Reflection en brooding als subtypes van rumineren: een herziening van de Ruminative Response Scale

Transcriptie

1 Gedragstherapie 2009, Reflection en brooding als subtypes van rumineren: een herziening van de Ruminative Response Scale Filip Raes 1, Hanne Schoofs 1, Dorien Hoes 1, Dirk Hermans 1 Filip Van Den Eede 2 & Erik Franck 2 samenvatting De validiteit en betrouwbaarheid van de Nederlandstalige versie van de herziene Ruminative Response Scale (RRS; Treynor, Gonzalez, & Nolen- Hoeksema, 2003) werd onderzocht. De RRS werd voorgelegd aan drie proefgroepen: een groep studenten (n = 432), een steekproef uit de algemene bevolking met onderscheid naar voorgeschiedenis van depressie (n = 394) en een klinisch depressieve groep op een ambulante psychiatrische dienst (n = 28). Uit de resultaten blijkt dat de herziene RRS een bevredigende betrouwbaarheid en validiteit vertoont. Voor elk van de drie proefgroepen worden tevens de gemiddelde scores en standaarddeviaties gerapporteerd. Deze herziene versie RRS laat toe, in tegenstelling tot zijn voorganger, een onderscheid te maken tussen twee subcomponenten van ruminatie: brooding en reflection. inleiding Begin jaren 90 ontwikkelden Nolen-Hoeksema en collega s (Nolen-Hoeksema & Morrow, 1991) de Ruminative Response Scale (RRS) als zelfrapportage instrument om depressief rumineren te meten. Depressief rumineren verwijst naar het repetitief stilstaan bij de eigen depressieve gevoelens, en de mogelijke oorzaken en implicaties ervan (bijv. Waarom voel ik me zo neerslachtig? Waar is het allemaal misgelopen? Zal ik m n werk nog wel naar behoren kunnen uitvoeren?). Zowel correlationeel als experimenteel onderzoek heeft veelvuldig aangetoond dat rumineren over neerslachtige/depressieve gevoe- 1 Departement Psychologie, Katholieke Universiteit Leuven Centrum voor Leerpsychologie en Experimentele Psychopathologie Department Psychologie K.U.Leuven, Tiensestraat bus 3712, 3000 Leuven, België filip.raes@psy.kuleuven.be 2 Dienst Psychiatrie Universitair Ziekenhuis Antwerpen Dit onderzoek werd gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen (FWO), project G

2 206 Raes et al.: herziene ruminative response scale lens zowel subklinisch als klinisch er voor zorgt dat zulke gevoelens langer blijven aanhouden en/of zelfs nog versterkt worden (zie Nolen-Hoeksema, 2004; Thomsen, 2006; Watkins, 2008, voor recente overzichten). Onderzoekers beschouwen rumineren dan ook als een belangrijke cognitieve kwetsbaarheidsfactor voor depressie en depressieve terugval. De meest gebruikte maat binnen dit onderzoeksdomein was en is nog steeds de RRS van Nolen- Hoeksema en collega s. In 2003 rapporteerden medewerkers van Nolen-Hoeksema dat ze aanwijzingen hadden dat rumineren geen unidimensionaal construct is, maar veeleer bestaat uit verschillende componenten (Treynor, Gonzalez, & Nolen- Hoeksema, 2003). Ze kwamen hiertoe nadat ze 12 items die te veel overlap vertoonden met negatief (depressief) affect uit de 22-item schaal verwijderden en vervolgens een exploratorische factoranalyse uitvoerden op de resterende 10 items. Die analyse leverde evidentie voor twee onderscheiden factoren, welke de auteurs als reflection en brooding benoemden, elk bestaande uit vijf items. The items on the reflection factor suggest a purposeful turning inward to engage in cognitive problem solving to alleviate one s depressive symptoms (Treynor et al., 2003, p. 256). Voorbeelditems uit de reflection schaal zijn: Ik analyseer recente gebeurtenissen om te proberen te begrijpen waarom ik neerslachtig/depressief ben, en Ik analyseer mijn persoonlijkheid om te proberen te begrijpen waarom ik neerslachtig/depressief ben. In contrast, the items on the brooding factor reflect a passive comparison of one s current situation with some unachieved standard (Treynor et al., 2003, p. 256). Voorbeeld items hier zijn: Ik denk na over een recente gebeurtenis, waar ik dan van wens dat het beter was verlopen, Ik denk Waarom kan ik de dingen niet beter aan?. Naast het feit dat reflection en brooding als twee onderscheiden factoren uit de analyses naar voren kwamen, bleek dat reflection op lange termijn samenging met minder depressieve klachten, terwijl brooding net een voorspeller was van een toename in depressieve klachten (Treynor et al., 2003). Dit laatste deed de auteurs besluiten dat reflection mogelijk een relatief adaptieve ruminatiecomponent is, daar waar brooding een meer maladaptieve subcomponent van ruminatie zou kunnen uitmaken. Voor dit laatste werd in vervolgonderzoek bijkomende steun gevonden (bijv. Burwell & Shirk, 2007; Crane, Barnhofer, & Williams, 2007; Joormann, Dkane, & Gotlib, 2006; voor een overzicht, zie Schoofs, Hermans, & Raes, 2009), al suggereert een recente studie dat reflection ook minder gunstige effecten kan hebben (Surrence, Miranda, Marroquin & Chan, 2009). De RRS werd ook naar het Nederlands vertaald. In 2003 rapporteerden we reeds over de psychometrische eigenschappen van de Nederlandstalige RRS (Raes, Hermans, & Eelen, 2003). Toen we, naar aanleiding van de bevindingen van Treynor et al. (2003), de brooding en reflection aspecten onderzochten, stuitten we echter op een probleem (Raes & Hermans, 2008). In onze 22-item Nederlandse RRS vonden we slechts 3 van de 5 brooding items terug die deel

