Voortgangsrapportage, status eind 2013

Transcriptie

1 Pagina 1 van 17 Voortgangsrapportage, status eind 2013 Inleiding Zowel Boskalis Nederland als MNO Vervat blijven werken aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) met daarin onder andere CO2-reductie als concrete doelstelling; beide organisaties hebben het CO 2 - bewust certificaat op niveau 5 behaald. In dit kader heeft Boskalis Nederland een systeem opgetuigd waarin per kwartaal de CO2-footprint in kaart wordt gebracht, conform de CO2-Prestatieladder van de SKAO. Het systeem van MNO Vervat is ingevoegd in het systeem van Boskalis Nederland, waarbij 2013 fungeert als overgangsjaar, hierin worden de reducties apart gerapporteerd. Vanaf 2014 gaan beide organisaties verder onder de vlag van Boskalis Nederland en worden geen aparte reducties meer gerapporteerd. De rapportage van de CO 2 - footprint gebeurt sinds 2011 wat het mogelijk maakt om ook periodes onderling en met dezelfde periode vorig jaar te vergelijken. Samenvatting: doelstellingen en resultaten over geheel 2013 Over het jaar 2013 zijn de CO2-reductiedoelsltellingen van Boskalis Nederland en MNO Vervat naast elkaar gehanteerd. De doelstellingen Gezien de integratie van de CO 2 -managementsystemen van Boskalis Nederland en MNO Vervat, die gedurende gaande is, is besloten de (meerjaren-) doelstellingen niet aan te passen. In het geïntegreerde systeem van Boskalis vanaf 2014 zullen nieuwe, bedrijfsbrede doelstellingen worden geformuleerd. De huidige reductiedoelen van Boskalis en MNO staan hieronder vermeld. Deze reductiedoelstellingen dragen bij aan de overall ambitie van Boskalis Nederland om in totaal 5% CO2-reductie te behalen in 2020 ten opzichte van 2009, uitgedrukt ten opzichte van de jaaromzet. De scope voor de doelstellingen betreft de juridische boundary van Boskalis bv, dit is inclusief het deel van de centrale vloot dat gebruikt wordt voor de uitvoering van de projecten van Boskalis Nederland. De overkoepelende bedrijfsdoelstelling van Boskalis over 2013 is gerealiseerd. Daarnaast heeft MNO Vervat als overall ambitie de CO2-emissie totaal 11% CO2- reductie te behalen in 2014 ten opzichte van 2009, in verhouding tot de FTE s. De scope voor de doelstellingen betreft de juridische boundary van MNO Vervat NL bv. De overkoepelende bedrijfsdoelstelling van MNO Vervat over 2013 is gerealiseerd.

