Handleiding Plantenpaspoort Bloemisterijgewassen 1. Algemene informatie (pagina 2-5) 2. Voorbeeld leveranciersdocument/plantenpaspoort (pagina 6) 3. H

Transcriptie

1 Handleiding Plantenpaspoort Bloemisterijgewassen Opmerking: de wijzigingen ten opzichte van de vorige versie van deze Handleiding van oktober 2004 (versie 1) zijn in het rood weergegeven. Pagina 1 van 19

2 Handleiding Plantenpaspoort Bloemisterijgewassen 1. Algemene informatie (pagina 2-5) 2. Voorbeeld leveranciersdocument/plantenpaspoort (pagina 6) 3. Handleiding invulling leveranciersdocument/plantenpaspoort (pagina 7) 4. Samenvatting Plantenpaspoortinstructie Bloemisterij (pagina 8) 4.1 Doel en verantwoordelijke instantie (pagina 8) 4.2 Plantenpaspoortplichtige gewassen (pagina 8-12) 4.3 In Nederland voorkomende quarantaine-organismen, beschrijving van symptomen, waardplanten en eisen gesteld aan afgifte plantenpaspoort (pagina 12-18) 4.4 Niet in Nederland voorkomende quarantaine-organismen (pagina 18) 4.5 Q-waardige organismen (pagina 18-19). Naktuinbouw, september 2005 Pagina 2 van 19

3 1. ALGEMENE INFORMATIE 1. Planten en in een aantal gewassen zaden, bestemd voor uitzaai/opplant, van paspoortplichtige gewassen dienen bij verhandeling binnen de EU te worden voorzien van een EGplantenpaspoort. Dit paspoort wordt afgegeven door Naktuinbouw. Bij verhandeling buiten de EU is altijd een Internationaal Fytosanitair Certificaat vereist. Dit wordt uitsluitend afgegeven door de PD. 2. Verantwoordelijk voor een correcte uitvoering van de EU-fytorichtlijn 2000/29/EG (voorheen 77/93/EG), waarop de paspoortplicht is gebaseerd, is in Nederland de PD. De PD is derhalve de verantwoordelijke instantie voor de afgifte van plantenpaspoorten. Voor gewassen waarbij Naktuinbouw de keuringen verzorgt (keuringsplichtige gewassen) is deze taak door de PD gemandateerd aan Naktuinbouw. Naktuinbouw kent een bedrijfsautorisatie plantenpaspoortafgifte. Als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, kunnen bedrijven toestemming krijgen om zelf plantenpaspoorten af te geven. Voordat een bedrijf zo n officieel document gaat gebruiken, dient dit door Naktuinbouw goedgekeurd te zijn. U dient dit aan te vragen! 3. Relevante definities: * perceel : Een stuk grond met duidelijke natuurlijke of kunstmatige grenzen, dat beheerd wordt door één gebruiksgerechtigde. Is tussen aan elkaar grenzende percelen geen duidelijke perceelsgrens aanwezig (pad, hek, greppel of iets dergelijks) en worden deze percelen door één gebruiksgerechtigde bewerkt, dan moeten deze percelen als één perceel worden beschouwd. * partij : Een aantal eenheden van één product, identificeerbaar door zijn homogene samenstelling en oorsprong. * kascompartiment: Een gedeelte van de kas dat via deuren/ramen/insectengaas deugdelijk van andere delen van een kassencomplex is afgescheiden. 4. Bij aansluiting bij Naktuinbouw dienen bedrijven de door hen geteelde gewassen voor opname in de keuring periodiek op te geven volgens een per gewasgroep voorgeschreven wijze, dan wel dient bij Naktuinbouw bekend te zijn welke gewassen op welke bedrijfslocaties jaarlijks worden geproduceerd. 5. Algemene fytosanitaire voorschriften waaraan alle in NL geproduceerde materiaal moet voldoen: * Teeltmateriaal op vollegrondspercelen moet zijn geproduceerd in aardappelteeltverbodsgebieden of daarbuiten op percelen waarvoor een geldige Onderzoeksverklaring AM door de PD of een door de PD aangewezen instantie (Blgg, NAK AGRO, De Groene Vlieg, HLB Wijster, Nemacontrol of ROBA) is afgegeven. Voor planten geteeld in pot en/of los van de ondergrond of geteeld in kassen is géén Onderzoeksverklaring AM vereist. * Alle paspoortplichtige gewassen moeten voorts zijn geteeld, indien in volle grond, in grond die vrij is van Clavibacter (ringrot), Ralstonia (bruinrot), Synchytrium (wratziekte) en, voor afzet naar enkele landen, vrij van Bieten-Rhizomanievirus. * In gewassen mogen geen symptomen zichtbaar zijn van Meloidogyne chitwoodi en Meloidogyne fallax. Overigens dienen ook alle niet-paspoortplichtige gewassen bij aflevering vrij te zijn van quarantaine-organismen. Indien deze ziekten bij de keuring in deze gewassen of in de belending worden vastgesteld zullen keuringsmaatregelen worden genomen. 6. Het EG-plantenpaspoort. Planten moeten altijd verhandeld worden en bij aflevering voorzien en vergezeld zijn van een zendingbegeleidend leveranciersdocument/afleverbon/plantenpaspoort (zie voorbeeld hoofdstuk 2). Daarnaast dient elke partij planten voorzien te zijn van een identificerend label, waarop de benodigde gegevens zijn vermeld. Pagina 3 van 19

