Inijking EI NV2014 ten behoeve van het Woningwaarderingsstelsel EINDRAPPORT. Joris Berben Ieke Kuijpers (DGMR) Rapportnummer: /JB/143125

Transcriptie

1 Inijking EI NV2014 ten behoeve van het Woningwaarderingsstelsel EINDRAPPORT Joris Berben Ieke Kuijpers (DGMR) Rapportnummer: /JB/ BuildDesk Benelux B.V. Arnhem, 7 april 2014

2 COLOFON BuildDesk Benelux B.V. Postbus 694, 6800 AR Arnhem Gele Rijders Plein 11-2, Arnhem Telefoon: Telefax: Internet: Projectnummer: Projecttitel: Inijking EI NV2014 ten behoeve van het Woningwaarderingsstelstel Opdrachtgever: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch op geluidsband of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van BuildDesk Benelux BV.

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... ii 1 Inleiding Historie Andere aanpak Resultaten Effect op huurpunten op macroniveau Conclusie Bijlage 1: conversie Bijlage 2: Rc waarde van constructies BuildDesk Benelux ii

4 1 Inleiding In het Woningwaarderingsstelsel (WWS) wordt onder andere aan de hand van de labelklasse van een woning bepaald hoeveel huurpunten een woning heeft. De maximale huurprijs van een woning is vervolgens afhankelijk van het aantal huurpunten. In het huidige WWS is onderstaande tabel opgenomen. Hieruit blijkt dat het aantal huurpunten afhankelijk is van de labelklasse (EI EPA -klasse) en het woningtype. Energielabel (EI EPA ligt tussen) Eengezinswoning Meergezinswoning / duplexwoning Label A ++ (EI EPA < 0,5) Label A + (0,5 < EI EPA < 0,7) Label A (0,7 < EI EPA < 1,05) Label B (1,05 < EI EPA < 1,3) Label C (1,3 < EI EPA < 1,6) Label D (1,6 < EI EPA < 2,0) Label E (2,0 < EI EPA < 2,4) 8 5 Label F (2,4 < EI EPA < 2,9) 4 1 Label G (EI EPA>2,9) 0 0 Bovenstaande tabel is van toepassing op de bepalingsmethode ISSO 82 die voor woningen geldt. Met de komst van de nieuwe certificeringsmethode voor bestaande woningen, die gebaseerd is op NEN 7120 inclusief Nader Voorschrift, is het van belang opnieuw een inijking uit te voeren van de klassengrenzen (EI NV2014 -waarden) die horen bij bovenstaande labelklassen. Immers als gevolg van de wijziging van de berekeningsmethode van ISSO 82 naar NEN 7120 Nader Voorschrift, zullen de berekeningsresultaten gaan wijzigen. Het doel van de inijking is er voor te zorgen dat zo veel mogelijk woningen in dezelfde huurpuntenklasse blijven, zodat aanpassingen in de maximale huurprijzen zo veel mogelijk voorkomen worden. In deze rapportage wordt beschreven op welke wijze de inijking ten behoeve van het WWS is uitgevoerd, en wat het effect van de nieuwe berekeningsmethode is op de indeling in huurpuntenklassen. BuildDesk Benelux 3

5 2 Historie In 2011 hebben DGMR en BuildDesk gezamenlijk de eerste inijkingsstudie uitgevoerd (DGMR rapport E R002-versie 3). Die inijking was nodig om de overgang van ISSO 82 naar NEN 7120 inclusief Nader Voorschrift mogelijk te kunnen maken en was gebaseerd op het Nader Voorschrift Versie d.d. maart Aanvullend op deze inijkingsstudie is er in juli 2013 door W/E-adviseurs een studie uitgevoerd om te onderzoeken wat het effect van de in het DGMR-rapport voorgestelde energielabelklassenindeling zou zijn op de Nederlandse woningvoorraad. De bevindingen van dat onderzoek zijn vastgelegd in W/E rapport 8330 van 12 juli Uit bovenstaande onderzoeken kwam naar voren dat op basis van de destijds uitgevoerde berekeningen en de bijbehorende voorstellen voor labelklassen: 77% van de woningen in dezelfde labelklasse zou blijven; 99% van de woningen in dezelfde labelklasse zou blijven of maximaal 1 stap omhoog of omlaag. Voor corporatiewoningen waren deze cijfers: 67% van de woningen in dezelfde labelklasse zou blijven; 98% van de woningen in dezelfde labelklasse zou blijven of maximaal 1 stap omhoog of omlaag; Daarnaast kwam uit het onderzoek naar voren dat de huuropbrengsten in theorie met 11% zouden kunnen stijgen als gevolg van de nieuwe methodiek met bijbehorende klassenindeling (uitgaande van de theoretische situatie dat verhuurder in de huidige situatie altijd de maximale huur heffen). Destijds is besloten om nog niet over te stappen naar de methode uit NEN 7120 Nader Voorschrift. De methodiek uit ISSO 82 is dus nog steeds van toepassing voor de bepaling van de huurpunten van een woning. Het ministerie van BZK is voornemens om per 1 januari 2015 de methode uit NEN 7120 Nader Voorschrift Versie 1.0 d.d. 10 februari 2014 in te voeren. Inmiddels zijn in zowel NEN 7120 als in het Nader Voorschrift nog een aantal wijzigingen doorgevoerd die er toe leiden dat de inijking opnieuw gedaan moet worden. BuildDesk Benelux 4