2 Pagina 2 van 17 Hieronder zijn de sub-doelstellingen uitgeschreven. Tevens is hierbij aangegeven of de doelstelling over 2013 is gerealiseerd (groen vinkje: gerealiseerd; rood vinkje: niet gerealiseerd) of dat de doelstelling praktisch gezien niet bruikbaar is en is komen te vervallen (zwart vinkje). A. Droog materieel (scope 1) Boskalis: Het terugbrengen van het percentage droog materieel CO2-emissie met 5% de komende 5 jaar. MNO Vervat: Het reduceren van de CO 2 - emissie van het droge materieel met 2% tov B. Nat materieel (scope 1) Boskalis: Het elk jaar onderzoek doen en formuleren van energie reducerende maatregelen en de uitvoering daarvan op 3 units, voor de komende 5 jaar. MNO Vervat: Het reduceren van de CO2- emissie van het materieel met 2% tov C. Bedrijfspanden (scope 1 en 2 en alternatieve energie) Boskalis: Een gemiddelde besparing van 2% per jaar op het elektriciteitsverbruik van onze gebouwen, tot 2020; 100% groene stroom gebruik in bedrijfspanden in eigen beheer in de komende 2 jaar. MNO Vervat: Gas 10% reductie ; Elektriciteit 20% reductie Daarnaast zal in 2012 in alle vestigingen groene stroom met SMK keur worden toegepast. C.1 Asfaltcentrales (scope 1 en 2) MNO Vervat: Gas 10% reductie Elektriciteit 10% reductie In 2012 zal in alle asfaltcentrales groene stroom met SMK keur worden toegepast. D. Projecten (scope 1 en 2) Boskalis: Het introduceren van CO 2 als een nieuw item op het project kick-off formulier voor nieuw uit te voeren projecten. Hiervoor worden 5 projecten per jaar geselecteerd voor CO 2 reducerende maatregelen. Projecten die met CO2-gunningvoordeel zijn verkregen, worden hier in ieder geval in meegenomen. MNO Vervat: Gas 10% reductie ; Elektriciteit 20% reductie E. Personenvervoer (conform de CO2-Prestatieladder is dit opgenomen in scope 2) Boskalis: Gemiddeld 2% CO2-reductie in het personenvervoer per kilometer per jaar, tot MNO Vervat: > 250 auto's A-label Scope 3 Boskalis: Voor 2 geselecteerde waardeketens in scope 3 zijn CO 2 -reductiedoelstellingen opgesteld. Het betreft de waardeketens met betrekking tot het verwerken van AEC-bodemas en de stabilisatie van tijdelijke rijbanen. In beide analyserapporten wordt ingegaan op de doelstelling en het plan van aanpak om de gestelde doelen te bereiken. Over de voortgang op deze doelen zal apart worden gerapporteerd. MNO Vervat: - MNO Vervat past het gebruik van AEC-bodemas in een pilot project toe. Hiermee is MNO Vervat ketenpartner waarmee het gebruik van AEC-bodemas in de praktijk kan worden getest. - In 2013 is er voor het project MSB grind en zand, te Lent, een LCA (levencyclus analyse) uitgevoerd, door een externe bureau. Dit onderzoek is vervolgens gecontroleerd door EY. Het doel van deze LCA is het aantonen van de mogelijkheden tot het winnen van groen zand en grind. Met groen zand en grind wordt zand en grind bedoeld welke op klimaat neutrale wijze is gewonnen. Naast MNO Vervat zijn ook Spaansen grondstoffen en Logistiek b.v. en de Bijer Bouwgrondstoffen b.v. als partner betrokken bij dit project. Afnemers van het groene zand en grind zijn o.a. MBI Beton, Excluton en Mineralis (KWS).

3 Pagina 3 van 17 Overzicht van de materialiteit per onderdeel in de (gecombineerde) CO2-footprint over geheel 2013 Onderdeel aandeel tov totaal aandeel tov totaal aandeel tov totaal excl.hoppers sc2 Bedrijfslocaties (Electra) 0,6% 1,1% 1,5% sc1 Bedrijfslocaties (Gas) 0,5% sc2 Asfaltcentrales (Electra) 1,4% 11,1% 14,9% sc1 Asfaltcentrales (Gas) 9,7% sc2 Projectlocaties (Electra) 1,5% 1,7% 2,3% sc1 Projectlocaties (Gas) 0,2% sc1 Brandstofverbruik overige 0,1% 0,1% 0,2% sc1 Personenvervoer 9,8% 9,8% 13,2% sc1 Materieel Nat 14,6% 50,4% 67,9% sc1 Materieel Droog 35,8% sc1 CTD Materieel 25,8% 25,8% - Totaal 100,0% 100,0% 100,0%

4 Pagina 4 van 17 TOELICHTING Voortgang op de CO 2 -reductiedoelstellingen over geheel 2013 Onderstaand wordt voor elk van de onderdelen de voortgang over het jaar 2013 op de reductiedoelstellingen toegelicht; de toelichting is gebaseerd op de berekeningen in het footprint-document. Overall ambitie Boskalis: 5% CO2-reductie in 2020 ten opzichte van 2009, uitgedrukt ten opzichte van de jaaromzet. MNO Vervat: 11% CO 2 - reductie in 2014 ten opzichte van 2009, in verhouding tot de FTE s. Behaald resultaat Boskalis: De overkoepelende CO 2 -reductiedoelstelling van Boskalis Nederland is een reductie van 5% CO 2 per omgezette euro in 2020 ten opzichte van het referentiejaar In 2009 bedroeg deze index 389,7 gram CO 2 per euro. Met de vastgestelde CO 2 -footprint over 2013 ten opzichte van de omzet vergeleken met die van 2009 heeft een reductie van 43,7% plaatsgevonden (ofwel een reductie van ruim 10% gemiddeld per jaar in deze periode). Hiermee is, net als over 2011 en 2012, ook over 2013 de overkoepelende CO 2 -reductiedoelstelling bereikt. In onderstaande tabel zijn de jaartotalen van CO 2 -emissie en omzet van Boskalis vergeleken met het referentiejaar jaar gr CO2 / euro ontwikkeling tov (*) ,7 (n/a) ,3 0,7% ,6-20,3% ,2-11,7% ,2-43,7% (*) negatief = reductie gemiddelde per jaar sinds ,9% Jaarlijkse emissie (gram CO 2 ) per omzet OVER-ALL doel: 5% reductie in emissie/ in 2020 t.o.v (benchmark jaar) volgens doelstelling gram CO2 per omzet trendlijn doelstelling 2020

