies uit de effectenbeoordeling is dat een voortzetting van het huidige gebruik in De Strip niet leidt tot significant negatieve effecten op de vermelde broedvogelsoorten. Met andere woorden, indien het huidige gebruik wordt voortgezet en hierin geen structurele wijzigingen zijn voorzien, worden geen negatieve effecten op deze soorten verwacht. Vanuit onze eigen expertise delen we deze conclusies. De voorgenomen gebruiksvormen zoals beschreven in de inleiding betreffen vooral een voortzetting, dan wel een beperkte uitbreiding van het huidige (extensieve) gebruik. Ten behoeve van deze gebruiksvormen vinden geen structurele wijzigingen plaats. Effecten zouden kunnen optreden door een toename van geluid. In de aanvraag zijn ten aanzien van geluid echter strikte normen opgenomen ten aanzien van geluidssterkte en tijdstip. Negatieve effecten op de aanwezige broedvogels worden niet verwacht. De buizerd wordt in de analyse door Sovon buiten beschouwing gelaten, maar hiervoor geldt dat de vermoedelijke nestlocatie nu al op een veilige afstand tot de woon- en werklocaties ligt. Ook op deze soort worden geen negatieve effecten als gevolg van de nieuwe gebruiksvormen. Levendbarende hagedis Op levendbarende hagedis hebben de voorgenomen gebruiksvormen naar verwachting geen negatief effect omdat het leefgebied van de soort in bloemrijke, schrale bermen en structuurrijke bosranden onaangetast aanwezig blijft. Wel zal, afhankelijk van de gebruiksduur, verkeersintensiteit en het tijdstip dat de activiteiten plaatsvinden de kans op verkeerssterfte kunnen toenemen. Vooralsnog wordt echter niet verwacht dat dit de gunstige staat van instandhouding van de soort in gevaar brengt. Indien regelmatig verkeersslachtoffers worden gevonden, kan het noodzakelijk zijn om aanvullende maatregelen te treffen om sterfte te voorkomen, bijvoorbeeld door het plaatsen van rasters. Een en ander te bepalen door een ter zake kundige met betrekking tot levendbarende hagedis.

5 Wijfje kamsalamander (links) en levendbarende hagedis (rechts). Das, boommarter, eekhoorn & kamsalamander Naar aanleiding van de vondst van een dassenburcht bij de grote schietbaan is door Altenburg & Wymenga begin 2015 een nader onderzoek uitgevoerd naar mogelijke effecten van de natuurontwikkeling van de Nieuwe EHS op de burcht en het leefgebied van de das (Altenburg & Wymenga, in prep., 2015). Dit onderzoek wordt op dit moment afgerond en het onderzoeksrapport is in concept beschikbaar. In het (concept)onderzoeksrapport wordt het leef- en foerageergebied van de dassenfamilie geanalyseerd. In het rapport wordt ten aanzien van de ontwikkelingen in De Strip geconcludeerd dat verstoring van de functionaliteit van de dassenburcht op de schietbaan door een verstorende werking van ontwikkelingen of activiteiten binnen de Strip, op basis van een minimale afstand van 700 meter van de burcht tot De Strip onwaarschijnlijk is. Tevens wordt geconcludeerd dat, als de Strip een functie zou hebben als foerageergebied voor de das, er binnen het beschikbare territorium van de dassenfamilie voldoende geschikt alternatief foerageergebied voorhanden is. Voor de das wordt De Strip door ons beoordeeld als een vrij marginaal leefgebied. De vestiging van een burcht in het gebied is bovendien niet waarschijnlijk, gelet op de hoge grondwaterstanden in de Strip in combinatie met het huidige gebruik en bijkomende verstorende werking. Als foerageergebied zijn alleen de bospercelen geschikt. De bloemrijke, schrale bermen en graslanden zijn over het algemeen te schraal en voedselarm. Samengevat wordt daarom geconcludeerd dat er geen negatieve effecten op de das worden verwacht. Dit geldt ook voor de eekhoorn en boommarter, hoewel aanwezigheid van verblijfplaatsen in bijvoorbeeld een oud kraaiennest niet kan worden uitgesloten. In en rond De Strip is en blijft veel leefgebied (bos) voorhanden en het is niet waarschijnlijk dat de nieuwe, vrij extensieve gebruiksvormen leiden tot meer verstoring of sterfte door bijvoorbeeld verkeer. Daarbij komt dat boommarter en das voornamelijk s nachts actief zijn, wanneer er geen of weinig activiteiten plaatsvinden, wat overigens ook geldt voor de das. Negatieve effecten op de kamsalamander worden uitgesloten gelet op de ligging van het voorplantings- en landbiotoop of flinke afstand van bestaande gebouwen en infrastructuur. Vleermuizen Vleermuizen maken, afhankelijk van bijvoorbeeld de voedselomstandigheden, gebruik van een netwerk van verblijfplaatsen. Dit maakt dat het eventueel (tijdelijk) wegvallen van een verblijfplaats, bijvoorbeeld door verstoring, vaak geen probleem vormt voor het functioneren van de populatie en de gunstige staat van instandhouding van de betreffende soort(en). Uit het onderzoek uit 2010 en 2014 is duidelijk geworden dat de gebouwen binnen de Strip geen bijzondere of belangrijke functie hebben als verblijfplaats voor vleermuizen. Het eventueel (tijdelijk) wegvallen van een verblijfplaats doet