4 Voor planten die per stuk worden verhandeld in detailhandel, veilingcircuit, tuincentra etc. wordt een document/plantenpaspoort per plant of kleinste verpakkingseenheid geadviseerd. Bij bacterievuurwaardplanten, Phytophthora ramorum waardplanten en Prunus (met uitzondering van P. laurocerasus, P. lusitanica) is dit zelfs verplicht. Op een leveranciersdocument/plantenpaspoort hoort altijd tenminste de volgende informatie: 1) EG Kwaliteit 2) EG Plantenpaspoort, NL 3) Naktuinbouw Kwaliteitscontrole 4) Naktuinbouw nummer:... Voorts hoort op het plantenpaspoort altijd: * Een individueel volg-, week- of serienummer per document * De botanische benaming (plantengeslacht, -soort + rasnaam) per partij * De hoeveelheid planten (zaden) per partij. Ingeval het materiaal verzonden moet worden naar een der ZP-gebieden (Zona Protecta = Beschermde Gebieden) binnen de EU is per partij/per zending invulling van de kolom met de aanduiding "ZP-code" verplicht. Ingeval het materiaal afkomstig is van buiten de EU en niet gekwalificeerd wordt als Nederlands materiaal (stekken van bloemisterijgewassen, groenteplanten en kruidachtige vaste planten tot 4 weken na importdatum ; aardbeiplanten, houtig boomkwekerijmateriaal en bollen/knollen gedurende 1 volledig groeiseizoen) is bij doorverhandeling altijd vermelding nodig van de naam van het land van oorsprong. Dit moet in de vorm van IMP of Land van Oorsprong ( Country of Origin ) of Oorsprong ( Origin ), gevolgd door ofwel de naam van het derde land, ofwel de ISO-code van het derde land, ofwel een eigen, bedrijfsinterne code voor dit derde land, die tracering mogelijk maakt. Per land moet wel steeds dezelfde code gebruikt worden. Eventueel gebruikte codes moeten op verzoek beschikbaar gesteld worden aan Naktuinbouw / PD om in geval van problemen het land van oorsprong te kunnen achterhalen. 7. Voor geïnteresseerde aangeslotenen heeft Naktuinbouw (op aanvraag) de volgende plantenpaspoorten beschikbaar (tarieven: zie Tarieven Keuringen op website * Waarmerkstrookjes voor gecertificeerd materiaal (boomkwekerij) * Plantenpaspoortlabels (boomkwekerij) * Kleurenlabels (boomkwekerij) * Blocs leveranciersdocumenten/plantenpaspoorten (alle sectoren) 8. Bij inkoop van teeltmateriaal van paspoortplichtige gewassen van binnen de EU dient altijd een plantenpaspoort bij de zending aanwezig te zijn. Als dit het geval is mag dit teeltmateriaal door aangeslotenen zelf worden gebruikt of verder worden doorverhandeld. In dit laatste geval is het niet noodzakelijk de herkomst van het materiaal aan te duiden als het ook binnen de EU is geproduceerd. Als er géén plantenpaspoort bij binnengekomen NL of EU-materiaal aanwezig is dient u hierom direct bij uw toeleverancier te vragen. Mocht u vervolgens toch geen document ontvangen dan dient uw keurmeester hiervan op de hoogte te brengen. Doorverhandeling is op dat moment niet toegestaan! Volgens PD richtlijnen dient de partij binnen twee weken van een correct paspoort te zijn voorzien. 9. Indien u zelf op uw bedrijf een quarantaine-organisme signaleert dient u Naktuinbouw daarvan onmiddellijk in kennis te stellen zodat direct adequate maatregelen genomen kunnen worden. In geval op uw bedrijf een quarantaine-organisme wordt vastgesteld waarvan niet bekend is dat het verder in Nederland voorkomt of waartegen de NL-overheid maatregelen ter uitroeiing neemt zal Naktuinbouw de keuring staken en voor betreffend perceel/kascompartiment een en Pagina 4 van 19