5 Pagina 5 van 17 MNO Vervat: De overkoepelende reductiedoelstelling van MNO Vervat is een reductie van 11% CO 2 per FTE. De CO 2 - emissie in 2009 was ton. In onderstaande tabel is de CO 2 - emissie uitgezet tegen het aantal FTE s. Hierin is zichtbaar dat aan het einde van 2013 een reductie van 41% ten opzichte van het basisjaar 2009 heeft plaatsgevonden, ofwel een daling in CO2-emissie van ruim 10% gemiddeld per jaar. In het jaar en 2013 is een grote daling in CO 2 - emissie zichtbaar. Deze is te verklaren doordat in 2013 al enkele projecten onder de vlag van Boskalis zijn uitgevoerd, de CO 2 - emissie die hiermee gepaard gaat is meegenomen in de CO 2 - emissie van Boskalis. Totaal (*) negatief = reductie ton CO 2 per fte % t.o.v ,19 n/a ,73-14,3% ,95-10,0% ,42-18,7% ,47-41,6% % gemiddelde jaarlijkse reductie t.o.v (*) -10,4% Jaarlijkse uitstoot droog materieel (ton CO 2 ) doel 2% reductie in uitstoot in 2014 tov % 100% 80% 60% 40% 20% 0% doeljaar 2014 MNO droog materieel 5% reductie tov 2009 MNO Droog materieel % tov 2009 Trendlijn volgens doelstelling 2014

6 Pagina 6 van 17 A. Droog materieel Doelstelling Boskalis: Het terugbrengen van het percentage droog materieel CO2-emissie met 5% de komende 5 jaar. MNO Vervat: Het reduceren van de CO 2 - emissie van het materieel met 2% tov Behaald resultaat Boskalis: Onderstaand diagram geeft de ontwikkeling in CO 2 -emissie weer van het droog materieel Jaarlijkse uitstoot droog materieel (ton CO 2 ) doel: 5% reductie in uitstoot in 2014 tov (referentiejaar) (doeljaar) 2014 prognose Droog trendlijn doelstelling 2014 De doelstelling voor het droge materieel is geformuleerd in absolute termen, waardoor deze geen relatie heeft met een andere variabele (dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld ton CO 2 per euro omzet ). Als gevolg hiervan is praktische bruikbaarheid van de doelstelling zeer beperkt. Op zich kan de voortgang op deze doelstelling wel worden vastgesteld: ten opzichte van de CO 2 -emissie in 2009 is de emissie van het droog materieel in 2013 gereduceerd met 44%. In die zin is de doelstelling in 2013 (ruimschoots) gehaald. Al het nieuwe droge materieel is sinds 2012 standaard uitgerust met stoelschakelaar/standkachel. Hierdoor is het op dit materieel niet mogelijk de machine langer dan enkele minuten te laten draaien als de machinist niet in de cabine aanwezig is. Daarnaast zijn alle machines op de natte stort altijd voorzien van stoelschakelaar/- standkachel en hebben alle nieuwe machines standaard een Tier 4.