6 daarmee geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. Daarbij komt dat in januari 2014 in de Nieuwe EHS rond de Strip enkele tientallen vleermuiskasten zijn opgehangen. Dit ter pré-compensatie voor het eventueel wegvallen van een verblijfplaats elders in het gebied. Bij een eventuele (en naar verwachting tijdelijke) verstoring van een verblijfplaats bijvoorbeeld door geluidstrillingen, hebben de vleermuizen daarmee voldoende alternatieve verblijfplaatsen in de omgeving om hier al dan niet tijdelijk naar uit te wijken. De in deze notitie beschreven gebruiksvormen en uitgangspunten leiden echter naar verwachting niet tot verstoring van vleermuizen, ook niet door geluidstrillingen. De gewone dwergvleermuis, de enige soort waarbij daadwerkelijk verblijfplaatsen zijn vastgesteld dan wel worden vermoed, is bovendien een algemene soort die leeft in de omgeving van mensen en gewoon is aan menselijke activiteiten. Op het foerageergebied van vleermuizen en de aanwezige vliegroute net buiten het plangebied worden geen negatieve effecten verwacht. Het gaat zoals aangegeven om (zeer) kleine aantallen vleermuizen. De gebruiksvormen zullen vooral overdag plaatsvinden als de vleermuizen zich ophouden in hun door muren en wanden (geluids- en trillings)gebufferde verblijfplaatsen. Steenmarter Op de steenmarter worden vooralsnog geen negatieve effecten verwacht. Wel kan het in gebruik nemen van leegstaande ruimtes zoals zolders en loodsen leiden tot verstoring en het verdwijnen van verblijfplaatsen van steenmarter. Ook voor de steenmarters zijn en worden preventief maatregelen genomen waarbij nieuwe verblijfplaatsen worden aangeboden in de vormen van takkenhopen en het inrichten van enkele, kleine leegstaande gebouwen. Op een aantal plaatsen zijn reeds takkenrillen aangebracht, de overige maatregelen vinden plaats bij aanleg van de Nieuwe EHS in het najaar van Daarbij geldt dat op dit moment door het extensieve gebruik van het gebied en het grote aanbod aan leegstaande gebouwen, voor de steenmarter voldoende geschikte alternatieve verblijfplaatsen voorhanden zijn. De gunstige staat van instandhouding van de soort komt bij een eventuele verstoring zeker niet in het geding. Wel kunnen passende, mitigerende maatregelen noodzakelijk zijn, afhankelijk van de specifieke situatie. Zo mag er geen verstoring optreden in de kwetsbare voortplantingsperiode als er bijvoorbeeld ook jongen in de verblijfplaats aanwezig zijn. Indien een verblijfplaats van steenmarter wordt aangetroffen moeten passende maatregelen worden genomen die door een ter zake kundige ecoloog worden begeleid. Conclusies Samengevat wordt geconcludeerd dat de voorgestelde gebruiksvormen binnen het plangebied van De Strip naar verwachting geen negatieve effecten op beschermde flora en fauna hebben. De Floraen faunawet staat de uitvoerbaarheid van deze plannen en de aangevraagde activiteiten niet in de weg. Aandachtspunten zijn de mogelijke verkeerssterfte bij levendbarende hagedis en de mogelijke functies van gebouwen voor vleermuizen en steenmarter. Bij geen van de genoemde soorten en soortgroepen wordt verwacht dat met de voorgenomen gebruiksvormen en activiteiten de gunstige staat van instandhouding in gevaar wordt gebracht. Er zijn in en rond het plangebied bovendien voldoende alternatieven voor de soorten aanwezig, ondermeer in de vorm van nieuwe verblijfplaatsen in nestkasten, vleermuiskasten en voorzieningen voor steenmarter.

7 Gebruikte literatuurbronnen Eelerwoude, december Soortmanagementplan Luchthaven Twente. Eelerwoude, Goor. Eelerwoude, december Monitoring Soortmanagementplan Luchthaven Twente. Eelerwoude, Goor. Gerrits, G.M., februari Camerabeelden van dassen. Reinsdyr Advies, Oldenzaal. Vries, E.W. de, februari Dassenburcht op Vliegbasis Twen. Onderzoek naar mogelijke mitigatie en compensatie bij geplande ontwikkelingen. A&W rapport 2095, Altenburg & Wymenga, Feanwâlden.

8 Bijlage 1. Overzichtskaart begrenzing plangebied De Strip. (ADT, 12 februari 2014, uit: Memo Bügel Hajema d.d ). De donkergroene begrenzing heeft betrekking op een parkeerfunctie bij de Deventerpoort die gebruikt kan worden als overloopgebied. Parkeren vindt gebruikelijk plaats op de verharding binnen het lichtgroene deelgebied (aanvullende informatie ADT d.d ).

9 Beoordeling Flora- en faunawet Projectafwijkingsbesluit De Strip Bijlage 2. Kaart Toelichting gebruik tbv gemotoriseerde voertuigen voor recreatieve doeleinden (ADT, informatie 30 september 2014).