5 ander ter afhandeling aan de PD overdragen. Na formeel vrij bevinden door de PD zal Naktuinbouw de keuring weer hervatten. 10. Aangeslotenen worden over de bevindingen van de Naktuinbouw-keurmeester tijdens de inspectie/keuring altijd geïnformeerd door middel van een Rapportage Keuringstoezicht. Bewaar deze rapportageformulieren in uw administratie (liefst in een ordner)! 11. Naktuinbouw staat voor wat betreft de uitvoering van de fytosanitaire controle onder toezicht van de PD. Het kan zijn dat de keurmeester bij een bedrijfsbezoek wordt vergezeld door een PDfunctionaris die een "auditbezoek" uitvoert. In alle gevallen kunt u er van uitgaan dat de keuringsresultaten op uw bedrijf een strikt vertrouwelijk karakter dragen. 12. Tenslotte Een samenvatting als deze beoogt beknopt, in begrijpelijke taal en overzichtelijk de meest noodzakelijke punten voor u weer te geven. Wij hebben getracht een en ander zeer zorgvuldig na te gaan om fouten te vermijden. Niettemin kan er vanwege nieuwe wijzigingen of anderszins sprake zijn van onvolkomenheden of niet exacte juridisch correcte weergave. U kunt daarom geen "rechten" ontlenen aan deze handleiding. In gevallen van twijfel zal teruggevallen (moeten) worden op de letterlijke formuleringen in EU-richtlijnen, Nederlandse Plantenziektenwet en de Naktuinbouwkeuringsvoorschriften. Mocht u vragen hebben dan is uw keurmeester de eerst aanspreekbare persoon. U kunt met hem/haar ook uw bedrijfsspecifieke situatie doorspreken. Als u suggesties heeft voor opname van andere/meer informatie in deze handleiding dan kunt u dit aan Naktuinbouw doorgeven. Adressen Naktuinbouw Naktuinbouw team bloemisterijgewassen Postbus 40 tel AA Roelofarendsveen fax: bloemisterij@naktuinbouw.nl Naktuinbouw team groentegewassen Postbus 40 tel AA Roelofarendsveen fax: groente@naktuinbouw.nl Naktuinbouw team boomkwekerijgewassen Postbus 170 tel AD Raamsdonksveer fax: boomkwekerij@naktuinbouw.nl Website: Pagina 5 van 19

6 2. LEVERANCIERSDOCUMENT/PLANTENPASPOORT Pagina 6 van 19

7 3. HANDLEIDING INVULLING LEVERANCIERSDOCUMENT/PLANTENPASPOORT Dit betreft de door Naktuinbouw verstrekte documenten. Bedrijven kunnen ook zelf een document ontwikkelen en gebruiken. Dit moet door Naktuinbouw worden goedgekeurd (autorisatie) en dient alle onderstaande informatie te bevatten. Altijd dienen naam leverancier, naam afnemer, Naktuinbouw-registratienummer en de afleverdatum vermeld te worden. Invullen van de kolommen: Kolom 1: De gewasnaam dient altijd te worden aangegeven. Dit is de Latijnse botanische naam. Voorbeelden van gewasnamen zijn: Cyclamen, Malus, Pelargonium, Pyrus, Rubus. Achter de gewasnaam dient de juiste rasnaam te worden vermeld. Als door het bedrijf een handelsaanduiding/merknaam aan een rasnaam is of wordt gekoppeld, dan dient de rasnaam als eerste te worden vermeld. Voorbeelden: Dianthus- Hilkari -Karina, Alstroemeria- Stalitas - Jubilee, Malus- Delcorf -Delbarestivale. In geval van onderstammen kan in deze kolom aangegeven worden welke onderstam het betreft. Kolom 2: Het aantal/hoeveelheid dient per gewas/rascombinatie (per partij) vermeld te worden. Als teeltmateriaal in kilogrammen (bij zaden) of liters wordt verhandeld, dan dient dit in deze kolom te worden aangegeven. Kolom 3: In de kolom partij-identificatie behoort per gewas relevante partij-informatie te worden opgenomen met betrekking tot: - maat (lengtemaat, diktemaat, ziftmaat etc.) - leeftijd - nummer etc. (bijvoorbeeld: partijnummer, ordernummer, lotnummer of keuringsberichtnummer). Kolom 4: Als de partij teeltmateriaal afkomstig is van buiten de EU, dan dient dit in deze kolom te worden aangegeven door Land van Oorsprong of IMP gevolgd door de naam/code van het betreffende land of een bedrijfsinterne code (zie pag. 4 van deze Handleiding). Als de partij teeltmateriaal bestemd is voor een ZP-gebied, dan dient dit in deze kolom te worden aangegeven door de afkorting ZP gevolgd door de code van het gebied waarvoor het materiaal bestemd is. Voor onder andere de volgende gewassen gelden de ZP-codes: Vanwege: Begonia en Euphorbia pulcherrima (poinsettia) ZP-a2 Bemisia tabaci Kruidachtige gewassen ZP-a14 Liriomyza bryoniae Alle gewassen ZP-d2 TSWV Voor een volledig overzicht van de bijbehorende beschermde gebieden verwijzen wij naar de Naktuinbouw Samenvatting Plantenpaspoortinstructie Bloemisterij (Hoofdstuk 4). De kolom overig kan eventueel ook door de leverancier gebruikt worden voor overige opmerkingen betreffende de partij teeltmateriaal. Het leveranciersdocument dient door de leverancier ondertekend te worden of voorzien te worden van een stempel. Het leveranciersdocument dient de zending teeltmateriaal te vergezellen. Pagina 7 van 19