3 Gedragstherapie 2009, uit maakten van Treynor et al. s (2003) 22-item RRS. Bij nadere inspectie bleek onze RRS en die van Treynor et al. (2003) 18 items gemeenschappelijk te hebben en vier niet gelijke items (waaronder dus twee brooding items in de Treynor et al. versie). We contacteerden toen onmiddellijk Nolen-Hoeksema om dit uit te klaren. Wat bleek? Nolen-Hoeksema had midden jaren 90 een 22-item RRS verspreid onder onderzoekers (waaronder wij). Echter, in later onderzoek ging ze verder met een licht gewijzigde RRS, welke ook uit 22 items bestond, maar die in vier items verschilt van de eerste. Nolen-Hoeksema verontschuldigde zich voor de verwarring die dit mogelijk veroorzaakt heeft. Het valt echter te betreuren dat ze dit nooit eerder duidelijk communiceerde in haar wetenschappelijke publicaties. We sluiten het immers niet uit dat heel wat onderzoekers studies verrichtten naar reflection en brooding, waarbij twee van vijf brooding items niet de correcte items zijn. We hebben dan ook onmiddellijk de vier items die niet in de eerste RRS zaten, en waaronder dus twee brooding items, extra vertaald en toegevoegd aan de eerste RRS (Raes & Hermans, 2007). De Nederlandstalige versie waarover we nu beschikken, bevat alle 22 items van de herziene RRS, en laat dus toe de reflection én brooding component te meten. In dit stuk willen we kort rapporteren over de psychometrische eigenschappen van die herziene RRS, die kosteloos kan bekomen worden bij de eerste auteur: filip.raes@psy.kuleuven.be (zie ook de Appendix bij dit artikel). We voorzien hier tevens voorlopige normgegevens. We gebruiken daarvoor data verzameld in drie proefgroepen: een groep eerstejaars psychologiestudenten, een steekproef uit de algemene bevolking, en een klinische proefgroep. resultaten Proefgroep 1 Deelnemers in deze groep zijn 432 eerstejaars psychologiestudenten (340 vrouwen) aan de Katholieke Universiteit Leuven en de Lessius Hogeschool Antwerpen. De gemiddelde leeftijd was 18.4 jaar (SD = 1.4; range =16 38). Ze verleenden hun medewerking in het kader van een verplicht studie onderdeel. Naast de RRS werden nog een aantal andere instrumenten afgenomen ter validering van de RRS en haar veronderstelde subschalen (reflection en brooding), waaronder de Beck Depression Inventory II (BDI II; Beck, Steer, & Brown, 1996; Van der Does, 2002). Voor meer details over de resultaten van dit onderzoek, verwijzen we naar Schoofs, Hermans en Raes (2009; Studie 1). Confirmatorische Factor Analyses (CFA) op de 10 RRS items die geen confounding overlap vertonen met negatief of depressief affect (zie hoger), leverden empirische steun voor de twee ruminatiefactoren reflection en brooding. Tot nog toe was het tweefactormodel van de RRS (met reflection en brooding) niet eerder getoetst via CFA. De interne consistentie voor de RRS totaalscore (22 items) was hoog (.90), en die voor de twee subschalen (telkens 5 items)