7 Pagina 7 van 17 Tevens wordt actief gewerkt aan het registreren en monitoren van het brandstofverbruik van het materieel op de projecten zodat dit kan worden teruggekoppeld met de machinisten, met als doel een gedragsverandering op gang te brengen en te houden. Op diverse units wordt onderzoek uitgevoerd naar brandstofverbruik en efficiency. Ook vindt vergelijkend onderzoek plaats met verschillende typen materieel. De lessen die hieruit worden getrokken zijn intern beschikbaar en worden in de werkgroep Duurzaamheid Gedragsverandering besproken. Op een aantal projecten zijn goede ervaringen opgedaan met het gebruik van een kettingbak voor een hydraulische graafmachine, in plaats van een standaard graafbak. Bij een kettingbak bestaat de achterwand van de bak uit een aantal kettingen met als belangrijkste voordelen dat het uitlossen van de bak zonder extra energie gebeurt, de bak is daarna dan ook altijd leeg: er blijft geen restmateriaal achter; en de machine verbruikt minder energie om de bak te vullen. MNO Vervat: Onderstaand diagram geeft de ontwikkeling in CO 2 -emissie weer van het droog materieel. 120% Jaarlijkse uitstoot droog materieel (ton CO 2 ) doel 2% reductie in uitstoot in 2014 tov % 80% 60% 40% 20% 0% doeljaar 2014 MNO droog materieel 5% reductie tov 2009 MNO Droog materieel % tov 2009 Trendlijn volgens doelstelling 2014 De doelstelling van MNO Vervat is het reduceren 2% van de CO 2 emissie op het verbruik op zowel nat als droog materieel. Boskalis Nederland maakt onderscheid in deze categorieën, voorlopend op de integratie is een onderscheid gemaakt in deze gegevens. Na 2012 is een sterke daling zichtbaar, deze is te verklaren doordat er vanaf 2013 werken onder de vlag van Boskalis zijn uitgevoerd. De hiermee gepaard gaande CO 2 emissie is meegenomen in de emissie inventaris van Boskalis.

8 Pagina 8 van 17 Onderstaand diagram toont de emissies van Boskalis en MNO Vervat. Gezamenlijk is er een dalende lijn zichtbaar. De onderlinge verdeling tussen Boskalis en MNO vertoont in 2013 voor Boskalis een stijging terwijl het aandeel van MNO is afgenomen. Een reden hiervoor is het feit dat materieel van MNO reeds in 2013 is overgeheveld naar Boskalis en dus administratief onder Boskalis valt. 45,000 Materieel droog BKN + MNO 40,000 35,000 30,000 ton CO2 25,000 20,000 15,000 10,000 5,

9 Pagina 9 van 17 B. Nat materieel Doelstelling Boskalis: Het elk jaar onderzoek doen en formuleren van energie reducerende maatregelen en de uitvoering daarvan op 3 units, voor de komende 5 jaar. MNO Vervat: Het reduceren van de CO 2 - emissie van het materieel met 2% tov Behaald resultaat Boskalis: De doelstelling voor nat materieel zoals hierboven vermeld, is in de loop van 2012 geformuleerd. Sinds november 2013 worden periodiek alle verbeteringen en nieuwe aanschaf vastgelegd die energiebesparing tot gevolg hebben. Op diverse units zijn gedurende sinds 2012 technische aanpassingen gedaan. Dit varieert van het simpelweg verminderen van de verlichting in diverse ruimtes tot het vervangen van dieselmotoren door een nieuwe generator motor en het plaatsen van een elektrisch boordnet voor diverse verbruikers die voorheen op diesel draaiden. Daarnaast blijkt het effect van brandstofverbruiksmeters op diverse units duidelijk merkbaar. Het leidt tot meer alertheid bij de bemanning die hier vervolgens rekening mee houden met hun vaarsnelheid. Er zijn verschillende nieuwe onderzoeken geagendeerd, onder meer op het gebied van walstroom. Gedetailleerde informatie over de uitgevoerde maatregelen (technisch, organisatorisch en gedragsgericht) is intern beschikbaar. Hoewel dit niet direct onder de doelstelling valt, is de ontwikkeling van de CO 2 -emissie van nat materieel per euro omzet wel vastgesteld. Wanneer 2013 wordt vergeleken met het basisjaar 2009, dan is er sprake van een afname van in totaal 55%. MNO Vervat: De doelstelling van MNO Vervat is het reduceren 2% van de CO 2 emissie op het verbruik op zowel nat als droog materieel. Boskalis Nederland maakt onderscheid in deze categorieën, vooruitlopend op de integratie is een onderscheid gemaakt in de gegevens. Onderstaand overzicht geeft de CO 2 emissie van het brandstofverbruik nat materieel weer. (*) negatief = reductie CO 2 (ton) % reductie t.o.v (*) (n/a) ,0% ,6% ,0% ,1% gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling tov ,5% Uit het overzicht blijkt dat er jaarlijks een gemiddelde reductie in CO 2 emissie heeft plaatsgevonden van ruim 14%. Na 2012 is een sterke daling zichtbaar, deze is te verklaren doordat er vanaf 2013 werken onder de vlag van Boskalis zijn uitgevoerd. De hiermee gepaard gaande CO 2 emissie is meegenomen in de emissie inventaris van Boskalis.