6 3 Andere aanpak Ten opzichte van de vorige inijkingsstudie is bij de nieuwe inijkingsstudie een andere aanpak gevolgd. Een aanpak die er toe leidt dat nog beter inzichtelijk gemaakt kan worden wat het effect van de nieuwe methodiek in combinatie met de nieuwe EIklassengrenzen is. In de vorige inijkingsstudie is gewerkt met een beperkte set van negen voorbeeldwoningen. Op deze set van woningen zijn fictieve maatregelpakketten toegepast die opliepen van energetisch zeer slecht tot zeer goed. Vervolgens zijn zowel berekeningen uitgevoerd met de oude methodiek en met de nieuwe methodiek en zijn de resultaten met elkaar vergeleken. Hieruit is een verband afgeleid tussen de oude en de nieuwe EI en hieruit is een nieuwe labelklassenindeling opgesteld. W/E heeft vervolgens onderzocht wat het effect van deze nieuwe labelklassenindeling zou zijn op woningvoorraadniveau. Zij hebben aan iedere doorgerekende woningvariant een weegfactor toegekend. Deze weging is opgesteld door voor iedere woning uit WoON te bepalen op welk maatregelpakket deze het meest leek. Op die manier kon aan iedere doorgerekende variant een weging toegekend worden, waardoor een uitspraak gedaan kon worden over het te verwachten effect van de nieuwe methodiek op de labelklassen van de woningen. Let wel: het betrof hier een vereenvoudiging van de werkelijkheid omdat er gerekend werd met een beperkte set van negen voorbeeldwoningen met 12 maatregelpakketten (dus 108 woningvarianten). Bij deze nieuwe inijkingsstudie is een andere aanpak gevolgd, een aanpak die dichter bij de werkelijkheid ligt. Deze aanpak is als volgt: Van alle woningen die in WoON 2012 aanwezig zijn, zijn berekeningen uitgevoerd met ISSO 82 en NEN 7120 Nader Voorschrift. Er is hierbij gerekend met de afmetingen en aanwezige energiebesparende maatregelen die in WoON 2012 bekend zijn. Er is dus geen gebruik meer gemaakt van voorbeeldwoningen en fictieve maatregelpakketten. In WoON 2012 zijn de energetische kenmerken van bijna woningen opgenomen. Dit zijn werkelijke woningen die bezocht zijn door een energieadviseur die deze kenmerken heeft opgenomen. Per woning in WoON is daarnaast bekend of het een huurwoning of een koopwoning is, en is een weegfactor opgenomen waaruit de mate van voorkomen van de woning afgeleid kan worden. De WoON 2012 woningen worden (met deze weegfactor) representatief geacht voor de totale Nederlandse woningvoorraad. Voor alle woningen uit WoON zijn berekeningen uitgevoerd met ISSO 82 en NEN 7120 Nader Voorschrift Versie 1.0. Voor de ISSO 82 berekeningen is gebruik gemaakt van het TRM (Transparant RekenModel) versie 5.0. Voor de NEN 7120 NV berekeningen is gebruik gemaakt van de NV-tool dd De databestanden van de ISSO 82 berekeningen zijn omgezet naar de databestanden voor NEN 7120 NV. Omdat deze methoden niet volledig op elkaar aansluiten was het nodig om een conversie te maken naar NEN 7120 NV. De technische details van deze conversie zijn beschreven in bijlage 1. BuildDesk Benelux 5

7 De resultaten van de berekeningen volgens beide methoden zijn met elkaar vergeleken en hieruit is een verband tussen de oude EI (EI EPA ) en de nieuwe EI (EI NV2014 ) afgeleid. Met dit verband tussen EI EPA en EI NV2014 is het mogelijk om de EI-klassengrenzen van de oude methode naar de nieuwe methode om te zetten. De EI s van de woningen conform de huidige en de nieuwe methode zijn uitgezet in een grafiek zodat duidelijk wordt welk verband er tussen deze twee EI s is én hoe groot de spreiding in resultaten is. Door deze punten kunnen verschillende trendlijnen getrokken worden. Hierbij is het mogelijk om een deel van de totale voorraad mee te nemen (bijvoorbeeld alleen de huurwoningen), of om de woningen te wegen met de weegfactor uit WoON2012. Op basis van deze analyses is een nieuwe EI NV2014 -klassenindeling gemaakt die ervoor zorgt dat er zo min mogelijk labelwisselingen optreden tussen de oude methode en de nieuwe methode. BuildDesk Benelux 6

8 4 Resultaten EI In onderstaande grafieken is het verband getoond tussen de huidige (EI EPA ) en de nieuwe EI (EI NV2014 ). De eerste grafiek betreft alle woningen, de tweede grafiek alleen de huurwoningen (corporatie + particuliere huur). De punten in de grafiek geven voor iedere doorgerekende woning weer welke EI EPA overeenkomt met de voor die woning berekende EI NV2014. Er is een duidelijk verband zichtbaar tussen de EI EPA en de EI NV2014 (er is een duidelijke lijn/band zichtbaar, het is niet een hele grote random puntenwolk), maar er is ook sprake van een behoorlijke spreiding rond deze band. Dit laatste betekent dus dat er in individuele gevallen wel sprake zal zijn van afwijkingen. Figuur 1: EI volgens de nieuwe en oude methode (alle woningen) Figuur 2: EI volgens de nieuwe en oude methode (huurwoningen (corporaties en particuliere huur)) BuildDesk Benelux 7