4 208 Raes et al.: herziene ruminative response scale voldoende:.78 en.75 (voor respectievelijk brooding en reflection). Andere descriptieve gegevens, zoals de gemiddelde scores en standaarddeviaties worden weergegeven in Tabel 1. Scores op brooding en reflection zijn matig gecorreleerd (.42). Correlationele analyses met ander maten, waaronder de BDI-II, sluiten aan bij het idee dat vooral brooding het maladaptieve stuk van ruminatie uitmaakt. De correlatie tussen brooding en depressie (BDI-II) is beduidend en significant hoger dan die voor reflection scores (.55 vs..24). Inderdaad, wanneer reflection en brooding beide als predictoren van de BDI-II worden opgenomen, blijkt enkel brooding een significante voorspeller te zijn. Bovendien werd dit patroon ook prospectief gerepliceerd in een tweede studie mét controle voor baseline BDI-II scores (zie Schoofs, Hermans, & Raes, 2009; Studie 2). In die tweede studie werd overigens opnieuw factoranalytische (CFA) steun gevonden voor de twee subschalen reflection en brooding. Proefgroep 2 Steekproef 2 bestaat uit 394 deelnemers, waaronder 267 vrouwen, die via uitgenodigd werden (sneeuwbalprocedure) om online de RRS (enkel de vijf brooding en vijf reflection items) in te vullen. De gemiddelde leeftijd van deze steekproef uit de algemene bevolking was 29.5 jaar (SD = 12.6; range = 16 74). Allen namen deel op vrijwillige basis. Naast de RRS vulden de deelnemers ook de Major Depression Questionnaire in (MDQ; Van der Does, Barnhofer, & Williams, 2003). De MDQ is een zelfrapportage instrument dat de aanwezigheid van huidige en voorgaande depressieve episodes nagaat en bestaat uit een reeks vragen die opgesteld werden in overeenstemming met de DSM-IV criteria (APA, 1994). Uit voorgaand onderzoek blijkt de MDQ een hoge consistentie te vertonen met SCID interviews (zie Williams, Van der Does, Barnhofer, Crane, & Segal, 2008). Interne consistentie voor de reflectie en brooding subschalen was respectievelijk.74 en.75, en de scores op beide schalen correleerden matig (.49). Descriptieve gegevens worden verder opgelijst in Tabel 1. Op basis van de scores op de MDQ werd de hele proefgroep opgedeeld in een groep huidig depressieven (n=27), voorheen depressieven (n=81; niet momenteel depressief), en nooit depressieven (n=286; noch nu noch eerder depressief). Brooding en reflection scores zijn het hoogst voor de huidig depressieven, gevolgd door de voorheen depressieven en, tenslotte, de nooit depressieven. De verschillen tussen de drie groepen zijn, zowel voor brooding als reflection, significant (Hochberg s GT2 post-hoc procedure). Proefgroep 3 Steekproef 3 bestaat uit 28 patiënten die voldoen aan de DSM-IV criteria voor Majeure Depressieve Stoornis (APA, 1994) en ambulante therapie volgen op de Dienst Psychiatrie van het UZ Antwerpen. De gemiddelde leeftijd bedraagt 45.9 jaar (SD = 12.2; range = 20 76), en de sample bestaat uit 7 mannen en 21 vrou-