10 Pagina 10 van 17 Onderstaande grafiek geeft inzicht in de emissies van Boskalis en MNO Vervat. Hierin is te zien dat er bij Boskalis in 2013 een stijging optreedt. Het geheel van Boskalis en MNO Vervat samen laat een dalende trend zien. 40,000 Materieel nat BKN + MNO 35,000 30,000 25,000 ton CO2 20,000 15,000 10,000 5,

11 Pagina 11 van 17 C. Bedrijfspanden Doelstelling Boskalis: Een gemiddelde besparing van 2% per jaar op het elektriciteitsverbruik van onze gebouwen, tot 2020; NB: de geformuleerde doelstelling is gericht op het bereiken van een gedragsverandering: er wordt ingezet op bewustwording bij het personeel ten behoeve van het verminderen van elektriciteitsverbruik zoals het aan laten staan van ICT-apparatuur en gebruik van airconditioning in de kantoorruimtes. Hiermee is deze doelstelling indirect sturend op de CO 2 -emissie. Boskalis: 100% groene stroom gebruik in bedrijfspanden in eigen beheer in de komende 2 jaar. MNO Vervat: Gas 10% reductie ; Elektriciteit 20% reductie MNO Vervat: Daarnaast zal per 2012 in alle bedrijfspanden groene stroom met SMK keur worden toegepast. Behaald resultaat Boskalis: Eind april 2013 is de Rotterdamse vestiging van Boskalis verhuisd van de s-gravenweg naar het pand van SMIT aan de Waalhaven. Deze nieuwe locatie is een modern kantoorpand, gebouwd in Deze verandering in de huisvesting en vooral ook het geheel andere karakter van deze nieuwe locatie vergeleken met de voormalige locatie, zijn voor de hand liggende redenen om de CO 2 -reductiedoelstellingen voor de huisvesting aan te passen. Gezien echter de momentele lopende integratie tussen de CO 2 - managementsystemen van Boskalis en MNO Vervat, is besloten om gedurende het lopende jaar geen (tussentijdse) aanpassingen te doen aan de doelstellingen. Nieuwe, gezamenlijke doelstellingen worden in het geïntegreerde CO 2 -managementsysteem meegenomen. De voormalige locatie aan de s-gravenweg is nog in eigendom van Boskalis Nederland, en wordt momenteel anti-kraak bewoond. Het energieverbruik (gas en elektra) van de tijdelijke bewoners komt voor rekening van Boskalis Nederland en wordt meegenomen in de CO 2 -footprint. Onderstaand overzicht geeft de CO 2 emissie van het elektriciteitsverbruik (kwh) van de kantoorpanden weer. (*) negatief = reductie CO 2 (ton) kwh % reductie kwh t.o.v (*) (n/a) ,3% ,6% % % gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling tov 2009 In 2013 is in de bedrijfspanden van Boskalis ruim 33% minder elektra verbruikt dan in het referentiejaar Dit betekent een jaarlijkse gemiddelde reductie van ruim 8%. Hiermee is de doelstelling van gemiddeld 2% reductie in het elektriciteitsverbruik van de gebouwen per jaar ruimschoots behaald. Alternatieve energie Groene stroom Per 1 januari 2013 zijn de vestigingen van Boskalis Nederland overgegaan op groene stroom. In het door Boskalis Nederland nieuw in gebruik genomen pand aan de Waalhaven is eveneens groene stroom in gebruik. Door het afnemen van groene stroom ontstaat er (bovenop het reduceren van het verbruik) een gereduceerde emissie per verbruikte eenheid. In combinatie met het reduceren van het verbruik, zoals onder C ten doel is gesteld, betekent dit een dubbele reductie van CO 2 -emissie. In de CO 2 -footprint is vooralsnog volledig gerekend met de conversiefactor voor grijze stroom (455 gram CO 2 /kwh). -8,4%