9 Trendlijnen Om in algemene zin een uitspraak te kunnen doen over de relatie tussen de EI EPA en de EI NV2014 is het noodzakelijk om trendlijnen te trekken door de bovenstaande figuren. Deze trendlijnen kunnen op verschillende manieren getrokken worden, al dan niet rekening houdend met de mate van voorkomen van de woningen en de eigendomssituatie van woningen. Er zijn verschillende trendlijnen door de punten getrokken (de Varianten). 1. Een lineaire trendlijn door alle labelklassen voor alle woningen (in de bovenstaande figuren is deze trendlijn weergegeven ter illustratie); 2. Een lineaire trendlijn door alle labelklassen voor alle woningen, de woningen worden gewogen met een weegfactor op basis van WoON 2012; 3. Een lineaire trendlijn door alle labelklassen voor alleen de huurwoningen; 4. Een lineaire trendlijn door alle labelklassen voor alleen de huurwoningen, de woningen worden gewogen met een weegfactor op basis van WoON 2012; 5. Een lineaire trendlijn per labelklasse waarbij alleen de huurwoningen met weegfactor op basis van WoON 2012 zijn meegenomen. Hierbij zijn voor de labelgrens AB alleen de woningen met (huidig) label A en B gebruikt, voor labelgrens BC alleen de woningen in label B en C, etc. Omdat de WWS-inijking alleen van belang is voor de huurwoningen, is er bij de varianten 3 tot en met 5 alleen gekeken naar de huurwoningen. Vooral voor de huurwoningen is het van belang dat er zo min mogelijk klassenwisselingen tussen de ISSO 82 en NEN 7120NV methode optreden. Variant 5 is toegevoegd omdat al uit figuur 1 en 2 te zien is dat de trendlijn niet helemaal lineair is over de volledige range van punten. Met name bij de lage EI s (rond EI = 1) is te zien dat de trendlijn eigenlijk iets naar beneden zou moeten afwijken. Door trendlijnen te bepalen per labelklasse kan het verloop de grafieken 1 en 2 beter benaderd worden en ontstaan er dus minder afwijkingen. Op basis van de trendlijn(en) kunnen de grenzen tussen de EI-klassen worden geschaald. Deze worden vervolgens afgerond worden naar een rond getal (om voor de markt overzichtelijke grenzen te hebben). Er is uitgegaan van een lineair verband tussen EI EPA en EI NV2014. In formulevorm betekent dit dat de trendlijn zoals gepresenteerd in figuur 1 de volgende vorm heeft: EI NV2014 = a*ei EPA + b In de onderstaande tabel zijn voor de verschillende trendlijnen de waarden van a en b weergegeven. Op basis van de a en b factoren zijn vervolgens de resulterende nieuwe EIgrenzen vermeld. De verschillen tussen de verschillende trendlijnen zijn beperkt. Na afronding zijn de verschillen tussen de EI-klassengrenzen nog kleiner. Voorbeeld: Voor Variant 1 is de trendlijn EI NV2014 = 0,8091* EI EPA + 0,4249 Het omrekenen van de labelgrens AB (1,05 in ISSO 82 methode) verloopt dan als volgt: Met de nieuwe methodiek wordt dit: 0,8091*1,05 + 0,4249 = 1,27; Afgerond wordt dit 1,3. BuildDesk Benelux 8

10 Op deze manier kunnen voor alle vijf de varianten de klassengrenzen omgerekend worden naar de nieuwe methode en kan in kaart gebracht worden wat het effect van deze nieuwe klassengrenzen is. Grenzen Variant Omschrijving a b Grenzen afgerond 1 Alle woningen ongewogen 0,8091 0,4249 A++A+ 0,83 0,8 A+A 0,99 1,0 AB 1,27 1,3 BC 1,48 1,5 CD 1,72 1,7 DE 2,04 2,0 EF 2,37 2,4 FG 2,77 2,8 2 Alle woningen gewogen 0,8149 0,4132 A++A+ 0,82 0,8 A+A 0,98 1,0 AB 1,27 1,3 BC 1,47 1,5 CD 1,72 1,7 DE 2,04 2,0 EF 2,37 2,4 FG 2,78 2,8 3 Huursector 0,7782 0,4881 A++A+ 0,88 0,9 A+A 1,03 1,0 AB 1,31 1,3 BC 1,50 1,5 CD 1,73 1,7 DE 2,04 2,0 EF 2,36 2,4 FG 2,75 2,7 4 Huursector gewogen 0,7867 0,4735 A++A+ 0,87 0,9 A+A 1,02 1,0 AB 1,30 1,3 BC 1,50 1,5 CD 1,73 1,7 DE 2,05 2,0 EF 2,36 2,4 FG 2,75 2,7 5 Huursector gewogen per label 1,0659 0,0679 A++A+ 0,60 0,6 1,0659 0,0679 A+A 0,81 0,8 1,0659 0,0679 AB 1,19 1,2 1,0999 0,0165 BC 1,45 1,4 0,9614 0,2123 CD 1,75 1,8 0,7855 0,5254 DE 2,10 2,1 0,6630 0,7962 EF 2,39 2,4 0,6137 0,9282 FG 2,71 2,7 BuildDesk Benelux 9

11 Klassenverschuivingen Met de nieuwe klassenindeling kan de eventuele verschuiving van woningen naar een andere huurpuntenklasse bepaald worden. Het is van belang om dit inzichtelijk te krijgen zodat duidelijk wordt in hoeverre er sprake is van klassenverschuivingen, en welke kant deze verschuivingen op gaan. Omdat de afgeronde klassengrenzen bij variant 1 en 2 hetzelfde zijn kan het effect van de verschuiving van woningen naar een andere klasse in één grafiek gezet worden (zie figuur 3). Hetzelfde geldt voor de varianten 3 en 4 (die leiden ook tot dezelfde afgeronde klassengrenzen). Dus ook die verschuivingen zijn in één grafiek weergegeven (figuur 4). De klassengrenzen van variant 5 wijken af van variant 1 t/m 4, daarom zijn de effecten van de verschuivingen die bij deze variant optreden in een aparte figuur weergegeven (figuur 5). Onderstaande grafieken tonen de verschuivingen. Een negatieve verschuiving betekent dat de woning in een betere huurpuntenklasse (hogere huurpunten) terecht komt. 70% 60% 50% 40% Alle woningen Huur (corporaties+part) 30% 20% 10% 0% Figuur 3: klassenverschuivingen bij Variant 1 en 2 BuildDesk Benelux 10

