Collega: Anesthesiemedewerker Jitse de Vries is ook operatieassistent en uitvinder. Kwaliteit Schitteren op je werk

Transcriptie

1 5 e JAARGANG, NR. 1, Februari 2010 Kwaliteit Schitteren op je werk In beeld Honderd penoscrotale afwijkingen Kinderziekenhuis Nieuwe OK s in Kaapstad Proefschrift Acute appendicitis in beeld Collega: Anesthesiemedewerker Jitse de Vries is ook operatieassistent en uitvinder

2

3 Vanwege onze snelle groei en uitbreiding van het aantal operatiedagen per week zijn wij op zoek naar: Operatie assistenten chirurgie M/V Eyescan groeit verder Visie Oogzorgcentrum Utrecht is een zelfstandige, modern ingerichte kliniek waar oogheelkundige zorg van hoog niveau geboden wordt. Veel patiënten vinden jaarlijks hun weg naar onze kliniek, waar zeer verantwoorde zorg wordt verleend door hoog gekwalificeerde oogartsen. Functie-eisen zijn: beschikken over een diploma operatie-assistent chirurgie flexibele en klantgerichte instelling ordelijk en systematisch werken ervaring in de oogheelkunde geniet de voorkeur Wij werken niet met avond- en nachtdiensten en de weekenden en feestdagen zijn vrij. Wij bieden een aantrekkelijk salaris conform de CAO voor ziekenhuizen welke is ingeschaald in FWG 55. Enthousiast geworden? U kunt uw sollicitatie met CV per sturen aan: Mw. I. Hoefakker Hoofd operatiekamers E i.hoefakker@oogzorgcentrum.nl T Eyescan Oogzorgkliniek Visie - Koningin Wilhelminalaan LA UTRECHT Meer informatie over Eyescan op Snel op de hoogte met OK nieuws.nl Ontwikkelingen in de wereld van de OK volgen elkaar in snel tempo op. Daarom vindt u op dagelijks: het laatste nieuws interessante achtergrondverhalen agenda met vakevenementen vacatures Dé nieuwssite voor de OK: van operatieassistent tot anesthesiemedewerker en van OK-manager tot chirurg. adv OK-nieuws.indd 3 10/19/09 4:15 PM

4 Kijken en gezien worden Dagelijks krijgen we een heel scala aan ziekten en aandoeningen onder ogen. Daarom ligt hier weer een gevarieerde OK-Operationeel voor u klaar met een keur aan onderwerpen om je blikveld te verbreden en te verdiepen. In deze OK-Operationeel medische artikelen, bijvoorbeeld over aandoeningen van de penis, maar ook achtergrondartikelen. En kijkt u even mee binnen, hoe het er in een ziekenhuis in Zuid Afrika aan toe gaat? Collega Anesthesiemedewerker Jitse de Vries (39) maakt binnenkort een tamelijk opmerkelijke stap: in zijn ziekenhuis Bethesda in Hoogeveen begint hij aan de opleiding tot operatieassistent. Het bestuur van de LVO wil zich in de komende nummers presenteren. Bestuursleden moeten immers zichtbaar zijn voor de leden. Monique de Kort, bestuurslid congreszaken, bijt het spits af. Vooral deze maanden is zij in touw voor het jaarlijkse LVO congres. Interessant is het duo-artikel van Rianne van Leeuwen en Paul Meijsen Schitteren op je werk. Is een OK gebaat met sterren of niet?, is een standpunt dat zij van verschillende kanten belichten. Het is uitdagend geschreven om u de kans te geven een mening te vormen en om stof voor discussie te geven. Kijkt u maar eens nauwkeurig of beide schrijvers het nu wèl eens zijn met elkaar of niet? Het zou leuk zijn om reacties uit het land te ontvangen. 16 Hopelijk is er op de drukke OK s ook dit jaar weer wat tijd vrij te maken voor bijscholing en congresbezoek. Soms moet je er ook vroeg bij zijn om een plaatsje te bemachtigen en een dagje vrijgepland te kunnen worden. Zo in het begin van het jaar is er nog volop in de bijscholingsagenda te vinden. Als je dan ook nog registreert laat je samen met de LVO duidelijk zien dat we ons werk serieus nemen. Hennie Mulder hmulder01@onsbrabantnet.nl 30 Kinderziekenhuis Het Red Cross Children s Hospital in Kaapstad heeft een compleet vernieuwde operatieafdeling. Ze kunnen nu jaarlijks 2500 meer kinderen helpen, en dat is hard nodig. 4 OK OPERATIONEEL Februari 2010

5 Schitteren op je werk Is een sterrensysteem à la Michelin ook geschikt om de kwaliteit op de OK aan te geven? Rianne van Leeuwen en Paul Meijsen gaan met elkaar in discussie Afwijkingen aan penis en scrotum 24 Herman Leliefeld (Uroloog dr.) stelde een boek samen over problemen aan de penis en het scrotum. Om de afwijkingen bespreekbaar te maken en om medici een helder naslagwerk te bieden. Het leidde tot een unieke verzameling foto s. Meerwaarde CT en echo bij acute appendix 34 Wat is de diagnostische waarde van de echo en de CT bij een verdenking op appendix acuta? Pieter Poortman promoveerde op dit onderwerp en doet hier verslag. Verder in dit nummer: 4 Redactioneel 6 Nieuws 10 LVO-nieuws 36 Boeken 38 Column Paul Meijsen 39 Agenda en colofon OK OPERATIONEEL Februari