12 Pagina 12 van 17 MNO Vervat: In 2013 zijn er geen wijzigingen opgetreden in de kantoorpanden van MNO Vervat. Eind 2013 is wel de locatie in Leek gesloten. Dit heeft op de verbruiken van 2013 geen invloed. Onderstaand overzicht geeft de CO 2 emissie van het elektriciteitsverbruik (kwh) van de kantoorpanden weer. (*) negatief = reductie CO 2 (ton) kwh % reductie kwh t.o.v (*) (n/a) ,2% ,0% ,2% ,8% gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling tov 2009 Het elektriciteitsverbruik in 2013 is in de bedrijfspanden van MNO Vervat 8% minder ten opzicht van het referentiejaar Dit is lager dan het gestelde doel van 20%. MNO Vervat maakt al enkele jaren gebruik van groene stroom, in deze berekening is echter gebruik gemaakt van de conversiefactoren van grijze stroom. Wanneer wel gebruik wordt gemaakt van de conversiefactoren groene stroom zal de daling in CO 2 emissie meer dan 80% bedragen. Hiermee wordt de doelstelling van een daling van 20% reductie behaald en is de doelstelling van het gebruiken van groene stroom in de bedrijfspanden behaald. -2,2% Onderstaand overzicht geeft de CO 2 emissie van het gasverbruik (m 3 ) van de kantoorpanden weer. (*) negatief = reductie 3 % reductie kwh CO 2 (ton) m t.o.v (*) (n/a) ,8% ,9% ,2% ,2% gemiddelde jaarlijkse ontwikkeling tov ,0% De reductie van de emissie van het gasverbruik ten opzichte van 2009 is 40%. Hiermee wordt de doelstelling van een reductie in CO 2 emissie van 10% ruim behaald. Vooruitlopend op de integratie van Boskalis Nederland en MNO Vervat in 2014 zijn in onderstaande grafieken de emissie van het gas en elektriciteit verbruik van Boskalis Nederland en MNO Vervat weergegeven. ton CO2 Bedrijfslocaties elektriciteit BKN + MNO ton CO Bedrijfslocaties gas BKN + MNO

13 Pagina 13 van 17 C.1 Asfaltcentrales MNO Vervat: In 2012 zal in alle vestigingen en op nieuwe projecten groene stroom met SMK keur worden toegepast. MNO Vervat: Gas 10% reductie Elektriciteit 10% reductie Onderstaande grafieken geven de CO 2 emissie weer van gas en elektriciteit weer van de asfaltcentrales over de jaren ton CO 2 Asfaltcentrales (Elektriciteit) 1, ton CO 2 6,200 6,000 5,800 5,600 5,400 5,200 5,000 4,800 Asfaltcentrale (Gas) Behaald resultaat Het gestelde doel voor de asfaltcentrales van is geformuleerd in absolute termen, waardoor deze geen relatie heeft met een andere variabele (bijvoorbeeld CO2-emissie per ton geproduceerd asfalt). Als gevolg hiervan is praktische bruikbaarheid van de doelstelling zeer beperkt. In overleg met de asfaltcentrales zullen nieuwe doelstellingen worden geformuleerd.

14 Pagina 14 van 17 D. Projecten Doelstelling Boskalis: Het introduceren van CO 2 als een nieuw item op het project kick-off formulier voor nieuw uit te voeren projecten. Hiervoor worden 5 projecten per jaar geselecteerd voor CO 2 reducerende maatregelen. Projecten die met gunningvoordeel zijn verkregen, worden hier in ieder geval in meegenomen. MNO Vervat: Gas 10% reductie ; Elektriciteit 20% reductie Behaald resultaat Boskalis: De gedachte achter deze doelstelling is dat op de projecten zelf de mogelijkheden worden verkend voor het reduceren van energie- en brandstofverbruik. Concrete maatregelen en acties die op een project worden geformuleerd, kunnen variëren per project, en betreffen bijvoorbeeld de keuze voor het soort projectaccommodatie en het introduceren van besparingstechnieken. Ook kan worden gedacht aan innovatieve / creatieve werkmethodes en andere acties met als doel het reduceren van de CO 2 -emissie op het project. De resultaten op de projecten die te maken hebben met de inzet van het materieel zijn beschreven onder punten A en B. MNO Vervat: In de praktijk blijkt de doelstelling in de huidige vorm niet toepasbaar. De emissies zijn niet uitgezet tegen een andere variabele, bijvoorbeeld omzet, waardoor het niet mogelijk is een reductie van de CO 2 emissie vast te stellen. Na de integratie wordt een nieuwe doelstelling op dit onderdeel her-overwogen. E. Personenvervoer Doelstelling Boskalis: Gemiddeld 2% CO2-reductie in het personenvervoer per kilometer per jaar, tot MNO Vervat: > 250 auto's A-label Behaald resultaat Boskalis: Om de doelstelling te behalen, zet Boskalis in op gedragsbeïnvloeding van de medewerkers, waardoor zij gestimuleerd worden tot bewuster gedrag met betrekking tot energie- en brandstofverbruik. Dit vanuit de gedachte dat de medewerkers dan andere, bewuste keuzes gaan maken. In het aanbod van leasewagens zijn de mogelijkheden om een leasewagen op benzine te kiezen, uitgebreid. Ook is het lease-aanbod verbreed wat betreft elektrische / hybride voertuigen. Ontwikkelingen in deze kenmerken zullen worden gemonitord. De huidige administratie sluit niet aan op de gestelde doelstelling; om deze reden is het niet mogelijk de gestelde doelstelling te monitoren. Mede gezien het proces van integratie van de CO 2 -managementsystemen van Boskalis en MNO is besloten om niet in het lopende jaar de doelstelling aan te passen. Boskalis voert momenteel onderzoek uit naar de mogelijkheden voor het plaatsen van oplaadpunten voor elektrisch rijden. De resultaten hiervan zullen in de voortgangsrapportage van het tweede kwartaal 2014 worden vermeld. MNO Vervat: De doelstelling voor het aantal auto s met een label A is geformuleerd in absolute termen, waardoor deze geen relatie heeft met een andere variabele (bijvoorbeeld aantal fte s). Daarnaast heeft MNO Vervat minder dan 250 wagens in beheer. Als gevolg hiervan is praktische bruikbaarheid van de doelstelling zeer beperkt. Na de integratie wordt een nieuwe doelstelling op dit onderdeel her-overwogen.

