PubArt. Sit-in met Monobanda Textiel - Fransje Killaars Het Stedelijk Kasteel Groeneveld Webwinkel. ISSN December 2012

Transcriptie

1 PubArt ISSN December 2012 Digitale publicatie van Elganan Jelsma en Rob Schultheiss over de kunst, de kunstenaars en de (kunst)wereld waarin ze leven Sit-in met Monobanda Textiel - Fransje Killaars Het Stedelijk Kasteel Groeneveld Webwinkel

2 Sit in 28 oktober 2012 Centraal Museum Elganan Jelsma Edwin Jacobs in gesprek met twee leden van de kunstenaarsgroep Monobanda, Niki Smit en Mathijs Konings. Zij hebben met name gewerkt aan het project rond het Utrechtse schip, gedoopt tot 'Licht op hout'. Monobanda stelt het spel, het spelen centraal en passen de regels van het spel toe op de echte wereld. Sit-in met Monobanda De uit vijf leden bestaande groep Monobanda werken veel met externe specialisten samen. Zo hebben zij voor deze opdracht in het Centraal Museum een geluidsspecialist ingehuurd. De sounddesigner heeft een vrij abstracte geluidsinstallatie gemaakt. Er zitten wel veel herkenbare geluiden in, maar die zijn niet direct te plaatsen. Edwin Jacobs probeert het proces van de totstandkoming van het gehele project in beeld te brengen. Er zijn foto's van de eerste schetsen, een filmpje van uitprobeersels van lichtprojecties op hout, kartonnen maquettes enzovoort. Aan de hand van de afbeeldingen en de vragen proberen Niki en Mathijs ons een kijkje in hun keuken te geven. Ze vertellen enthousiast over hun zoekproces en vervallen niet in al te technische details. Wel leggen ze uit hoe het werkt met lichtprojecties op een 3D object en waar de problemen liggen. Ze hebben als het ware een 3D scan gemaakt van het schip, zodat ze precies kunnen sturen waar het licht wel en niet op moet vallen. Ze wilden perspectivische vertekeningen voorkomen. Het gehele proces is goed gedocumenteerd en heeft uiteindelijk zo'n drie jaar geduurd. De licht- en geluidsinstallatie is nu te zien in het museum. Met deze installatie willen ze het schip tot leven brengen. Hoe zou het schip zijn verhaal vertellen? Tegelijk constateerde Monobanda het probleem dat veel bezoekers het schip al vaak hadden gezien en er eigenlijk gedachteloos langs liepen. Met geluid willen ze de bezoeker wakker schudden en een signaal afgeven: 'het schip leeft!' De vijf leden van Monobanda hebben elkaar leren kennen tijdens hun studie aan de theaterfaculteit. Zij weten dus hoe belangrijk het is om de interactie met het publiek op te zoeken. De aanwezigheid van publiek is de kern van hun werk. Het gaat om spel. Zij bepalen eigenlijk de regels waarbinnen de mensen zelf hun creativiteit kwijt kunnen. Dat ze veel met technologie werken komt vooral voort uit het feit dat het menselijk handelen met sensoren is te meten. Maar de techniek is geen doel het is een middel. Ze willen situaties creëren waarin mensen iets doen, maar dat kan ook met eenvoudiger middelen. Zoals kaartspelen en computergames gecombineerd met bouwen en graven in een zandbak. In ieder geval zijn de leden zelf het spelen niet verleerd en laten ze ook regelmatig de computer even rusten om de straat op te gaan. Aan het einde van het gesprek wordt aan de kunstenaars gevraagd welk object uit de collectie van het Centraal zij nu interessant vinden. Monobanda koos voor 'e-volved cultures' van Driessen & Verstappen. Een video-installatie die te zien was in de tentoonstelling 'Ontplofte Blik'. Op beeld lijken een soort schimmel kolonies door elkaar heen te groeien. In werkelijkheid zijn het algoritmes van een computer die worden verstoord. Mathijs geeft aan dat hij het mooi vindt dat zo'n kunstwerk ergens ook heel vergankelijk is. Zet de computer uit en het is weg.