12 70% 60% 50% 40% Alle woningen Huur (corporaties+part) 30% 20% 10% 0% Figuur 4: klassenverschuivingen bij Variant 3 en 4 70% 60% 50% 40% Alle woningen Huur (corporaties+part) 30% 20% 10% 0% Figuur 5: klassenverschuivingen bij variant 5 Uit de grafieken blijkt dat bij alle varianten het merendeel van de woningen in dezelfde klasse blijft of in één klasse hoger of lager terecht komt. Het is van belang om voor de huurwoningen een klassenindeling te kiezen waarbij het aantal woningen dat in dezelfde klasse blijft of een klasse beter of slechter wordt, zo hoog mogelijk is. Zo veel mogelijk moet voorkomen worden dat woningen meer dan 1 klasse gaan afwijken, alhoewel dat in individuele gevallen niet uit te sluiten is. BuildDesk Benelux 11

13 De verschillende klassenindelingen zijn dus beoordeeld op de volgende criteria: zo veel mogelijk huurwoningen moet in dezelfde klasse blijven; zo min mogelijk huurwoningen moeten een afwijking van twee of meer labelklassen krijgen. Variant 5 voldoet het beste aan bovenstaande criteria. Bij Variant 5 treden de minste verschuivingen op en is het aantal woningen dat 2 of meer klassen wijzigt zo laag mogelijk. Bij deze variant behoudt 61% van alle woningen en 60% van de huurwoningen dezelfde huurpuntenklasse. 97% blijft in dezelfde klasse of schuift een klasse op (beter of slechter). Voor Variant 5 is ook bepaald welke verschuivingen plaats hebben gevonden. Dit is weergegeven in de volgende grafiek. Figuur 6: Verschuivingen per EI-klasse Toelichting: De horizontale as vermeldt de huidige EI-klasse. In elke kolom is aangegeven hoeveel woningen naar een bepaalde EI-klasse gaat. Vanuit A blijft iets meer dan de helft in A en de rest gaat naar B. Vanuit B blijft het merendeel in B, een klein deel gaat naar A of C, en een heel klein deel gaat naar D. In alle klassen blijft het grootste deel in dezelfde klasse. BuildDesk Benelux 12

14 Variant 5 is de voorkeursvariant omdat deze voor de huurwoningen de beste aansluiting geeft tussen de ISSO 82 en NEN 7120NV methodiek. De klassenindelingstabel van variant 5 is hieronder voor de volledigheid nogmaals weergegeven. EI NV2014 tussen: Eengezinswoning Meergezinswoning / duplexwoning EI NV2014 < 0, ,6 < EI NV2014 < 0, ,8 < EI NV2014 < 1, ,2 < EI NV2014 < 1, ,4 < EI NV2014 < 1, ,8 < EI NV2014 < 2, ,1 < EI NV2014 < 2, ,4 < EI NV2014 < 2,7 4 1 EI NV2014 >2,7 0 0 BuildDesk Benelux 13

15 5 Effect op huurpunten op macroniveau Zoals uit het voorgaande hoofdstuk is af te leiden treden er als gevolg van de NEN 7120NV zowel verschuivingen naar betere als slechtere labelklassen op. Dit betekent dat er ook een verschuiving in huurpunten op kan treden. Het is van belang om te controleren of het totale aantal huurpunten op macroniveau, als gevolg van de nieuwe methodiek, niet veel hoger of veel lager zal zijn dan met de ISSO 82 methodiek. Op basis van de EI s die berekend zijn met ISSO 82 en de EI s die berekend zijn met NEN 7120NV is in kaart gebracht hoeveel huurpunten iedere huurwoning in WoON op basis van de klassenindelingstabellen zou krijgen. In de onderstaande tabel is dit totale aantal huurpunten weergegeven. Totaal aantal huurpunten alle huurwoningen in WoON ISSO 82 NEN 7120NV Procentuele wijziging ,5% Op macroniveau leidt de NEN 7120NV methodiek ertoe dat het totale aantal huurpunten nauwelijks verandert (stijging van 0,5%). Uitgaande van een huurpuntenprijs van 4,95 per maand, betekent dit dat er per woning gemiddeld op jaarbasis 4,00 meer huur geheven kan worden. Hierbij wordt de kanttekening geplaatst dat veel verhuurders op dit moment niet de maximale huur heffen. Op individueel niveau zijn er uiteraard wel fluctuaties, maar deze heffen elkaar op macroniveau weer op. BuildDesk Benelux 14

16 6 Conclusie Op basis van de uitgevoerde berekeningen is een nieuwe EI NV2014 -klassenindeling gemaakt ten behoeve van het gebruik binnen het WWS. In onderstaande tabel staat weergegeven welke nieuwe klassengrenzen ten behoeve van het WWS gehanteerd moeten worden. EI NV2014 tussen: Eengezinswoning Meergezinswoning / duplexwoning EI NV2014 < 0, ,6 < EI NV2014 < 0, ,8 < EI NV2014 < 1, ,2 < EI NV2014 < 1, ,4 < EI NV2014 < 1, ,8 < EI NV2014 < 2, ,1 < EI NV2014 < 2, ,4 < EI NV2014 < 2,7 4 1 EI NV2014 >2,7 0 0 Met deze klassenindeling behoudt 60% van de huurwoningen dezelfde huurpuntenklasse, 97% blijft in dezelfde klasse of schuift een klasse op (beter of slechter). Op macroniveau blijft het aantal huurpunten nagenoeg gelijk (stijging van 0,5%). Ten opzichte van de eerdere inijkingsstudie lijkt dit mogelijk een verslechtering omdat er nu minder woningen in dezelfde klasse blijven. Deze conclusie mag echter niet getrokken worden. De huidige aanpak is nauwkeuriger dan de aanpak die bij de eerdere inijking gehanteerd is omdat nu gegevens van echte woningen voorhanden waren. Bij de eerdere inijking moest gewerkt worden met vaste voorbeeldwoningen en fictieve maatregelpakketten. De nu gehanteerde aanpak is beter en geeft de best mogelijke voorspelling van de optredende effecten. Zoals uit de spreidingsgrafiek te zien is, is er sprake van een duidelijk aanwezige trendlijn, echter de spreiding is voor sommige individuele woningen wel groot. De hier geconstateerde verschuivingen die op kunnen treden tussen EI-klassen worden veroorzaakt doordat de ISSO 82 methodiek verschilt van de methode uit NEN 7120 NV. Deze verschillen in de methodiek kunnen niet volledig gecorrigeerd worden door de inijking. Het is een natuurlijk gevolg van het overstappen naar een nieuwe methode. BuildDesk Benelux 15