6 Tekst: Menno Goosen Chronische pijn na borstvergroting Een kwart van de vrouwen die een borstvergroting hebben laten uitvoeren, houdt aan deze cosmetische ingreep chronische pijn over. De pijn doet het positieve effect op de kwaliteit van leven na een borstvergroting teniet. Dit blijkt uit promotieonderzoek van Monique Steegers, als anesthesioloog/pijnbehandelaar verbonden aan het UMC St Radboud in Nijmegen. Steegers ondervroeg 265 vrouwen die een borstvergroting hebben laten uitvoeren. Maar liefst een kwart van de respondenten bleek meer dan twee jaar na de ingreep nog pijn van de operatie te ondervinden. Deze pijn had tot gevolg dat een positief effect op de kwaliteit van leven bij hen achterwege bleef. Bij de vrouwen zonder chronische pijn nam de kwaliteit van leven na de borstvergroting wel toe. De grootte van de implantaten had geen invloed op de ontwikkeling van chronische pijn. Het is voor het eerst dat er onderzoek gedaan is naar de ontwikkeling van blijvende pijn als gevolg van een borstvergrotende operatie. Deze operaties gebeuren vrijwel uitsluitend in particuliere klinieken, die zelf geen wetenschappelijk onderzoek uitvoeren. Jaarlijks vinden er in Nederland ongeveer 3000 borstvergrotende operaties plaats. Correctie OK Geluid In het artikel Verstoort OKgeluid de concentratie en communicatie?in OK Operationeel is een verkeerde grafiek geplaatst. Dit is de juiste grafiek met het bijbehorende bijschrift: Figuur 3: Het geluidsniveau (LAeq) bij verschillende handelingen tijdens het uitvoeren van een totale knieprothese. Analyse van kwaliteit ziekenhuizen De Inspectie voor de Gezondheidszorg Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. (IGZ) heeft in samenwerking met de Orde Een ander opvallend resultaat is dat de van Medisch Specialisten, NVZ Vereniging van Ziekenhuizen en de Nederland- trombolyse uit te voeren, de meeste pati- 87 ziekenhuizen die hebben aangegeven se Federatie van Universitair Medische ënten al binnen 1 uur na binnenkomst in Centra voor de zesde keer het rapport Het het ziekenhuis opereren. In 2009 meet de resultaat telt gepresenteerd. Het rapport indicator ook het aantal spoedoperaties 1 geeft de resultaten weer die zijn gemeten in alle Nederlandse ziekenhuizen Wat ook opviel, was dat bijna alle zie- tot 2 uur na binnenkomst van de patiënt. aan de hand van de Basisset prestatieindicatoren De uitkomsten geven indicator die vraagt naar het percentage kenhuizen gegevens aanleverden over de inzicht in de stand van de kwaliteit van patiënten met achtergebleven kankerweefsel na een borstsparende operatie. zorg in de Nederlandse ziekenhuizen. Opvallend is dat de meeste ziekenhuizen Het gemiddelde percentage patiënten voldeden aan de minimumnorm van met achtergebleven kankerweefsel daalde in 2008 (10,5%) ten opzichte van 2007 tenminste 15 aneurysma operaties per jaar. Het handhavingtraject van de IGZ (12%). Het rapport is te downloaden op: bij ziekenhuizen die niet voldoen aan de minimumnorm wordt afgestemd met de Farmaceut presenteert nieuw analgeticum Het farmaceutisch bedrijf Grunenthal twee mechanismen: mu-opioid-receptor heeft de resultaten van onderzoek naar agonism (MOR) en noradrenaline reuptake inhibition (NRI). Onderzoeksre- het analgeticum tapentadol gepresenteerd. Het zou gaan om het eerste echt sultaten uit de preklinische fase lijken nieuwe analgeticum voor acute en erop te wijzen dat beide mechanismen chronische pijn in meer dan twintig bijdragen aan het effect van tapentadol. jaar. Tapentadol zou even effectief zijn In vergelijking met klassieke opiaten als bestaande middelen, met beduidend tonen de resultaten van het fase 3 onderzoek aan dat tapentadol effectief is, minder bijwerkingen. Tapentadol is de eerste van een nieuwe tak geneesmiddelen: MOR-NRI. Het middel combineert geeft. Er zouden vooral minder maar beduidend minder bijwerkingen gastrointestinale klachten zijn (43,7% in de tapentadol-groep tegen 61,9% in de oxycodone-groep). Zoals bekend zorgen juist die ervoor dat patiënten onderbehandeld raken of de behandeling zelfs staken. In de Verenigde Staten is tapentadol door de FDA goedgekeurd voor de behandeling van matige tot ernstige acute pijn bij personen ouder dan 18 jaar. Het middel is daar sinds juni 2009 op de markt. (Bron: Mednet) 6 OK OPERATIONEEL Februari 2010

7 Regulier zorgtraject beter voor bypasspatiënten dan klinisch pad Het klinische pad van het UMC Groningen voor patiënten die een coronaire bypassoperatie ondergaan, vermindert noch de opnameduur noch het aantal postoperatieve complicaties. Patiënten in het reguliere zorgtraject gaan sneller vooruit, blijk uit promotieonderzoek van Noha El-Sayed Hussein El Baz (UMCG). Hoe dit kan, moet nader worden onderzocht. Een klinisch pad is een multidisciplinair werkinstrument dat het ideale en het te verwachten verloop beschrijft voor een specifieke patiëntenpopulatie. Het Groningse klinische pad werd in 2004 ingericht. Er is stevig in de Genetische code bepaalt succes stent ontwikkeling ervan geïnvesteerd. De bedoeling was dat patiënten die een bypassoperatie ondergingen sneller weer op de been zouden zijn en lichamelijk en geestelijk beter zouden functioneren. Overigens komt El-Sayed tot de conclusie dat het bestaande onderzoek naar de effectiviteit van klinische paden te wensen overlaat. Twee derde van het onderzoek is van lage kwaliteit. Het is te veel gericht op de duur van het ziekenhuisverblijf en te weinig op de kwaliteit van leven, de gezondheidsklachten en het psychisch welbevinden van de patiënten. Stents die een dichtgeslibde kransslagader open moeten houden, zijn niet altijd succesvol. Onderzoek van de afdeling Medische Biochemie van het AMC laat zien dat het deels genetisch te voorspellen is bij wie de kans groot is dat de stent het bloedvat openhoudt, en bij wie niet. Bij 10 tot 15% van de patiënten die een stent krijgen, groeit het bloedvat toch weer dicht door woekerend littekenweefsel. Er is dan sprake van instent restenose. Zelfs de nieuwe generatie stents, die medicijnen afscheidt tegen littekenvorming, kan restenose niet altijd voorkomen. Hoogleraar Medische Celbiochemie Carlie de Vries en post-doc onderzoekster Claudia van Tiel bestudeerden vijf genen die de aanmaak regelen van gladde spiercellen. Dat zijn cellen die in dichtgegroeide stents worden teruggevonden. Eén gen, en wellicht ook een tweede, bleek een belangrijke SNP (Single Nucleotide Polymorphism) te bevatten. Dat wil zeggen dat één letter uit de code voor dat gen verwisseld is. Deze verwisseling blijkt samen te hangen met een grotere of een kleinere kans op restenose. Op de vondst is inmiddels patent aangevraagd. Heeft u nieuws? Mail naar oko pera OK Nieuws Het actueelste OK-nieuws vindt u op Correctie verslag Traumacongres In het artikel Traumadagen 2009 in OK Operationeel is een onjuiste weergave gegeven van de presentatie van Ria van der Linden. De jongen uit de casus was in een schoepenrad van een watermachine terechtgekomen. Hij was dus niet op een bermbom gestapt. Zijn linkerarm is behouden door een externe fixateur. Daar waar de chirurg aanvankelijk dacht dat hij moest amputeren hoefde dat juist niet. Het jongetje voetbalde niet op krukken want met twee gebroken armen, waar een externe fixateur opzit, kun je geen krukken vast houden. Gezocht: teams, opleiders en andere covermodellen Voor de rubriek Collega zijn we altijd op zoek naar covermodellen. In 2010 zullen we een nieuwe weg inslaan. We zullen ook aandacht besteden aan gespecialiseerde teams en aan opleiders en hun leerlingen. Vind je het leuk om geïnterviewd én gefotografeerd te worden? Mail ons: okoperationeel@y-publicaties.nl. OK OPERATIONEEL Februari