15 Pagina 15 van 17 Voortgang op de uitgevoerde ketenanalyses (scope 3) Uit de analyse van de meest materiële emissies van scope 3 van Boskalis blijkt dat de categorieën ingekochte goederen en diensten en transport en distributie downstream de meest materiele scope 3 emissie veroorzaken. Per categorie is een ketenstudie uitgevoerd; het betreft: 1. Verbeteringen in transport (tijdelijke verharding van de ondergrond van bouwterreinen; gebruik van alternatieve transportmethoden); 2. Het verwerken en toepassen van gereinigde bodemassen van afvalverbrandingsinstallaties. De beide ketenstudies zijn specifiek voor Boskalis en geven een duidelijke bijdrage aan verbetering van het inzicht in de reductiemogelijkheden van de CO 2 -emissie van grootschalige grond verplaatsende projecten. Voor beide onderwerpen worden de activiteiten en de voortgang gemonitord en gerapporteerd. Tenminste 2x per jaar is een korte rapportage over deze voortgang te vinden op de website van Boskalis Nederland. Op deze manier leveren wij een bijdrage aan verbetering van het inzicht in de status en de reductiemogelijkheden van deze onderwerpen. Hieronder volgt voor beide onderwerpen een korte toelichting op de voortgang over Ketenstudie 1: Verbeteringen in het transport van grond De ketenanalyse naar tijdelijke verharding van werkwegen is gerapporteerd in Q3-2012; de rapportage is beschikbaar op de website. Na publicatie van de ketenstudie zijn diverse reacties ontvangen, waaronder een suggestie ter aanvulling van de onderzochte varianten: het toepassen van grote rijplaten. Gebruik van deze grote rijplaten biedt naast brandstofbesparing verschillende andere voordelen, zoals: - Verlaging rolweerstand van de voertuigen, waardoor besparing op gasolieverbruik; - Kan gebruikt worden met inzet van zowel dumpers als auto's; - Grote besparing op onderhoud en reparatie van de voertuigen; - Dit formaat rijplaten kan op iedere grondslag worden gebruikt; - Hoge leg-snelheid dus weinig shovel-uren; - Gemakkelijk te vervoeren; - Altijd herbruikbaar. In de loop van 2013 heeft een verbreding plaatsgevonden van het onderwerp van deze ketenanalyse waarbij naast de verharding van tijdelijke rijbanen wordt gekeken naar alternatieve mogelijkheden in methoden en materieel in het grondtransport. In dit kader is een vergelijking uitgevoerd van verschillende typen (droog) materieel. De gegevens die hiervoor zijn bijgehouden, zijn verwerkt in een rapportage die via het Bedrijfsbureau intern beschikbaar is. In aanvulling op deze eerste vergelijking, is voor de eerste helft van 2014 een onderzoek voorzien naar brandstofefficiëntie op het droog materieel. Dit onderzoek zal in 2014 resulteren in een rapport. Tevens wordt momenteel gezocht naar mogelijkheden voor het inzetten van een mobiele grondpers, waarmee het transport van grond over de weg wordt vermeden. Rapportage over deze innovatie vindt naar verwachting plaats in 2014.