17 Bijlage 1: conversie 1. Uitgangspunten Bij de conversie zijn de volgende uitgangspunten gebruikt: de aannames die bij de conversie van WoON2012 naar TRM (ISSO 82-methodiek) zijn gebruikt [1], worden zoveel mogelijk opnieuw toegepast; de woninggegevens zoals in TRM worden verondersteld juist te zijn. Er wordt niet gekeken of de informatie in WoON2012 gebruikt kan worden. Uitzondering hierop is het bouwjaar van de woning. Dit gegeven is aanvullend op de TRM-data toegevoegd. Hierna staat beschreven welke uitgangspunten gehanteerd zijn bij het omzetten van de berekeningen die met TRM (ISSO 82) uitgevoerd zijn naar de NV-Tool (NEN 7120 NV). Sommige invoer is in de ISSO 82 methodiek (TRM) niet aanwezig, en is wel benodigd voor de NEN 7120 NV berekening: hiervoor zijn aannames gedaan, in andere gevallen moest het format van de invoer van TRM omgezet worden naar het format van NV-Tool. Alle aannames die hierin gedaan zijn, zijn hieronder beschreven. 2. Conversie 2.1 Algemeen 1-laags of meerlaags Bij eengezinswoningen: meerlaags Bij meergezinswoningen: 1-laags Uitvoeringsvariant (bij eengezinswoningen) Afhankelijk van woningtype (zie verderop): Vrijstaand: vrijstaand Hoek: Eind Tussen: tussen Bouwjaar Bouwjaar is niet vermeld in TRM. Bouwjaar heeft invloed op de R c -waarde van constructies. Deze invloed is al verwerkt in de R c -waarde in TRM. Bouwjaar als afzonderlijke parameter is dus niet nodig voor de transmissie. Voor infiltratie is het bouwjaar eveneens nodig. De bouwjaren zijn uit de WoON-database gehaald om deze invoer te kunnen bepalen. Renovatiejaar Renovatiejaar is niet vermeld in TRM. Het renovatiejaar heeft invloed op de Rc-waarde van constructies. Deze invloed is al verwerkt in de Rc-waarde in TRM. Het renovatiejaar heeft ook invloed op de infiltratie. Hierbij is de volgende omrekening toegepast. Als het bouwjaar van de woning vóór 1981 ligt, en als de gemiddelde Rc-waarde van alle dichte gevels > 1,3 m 2 K/W dan geldt als renovatiejaar In alle andere gevallen is er geen renovatiejaar en wordt alleen het oorspronkelijke bouwjaar van de woning aangehouden ten behoeve van de berekening van de infiltratie. BuildDesk Benelux 16

18 Type woning Type TRM Vrijstaand Hoekwoning Tussenwoning Galerij Portiek Type NV Vrijstaand Rijwoning-hoek Rijwoning-tussen Galerij Portiek Een 2-onder-1-kapwoning (mogelijk type in NV) is in TRM gemodelleerd als hoekwoning, en kan dus niet geïdentificeerd worden als zodanig. Dit heeft overigens geen effect op de uitkomst. Bouwtype Dit is geen invoerparameter in ISSO 82. In alle gevallen is traditioneel, gemengd zwaar aangehouden in de NEN7120 NV berekening. Serre In TRM is serre een algemeen woningkenmerk die leidt tot een specifieke energiebesparing. De serre is niet gekoppeld aan constructies. In het NV is een serre een begrenzing geworden die aan specifieke constructies gekoppeld moet worden. Deze informatie is niet bekend. Er is uitgegaan dat alle constructies aan buiten grenzen (dus geen effect van serres). In totaal zijn er 60 woningen met een serre. 2.2 Bouwkundig Dichte constructies Rc-waarden De Rc-waarden van de dichte constructies zijn in TRM in de meeste gevallen gebaseerd op de stroomschema s, waarbij het bouwjaar (dat in de opname van WoON 2012 wel bekend was) verdisconteerd is. Daarnaast is in sommige gevallen ook de werkelijke dikte van isolatie gebruikt. In TRM wordt de Rc-waarde gepresenteerd als resulterende Rc-waarde, zonder verwijzing naar een stroomschema. In het NV zijn de Rc-waarden van de stroomschema s ongewijzigd ten opzichte van de Rc waarden in de huidige methode, behoudens een (kleine) aanpassing van de weerstand van een luchtspouw. De Rc-waarden van constructies met een bekende isolatiedikte zijn wel veranderd (i.v.m. een andere lambdawaarde van isolatie). Het is dus nodig om het onderscheid te maken tussen Rcwaarden gebaseerd op een stroomschema en Rc waarden op basis van werkelijke dikten. In bijlage 1 is een schema opgenomen met de mogelijk voorkomende Rc-waarden in TRM. Hieruit is de Rc-waarde berekend volgens de NV-methode. Hierbij zijn de volgende correcties doorgevoerd: Rc volgens stroomschema blijft ongewijzigd, met uitzondering van de waarde van R spouw ; R spouw is 0,18 m 2 K/W voor vloeren, 0,13 m 2 K/W voor daken, 0,16 m 2 K/W voor gevels (in plaats van 0,17 m 2 K/W voor alle typen constructies); lambda isolatie is 0,045 in plaats van 0,04 W/mK. Voor panelen blijft de lambda 0,035 W/mK. BuildDesk Benelux 17