8 Onderhuidse implantatie ICD Onder leiding van dr. Lucas Boersma werd in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein een geheel nieuwe cardioverter-defibrillator (ICD) onderhuids geïmplanteerd. Dr. Boersma heeft samen met prof. Jordaens (ErasmusMC), prof. Wilde (AMCU), en prof. Van Gelder (UMCG) meegewerkt aan de ontwikkeling van dit volledig onderhuidse ICD-systeem. Bij de nieuwe S-ICD-techniek wordt een electrode vlak onder de huid, links naast het borstbeen aangebracht en de ICD zelf onder de linkeroksel. Er zijn dus geen draden in het hart. Risico s die ontstaan door problemen met de draad in de bloedvaten zijn met deze nieuwe techniek voorbij. Daarnaast is er geen röntgenstraling meer nodig voor de plaatsing. Het S-ICD-systeem is ook gemakkelijker te plaatsen en verwijderen en verkort tegelijkertijd de duur van de ingreep. Bij ongeveer Nederlanders per jaar wordt een ICD geïmplanteerd. Bij traditionele ICD s moet er minstens één draad via de bloedvaten in het hart worden geplaatst. Deze draad geeft een signaal aan de ICD, zodra het hart een levensbedreigende ritmestoornis heeft. Aan de traditionele techniek is een aantal nadelen verbonden. Er is kans op infecties en er bestaat kans op draadbreuk of storingen. Een onderzoek uit 2007 laat zien dat 15% van deze draden binnen vijf jaar een defect vertoont waarna een nieuwe chirurgische ingreep nodig is. Per jaar overlijden ongeveer 17 mensen aan de complicaties bij een dergelijke draadbreuk of storing. Daarnaast wordt de huidige ICD ingebracht onder het sleutelbeen van de linkerschouder, wat bij het gebruik van de autogordel onprettig kan zijn. Hoogleraar pleit voor extra veiligheidsmaatregelen bij kijkoperaties Ziekenhuizen moeten veel zorgvuldiger met geavanceerde technologie omgaan, met name bij kijkoperaties. Dat stelt gynaecoloog prof.dr. Frank Willem Jansen in zijn intreedrede. Zijn leerstoel is een samenwerking tussen de TU Delft en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Kijkoperaties vragen heel andere vaardigheden van een chirurg. Door de complexiteit van de technologie kan de patiënt schade oplopen. Daar moeten ziekenhuizen meer aandacht aan besteden, stelt hij. Jansen pleit voor extra veiligheidsmaatregelen in de operatiekamer. Daarnaast moeten chirurgen eerst in een skillslab oefenen en een examen afleggen voordat ze de kijkoperaties, onder leiding van een mentor, op een patiënt toe mogen passen. Dit gebeurt al in het LUMC. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft al in 2007 gewezen op de risico s van MIC en de beroepsgroepen hebben deze boodschap gelukkig opgepakt. Toch blijft er reden tot zorg, vooral omdat er zich steeds nieuwe techtnieken aandienen, zoals robotchirurgie en single incision laparoscopic surgery. Jansen stelt dat de introductie van nieuwe technologie in ziekenhuizen veelal gebeurt zonder kritische klinische evaluatie. Dit komt mede doordat de ziekenhuizen een technische en commercieel gedreven aanpak hanteren. Ook kan er druk uitgaan van patiënten die in aanmerking willen komen voor nieuwe technologie. We zullen daarom, net als bij nieuwe geneesmiddelen, criteria voor de introductie van nieuwe technologie moeten formuleren, voordat ze in de praktijk mag worden ingezet. Ook moeten geavanceerde MIC-ingrepen in Nederland worden gecentraliseerd en geaccrediteerd. Door een nauwere samenwerking tussen clinici en technici, denkt Jansen een betere balans te creëren. Wij zullen dit doen dit onder de paraplu van Medical Delta, het samenwerkingsverband tussen UMC s in Leiden en Rotterdam, de universiteiten in Leiden, Rotterdam en de TU Delft. Medici en technici moeten streven naar een veiligere en kritischere introductie van nieuwe, geavanceerde technologie in de chirurgie en elkaars taal beter leren begrijpen. Wellicht kunnen we straks met recht vragen of er een ingenieur in de zaal is, wanneer wij dokters onze patiënten blootstellen aan geavanceerde technologie. 8 OK OPERATIONEEL Februari 2010

9 Virus ook oorzaak hoofd-halskanker In 10% tot 20% van de gevallen blijkt het zogenaamde Humane Papillomavirus (HPV) de oorzaak te zijn van tumoren in het hoofd-halsgebied. HPV is bekend als de veroorzaker van baarmoederhalskanker bij vrouwen. Tot nog toe werd aangenomen dat roken en overmatig alcoholgebruik de hoofdoorzaken van hoofd-halskanker waren. HPV was al wel eerder gevonden in deze tumoren, maar het was tot op heden onduidelijk of het ook daadwerkelijk een rol speelde in het ontstaan van deze tumoren. Promovendus Serge Smeets van het VU medisch centrum toont als eerste aan dat dit virus inderdaad leidt tot de ontwikkeling van tumoren in het hoofd-halsgebied. Smeets vond deze resultaten na DNAonderzoek uit tumorweefsel van 51 patiënten en bootste het effect van een HPV-infectie na in een speciaal modelsysteem voor hoofd-halskanker. Smeets ontwikkelde ook een nieuwe detectiemethode, waarmee met een stukje weefsel dat uit de tumor wordt genomen, met 100% zekerheid vastgesteld kan worden of HPV de veroorzaker is. Uit literatuuronderzoek bleek namelijk dat er geen goede detectiemethode bestond om te bepalen of de tumor veroorzaakt wordt door HPV. Anti-stollingsmedicijnen niet gevaarlijk bij levertransplantatie Bij een levertransplantatie is er een aanzienlijke kans op veel bloedverlies. Tot voor kort werd gedacht dat het gevaarlijk is om patiënten anti-stollingsmedicijnen te geven, omdat leverpatiënten minder stollingseiwitten aanmaken. Patiënten maken echter niet alleen minder stollingseiwitten aan, maar ook minder anti-stollingseiwitten, zo blijkt uit recent onderzoek. Er is dus niet alleen een verhoogd risico op bloedverlies, maar ook op trombose. Het lijkt erop, concludeert promovendus Nienke Warnaar van de Rijksuniversiteit Groningen, dat de gehele stollingscascade verstoord is, wat zowel het risico op bloedverlies als het risico op bloedstolling verhoogt. Het toedienen van anti-hemostatische medicijnen lijkt verantwoord, stelt de promovendus, waarmee ze eerdere berichten uit de thoraxchirurgie weerspreekt. Nader onderzoek op dit terrein is gewenst. Doorbraak in preventie van wondinfectie na operatie Onderzoekers van de afdeling Medische Microbiologie en Infectieziekten van het Erasmus MC hebben een onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift The New England Journal of Medicine gepubliceerd. Ze tonen aan dat het risico op een ziekenhuisinfectie met Staphylococcus aureus met 60% verlaagd kan worden. Dit resultaat wordt bereikt door patiënten bij opname te controleren op neusdragerschap met deze bacterie en ze direct te behandelen als de bacterie is gevonden. Het onderzoek is een samenwerking met het Amphia Ziekenhuis te Breda, het UMC Utrecht, het VuMC Amsterdam en het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis/ St. Maartenskliniek in Nijmegen. Een op de drie mensen draagt van nature S. aureus bij zich in de neus en op de huid. Bij verwondingen kan de S. aureus binnendringen en ernstige infecties veroorzaken. Verreweg de meeste S. aureus-infecties worden veroorzaakt door de bacterie die mensen zelf al bij zich droegen voordat zij ziek werden. De dragers hebben dus een verhoogd risico op infecties met deze bacteriesoort. Dit geldt ook voor ziekenhuisinfecties met S. aureus. De bacterie veroorzaakt % van alle ziekenhuisinfecties. Dat zijn ongeveer infecties per jaar in Nederlandse ziekenhuizen. Dit betreft voornamelijk wondinfecties na operatie en bloedbaaninfecties bij intraveneuze katheters. Het tijdelijk weghalen van deze bacterie op een tijdstip dat er een verhoogde kans is op S.aureus-infecties, vooral tijdens een ziekenhuisopname, beschermt deze patiënten tegen zelfinfectie. In totaal werden 917 S. aureusneusdragers opgespoord en in het onderzoek betrokken. Zij werden behandeld met een antibioticazalf in de neus en gewassen met een desinfecterende zeep, of zij kregen een placebo voor beide middelen. Het bleek dat in de groep die met de werkzame middelen was behandeld het risico op ziekenhuisinfecties met S. aureus met 60% afnam. Het preventieve effect was het sterkst bij postoperatieve wondinfecties. Men voorkwam name de ernstigste vormen van S.aureus-wondinfecties met deze methode. Bij die vormen werd een reductie van 80% gehaald. Universele screening en eliminatie van S. aureus-dragerschap bij opname van patiënten in het ziekenhuis, vooral als zij risicovolle ingrepen moeten ondergaan, kan duizenden ziekenhuisinfecties met deze bacteriesoort voorkomen. OK OPERATIONEEL Februari