3 Volgende sit-in is op zondag 27 januari 2013 met Bas Kosters, tijdens de expositie Blue Jeans. Tien jaar geleden beschilderde Bas Kosters (1977) spijkerbroeken in de etalages van De Rode Winkel in Utrecht. Ondanks zijn uitspraak dat hij niets op heeft met het lelijke blauwe stofje dat zó non-fashion is, zien we de denim dit jaar in zijn collectie terugkomen. Edwin Jacobs gaat met Kosters in gesprek over zijn werk en de stof die toch mee bleek te vallen toe hij hem weer in handen had. Opvallend is wel dat er tot nu toe weinig publiek is bij de kunstenaarsgesprekken. En dat in een stad waar een Hogeschool voor de Kunsten is gevestigd en veel kunstenaars wonen en werken. Rob en ik verbazen ons iedere keer dat er zo weinig animo is voor deze sit-ins van het Centraal Museum. Ons inspireert het altijd weer: verhalen van collega-kunstenaars. Of je het werk nu mooi vindt of niet er komt altijd een discussie op gang. Wij komen er graag voor uit Hilversum, maar verbazen ons over de lage opkomst. Waar zijn de docenten, de studenten, de leerlingen, de kunstenaars, de collega's, de kunstminnenden? Als ik docent was aan een kunst-opleiding zou ik het zelfs flink aanbevelen en er studiepunten voor geven! We hoeven het wiel niet elke keer zelf uit te vinden. Dit soort initiatieven moeten we met elkaar ondersteunen, we kunnen veel leren van elkaar! En het zijn niet de minsten die plaatsnemen in de stoel tegenover Edwin Jacobs. Dus laat de zaal de volgende keer vol zitten! Dan kunnen we daarna tenminste met mede-geïnteresseerden een wijntje drinken en discussiëren over de kunsten, over het vak waarin wij werkzaam zijn. In 2010 had Bas kosters een tentoonstelling samen met Cargelli en Fong Leng in Rotterdam. Zie ook ons PubArt nummer van februari Natuurlijk hebben wij ook de Bas Kosters collectie van de Zeeman in onze verzameling zitten :)

4 Er zijn diverse Nederlandse kunstenaars die textiel als medium gebruiken om hun ideeën uit te beelden. Om maar gelijk een paar namen te noemen: Claudy Jongstra, Christien Meindertsma en Iris van Herpen. Het zijn kunstenaars die in musea en op beurzen worden gepresenteerd. Textiel Textiel is in! Op zich is dat al opmerkelijk. Vroeger had textiel een wat truttig imago. Ik kreeg op de lagere school nog handwerken. Ik moest leren pannenlappen te breien, dat vond ik verschrikkelijk, want zo'n mooi recht lapje lukte natuurlijk niet. Het werken met vilt vond ik dan al iets leuker. De jongens kregen overigens handenarbeid, figuurzagen enzo! En dat was begin jaren '70. Op de kunstacademie was het al wel veranderd. Daar was ook een aparte richting textiel, maar dat had niets meer met het ouderwetse handwerken te maken. Onder textiel worden allerlei materialen verstaan. Ook papier en ander materialen die structuur opleveren konden daaronder vallen. Inmiddels is er al een hele generatie opgegroeid die nooit iets van handwerken of handenarbeid op school hebben gehad. En nu is er weer een hang naar nostalgie. Er wordt weer gebreid, gehaakt en geborduurd. Ook op traditionele wijze. Het wordt weer gewaardeerd, maar veel kennis is verdwenen. Vandaar dat ik een handwerkkwartet heb gemaakt, om op spelenderwijze weer kennis te maken met oude technieken. Een nieuwe generatie, waar ook bovengenoemde kunstenaars toe behoren zien ineens weer dat textiel een interessant medium kan zijn. Om verdwenen technieken te leren of te kunnen laten gebruiken wordt vaak samengewerkt met het textielmuseum in Tilburg. Christien Meinderstma brengt het hele proces van begin materiaal, verwerking en eindproduct steeds prachtig in beeld. (PubArt juli 2012) Maar ook nieuwe technieken worden uitgeprobeerd, zoals Iris van Herpen met haar 3D geprinte ontwerpen. Toch ligt het woord textiel nog steeds gevoelig, zoals bleek toen ik voor het kwartet ook hedendaagse kunst zocht om een kwartet textielkunst te maken. Uiteindelijk heb ik dit onderdeel laten vervallen. Vormgevers die textiel als medium gebruiken hebben geen bezwaar tegen de term textielkunst, maar in de autonome kunsten is het lastig. Ook vroeg ik Fransje Killaars, maar die reageerde daarop heel fel. Ik ben géén textielkunstenaar! Ik ben een beeldend kunstenaar die textiel als medium gebruikt. Dat was mijn eerste persoonlijke contact met kunstenaar Fransje Killaars. Fransje Killaars Er is net een prachtige monografie uitgekomen van haar werk en ik was geïnteresseerd in haar verhaal. Mijn eerste reactie toen het boek binnenkwam was verbazing. Een groot boek geheel gevuld met prachtige full colour pagina's met welgeteld 15 pagina's tekst (Nederlands- en Engelstalig). Het persbericht meldt: 'Eerste monografie van internationaal bekende beeldend kunstenaar. Fransje Killaars (1959, Maastricht) is internationaal bekend vanwege haar uit felle kleuren opgebouwde installaties van textiel. Haar handgeweven tapijten, dekens en gekleurde stoffen vormen, zoals zij het zelf noemt, het alfabet waarmee zij haar installaties samenstelt. Killaars is gefascineerd door de kracht van kleur, de relatie tussen mens en textiel en de verbondenheid van textiel met het dagelijks leven. Fransje Killaars (1959, Maastricht) werkte tot 1994 ook als assistent voor Sol LeWitt. Behalve met autonome installaties heeft Killaars naam gemaakt met diverse opdrachten voor de openbare ruimte. Deze bestaan onder andere uit indrukwekkende ruimte-vullende installaties en wandbekledingen, samengesteld uit de voor haar typerende horizontale lagen stof en geïnspireerd op het principe van stofstalenboeken. Zo realiseerde zij o.a. de Herenkamer van het Catshuis, de entreehal van het Fonds BKVB en de entreehal van het Ministerie van OC&W. Onlangs maakte zij een ontwerp voor de North Delegates Lounge voor het gebouw van de Verenigde Naties in New York.'