8 4. SAMENVATTING PLANTENPASPOORTINSTRUCTIE BLOEMISTERIJ Onderstaand document is een samenvatting van de Plantenpaspoortinstructie Bloemisterij, die Naktuinbouw ontvangt van de PD, zodat Naktuinbouw de fytosanitaire inspecties en plantenpaspoortafgifte goed kan uitvoeren. Dit document is een samenvatting van de belangrijkste punten en bevat dus niet alle details. Aan dit document kunnen derhalve geen rechten ontleend worden. Wilt u meer informatie over een specifiek onderwerp, neemt u dan contact op met uw keurmeester of teamadministratie (tel of bloemisterij@naktuinbouw.nl). 4.1 DOEL EN VERANTWOORDELIJKE INSTANTIE Het doel van de inspecties in bloemisterijgewassen is ervoor te zorgen dat: er geen quarantaineziekten en -plagen worden verspreid met plantmateriaal of met delen daarvan; het plantenpaspoortplichtige plantmateriaal vrij is van ziekten en plagen, genoemd in de EUfytorichtlijn 2000/29. Naktuinbouw is verantwoordelijk voor het op correcte wijze uitvoeren van de inspectie bloemisterijgewassen zoals deze in de Plantenpaspoortinstructie door de PD is beschreven. Bij aantreffen van in de Plantenpaspoortinstructie genoemde organismen, dient de afgifte van het plantenpaspoort (eventueel tijdelijk) te worden stopgezet en wordt het desbetreffende PDlocatiekantoor schriftelijk geïnformeerd door Naktuinbouw. 4.2 PLANTENPASPOORTPLICHTIGE GEWASSEN De hierna genoemde gewassen zijn paspoortplichtig voor de gehele gemeenschap: ZADEN Zaad van Helianthus annuus (zonnebloem) i.v.m. Plasmopara halstedii. Ingangsdatum paspoortplicht 1 mei 2006; plantenpaspoort mag echter al eerder worden afgegeven, mits zaad aan de eisen voldoet (zie H ) GENERATIEF VERMEERDERD VOORTKWEKINGSMATERIAAL (ZAAILINGEN) VAN : Araceae: Solanaceae: Overige: Aglaonema en Spathiphyllum Browallia, Capsicum annuum, Cestrum, Datura, Exacum, Nicotiana affinis, Nicotiana tabacum, Petunia, Physalis, Salpiglossis, Schizanthus, Solanum annuum en Solanum capsicastrum Aster spp., Begonia (Protected Zone), Brassica spp., Chrysanthemum (chrysant), Dianthus, incl. hybriden, Gypsophila, incl. hybriden, Hibiscus, Impatiens New Guinea, incl.hybriden, Leucanthemum, Lupinus, Pelargonium, Tanacetum, Verbena Pagina 8 van 19