19 Uit de tabel in de bijlage blijkt dat iedere mogelijke Rc-waarde uit TRM omgeschreven kan worden naar een unieke Rc-waarde in het NV. Er zijn geen Rc-waarden in TRM die leiden tot verschillende Rc waarden in het NV. Het is dus mogelijk om een conversie op Rc-waarden te maken. In de NV tool zijn de Rc-waarden als eigen Rc waarde ingevoerd (alsof het een kwaliteitsverklaring betreft). Dit heeft geen invloed op de uitkomst van de berekening. Er zijn echter ook situaties waarbij in TRM een gewogen gemiddelde van Rc-waarden is toegepast, bijvoorbeeld omdat het aantal constructies te groot was (TRM kan slechts een beperkt aantal constructies aan). In die situaties kan er een Rc-waarde ontstaan die anders is. Dit komt verschillende keren voor: Vloeren: 423 woningen (9% van het totaal) Daken: 352 woningen (7%) Gevels: 834 woningen (17%) In deze gevallen is de dichtstbijzijnde Rc-waarde uit TRM gebruikt en die is geconverteerd naar de NV-waarde. Oppervlakte In het NV wordt de oppervlakte van dichte gevels op basis van binnenmaten bepaald, terwijl in de huidige methode dit op basis van buitenmaten gebeurt. De geveloppervlakten worden daarom gecorrigeerd met de formule die vermeld is in het NV: A_binnen = A_buiten 2*1,9*0,25*(A_buiten)^0,5 Voor andere typen constructies is de oppervlakte ongewijzigd overgenomen uit TRM. Begrenzing In het NV wordt voor vloeren onderscheid gemaakt tussen kruipruimte enerzijds en grond anderzijds. In TRM wordt dit onderscheid niet gemaakt. In alle gevallen is uitgegaan van begrenzing kruipruimte. Panelen In TRM is het type kozijn bij een paneel niet bekend. In alle gevallen wordt uitgegaan van panelen met een houten of kunststof kozijn. Oriëntatie In TRM is de oriëntatie van dichte constructies niet bekend. Voor alle constructies wordt uitgegaan van west (gevels, hellende daken, panelen). De opvallende zonnestraling is hierbij gemiddeld (ten opzichte van zuid of noord). Perimeter De perimeter is van belang voor constructies grenzend aan grond en kruipruimte. Aangenomen wordt dat het hier uitsluitend om vloeren gaat. Bij andere constructietypen is de perimeter gelijk aan 0. In TRM is de perimeter onbekend. De perimeter wordt gebaseerd op het oppervlak van de vloer en het woningtype. BuildDesk Benelux 18

20 Uit de oppervlakte volgt een karakteristieke afmeting (L=A^0,5). Deze wordt vermenigvuldigd met een factor: Bij tussenwoningen 2, bij hoekwoningen 3 en bij vrijstaande woningen 4. Bij meergezinswoningen is de factor 2. Onverwarmde zolder In TRM wordt een onverwarmde zolder op een speciale wijze doorgerekend, waarbij de resulterende Rc-waarde bepaald wordt op basis van de Rc-waarde van zowel de zoldervloer als het zolderdak (en eventueel zoldergevels). In het NV is dit vereenvoudigd, en telt alleen de Rc-waarde van de zoldervloer (grenzend aan een onverwarmde ruimte). De definitie van een onverwarmde zolder is ook aangepast. Een zolder telt in het NV alleen als onverwarmd als het zolderdak niet geïsoleerd is. Dit betekent dat er veel onterechte onverwarmde zolders zijn. Deze worden bij de conversie omgezet in een verwarmde zolder. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gebruikt: a) als Rc van zolderdak kleiner is dan of gelijk is aan 0,5 m 2 K/W, dan wordt de zolder beschouwd als onverwarmd. Dan geldt: De constructies uit het zolderdak (en zoldergevel) worden niet meer meegenomen in de berekening; De zoldervloer grenst aan buitenzijde aan een onverwarmde zolder; b) als Rc van zolderdak groter is dan 0,5 m 2 K/W, en de Rc van de zoldervloer kleiner is dan die van het zolderdak, dan wordt de zolder beschouwd als verwarmd. Dan geldt: Het zolderdak (en de zoldergevels) vormen de grens van de verwarmde zone (en niet de zoldervloer). De zoldervloer wordt niet meer meegenomen in de berekening; Het gebruiksoppervlak van de woning wordt vergroot met een oppervlak gelijk aan 0,6*oppervlak van de zoldervloer. c) als Rc van zolderdak groter is dan 0,5 m 2 K/W, en de Rc van de zoldervloer groter is dan die van het zolderdak, dan wordt de zolder beschouwd als onverwarmd. Zie bij a). De factor 0,6 is gebaseerd op een zolder in een woning van 8 m diep en 5 m breed, met de nok evenwijdig aan de voorgevel, en een hellingshoek van het dak van 45. met een zoldervloer. Het gedeelte van de zoldervloer waarboven de hoogte 1,5 m is, bedraagt 0,63. In totaal zijn er 907 woningen met een onverwarmde zolder (19%). Bij 809 daarvan is de onverwarmde zolder omgezet in een verwarmde zolder. Bij de overige woningen is de onverwarmde zolder gehandhaafd. Aantal constructies Het aantal constructies in de NV-tool is kleiner dan in TRM. Bij gevels zijn er 5 in plaats van 8 mogelijke constructies. Bij daken 5 in plaats van (4 plat + 4 hellend=) 8, bij beglazing 8 in plaats van 10. In de praktijk leidt dit maar bij 1 woning tot een probleem. In deze woning zijn er 6 daken. Deze woning is uitgesloten van de verdere analyse. Voor de andere constructies wordt het maximum aantal van de NV-tool niet overschreden. Ramen Bij de eerdere conversie van WoON2012 naar TRM zijn gewogen gemiddelde U-waarden en ZTAwaarden toegepast, omdat het aantal constructies in TRM beperkt is tot 10. Deze U-waarden en ZTA-waarden kunnen niet eenvoudig terugvertaald worden naar type glas en type profiel. BuildDesk Benelux 19