10 LVO sluit zich aan bij NU 91 Terwijl ik dit schrijf is Nederland in winterse sferen en ligt er in mijn woonplaats zoveel sneeuw dat het moeilijk is door de sneeuwduinen naar het werk te komen. Tegen de tijd dat je dit leest, hoop ik dat we wat meer naar het voorjaar gaan. Dat de vorst tot het verleden behoort. Waarschijnlijk zal er geen Elfstedentocht komen. Iets waar ik als oprechte Friezin toch altijd weer op hoop. Gelukkig gaat de natuur altijd zelf zijn gangetje. Voor het komende jaar heeft de LVO ook zijn eigen koers uitgestippeld. We zijn per 1 januari aangesloten bij een andere vakbond de NU91. Dit is de grootste beroepsorganisatie van verpleegkundigen en verzorgenden in Nederland. De organisatie behartigt de beroepsvoorwaardelijke belangen van leden. We hopen op een vruchtbare samenwerking. Voor meer informatie verwijs ik naar de website Nu het congres achter de rug is gaan we naar de LVOvertegenwoordigersdag op 23 maart. Het thema is operatieassistenten in crisistijd. Is het crisis op de OK? We moeten langer werken, de werkdruk is hoog etcetera. Gelukkig kunnen we s middags ontspannen op deze dag. Geïnteresseerd, maar nog geen LVO-vertegenwoordiger? Meld je gauw aan als vertegenwoordiger voor jouw ziekenhuis. Als LVO-lid mag je natuurlijk altijd meegaan met de LVO-vertegenwoordiger. Verder hebben we eind dit jaar de uitslag kunnen lezen over het convenant. De rechter heeft uitspraak gedaan zoals je hebt kunnen lezen in het persbericht op de website en in OK Operationeel. We beraden ons nu of we in hoger beroep gaan. We willen aan jou als LVO lid vragen via de website aan te geven wat jij vindt. We hopen op een hoge opkomst net zoals met de enquête over de werkdruk. De uitslag van deze enquête staat trouwens in deze OK-Operationeel vermeld. Op de ALV op 6 april gaan we dieper in op het thema convenant?!? Je ziet, de LVO blijft in beweging! Charmaine Betzema Vice voorzitter Nieuw telefoonnummer & bankrekening LVO De LVO heeft een nieuw telefoonnummer en is langer geopend. Het telefoonnummer is: De LVO is geopend van maandag t/m zaterdag van 9.00 uur tot uur. Omdat de leden administratie in eigen beheer genomen is, is het bankrekeningnummer gewijzigd in ten name van Landelijke Vereniging van Operatieassistenten te Groningen. Postbus AN Groningen. LVO-informatie Charmaine Betzema, Vicevoorzitter, voorzitter@lvo.nl Hennie Mulder, penningmeester en bestuurslid Media Tel.: , operationeel@lvo.nl Yvonne Maatjens, bestuurslid Beroepsbelangen beroepsbelang@lvo.nl Monique de Kort, bestuurslid Congres, congres@lvo.nl Charmaine Betzema, secretaris en bestuurslid PR&V prvoorlichting@lvo.nl secretaris@lvo.nl Postbus 552, 9700 AN Groningen. Jacques Henkelman, bestuurslid Onderwijs bijscholing@lvo.nl LVO TELEFOONNUMMER: van maandag t/m zaterdag van 9.00 tot uur Adres: LVO, Postbus 552, 9700 AN Groningen Lid worden van de LVO? Surf naar of bel met Opzegging van lidmaatschap dient voor 1 oktober schriftelijk te gebeuren het lidmaatschap wordt dan per 1 januari van het jaar daarop beëindigd. adressen prvoorlichting@lvo.nl penningmeester@lvo.nl webmaster@lvo.nl Internet: Lidmaatschap opzeggen: Secretariaat LVO Postbus 552, 9700 AN Groningen 10 OK OPERATIONEEL Februari 2010

11 Monique de Kort, bestuurslid congres Tekst: Astrid van Pelt Monique de Kort (55) is haar vierde termijn ingegaan als bestuurder van de LVO. In die functie houdt ze zich bezig met het jaarlijkse congres. Mijn taken als bestuurslid van de LVO combineer ik met mijn fulltimebaan als teamleider chirurgie in ziekenhuis Zorgsaam in Terneuzen. Ik werk hier nu 25 jaar. Aanvankelijk was ik voornamelijk op de OK te vinden, inmiddels werk ik al een groot gedeelte van de tijd achter de schermen. Die switch heeft zich geleidelijk voltrokken en ook die organisatorische taak bevalt me wel. Het beroep van operatieassistent is een van de meest dynamische vakken die ik me kan bedenken. De continue innovaties fascineren mij. Er gebeuren nu dingen die je tien jaar geleden niet eens kon voorstellen. Met minuscule gaatjes kun je patiënten nu net zo accuraat opereren als met de open procedures uit het verleden. Ons ziekenhuis staat goed genoteerd op de landelijke scorelijsten; op het gebied van verschillende disciplines scoort het ziekenhuis erg hoog. De herkomst van de patiënten beperkt zich bij lange na niet tot Zeeland, we krijgen ook mensen binnen uit de rest van Nederland. Niet zelden krijgen wij als operatieafdeling achteraf van de patiënten een klein bedankje, een doos bonbons of een kaartje. Het doet mij goed dat wij als relatief gesloten afdeling op zo n manier toch nogmaals in contact komen met de patiënt. Vanuit het ziekenhuis Zorgsaam krijg ik veel support voor mijn bezigheden als bestuurslid van de LVO. Ik probeer mijn werkzaamheden zoveel mogelijk in mijn vrije tijd uit te voeren gewoonlijk in de avonduren maar het komt wel eens voor dat ik onder werktijd even een spoedtelefoontje moet plegen. Mijn collega s hebben daar begrip voor, want door mijn bestuurstaak zet ik ons ziekenhuis op de kaart. Bovendien ken ik inmiddels veel mensen uit het veld en ook dat heeft een gunstige uitwerking op het ziekenhuis. Als bestuurslid houd ik me bezig met het jaarlijkse congres. Dat doe ik niet alleen, maar met een vijfkoppige congrescommissie. Die commissie stelt het programma samen, denkt na over de sprekers en over het thema van het congres. Ik leid de vergaderingen en ben de intermediair tussen de congrescommissie, bestuur en congresbureau. Ik ben er trots op dat we het ieder jaar kunnen volbrengen om een interessant tweedaags congres te organiseren. Volgend jaar zijn we al aan ons 25-jarig jubileum toe. Daarnaast participeren we ook in het jaarlijks traumacongres waar we een paralelsessie voor de operatieassistenten verzorgen binnen het congres van de traumatologen. Als bestuurslid ben ik nu acht jaar actief. Daarvoor was ik ongeveer zes jaar actief als lid van commissie Pr en V. Ik zal niet ontkennen dat het druk is om de functie als bestuurder naast mijn reguliere baan te vervullen. Zelfs als je niet letterlijk met je functie bezig bent, heb je toch altijd je antenne uitstaan voor zaken die interessant zouden kunnen zijn voor het congres. Die waakzaamheid is een essentiële eigenschap voor een goede bestuurder, maar ik geniet er alleen maar van dat mijn werk in het ziekenhuis en mijn taken bij de LVO in zekere mater met elkaar verweven zijn. De LVO wordt gerund door enthousiaste en gedreven vrijwilligers, maar ik denk dat het op den duur niet realistisch is om geen professionele krachten in dienst te hebben. De belangrijke en zware functies van het dagelijks bestuur kunnen op termijn wellicht beter naar betaalde functies gaan. Ik ben trots op de LVO. Op hoe we met de jaren een belangrijke gesprekspartner zijn geworden op veel gebieden en hoe we de beroepsgroep op de kaart hebben gezet. Wat mij betreft kunnen we ons terecht op de schouders kloppen voor het rapport over de vangnetcriteria. Het rapport is de eerste echte richtlijn om fouten op de OK te voorkomen en het is op dit moment het enige rapport waar de Nederlandse ziekenhuizen zich op last van de inspectie aan moeten houden. OK OPERATIONEEL Februari