5 Gedragstherapie 2009, wen. Allen namen deel op vrijwillige basis. Naast de RRS werd ook de 17-item versie van Hamilton Rating Scale for Depression afgenomen (HRSD; Hamilton 1967; Evers et al., 1992). De gemiddelde score op de 17-item HRSD bedroeg 20.0 (SD = 4.6; range = 9 26), hetgeen aangeeft dat het hier gemiddeld genomen gaat om een matig depressieve groep. Descriptieve gegevens voor de RRS en de twee subschalen worden weergegeven in Tabel 1. De waardes voor deze derde, klinisch depressieve groep sluiten erg aan bij de waardes gemeten bij de huidig depressieve groep uit de tweede proefgroep. Tabel 1. Overzicht van de belangrijkste descriptieve gegevens per proefgroep Proefgroep 1 Proefgroep 2 Proefgroep 3 Aantal deelnemers Omschrijving studenten p sychologie online c ommunity ambulant k linisch Geslachtratio: m/v 92/ /267 7/21 Leeftijd: M (SD; bereik) 18.4 (1.4; 16 38) 29.5 (12.6; 16 74)* 45.9 (12.4; 20 76) RRS totaalscore: M 40.8 (10.8; 22 75) 58.5 (11.2; 37 80) (SD; bereik)** Reflection: M (SD; bereik) 8.6 (2.8; 5 20) 8.8 (2.9; 5 19) 10.5 (3.0; 6 15) Huidige depressie (n=27) 11.3 (3.8; 5 18) Voorheen depressief 9.6 (3.1; 5 19) (n=81) Nooit depressief (n=286) 8.3 (2.5; 5 18) Brooding: M (SD; bereik) 10.1 (3.1; 5 20) 10.0 (3.0; 5 20) 15.0 (2.7; 10 20) Huidige depressie (n=27) 14.0 (2.9; 7 20) Voorheen depressief 11.0 (3.0; 5 17) (n=81) Nooit depressief (n=286) 9.3 (2.7; 5 18) * Leeftijdsgegevens ontbreken voor een deelnemer; ** Het betreft hier de totaalscore over alle 22 items. discussie Depressief rumineren, of repetitief en op een onproductieve wijze stilstaan bij neerslachtige gevoelens, krijgt terecht heel wat aandacht van zowel onderzoekers als clinici. De afgelopen twee decennia is er dan ook bijzonder veel onderzoek verricht naar rumineren. De resultaten van al dat onderzoek suggereren duidelijk dat rumineren een kwetsbaarheidsfactor is voor depressie (zie Nolen- Hoeksema, 2004; Thomsen, 2006; Watkins, 2008, voor recente overzichten). Het mag dan ook niet verrassend zijn dat heel wat behandelprogramma s zich

6 210 Raes et al.: herziene ruminative response scale specifiek (of minstens gedeeltelijk) richten op het aanpakken en reduceren van rumineren. Enkele voorbeelden zijn Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT; Segal, Williams, & Teasdale, 2002), Behavioral Activation (BA; zie Kanter, Busch, & Rusch, 2009), en Rumination-focused Cognitive Behaviour Therapy (RFCBT; Watkins et al., 2007). Het meest gebruikte zelfrapportage instrument om depressief rumineren te meten is Susan Nolen-Hoeksema s Ruminative Response Scale (RRS; Nolen-Hoeksema & Morrow, 1991). Deze schaal bestaat ook sinds 2003 in het Nederlands (Raes et al., 2003). Recent gebruiken Nolen-Hoeksema en collega s een licht gewijzigde versie van de RRS die toelaat twee onderscheiden vormen van rumineren te meten ( reflection en brooding ), los van ruminatie items die mogelijk te veel overlap vertonen met negatief/depressief affect (Treynor et al., 2003). Die herziene RRS, slechts in enkele items verschillend van de eerdere versie, was nog niet in het Nederlands beschikbaar. In dit stuk rapporteerden we over de eerste psychometrische bevindingen met die nieuwe RRS. Uit de resultaten in drie proefgroepen blijkt vooreerst dat er inderdaad evidentie is voor een twee-factormodel met reflection en brooding als te onderscheiden factoren met bijhorende subschalen (elk bestaande uit 5 items). Daarnaast vinden we tevens steun voor de idee dat vooral de brooding vorm van ruminatie het meest maladaptieve aspect van ruminatie vertegenwoordigt (in vergelijk met de reflection vorm) (zie o.a. Treynor et al., 2003). Zowel validiteit (convergent, divergent, discriminatief en predictief) als betrouwbaarheid (interne consistentie) van de herziene RRS en de twee subschalen blijken gunstig. Normgegevens, in de vorm van gemiddeldes en standaarddeviaties, werden tevens gerapporteerd voor een studentenpopulatie, een steekproef uit de algemene bevolking (met onderscheid naar huidige en verleden diagnostische status wat betreft depressie), en een klinische groep (ambulant). Voor een meer gedetailleerd overzicht van de resultaten in de eerste proefgroep verwijzen we naar Schoofs, Hermans en Raes (2009). De psychometrische eigenschappen van de herziene RRS zijn met andere woorden vergelijkbaar met die van de eerdere versie (zie Raes et al., 2003). Alvast één belangrijk voordeel van de herziene versie is dat die toelaat een onderscheid te maken tussen twee aspecten of subcomponenten van ruminatie (onafhankelijk van mood-confounded items ): reflection en brooding. Bij deze twee aspecten is het vooral de brooding vorm van rumineren die het meeste aandacht verdient aangezien onderzoek laat zien dat vooral brooding een maladaptief aspect uitmaakt van rumineren. Hiermee willen we niet gezegd hebben dat de reflection vorm een adaptieve ruminatievorm is. Neen, als we al het onderzoek samenleggen dat gevoerd werd naar beide vormen is het verantwoord te stellen dat het reflectieve rumineren (vaak) relatief minder maladatief is, maar daarom nog niet (steeds) noodzakelijk adaptief. Toekomstig onderzoek zal dit verder moeten uitklaren.