21 Daarom zijn de U-waarden in het NV ingevoerd als eigen U-waarde (alsof het een kwaliteitsverklaring betreft). Dit heeft geen effect op de uitkomst. De hellingshoek van ramen is in alle gevallen 90 (vertikaal). Het maximum aantal ramen in de NV-rekentool is 8. Dit aantal wordt in geen enkele woning overschreden. 2.3 Installatie Ventilatie Ventilatiesysteem De keuze in het NV in ventilatiesystemen is groter dan in TRM. De volgende conversie is toegepast: TRM NV Natuurlijk Natuurlijk: A.1 standaard Mechanische afvoer Mechanische afvoer: C.1 standaard Vraaggestuurd Mechanische afvoer: C.3a Gebalanceerde ventilatie Balans: D.2 Decentrale mechanische ventilatie Decentrale ventilatie: D.5b Vraaggestuurd decentraal met mech Gecombineerd systeem: E.1 afvoer Vraaggestuurd decentraal met Gecombineerd systeem: E.1 vraaggestuurd Afmetingen gebouw De afmetingen van het gebouw zijn van invloed op de infiltratie en alleen voor meergezinswoningen van belang. In TRM zijn deze niet bekend (alleen van de individuele woning). De afmetingen zijn van invloed op de infiltratie, maar de invloed op de uitkomst is beperkt. Bij de conversie wordt uitgegaan van een lengte van 40 m, een breedte van 10 m en een hoogte van 15 m. Dit leidt tot een (minimale) waarde van f wind =1. Geveltype Het geveltype is van invloed op de infiltratie en alleen voor meergezinswoningen van belang. In alle gevallen wordt uitgegaan van een standaard gevel. Verwarming Temperatuurniveau Het aantal temperatuurniveau s in het NV is groter dan in TRM. De volgende conversie is toegepast. TRM NV <35 < >55 >50 BuildDesk Benelux 20

22 Warmteafgiftesysteem Dit is in TRM niet bekend. In alle gevallen is radiatoren voor wand gehanteerd. Regeling warmteafgifte Dit is in TRM niet bekend. In alle gevallen is ja gehanteerd. Type warmtedistributie Dit is in TRM niet bekend. Indien er lokale verwarming is, dan is gekozen voor lokaal. In overige gevallen is gekozen voor water, leidingen langs gevels. Distributieleiding buiten het gebouw, maar op perceel Dit is in TRM niet bekend. In alle gevallen is voor nee gekozen. Aanvullende circulatiepomp Dit is in TRM niet bekend. In alle gevallen is voor nvt (geen aanvullende pomp) gekozen. Warmtepompkeur Dit is in TRM niet bekend. In alle gevallen is voor nee gekozen. HRe label Dit is in TRM niet bekend. In alle gevallen is voor nee gekozen. Niet-preferente opwekker binnen/buiten begrenzing EPC berekening Dit is in TRM niet bekend (maar alleen voor de preferente opwekker). In alle gevallen is voor dezelfde locatie als de preferente opwekker gekozen. Waakvlam niet-preferente opwekker Dit is in TRM niet bekend. Dit hangt van het type niet-preferente opwekker. Indien het een CRketel is, dan wordt een waakvlam verondersteld. In andere gevallen wordt geen waakvlam verondersteld. Tapwater Circulatieleiding Indien in TRM is aangeduid dat de circulatieleiding geïsoleerd is, dan wordt uitgegaan van minimaal 20 mm isolatie. Individuele afleverset Dit is in TRM onbekend. Bij warmtelevering door derden is uitgegaan van afleverset aanwezig. In alle andere gevallen is uitgegaan van geen individuele afleverset. Douche wtw Dit is in TRM onbekend. In alle gevallen is uitgegaan van geen douche wtw. Pompvermogen circulatiesysteem Dit is in TRM onbekend. In alle gevallen is uitgegaan van 5 W per woning. Dit wordt alleen ingerekend bij een circulatieleiding. BuildDesk Benelux 21

23 Type installatie De volgende conversie is toegepast: TRM Individueel toestel (meerdere opties) Collectief Warmtelevering door derden NV Individueel compleet toestel Collectief toestel Externe warmtelevering Type taptoestel (individueel) De volgende conversie is toegepast: TRM NV Collectief (Collectieve VR ketel) * Keukengeiser keukengeiser Badgeiser Warmwatertoestel CW Combitap CR Combitoestel CW Combitap VR Combitoestel CW Combitap HR Combitoestel HR/CW Indien HRww label dan Combitoestel HRww Combivat CR Combitoestel CW Combivat VR Combitoestel CW Combivat HR Combitoestel HR/CW Indien HRww label dan Combitoestel HRww Gasboiler Warmwatertoestel CW Elektrische boiler Elektrische boiler WP boiler Elektrische warmtepomp met ventilatieretourlucht als bron Warmtelevering (Warmtelevering) * * wordt in ander invoerveld ingevuld Rendementsklasse Dit wordt gebaseerd op het gebruiksoppervlak van de woning. Als A g <60 m 2 : CW2 Als A g <100 m 2 : CW3 Anders: CW4,5,6 Kwaliteitsverklaring rendement Aangenomen wordt dat er nooit een kwaliteitsverklaring voor een eigen rendement is. BuildDesk Benelux 22

