// Project transformatie

Transcriptie

1 Tekstproductie Tom de Vries // Fotografie Stadsarchief Amsterdam, Ana Rui Aguiar en Tom de Vries // Tekenwerk Henk Heusinkveld De nieuwe vliesgevel komt vrijwel overeen met de oorspronkelijke versie uit Het enige verschil is de sprong die nu een verdieping hoger zit. De letters met de naamsaanduiding worden nog vervangen door doosletters. 48 // Bouwwereld

2 Transformatie kantoorpand // Locatie: Damrak 66, Amsterdam // Opdrachtgever: particuliere belegger // Start ontwerp: november 2012 // Eindoplevering: december 2013 Facelift historische vliesgevel Het uit 1961 daterende pand Damrak 66 had een bijzondere aluminium vliesgevel en was beeldbepalend in het Amsterdamse stadsgezicht. Niettemin was de vliesgevel aan vervanging toe. Het verschil tussen oud en nieuw is nauwelijks waarneembaar. American Express was de opdrachtgever van de bouw van het opmerkelijke pand op nummer 66 aan het Damrak. De Amsterdamse vestiging wilde destijds graag een moderne uitstraling en men was dan ook zeer tevreden over het modernistische ontwerp van architect Johan Hendrik Grolle. Hij ontwierp een van de eerste aluminium vliesgevels en maakte daarmee een brutaal en gedurfd statement tussen de reeks deftige architectonische hoogstandjes die hier naast elkaar staan. In 1961 verscheen een nieuw type gevel aan het Damrak: de aluminium vliesgevel van American Express (foto: Stadsarchief Amsterdam). Beeldbepalend Inmiddels, ruim vijftig jaar verder, heeft de esthetische kwaliteit nog steeds niet in geboet. Reden voor het Stadsdeel Centrum om het pand in de Waarderingskaart Wederopbouwpanden Binnenstad de status Orde 2 te geven (beeldbepalend in het stadsgezicht). Dit betekent dat er bij verbouw een restauratieve aanpak gevraagd wordt en dat bij noodzakelijke vervanging het uiterlijk (vorm, kleur, detaillering) volledig moet overeenkomen met de oorspronkelijke uitvoering. Voor architectenbureau Rijnboutt een aardige opgave, want complete vervanging was nodig vooral vanwege de ongeïsoleerde kwaliteit van de profielen. De Welstandscommissie en architect Kees Rijnboutt hebben uitgebreid gediscussieerd alvorens men het eens was over de uitvoering van de vervangende vliesgevel. Bouwwereld // 49

3 In de gevelsprong zijn de lamellen teruggekeerd zoals die ook in de oorspronkelijke gevel voorkwamen. De opbouw op het dak is aan de achterkant uitgebreid tot aan de rechtgetrokken achtergevel. De optopping heeft een nieuwe zinkbekleding. Entree met vide De functieverandering in het gebouw na vijftig jaar financiële dienstverlening is het nu in gebruik als expositieruimte vroeg om een vide op de eerste verdieping. Het gebouw huisvest de permanente tentoonstelling Body Worlds van de Duitser Gunther von Hagens met een collectie uitgeklede lichamen. De tentoonstelling trekt veel publiek en een ruime entree met een grote hoogte was dan ook nodig. En daarbij was een aanpassing van de gevel gewenst. Waar in de bestaande situatie uitsluitend de gevellijn van de beganegrondverdieping terugliggend was uitgevoerd, moest dat nu ook op de eerste verdieping gebeuren om een logische verbinding tussen exterieur en interieur te kunnen maken. Profielopbouw Naast het kopiëren van de indeling met een verdeling van vast glas, dichte elementen en uitzetzakramen van zwart geanodiseerd aluminium, is er ook in de profilering van de stijlen en dorpels goed gekeken naar de oorspronkelijke uitvoering. In nauw overleg met profielleverancier Schüco, is een samengesteld profiel ontworpen dat de door Welstand gevraagde vergelijking aankan. Zo is er op de verticale lijsten een extra sierlijst van 80 mm diepte aangebracht en zijn er geprofileerde horizontale sierlijsten en opzetglasplaten gebruikt. De nieuwe vliesgevel vertoont zich in de profielopbouw als vanouds. Zelfs waar het terugliggende beganegronddeel twee keer zo hoog geworden is, zijn de horizontale lamellen aan de bovenzijde teruggekeerd. Stabiliteit Een belangrijk constructief element ter plaatse van de voorgevel is het stalen portaal dat het gebouw zijn stabiliteit geeft. De twee portaalkolommen (HE-A-profielen) zijn links en rechts in de bouwmuren opgenomen. De liggers van IPE-profielen zijn onder iedere betonvloer aangebracht. Jaap Hoving, projectarchitect bij Rijnboutt: Omdat het onderste geveldeel twee keer zo hoog werd, moesten we maatregelen nemen om de optredende windbelasting op te vangen. Tussen beganegrondvloer en tweede verdiepingsvloer zijn twee stalen kokerprofielen geplaatst (250 x 60 mm) met twee horizontale verbindingsprofielen (120 x 80 mm). Bij het omhoog verplaatsen van de sprong in de gevel, is de bestaande IPE-koppelbalk ter plaatse van de eerste verdiepingsvloer vrij komen te liggen. Deze balk wordt nog zwart geschilderd en is dan een mooie drager voor de doosletters met de naam van het gebouw. Hoving licht toe hoe de vliesgevel geplaatst is: De vliesgevel is links en rechts in een sponning in de bouwmuren opgenomen. De bestaande houten stellatten zijn verwijderd en de sponning is vergroot om plaatsing van de nieuwe gevel mogelijk te maken 50 // Bouwwereld