12 Uitslag enquête LVO-en NVAM-leden Onlangs is er een enquête gehouden onder de NVAM-leden en LVO-leden en de leden van de Vereniging van Recovery Verpleegkundigen. De belangrijkste punten uit de enquête op een rijtje: Chirurgie: aantal respondenten: 600 Achter de rug van het personeel om worden oplossingen bedacht De leden vinden nadere uitleg over het convenant wenselijk Men drukt extra opleiden gewoon door Er is sprake van een slechte leiding/ management Specialisten willen de productie halen (kwaliteit is niet belangrijk) Er komen bij ons binnenkort 15 verpleegkundigen uit India werken Leiding zegt dat er geen formatieverhoging kan komen wegens bezuinigingen Er is sprake van ontwikkelen van een 2e en zelfs 3e deskundigheidsniveau Ook in Utrecht, Friesland, Groningen en omgeving Rotterdam worden convenanten opgesteld De nieuwe CAO is een klap in ons gezicht Advies: ga toch vooral niet in de zorg Goed initiatief om dit samen met de BRV, LVO en NVAM te ontwikkelen Ik heb een spaarverlof van 1271 uur Maximaal aantal compensatieuren dat geteld is: meer dan 1000 uur Wij draaien voornamelijk op leerlingen Wij draaien voor het grootste deel op detacheerders Er is sprake van een gestage uitstroom De leiding geeft geen informatie over het aantal vacatures en formatieplaatsen Veel respondenten van de chirurgie hebben geen inzicht in de formatie/ vacatures Overurenregistratie is veelal ondoorzichtig voor de respondenten Foto: Stockxpert Er werken bij ons drie keer zoveel detacheerders dan vast personeel Er zijn veel managers van buiten het vak (die dan ook niet op de werkvloer komen) Anesthesie: Aantal respondenten: 603 Veel detacheerders (soms wel 80%) Leeftijdsuren zijn afgepakt\veel overuren Detacheerders ontvangen hoger salaris, nemen niet deel aan werkoverleg en begeleiding leerlingen, protocollen etc. Veel vacatures worden opgevuld met detacheerders Er is twee keer een maatschap aangegeven [?] Vier keer is aangegeven dat de werkdruk is gedaald Fysieke druk is erg hoog, waardoor een grote uitstroom Ik moet wel blijven, kan niet(s) anders, te oud voor wat anders Leiding ontkent de vacatures of zegt op formatie te zitten Dienstbelasting is erg hoog Er wordt regelmatig door anesthesiemedewerkers op de recovery gewerkt Er is meer werk gekomen door protocollen, kwaliteiswetgeving, vakuitbreiding We doen vaak werk van anesthesiologen werk, maar zien de anesthesioloog niet Er is een vacaturestop wegens bezuinigingen Opleidingsniveau komt ingevaar Er wordt vanaf oktober t/m december een reductie van 30% gerealiseerd wegens groot personeelstekort Niemand in ons ziekenhuis weet inmiddels het exacte aantal vacatures Productie moet gehaald worden Ik heb 240 overuren nog staan (bij een dienstverband van 18 uur per week), excl. de 100 uren die al betaald zijn) Leerlingen lopen elkaar in de weg, er is geen begeleiding We willen wel extra opleiden, maar er is geen geld/begeleiding Recovery: Aantal respondenten: 203 Er is sprake van een slechte en onoverzichtelijke planning Elke dag moet ik overwerken Relatief veel overuren Er zijn al te veel leerlingen Extra opleiden als er geld is Hoofd is ontslagen, nu eindelijk een hoofd van anesthesie en recovery (zien we dus nooit) Langdurig ziek (meer dan 1 jaar) Algemeen komt uit de enquête naar voren dat er erg veel vacatures zijn in de regio Den Bosch, Utrecht, Amsterdam en Groningen. Zeeland komt er iets beter uit, al zijn er wel tegenstrijdige berichten wegens fusies. Het aantal formatieplaatsen wat wordt opgegeven is niet betrouwbaar en vaak heeft men geen inzicht in aanwezige personeelsleden en echte formatieplaatsen. 12 OK OPERATIONEEL Februari 2010

13 Beroepsverenigingen gaan in Hoger Beroep De besturen van de beroepsverenigingen NVAM (Nederlandse Vereniging Anesthesie van Medewerkers) en de LVO (Landelijke Vereniging van Operatie assistenten) gaan in hoger beroep tegen de uitspraak van de Voorzieningenrechter te s Hertogenbosch van 30 december De NVAM en LVO kunnen zich niet verenigen met het vonnis van de Voorzieningenrechter van de Rechtbank te s Hertogenbosch in het geschil met de 15 ziekenhuizen in Zuid Nederland over het door de ziekenhuizen opgestelde convenant. De verenigingen hebben de dagvaardingen to behandeling als spoedappèl op 27 januari doen uitbrengen. Centraal in de bezwaren van de verenigingen in het Hoger Beroep staat dat de Voorzieningenrechter wel vaststelt dat er sprake is van een kartel maar onvoldoende toetst aan de cumulatieve eisen die de wet stelt ter rechtvaardiging van een kartel. Ook wordt voorbijgegaan aan het bewijs dat de ziekenhuizen in dit verband dienen te leveren om voor een uitzondering op het kartelverbod in aanmerking te komen. Daarnaast maken de ziekenhuizen misbruik van een collectieve economische machtspositie waarvoor geen rechtvaardiging aanwezig is. Ook het feit dat de ziekenhuizen al zijn gestart met de uitvoering van (delen) van het convenant en dat er in andere regio s ook soortgelijke convenanten in ontwikkeling zijn, is reden voor het spoedappèl. Het baart de verenigingen grote zorgen dat de feitelijke uitstroom van de toch al schaarse medewerkers in de operatieafdelingen door het convenant wordt bevorderd met name ook omdat het convenant geen enkele oplossing biedt voor de bestaande onaanvaardbare werkdruk. En dat juist op momenten dat nieuwe ontwikkelingen door de overheid ingezet gaan worden (zoals de recente uitspraken van de minister van Volksgezondheid over de continue mogelijkheid van klinische zorg voor zwangere vrouwen), waardoor de werkdruk alleen maar zal toenemen. Richtlijnontwikkeling operatieve zorg In 2007 en 2008 rapporteerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) diverse bevindingen in het operatieve proces (TOP: Toezicht Operatief Proces). De belangrijkste bevindingen waren: de communicatie over de patiënt en de overdracht in het per-operatieve traject is onvoldoende gestructureerd; het gebruik van medische materialen en apparatuur moet veiliger; het gedrag rond infectiepreventie en luchtbeheersing discipline ontbeert; er is onvoldoende afstemming en actieve communicatie in de teams. Diverse beroepsverenigingen (NVA, NVvH, OMS) en NVZ zijn onder subsidiering van ZonMW met direct betrokken beroepsverenigingen gestart met de ontwikkeling van richtlijn operatieve zorg. Voor de ontwikkeling van de richtlijn is de operatieve zorg verdeeld in drie delen: pré, per en post-operatief. Via de eenmalige Inventation Conference is de LVO betrokken geweest bij de pré-operatieve zorg. Gedurende het jaar 2009 heeft de LVO zeer intensief deelgenomen binnen de kerngroep en sub-werkgroep apparatuur met enkele wetenschappelijke en beroepsverenigingen. De bijdrage van werkervaringen (gebaseerd op de realiteit) en het aandragen van verbetervoorstellen moeten de veiligheid vergroten voor de patiënt. Er worden aanbevelingen worden gedaan over onder andere postioneren, apparatuur, materialen en instrumenten, wisselingen van het team tijdens de ingreep en hygiëne. Het per-operatieve zorgtraject is in conceptvorm gereed en wordt voorgelegd aan alle medische beroepsverenigingen en IGZ. In december 2009 heeft het LVO-bestuur het eerste concept ontvangen van het Professioneel Statuut. Dit beschrijft de professionele standaard waarbinnen de operatieassistent kan functioneren als een goede hulpverlener die veilige optimale zorg biedt aan de patiënt zoals de deskundigheidsomschrijving, het profiel en de beroepscode. De verwachting is om de toetsing bij collega s gereed te hebben tijdens de Algemene Ledenvergadering van 6 april Yvonne Maatjens, LVO- bestuurslid, beroepsbelang@lvo.nl OK OPERATIONEEL Februari