5 Bianca Landgraaf gaat in haar tekst voornamelijk in op kleurgebruik. Ze grijpt terug op Homerus en gaat uitgebreid in op de studie van W.E.Gladstone, met zijn theorie over kleurenblindheid. En inderdaad kleur heeft zijn schaarste verloren. Wij kunnen kleuren maken, voor blauw heb je geen lapis lazuli meer nodig. Of zoals Landgraaf zegt: kleur is ordinair. Volgens Landgraaf is juist daarom het werk van Killaars zo opzienbarend. Het bevrijdt kleur uit betekenis. 'Kleur neemt gewoon de hele ruimte in beslag. Er is niets dan kleur.' Dan is er nog een tekst van Sven Lütticken. Hij noemt Killaars een colorist, die zich het begrip 'deskilling' eigen heeft gemaakt. Deskilling, het steeds meer loslaten van vaardigheden en technieken die ooit essentieel werden geacht. Haar composities kunnen via de mail worden doorgestuurd en elders in productie worden genomen. Ook Lütticken probeert Killaars werk in een historisch perspectief te plaatsen, door Van Gogh te noemen met zijn kleurenbolletjes wol, die hij gebruikte om kleurcombinaties uit te proberen. Of Emile Bernard die zijn borduurwerken liet maken door zijn minnares. Maar volgens Lütticken heeft dit niets met Killaars werk te maken. Killaars streeft naar industriële productiemethoden, zij maakt gebruik van gestandaardiseerde composities. De werken van Killaars zij eigenlijk installaties. Zij maakt een totaal concept voor een hele ruimte. Toch mogen de verschillende onderdelen los verkocht worden en kunnen zo een weg vinden naar particuliere huizenbezitters. Al met al een interessant en mooi uitgevoerd boek. Zelf lees ik nog graag iets meer en inhoudelijk over de kunstenaar en het werk. Maar misschien is dat juist de opzet; dat je nieuwsgierigheid is gewekt en dus uitkijkt naar een volgend boek of tentoonstelling. Elganan Jelsma De monografie van Fransje Killaars met teksten van Bianca Stigter en Sven Lütticken. 34,50 Nederlands/Engels ISBN Hardcover 176 p 24 x 32 cm nai010 uitgevers Design: Thonik