24 Collectieve tapwaterinstallatie Hierover is in TRM niets bekend. Aangenomen wordt dat het gaat om indirect gestookte vaten via een VR-ketel, met isolatie van de leidingen en vaten, en opgesteld buiten de begrenzing van de EPberekening. Toestel voor systeem 2 (keuken) Dit wordt alleen ingevuld als er een close-inboiler is. Leidinglengte tapwater badkamer/hele woning Indien in TRM is aangeduid beperkte leidinglengte, dan is gekozen voor 2-6 m. In overige gevallen >6 m. Leidinglengte tapwater keuken Indien in TRM is aangeduid dat er een close-inboiler aanwezig is, dan is gekozen voor 0-2 m. In overige gevallen is dezelfde keuze gemaakt als bij de badkamer. Zonneboiler Indien in TRM een zonneboilercombi is aangeduid, dan is gekozen voor een zonneboilercombi. Bij de overige typen is gekozen voor zonneboiler. Zonnekeur Dit is onbekend in TRM. In alle gevallen is gekozen voor geen zonnekeur. PVT-systeem Dit is onbekend in TRM. In alle gevallen is gekozen voor geen PVT. Volume voorraadvat zonneboiler Dit is onbekend in TRM. In alle gevallen is gekozen voor 100 l. Koeling Dit is onbekend in TRM. In alle gevallen is gekozen voor geen koeling. 3. Bronnen [1] Varianten WoON 2012 & koppeling WoON-EBVW, Rapport B R001, 12 juli 2013 BuildDesk Benelux 23

25 Bijlage 2: Rc waarde van constructies BuildDesk Benelux 24

26 Vloer Dak Gevel Paneel Omschrijving Rc TRM Rc NV Rc TRM Rc NV Rc TRM Rc NV Rc TRM Rc NV Geen iso, t/m 1964 massief 0,15 0,15 0,22 0,22 0,19 0,19 0,04 0,04 Geen iso, t/m 1964 spouw 0,32 0,33 0,39 0,35 0,36 0,35 0,24 0, t/m ,17 0,17 0,86 0,86 0,43 0,43 0,43 0, t/m ,52 0,52 1,3 1,30 1,3 1,30 1,3 1, t/m ,3 1,30 1,3 1,30 1,3 1,30 1,3 1, t/m ,00 2 2,00 2 2,00 2 2,00 vanaf ,53 2,53 2,53 2,53 2,53 2,53 2,53 2,53 0 mm massief 0,15 0,15 0,22 0,22 0,19 0,19 0,04 0,04 0 mm spouw 0,32 0,33 0,39 0,35 0,36 0,35 0,24 0,23 10 mm massief 0,4 0,40 0,47 0,47 0,44 0,44 0,41 0,41 10 mm spouw 0,57 0,58 0,64 0,60 0,61 0,60 0,58 0,57 20 mm massief 0,65 0,65 0,72 0,72 0,69 0,69 0,74 0,74 20 mm spouw 0,82 0,83 0,89 0,85 0,86 0,85 0,91 0,90 30 mm massief 0,9 0,90 0,97 0,97 0,94 0,94 1,07 1,07 30 mm spouw 1,07 1,08 1,14 1,10 1,11 1,10 1,24 1,23 40 mm 1,15 1,04 1,22 1,11 1,36 1,08 1,41 1,38 50 mm 1,4 1,26 1,47 1,33 1,61 1,30 1,74 1,67 60 mm 1,65 1,48 1,72 1,55 1,86 1,52 2,07 1,95 70 mm 1,9 1,71 1,97 1,78 2,11 1,75 2,41 2,24 80 mm 2,15 1,93 2,22 2,00 2,36 1,97 2,74 2,53 90 mm 2,4 2,15 2,47 2,22 2,61 2,19 3,07 2, mm 2,65 2,37 2,72 2,44 2,86 2,41 3,41 3, mm 2,9 2,59 2,97 2,66 3,11 2,63 3,74 3, mm 3,15 2,82 3,22 2,89 3,36 2,86 4,07 3, mm 3,4 3,04 3,47 3,11 3,61 3,08 4,41 3, mm 3,65 3,26 3,72 3,33 3,86 3,30 4,74 4, mm 3,9 3,48 3,97 3,55 4,11 3,52 5,07 4, mm 4,15 3,71 4,22 3,78 4,36 3,75 5,41 4, mm 4,4 3,93 4,47 4,00 4,61 3,97 5,74 5, mm 4,65 4,15 4,72 4,22 4,86 4,19 6,07 5, mm 4,9 4,37 4,97 4,44 5,11 4,41 6,41 5, mm 5,15 4,59 5,22 4,66 5,36 4,63 6,74 5, mm 5,4 4,82 5,47 4,89 5,61 4,86 7,07 6, mm 5,65 5,04 5,72 5,11 5,86 5,08 7,41 6, mm 5,9 5,26 5,97 5,33 6,11 5,30 7,74 6,81 Riet dak open constructie 1,25 1,25 Riet dak gesloten constructie 2,5 2,50 Riet dak iso 40 mm 3,5 3,39 Riet dak iso 50 mm 3,75 3,61 Riet dak iso 60 mm 4 3,83 Riet dak iso 70 mm 4,25 4,06 Riet dak iso 80 mm 4,5 4,28 Riet dak iso 90 mm 4,75 4,50 Riet dak iso 100 mm 5 4,72 Riet dak iso 110 mm 5,25 4,94 Riet dak iso 120 mm 5,5 5,17 Riet dak iso 130 mm 5,75 5,39 Riet dak iso 140 mm 6 5,61 Riet dak iso 150 mm 6,25 5,83 Riet dak iso 160 mm 6,5 6,06 Riet dak iso 170 mm 6,75 6,28 Riet dak iso 180 mm 7 6,50 Riet dak iso 190 mm 7,25 6,72 Riet dak iso 200 mm 7,5 6,94 BuildDesk Benelux 25