14 Het Centraal Militair Hospitaal is per 1 april 2010 op zoek naar: Operatieassistenten Chirurgie (In totaal 1,0 FTE waarbij de voorkeur uitgaat naar 2 parttime medewerkers) Het Ministerie van Defensie is verantwoordelijk voor de geneeskundige verzorging van al het actief dienend militair personeel. Het Centraal Militair Hospitaal (CMH) is een kleinschalig, goed geoutilleerd ziekenhuis dat tweedelijns gezondheidszorg biedt aan militairen. Alle poortspecialismen zijn daarvoor aanwezig. De fysieke eisen die aan de militair worden gesteld, vereisen soms specifieke kennis en begeleiding. Het CMH heeft hiervoor alle expertise in huis. Naast de reguliere tweedelijns zorg is het CMH verantwoordelijk voor opvang en behandeling van militairen die gerepatrieerd worden na verwonding of ziekte opgelopen tijdens uitzending. Het CMH heeft nauwe samenwerkingsverbanden met het naastgelegen Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht). Bij het CMH ligt de nadruk op poliklinische activiteiten, dagbehandeling en kortdurende opnames. Voor complexere zorg zoals hartbewaking, intensive, high en medium care gaan de patiënten naar het UMC Utrecht. Takenpakket: Het pas opgeleverde operatiekamercomplex bestaat uit 2 operatiekamers, holding, recovery en twee kleine-ingrepenkamers. Binnen het operatiekamercomplex bent u binnen uw discipline allround inzetbaar. In voorkomend geval verricht u ook werkzaamheden in de ingrepenkamers. Verder begeleidt u leerlingen, draagt u mede zorg voor het beheer van het instrumentarium en apparatuur en helpt u om onze protocollen up-to-date te houden. Het operatiekamercomplex is in beginsel alleen overdag in bedrijf en wij kennen dus geen bereikbaarheidsdiensten. Vereist: U bent in het bezit van het NVZ diploma operatieassistent Chirurgie. Verder bent u een flexibele, enthousiaste en zelfstandige collega die van aanpakken weet en die breed inzetbaar is in de OK maar ook in de kleine-ingrepenkamers. Wij bieden: Een aantrekkelijke werkplek met ruime mogelijkheden voor onder andere bijscholing. Het salaris is marktconform en de secundaire arbeidsvoorwaarden zijn uitstekend. Sollicitatie: Stuur u schriftelijke reactie met CV voor 1 maart 2010 naar het Centraal Militair Hospitaal, t.a.v. majoor Ad Oerlemans, Hoofd Klinische Zorg, postbus , 3509 AA Utrecht. Ook kunt u bij hem meer informatie over de functie, de organisatie en de sollicitatieprocedure inwinnen. Majoor Oerlemans is bereikbaar via of per apam.oerlemans@mindef.nl.

15 Cao Ziekenhuizen Pensioenfonds Zorg en Welzijn Op 1 maart 2009 hebben de werkgevers (verenigd in de Vereniging van Ziekenhuizen) en de vakbonden een collectieve arbeidsovereenkomst (de Cao Ziekenhuizen) aangegaan. Tijdens de onderhandelingen hebben de werkgevers bepaald dat alle werknemers kúnnen worden ingeroosterd op inconveniënte uren en voor het draaien van bereikbare, aanwezigheids- en consignatie-diensten. Deze situatie is nog steeds onbegrijpelijk: de werkgevers belasten een groep die op 17-, 18-jarige leeftijd is begonnen met werken nu na 40 jaren werken in de zorg weer zwaarder. In plaats van de operatieassistent na 40 jaar werk te ontzien, wordt het door de nieuwe cao-bepaling aanzienlijk zwaarder gemaakt om haar functie langer te kunnen uitoefenen dan 62 jaar. Ook maatschappelijk vindt men dat 30 jaar werken in een zwaar beroep voldoende reden om een werknemer te ontlasten. De LVO was zo alert om via de SBZorg-onderhandelaar een aanvulling te geven op het Cao-onderhandelingsakkoord door het nachtelijk werk bij het onderzoek te betrekken. De cao-tekst is als volgt: Cao-partijen doen tijdens de looptijd van de cao ( ) een onderzoek naar mogelijke alternatieven om de uit de ontziebepalingen m.b.t.nachtdiensten en het nachtelijk werk (uren tussen en uur) in het kader van een bereikbaarheids- of aanwezigheidsdienst, voortvloeiende bedrijfsvoeringsproblemen op te lossen. Als dit leidt tot voor beide partijen acceptabele maatregelen, vervalt per 1 januari 2011 de afspraak om ontziebepalingen voor nachtdiensten van 55 naar 57 jaar op te schuiven. De LVO volgt de voortgang van dit onderzoek nauwlettend. Yvonne Maatjens, LVO- bestuurslid beroepsbelang@lvo.nl Het bestuur van Pensioenfonds Zorg maakt dat het pensioen duurder en Welzijn heeft besloten het pensioen per gedeeltelijke te in- Daarnaast heeft het bestuur beslo- wordt. dexeren met 0,72% en de pensioenpremie te verhogen in 2010 met 0,6%. partnerpensioen in 2010 met 0,6 % te ten de premie voor ouderdoms- en Het besluit van het bestuur om de verhogen tot 23,1 %. Deze lichte verhoging komt niet voort uit het her- pensioenuitkeringen en de pensioenopbouw gedeeltelijk te indexeren stelplan, maar is ook ingegeven door vloeit voort uit het herstelplan. de stijgende levensverwachting. De Vanwege de stijgende levensverwachting heeft het bestuur besloten de gehandhaafd op 0,5 %. arbeidsongeschiktheidspremie blijft indexering te beperken tot 0,72 %. Omdat mensen langer blijven leven, Yvonne Maatjens, LVO- bestuurslid krijgen ze ook langer pensioen. Dit beroepsbelang@lvo.nl Oproep ledengegevens LVO De LVO heeft de ledenadministratie weer in eigen beheer en we hebben de ledenlijst bijgewerkt. Van een aantal leden hebben we een foutief adres en van een aantal leden hebben we geen adres. Graag willen wij jullie medewerking om deze lijst weer kloppend te krijgen. Als je naam en lidmaatschapsnummer in deze lijst voorkomt, stuur dan een mailtje naar secretaris@lvo.nl of bel met (maandag t/m zaterdag van 9.00 uur tot uur). Foutief adres: Geen adres: Mevr. A van den Belt J Allali Mevr. A Dorenbos JH Steketee Mevr. SR Kirkels-Haazen LAM Cilissen Mevr. LL de Haas MM Veenstra Mevr. Y de Paus N Bos Mevr. SA Visser J Bargeman Mevr. HW de Heus van N de Ruyter Capelleveen CEJ Steenbakkers Dhr. MA Lonte A de Vriend E Buschman GM Scherphof E Reedijk K Hendriks FC Alvares-Boksteen MA Lengkeek Mevr. GHL den Hartog MJM vd Sluijs-van Mevr. WG van Katwijk Wijgaarden YC Vermeulen DJMM van Groendendaal Mevr. M van Harten M Verschoor Mevr. LAG Verberne OK OPERATIONEEL Februari