6 In november 2012 was het dan zover... wij gingen eindelijk naar het nieuwe Stedelijk. Er was een middag georganiseerd voor conservatoren en curatoren uit het hele land. We kregen diverse toelichtingen en konden natuurlijk uitgebreid rondkijken. Over het niveau van de toelichtingen (lezing zal ik het niet noemen) zal ik het maar niet hebben. Herinnert u zich deze nog? Na twee uur lang getrut, aantallen en maten aangehoord te hebben (tegen een zaal vol met mensen uit het vak!) waren we blij dat we zelf rond konden lopen. Toch was er op de zalen ook weinig spannends te zien. Natuurlijk is het fijn dat de bekende werken weer voor het publiek zichtbaar zijn, maar Het Stedelijk er waren nergens spannende keuzes gemaakt. Geen bijzondere combinaties in werken of een aparte manier van presenteren. Nee dat ze hier 8 jaar achter de schermen mee bezig zijn geweest... Je zou bijna gaan zeggen dat er wel wat meer op de kunsten bezuinigd zou mogen worden :) Misschien doen ze wat extra s in de kelder. Deze was nu net gesloten omdat er een wisseling in de tentoonstelling plaats vond en dus een deel al weer afgesloten was voor publiek. Maar dat moet kunnen, twee maanden na de opening toch? Nou we zijn er geweest en kunnen nu over het nieuwe Stedelijk meepraten! Op de terugweg liepen we langs het Van Gogh Museum, dat nu een aantal maanden voor publiek gesloten is.

7 ZONDAG 20 januari 2013: KUNSTMANIFESTATIE op KASTEEL GROENEVELD te Baarn In de geschiedenis van Kasteel Groeneveld speelt kunst een belangrijke rol. De verschillende eigenaren hebben door de eeuwen heen het belang ingezien van de inbreng van kunstenaars bij de inrichting en het vastleggen van de schoonheid van Kasteel Groeneveld. Ook in de huidige programmering van Kasteel Groeneveld, buitenplaats voor stad en land, vormen kunstprojecten een belangrijk onderdeel, omdat ze andere perspectieven bieden, grensverleggend, ontregelend en oogstrelend kunnen zijn. Kunstenaars van de Gooise Kunstkring hebben de symbolische positie van kasteel Groeneveld uitgebeeld in diverse kunst disciplines. Speciaal voor Kasteel Groeneveld is werk gemaakt op basis van het thema De Buitenplaats Verbeeld dat op de dagmanifestatie en in een langer lopende expositie wordt getoond. Ter gelegenheid van de expositie en dagmanifestatie heeft de Gooise Kunstkring een speciale catalogus samengesteld met de achtergronden van deze samenwerking met kasteel Groeneveld en meer over de deelnemende kunstenaars. / Tot ziens in 2013 Expositie De Buitenplaats Verbeeld Zondag 20 jan t/m zondag 12 mei 2013 Exposanten In het atelier: Bea van der Heijden Exposanten In het park en in de tuin: Dirk van Someren Angélique Steeman-van den Brink Elsie le Coq Denise Cecile Jeltje Kosters Eddy Geerlings Lenie Bos Elganan Jelsma Louise Ellen van Gorkom Gerard Beentjes ism Kijkoor Peter van den Akker Herman van Doorn Rietje Veltkamp Sacha Wendt Sjoerd Bras & Henriëtte Dingemans Aan de manifestatie werken bijna 40 kunstenaars mee!

8 webwinkel In januari 2013 verschijnt het Handwerk kwartet, met 12 kwartetten. Borduren, quilten, haken, breien, kantsoorten enzovoort. Voor 7,95 te koop. NIEUW Drie bijzondere puzzels, met onder de puzzelstukjes haakpatronen en knopen! Full colour, met achterop informatie en een stukje geschiedenis! Onder de puzzelstukjes een verrassing: bij de botters, hoe maak je knopen!, bij het Huizer meisje, haakpatroon van een pikmutsje en bij de modeprent een haakpatroon van een 'kapseltje'. A5 formaat, leuk als cadeautje. Is goed te versturen in een A5 enveloppe. Per stuk 3,95. Grotere oplagen: korting! Neem contact met ons op. Diverse complete borduurpakketten! Veel kaartspellen, puzzels en publicaties. Holland Kunst Kwartet Een nieuw kwartet: Holland door de ogen van kunstenaars. Met kunst van hedendaagse kunstenaars en 'oude' bekenden. Enkele Thema's: klompen, tulpen. wilgen. water, koningshuis, enzovoort. Het wordt een prachtig geheel met een enorme diversiteit aan kunstenaars. Kunstenaars als: Guido Geelen, Ad Arma, Diederick Kraaijeveld, Hanneke Giezen. Guido Orsetti, Johan Meeske en vele, vele anderen. 7,95