16 Pagina 16 van 17 Ketenstudie 2: Verwerking en toepassing van bodemas In samenwerking met HVC en Boskalis Dolman is ervoor gekozen om de keten van verwerken en toepassen van AEC (Afval Energie Centrale)-bodemas verder te optimaliseren, zowel wat betreft de CO 2 -emissie als de economische kant ervan. Het onderzoek maakt deel uit van de initiatieven van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) voor de Green Deal AEC-bodemas bewerking. De doelstelling van de Green Deal is het verduurzamen van de toepassing van AEC-bodemas, met als einddoelstelling van het initiatief het duurzaam toepassen van alle bodemassen per Onderstaand een update van de werkzaamheden en vorderingen op het gebied van de toepassing van AEC bodemas tot en met eind Vergunningen Geen aanvullingen op het gebied van vergunningen. Al de benodigde vergunning zijn gepubliceerd en verleend. Installatie In het derde en vierde kwartaal van 2013 heeft de installatie volledig gedraaid. In de tweede helft van het jaar is er veel geoptimaliseerd aan de installatie. Met name de wisselende ouderdom van de aangeleverde bodemas heeft invloed op de procesinstellingen. Er zijn geen nieuwe onderdelen geplaatst of grote aanpassingen verder bij de installatie geweest In oktober is de installatie volledig omgebouwd naar walstroom en zijn de twee generatoren afgekoppeld. De huidige stroom wordt opgewekt bij de AEC van HVC, nog niet duidelijk is wanneer de stroom rechtstreeks van de windmolens van het terrein van GPGroot/Sortiva gaat komen. Het is wel gepland, maar nog geen concrete uitvoeringsdatum. De aanvullende waterzuivering functioneert prima en het lozingswater voldoet aan de eisen van de vergunning. Wet- en regelgeving Per 1 juli 2013 is de verruiming voor Antimoon officieel opgenomen in de wet- en regelgeving. Vanaf nu is dit voor de niet-vormgegeven producten uit AEC-bodemassen de nieuwe uitloognorm. Toepassing; Door Boskalis Nederland, (Servicepunt grondstoffen) wordt in samenwerking een grondbank opgericht die de toepassing van de gereinigde bodemasprodukten gaat begeleiden. Op dit moment vindt er overleg plaats met de combinatie Badhoeverbogen, voor het toepassen van de bodemas is de A9. Dit is een werk van Rijkswaterstaat waarbij Boskalis een van de combinanten is voor de uitvoering. Productie In de tweede helft van 2013 is totaal ± ton AEC-bodemas aangevoerd en verwerkt. Naast de standaard verouderde bodemas is in de laatste periode ook een partij verse bodemas verwerkt om te beoordelen in hoeverre dit afwijkingen geeft bij de procesvoering. Deze aanvullende proef is succesvol verlopen en is alvast een doorkijk naar De non-ferro terugwinning, met name aluminium, koper en nikkel, is hoger dan voorzien. Er wordt bij deze proef ongeveer 0,7% non-ferro teruggewonnen. Dit levert een behoorlijke reductie op het gebied van CO2 door het hergebruik van deze metalen. Met name voor aluminium (ongeveer 60% van de teruggewonnen non-ferro) is dit aanzienlijk. De gereinigde producten worden in depot uitgekeurd en de resultaten van de diverse partijen moeten nog worden gerapporteerd. Planning Een aangepaste planning op hoofdlijnen is op de volgende pagina weergegeven. Door het proefkarakter van het onderzoek kan er door onvoorziene zaken behoorlijk worden afgeweken van de planning. Zoals aangegeven betreft het een proef en met name de aanpassingen en nieuwheid van het materiaal hebben de nodige vertraging opgeleverd. Uiteindelijk is bij de aanvoer en verwerking van ton AEC-bodemas voor 2013 een punt gezet.

17 Pagina 17 van 17 Productieplanning 2013 versie november 2013 Afvoer ruwe bodemas HVC, naar Sortiva wk nr aanvoer verwerkt wk nr aanvoer verwerkt