16 16 OK OPERATIONEEL Februari 2010

17 Jitse de Vries: Anesthesiemedewerker, operatieassistent én uitvinder Anesthesiemedewerker Jitse de Vries (39) maakt binnenkort een tamelijk opmerkelijke stap: in zijn ziekenhuis Bethesda in Hoogeveen begint hij aan de opleiding tot operatieassistent. Hij laat hiermee zijn huidige vak niet in de steek. De bedoeling is dat hij de twee beroepen allebei gaat uitvoeren, fifty-fifty. Tekst: Marieke Los Foto: Henk Veenstra (Henx) Hoe ben je anesthesiemedewerker geworden? Ik ben mijn medische loopbaan begonnen in 1987 nadat ik van de mavo kwam. Omdat ik nog geen idee had wat ik wilde gaan doen, meldde ik me aan bij de luchtmacht. Ik koos voor de Medische Dienst, gewoon omdat het me leuk leek. Na een opleiding van negen maanden was ik Specialist Geneeskundige Verzorging. Ik kon toen werkzaamheden verrichten die je kunt vergelijken met die in een uitgebreide huisartsenpraktijk. Verder leerden we ondermeer hoe we een tourniquet moesten aanbrengen bij afgerukte ledematen, dus de eerste opvang bij oorlogswonden. Ik vond het heel leuk. Hoe lang heb je bij de luchtmacht gezeten? Mijn contract duurde zes jaar. In die tijd werkte ik op de vliegbasis in Leeuwarden. Ik deed labonderzoek, maakte foto s, noem maar op. Ook vlogen we mee met de SAR-helikopter om spoedpatiënten van de Waddeneilanden te halen. In 1991 ben ik, vlak na het einde van de eerste Golfoorlog, zes weken uitgezonden geweest naar Irak. Ik werkte in een ziekenhuis waar vooral Koerdische slachtoffers kwamen. Dat was erg heftig. Ik zag daar kinderen van een jaar of vier die eruit zagen alsof ze nog geen een jaar oud waren. Er kwamen veel patiënten met brand- en andere oorlogswonden. En slachtoffers van mijnen. Het was erg heftig. Na zes jaar zat je contract erop. Mensen helpen lag me wel, daar wilde ik in verder. Ik koos voor verpleegkunde. In het Bethesda heb ik na mijn opleiding nog een half jaar op de afdeling Cardiologie/Pulmonologie gewerkt. Maar het viel me tegen. Ik merkte dat verpleegkunde in de praktijk betekent dat je vaak papieren in moet vullen en dat je, voor mij althans, te weinig echt patiëntencontact hebt. Er kwam een vacature voor leerling anesthesiemedewerker. Dat ben ik gaan doen. En nu ga je weer wat anders doen? Na tien jaar anesthesie in een perifeer ziekenhuis heb ik behoefte aan iets nieuws. Ik wil niet weg uit dit ziekenhuis. Het bevalt me hier prima, mijn vrouw werkt hier ook. De uitdaging moest ik dus ergens anders in zoeken. De omgekeerde overstap, van operatieassistent naar anesthesiemedewerker, komt vaker voor, meestal om fysieke redenen. Ik stap niet over, ik wil het allebei doen. Het lijkt me geweldig om als operatieassistent echt onderdeel van het team te zijn. Maar de zelfstandigheid en het patiëntencontact dat je als anesthesiemedewerker hebt, wil ik ook niet missen. Op de OK sta je een beetje bekend als een uitvinder. Hoe dat zo? Als er dingen zijn waarvan ik denk dat ze niet zo handig zijn, dan denk ik na over een oplossing. Zo heb ik een gelamineerde bijvullijst gemaakt voor de anesthesiekar, waarop met stift aangevinkt kan worden wat er bijgevuld moet worden. Nu hoeven we dat niet meer iedere dag op een briefje te schrijven. Op één ding ben ik echt trots. Naar aanleiding van de medicatiedubbelcheck die MediRisk oplegde in zijn vangnetcriteria, heb ik een plankje gemaakt met daarin gevreesde sleuven. Achter iedere sleuf zit een gat. In de sleuf gaat de spuit, in het gat de ampul. In één oogopslag kan de anesthesist nu controleren wat hij inspuit. MediRisk was onder de indruk. Via via kwam ik in contact met het bedrijf Q-Teq dat het plankje, dat ze Q-Check hebben genoemd, in productie heeft genomen. Ik vind het een gaaf idee dat mijn plankje in meerdere ziekenhuizen ligt. OK OPERATIONEEL Februari

18 Schitteren op je werk Sterren op de OK Wie vaker uit eten gaat, weet over het algemeen gesproken goede restaurants te vinden. Wil je eens iets heel bijzonders of speciaals dan kun je ook de Michelingids ter hand nemen. Hierin worden de beste restaurants beloond met één of meer Michelinster(ren) als kwaliteitsbeoordeling. Bijzondere keuken, uitstekende kwaliteit en niet te vergeten: perfecte bediening! Het is dan ook logisch dat restaurants zeer verheugd zijn wanneer ze een Michelinster krijgen. Het zegt namelijk iets over de kwaliteit van het restaurant. Tekst: Rianne van Leeuwen, PRAKTIJKOPLEIDER chirurgie BEATRIxZIEKENHuis in GORINCHEM Foto: Eric van NieuWLAND Kwaliteit Tegenwoordig gebruikt iedereen het woord kwaliteit, in welk verband dan ook. Maar wat is kwaliteit? Een algemene uitleg van het begrip kwaliteit zegt dat je kwaliteit levert wanneer je aan de verwachtingen van de ander voldoet en liefst iets meer. Met deze uitleg in gedachten, kun je dit vertalen naar je werkplek als operatieassistent op de OK. Hoe kun je als operatieassistent kwaliteit bieden in je vak? Snelgaande ontwikkelingen Als operatieassistent vraag ik me wel eens af hoe je in deze tijd, met alle huidige ontwikkelingen, kwaliteit kunt blijven leveren. Denk aan de digitalisering, de steeds nieuwe operatietechnieken, minimaal invasieve ingrepen, vernieuwde protheses, materialen en middelen. In de praktijk blijken al deze ontwikkelingen wel gevolgen te hebben voor de operatieassistent. Je bént niet zomaar operatieassistent, maar je blijft het ook niet zomaar! Een behaald diploma in het verleden, zegt lang niet alles over hoe we nu als operatieassistent ons vak uitoefenen. Ik zou willen vragen: Hoeveel sterren staan er op jouw OK-pak? Allround? Wanneer ben je nu eigenlijk nog een allround operatieassistent? De vraag die ook gesteld kan worden is: Is het nog wel haalbaar om allround te zijn op een OK-complex waar zoveel diversiteit en specialistische kennis (nodig) is. In de wandelgangen hoor ik vaker dat het gewoon niet meer bij te houden is. En het zijn niet alleen de parttimers die dit zeggen. Verantwoordelijkheid In een opleidingsgids voor operatieassistenten las ik de visie op het beroep van operatieassistenten: De operatieassistent dient, binnen de grenzen van zijn/ haar bekwaamheid en bevoegdheid, de verantwoordelijkheid te kunnen nemen en dragen voor de kwaliteit van de gerichte zorg die de patiënten op chirurgisch gebied behoeft. Deze visie geeft heel duidelijk weer wat er van de operatieassistent wordt verwacht. Het betekent dat we altijd kritisch moeten kijken naar onze verantwoordelijkheid voor die kwaliteit. We moeten daar open en transparant in zijn, ook naar elkaar toe. lees verder op pagina OK OPERATIONEEL Februari 2010