7 Gedragstherapie 2009, summary Reflection and brooding as subcomponents of rumination: a revision of the Ruminative Response Scale The validity and reliability of the Dutch version of the revised Ruminative Response Scale (RRS; Treynor, Gonzalez, & Nolen-Hoeksema, 2003) were investigated. The RRS was administered in three samples: a student sample (n = 432), a community sample with specification of depression history (n = 394) and a clinically depressed group on an ambulatory psychiatric unit (n = 28). Results show that the revised RRS has satisfactory reliability and validity. Mean scores and standard deviations for all three samples are reported as well. The revised RRS allows differentiating between two rumination subcomponents: brooding and reflection. Keywords: rumination, depression, questionnaire, psychometric properties literatuur American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4 th Ed) (DSM-IV). Washington, DC: APA. Beck, A.T., Steer, R.A., & Brown, G.K. (1996). Beck Depression Inventory (BDI II) Manual. The psychological Corporation: San Antonio, Texas, U.S.A. Burwell, R.A., & Shirk, S.R. (2007). Subtypes of rumination in adolescence: Association between brooding, reflection, depressive symptoms and coping. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 36, Evers, A., Van Vliet-Mulder, J.C., & Ter Laak, J. (1992). Documentatie van test en testresearch in Nederland. Commissie Testaangelegenheden Nederland, Nederlands Instituut van Psychologen, Van Gorcum, Asse. Hamilton, M. (1967). Development of a rating scale for primary depressive illness. British Journal of Social and Clinical Psychology, 6, Joormann, J., Dkane, M., & Gotlib, I.H. (2006). Adaptive and maladaptive components of rumination? Behavior Therapy, 37, Kanter, J.W., Busch, A.M., & Rusch, L.C. (2009). Behavioral Activation: The CBT distinctive features series. London: Routledge. Nolen-Hoeksema, S. (2004). The response style theory. In C. Papageorgiou & A. Wells (Eds.), Depressive rumination: Nature, theory and treatment (pp ). West Sussex, UK: Wiley. Nolen-Hoeksema, S. & Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: The 1989 Loma Prieta Earthquake. Journal of Personality and Social Psychology, 61, Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B.E. & Lyubomirsky, S. (2008). Rethinking rumination. Perspectives on Psychological Science, 3, Raes, F., & Hermans, D. (2007). De herziene versie van de Nederlandstalige Ruminative Response Scale. Niet-gepubliseerd instrument. Raes, F. & Hermans, D (2008). On the mediating role of subtypes of rumination in the relationship between childhood emotional abuse and depressed mood: Brooding versus reflection. Depression and Anxiety, 25,

8 212 Raes et al.: herziene ruminative response scale Raes, F., Hermans, D., & Eelen, P. (2003). De Nederlandstalige versie van de Ruminative Response Scale (RRS-NL) en de Rumination on Sadness Scale (RSS-NL). [The Dutch version of the Ruminative Response Scale (RRS-NL) and the Rumination on Sadness Scale (RRS-NL)].Gedragstherapie, 36, Segal, Z.V., Williams, J.M.G., & Teasdale, J.D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach for preventing relapse. New York: Guilford Press. Schoofs, H., Hermans, D., & Raes, F. (2009). Brooding en reflection as subtypes of rumination: Evidence from confirmatory factor analysis in nonclinical samples using the Dutch ruminative response scale. Manuscript aangeboden ter publicatie. Surrence, K., Miranda, R., Marroquin, B.M., & Chan, S. (2009). Brooding and reflective rumination among suicide attempters: Cognitive vulnerability to suicidal ideation. Behaviour Research and Therapy, 47, Thomsen, D.K. (2006). The association between rumination and negative affect: A review. Cognition and Emotion, 20, Treynor, W., Gonzalez, R., & Nolen-Hoeksema, S. (2003). Rumination reconsidered: A psychometric analysis. Cognitive Therapy and Research, 27, Van der Does, A.J.W. (2002). Handleiding bij de Nederlandse bewerking van de BDI-II. San Antonio, TX / Lisse, the Netherlands: The Psychological Corporation / Swets test Publishers. Van der Does, A.J.W., Barnhofer, T., & Williams, J.M.G. (2003). The Major Depression Questionnaire (MDQ). Watkins, E. (2008). Constructive and unconstructive repetitive thought. Psychological Bulletin, 134, Watkins, E., Scott, J., Wingrove, J., Rimes, K., Bathurst, N., Steiner, H. et al. (2007). Rumination-focused cognitive behaviour therapy for residual depression: A case series. Behaviour Research and Therapy, 45, Williams, J.M.G., Van der Does, A.J.W., Barnhofer, T., Crane, C., & Segal, Z.V. (2008). Cognitive reactivity, suicidal ideation and future fluency: Investigating a differential activation theory of suicidality. Cognitive Therapy and Research, 32,