4 De oorspronkelijke vliesgevel was niet alleen opgebouwd uit ongeïsoleer de profielen, maar vertoonde ook sporen van verval. De nieuwe vliesgevel met aluminium profielen van Schüco oogt in opbouw en detaillering als de oorspronkelijke versie uit en ook om de toch aanwezige maatverschillen te kunnen opvangen. Waar door het verplaatsen van de sprong binnenmuur buitenmuur is geworden, zullen aluminium afdekplaten het verschil in afwerking afdekken. Strippen en wederopbouw Om van een kantoorpand een expositieruimte te maken is het gebouw van binnen geheel gestript. Tot en met de oude stuclagen die tot verdriet van de buren, aldus Hoving met kango s van de anderhalfsteens dikke bouwmuren werden gesloopt. Ook zijn alle binnenwanden, plafonds en bestaande installaties verwijderd. Wat overbleef waren de kale bouwmuren, de betonvloeren en de stalen balken achter de voorgevel die het gebouw stabiliteit geven. Na het strippen volgde de wederopbouw. De twee bestaande liften werden vervangen door twee nieuwe en diepere om meer personen te kunnen transporteren. Daarvoor werden de liftschachten vergroot. Een nieuwe installatie met luchtbehandelingskasten in de bestaande kelder (Amsterdam staat plaatsing op het dak niet toe) zorgt samen met aanvullende airconditioning-units per verdieping voor het juiste klimaat. Het pand is bij de verbouwing ook vergroot door de inspringende achtergevel recht te trekken. Die sprongen waren destijds ontworpen om daglicht in het binnenterrein te kunnen toelaten. De thans geldende daglichtberekeningen tonen aan dat dit ook het geval is bij een uitgevuld bouwvolume. De nieuwe achtergevel is qua opbouw vergelijkbaar met de voorgevel. Opvallend zijn echter de grote openslaande deuren die als verhuisraam dienen. Met een hoogwerker zijn hier vanaf het Damrak de grote expositie-elementen over het pand getild en naar binnen getakeld. De bestaande optopping is eveneens naar achteren uitgebreid en geheel opnieuw bekleed met zink. Rijnboutt Architecten verzorgde de verbouw van het casco en deed de bouwbegeleiding. Het interieur is verbouwd naar ontwerp van Arthur de Froe van Unit D. Daarvan is echter vrijwel niets zichtbaar: alles is in zwart gehuld om de tentoongestelde objecten maximaal tot hun recht te laten komen. De nieuwe achtergevel is qua opbouw vergelijkbaar met de voorgevel maar dan met grote verhuisramen Bouwwereld // 51

5 Projectgegevens // Locatie: damrak 66, amsterdam // Opdrachtgever: particuliere belegger ontwikkeling, amsterdam, lingotto.nl // Ontwerp casco: rijnboutt architecten, amsterdam, rijnboutt.nl; ontwerpteam: kees rijnboutt, Jaap hoving en ana rui aquiar // Ontwerp interieur: unit d, amsterdam, unitd.nl // Constructieadviseur: Van eijk act, amsterdam // Installatieadviseur: wolf dikken adviseurs, wateringen, wolfdikken.nl // Adviseur brandveiligheid: Bureau Veldweg, cuijk, bureauveldweg.nl // Uitvoering: Bouw- en aannemingsbedrijf kneppers, amsterdam, kneppers.nl // Gevelbouw: Vorsselmans, Zundert, vorsselmans.be // Bouwperiode: start ontwerp november 2012, eindoplevering december 2013 Alu afdekkap Shadowbox Staalconstructie IPE-profiel, brandwerend geschilderd Bestaande betondakvloer 3 Alu vliesgevel 2 4 AMSTERDAM EXPO SHOP 5 Promatect 60min WBDBO Staalconstructie IPE-profiel, brandwerend geschilderd Bestaande betonvloer Alu paneel op multiplex, scharnierend 1 1:500 Shadowboxpaneel Alu afdekplaat Ledverlichting Brute draadglas Alu afdekplaat Horizontale alu lamellen Stucwerk nw. (zwart) PUR Isolatie Alu plaat Portaalkolom HEA-profiel 630 Bevestigingsstrip 120x60 Alu zetwerk 1,5mm Compressieband Epdm-folie Alu deur (zwart) Belgisch Onderdorpel Stucwerk nw. (zwart) Bestaande betonvloer Stucstop Alu kozijn Neopreen strook ingefreesd tbv vochtonderbreking Vloerplaten Belgisch Portaalkolom HEA-profiel 1:20 52 // Bouwwereld