19 Kwaliteit wordt wel eens uitgedrukt in een sterrenwaardering. Met een OK-ster kun je proberen het felle licht van de operatielamp te overtreffen tot je iedereen verblind. Echte sterren flonkeren, stralen en sprankelen. Rianne van Leeuwen en Paul Meijsen daagden elkaar uit om hierover te schrijven. Stof voor discussie! Géén sterallures op de OK Als er één restaurant is dat kwaliteit levert dan is het wel McDonald s. Vind je hun hamburgers lekker dan heb je geluk en kun je er blindelings op vertrouwen dat je overal ter wereld exact dezelfde smaak en bediening kunt verwachten. Tekst: Paul MEIJSEN, OPERATIEASSISTENT CATHARINA ZIEKENHuis EINDHOVEN en DOCENT Fontys HOGESCHOOL VERPLEEGKunde Foto: WILLEM BINNENDIJK Audio VISuele DIENST CATHARINA ZIEKENHuis EINDHOVEN Gruw je van die hamburgers, dan weet je zeker dat je ze morgen ook niet hoeft te proberen en ook niet aan de andere kant van de wereld. Je weet bij McDonald s vooraf precies waar je aan toe bent. Dit komt exact overeen met de beroemdste definitie van kwaliteit: De mate van overeenstemming tussen het product en de vooraf gestelde eisen (Donabedian, 1988). Een etentje in een sterrenrestaurant kan in meerdere opzichten nog weleens tegenvallen. Bij McDonald s valt het nooit tegen of altijd. McQuality Een nog simpelere definitie van kwaliteit is: Zeggen wat je doet en doen wat je zeg, oftewel: Protocolleren wat je doet en doen wat in protocollen staat. Iemand die aan deze definitie voldoet, mag zich een professional noemen. Bij McDonald s is dit beter onder controle dan op menige operatieafdeling. De goede gestandaardiseerde werkwijze maakt van iedereen in dit restaurant een allrounder en dit proces wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Iedereen bij McDonald s, zelfs de manager, kan op iedere werkplek in het restaurant gegarandeerde kwaliteit leveren. Personeel met dezelfde sterallures als sommige vakspecialisten op de OK, zouden McDonald s naar de rand van de afgrond voeren. Zet Jamie Oliver in een McDonald s en het hele kwaliteitsproces loopt uit de hand en de vaste klanten lopen weg. Ietsje meer Liefst iets meer zoals Rianne van Leeuwen schrijft, is niet nodig. Je zult maar de patiënt zijn waar dat ietsje meer er die dag niet van komt. In de huidige tijd van tekorten en hoge werkdruk is de kans daarop groot. Veel patiënten moeten het dan met ietsje minder doen. Doeners Nu is protocolleren wat je doet en doen wat er staat, erg moeilijk voor een operatieassistent: we zijn immers vooral doeners. Het komt er vaak niet van om alles precies op te schrijven in een protocol, of het gebeurt maar half. We zijn immers professionals die de rest er routinematig wel eventjes bijdoen. En als we een protocol moeten uitvoeren is er altijd wel een kleine persoonlijke aanvulling mogelijk, of zelfs noodzakelijk. En als het echt misloopt, komt onze lievelingsbezigheid om de hoek kijken: improviseren. lees verder op pagina 21 OK OPERATIONEEL Februari

20 Meld het als je denkt dat je niet bekwaam bent voor een bepaalde ingreep. Ook dat is kwaliteit. Kennis en vaardigheid Recent is op de operatieafdeling waar ik werk, de keuze gemaakt om voor een aantal specifieke ingrepen een vast team in te werken om zo de kwaliteit van zorg te verbeteren. Je zou op een operatieafdeling ook de keuze kunnen maken om vakspecialisten aan te stellen, die een langere tijd bij een specialisme staan. Deze vakspecialist zou dan leerlingen én gediplomeerden kunnen inwerken op dit specialisme. Hier wordt echter heel wisselend over gedacht. Vooral het feit dat de vakspecialist niet meer allround zou zijn en andere operatieassistenten bepaalde ingrepen van dit specialisme niet of nauwelijks meer zullen doen. Een keuze die je maakt Kwaliteitsregister De beroepsgroep van de operatieassistenten (LVO), heeft ook kritisch gekeken naar de vraag hoe de kwaliteit van de operatieassistent kan worden bewaakt. Eind 2007 is door de LVO de stichting Kwaliteitsregistratie en accreditatie beroepsbeoefenaren in de zorg (KABIZ) opgericht. Deze stichting wil de kwaliteit van de beroepsgroep operatieassistenten bewaken door middel van registratie in een kwaliteitsregister en accreditatie van bij- en nascholingen en andere deskundigheidsactiviteiten. In dit kwaliteitsregister kan de operatieassistent zich laten registreren. De operatieassistent kan op deze wijze laten zien aan bijvoorbeeld werkgevers hoe actief men bezig is met het beroep. Iedere operatieassistent met een CZO-diploma kan zich laten registreren. Om je te laten registreren in dit register moet je actief en bewust bezig zijn aan je persoonlijke ontwikkeling. Dit houd je bij met behulp van een portfolio. De criteria waar je wel aan moet voldoen is het behalen van punten ten aanzien van scholing, werkervaring en activiteiten zoals werkbegeleiding, intercollegiale toetsing, deelname aan commissies, ontwikkelen van protocollen en het geven van presentaties of bijscholingen. Hoewel het op dit moment nog niet verplicht is om je te laten registreren, wordt verwacht dat zeker op termijn steeds meer zorgverzekeraars, werkgevers en patiëntenplatform de voorkeur geven aan geregistreerde boven nietgeregistreerde operatieassistenten. Kwaliteitspaspoort Een goed initiatief is het gebruik van een kwaliteitspaspoort. Zo n kwaliteitspaspoort wordt in Nederland al in meerdere ziekenhuizen toegepast. Het is een persoonlijk paspoort, beheerd door de operatieassistent zelf. Opgenomen in zo n paspoort is bijvoorbeeld een overzicht van gevolgde (geaccrediteerde) cursussen en/of opleidingen, voorbehouden handelingen die getoetst zijn, kennis en gebruik van specifieke apparatuur (met datum) en bezochte bijscholingen. Tijdens het jaargesprek wordt dit paspoort doorgesproken. Sommige ziekenhuizen hebben per specialisme een leermatrix opgesteld. Dit geldt niet alleen voor leerlingen, maar ook voor gediplomeerden. De leermatrix laat zien per specialisme of je van een bepaalde ingreep een bijscholing hebt gehad, of je het protocol hebt gelezen, wanneer je betreffende ingreep zelfstandig kan omlopen en instrumenteren. Goede ontwikkeling Het toepassen van kwaliteitsnormen binnen de afdeling OK vind ik een zeer goede ontwikkeling, omdat daarmee inzichtelijk gemaakt wordt hoe je als operatieassistent je vak uitoefent. En dit inzicht werkt zeker kwaliteitsbevorderend. Om die reden zou ik ook graag zo n kwaliteitspaspoort ingevoerd zien op onze afdeling, maar liever nog op elke operatieafdeling. Als we als operatieafdeling een krachtige leeromgeving willen zijn, dan zijn we dat toch niet alleen voor leerlingen? Want ook voor gediplomeerden blijft het immers leren leren, om niet alleen behaalde sterren te behouden maar ze te vermeerderen 20 OK OPERATIONEEL Februari 2010