9 Gedragstherapie 2009, Appendix RRS-NL Ruminative Response Scale (Ontwikkeld door Susan Nolen-Hoeksema) (Geautoriseerde Nederlandse vertaling: Filip Raes & Dirk Hermans, 2007) Naam: Leeftijd: Geslacht: M / V Mensen denken en doen heel wat verschillende dingen wanneer ze droevig zijn, zich triest, neerslachtig of depressief voelen. Gelieve elk van de onderstaande uitspraken te lezen en aan te geven of je bijna nooit, soms, vaak, of bijna altijd datgene denkt of doet wat in elke uitspraak staat beschreven, wanneer je droevig bent, je neerslachtig of depressief voelt. Gelieve aan te geven wat je dan doorgaans doet, niet wat je denkt dat je zou moeten doen. 1. Ik denk na over hoe alleen ik me voel. 2. Ik denk Ik zal niet in staat zijn mijn werk te doen omdat ik me zo slecht voel. 3. Ik denk na over de vermoeidheid en de pijn die ik voel. 4. Ik denk na over hoe moeilijk het is me te concentreren. 5. Ik denk na over hoe passief en ongemotiveerd ik me voel. 6. Ik analyseer recente gebeurtenissen om te proberen te begrijpen waarom ik neerslachtig/depressief ben. 7. Ik denk na over hoe ik niets meer lijk te voelen. 8. Ik denk Waarom kom ik maar niet op gang? 9. Ik denk Waarom reageer ik altijd op deze manier? 10. Ik ga alleen weg en denk na over waarom ik me zo voel. 11. Ik schrijf op waar ik aan zit te d enken en analyseer dat. 12. Ik denk na over een recente gebeurtenis, waar ik dan van wens dat het beter was verlopen. bijna nooit soms vaak bijna altijd

10 214 Raes et al.: herziene ruminative response scale bijna nooit soms vaak bijna altijd 13. Ik denk Waarom heb ik problemen die andere mensen niet hebben? 14. Ik denk na over hoe droevig ik me voel. 15. Ik denk na over al mijn tekortkomingen, mislukkingen, fouten, en vergissingen. 16. Ik denk na over hoe ik geen zin heb om ook maar iets te doen. 17. Ik analyseer mijn persoonlijkheid om te proberen te begrijpen waarom ik neerslachtig/depressief ben. 18. Ik ga ergens in m n eentje naartoe om na te denken over mijn gevoelens. 19. Ik denk na over hoe boos ik ben op mezelf. 20. Ik luister naar droevige muziek. 21. Ik zonder mezelf af en denk na over de redenen waarom ik me droevig voel. 22. Ik probeer mezelf te begrijpen door me te richten op mijn neerslachtige/ depressieve gevoelens. 23. Ik denk Ik zal niet in staat zijn mijn werk te doen als ik hier niet uit geraak. 24. Ik denk Wat doe ik toch om dit te verdienen? 25. Ik denk Ik zal niet in staat zijn me te concentreren als ik me zo blijf voelen. 26. Ik denk Waarom kan ik de dingen niet beter aan? Items 1 t/m 22 = originele 22-item RRS (Nolen-Hoeksema & Morrow, 1991) Items 1, 3 t/m 19, en 23 t/m 26 = recentere 22-item RRS (Treynor, Gonzalez, & Nolen-Hoeksema, 2003) Reflection = Items 6, 10, 11, 17, en 18; Brooding = Items 9, 12, 13, 24, en 26