9 VEGETATIEF VERMEERDERD VOORTKWEKINGSMATERIAAL VAN : Marantaceae waaronder: Musaceae waaronder: Araceae waaronder: Calathea Ensete Acorus Ctenanthe Heliconia Aglaonema Maranta Musa Alocasia Stromanthe Ravenala Anthurium Strelitzia Arum Caladium Dieffenbachia Homalomena Monstera Philodendron Pothos Rhaphidophora Scindapsus Spathiphyllum Syngonium Xanthosoma Zantedeschia Solanaceae waaronder: Atropa Browallia Brunfelsia Capsicum annuum Cestrum Datura (Brugmansia) Exacum Iochroma Juanulloa Mandragora Nicotiana affinis Nierembergia Petunia Physalis Salpiglossis Schizanthus Scopalia Solanum annuum Solanum capsicastrum Solanum jasminoides Solanum rantonetti Overige voortkwekingsmateriaal in kruidachtig stadium : Abelmoschus Anagallis Acanthospermum Anaphalis Achillea Anemone Ageratum Anethum Agrimonia Anoda Ajuga Anthriscus Albizia Anthirrinum Alstroemeria Aquilegia Athaea Arachis Alyssum Arctium Amaranthus Argyranthemum spp. Ambrosia Artemisia Asclepias Aster spp. Atriplex Baccharis Bacopa Basella Bauhinia Begonia (Protected Zone) Bellis Beta Pagina 9 van 19

10 Pagina 10 van 19 Betonica Bidens Bilderdykia Borago Brachycome Brassica Bryonia Bupleurum Cajanus Calendula Callistephus Calonyction Canavalia Capraria Capsella Cardiospermum Carduus Carthamus Cassia Celosia Centaurea Centranthus Centrosema CeratosanthesC heiranthus Chelone Chenopodium Chrysanthemum (Chrysant) Cicer Cichorium Cineraria Cirsium Citrullus Cleome Conoclinium Conyza Cordia Coriandrum Crotalaria Cucumis Cucurbita Cyclamen Cynara DahliaDaucus Delilia Delphinium Dendranthema Desmodium Dianthus, incl. Hybriden Diascia Dimorphotheca Eclipta Elvira Emilia Erechtites Erigeron Eruca Eryngium Eupatorium Euphorbia pulcherrima (Protected Zone) Eustoma Felicia Ficus (Protected Zone) Flaveria Fuchsia Gaillardia Galega Galinsoga Gazania Gerbera Glechoma Gnaphalium Gossypium Gypsophila Helianthus Helichrysum Hibiscus (Protected Zone) Holmskioldia Hydrocotyle Hymenopappus Hyptis Impatiens New Guinea, incl. Hybriden Indigofera Ipomoea Jasminum Kallstroemia Kennedia Lamium Lannea Lantana Lathyrus Launaea Lepidium Leucanthemum Limonium Linaria Linum Lipocheta Lisianthus Lupinus Lysimachia Malva Marah Matricaria Matthiola Medicago Melanthera Melicoccus Melilotus Melissa Melothria Mercurialis Mikania Molucella Momordica Moringa Nasturtium Nepeta Ocimum Oenothera Oxalis Papaver Parthenium Passiflora Pastinaca Pelargonium Penstemon Peperomia Pericallis Peristrophe Petasites Phlox Phyllanthus Physalis Picris Piper Piriqueta Plantago Poinsettia Poissonia Polemonium Polygonum Portulaca Poncirus, incl. Hybriden Primula Pterocaulon Pupalia Rajania Ranunculus Rhynchosia Ricinus Rorippa Rumex

11 Ruspolia Salvia Saponaria Scaevola Senecio Senecioides Sida Sidalcea Silybum Sisymbrium Solidago Solidaster Sonchus Sphaeranthus Spilanthes Stachys Stellaria Synedrella Tagetes Tanacetum Taraxacum Tetragonia Thlaspi Thunbergia Tithonia Torenia Trachelium Tragopogon Tribulus Tridax Trifolium Trigonella Tropaeolum Tussilago Typha Valerianella Verbena Verbesina Vernonia Viola Wedelia Withania Xanthium Zinnia Pagina 11 van 19

12 Paspoortplicht i.v.m. Protected Zones (ZP): Begonia L (jonge planten, stekken en zaailingen van alle soorten en variëteiten van Begonia, m.u.v. zaden, knollen en stengelknollen), Ficus, Hibiscus en Euphorbia pulcherrima moeten vrij zijn van Bemisia tabaci (Europese populaties) voor de Protected Zones (zie 4.3.1). Aanduiding "ZP-a2" op het plantenpaspoort. Kruidachtige gewassen moeten vrij zijn van Liriomyza bryoniae voor de Protected Zones Ierland en Noord-Ierland. Aanduiding ZP-a14 op het plantenpaspoort. Alle gewassen moeten bovendien vrij te zijn van TSWV voor Protected Zones Finland en Zweden (zie hieronder ). Aanduiding ZP-d2 op het plantenpaspoort. Niet paspoortplichtige gewassen dienen, voordat deze vrijgegeven worden voor verkeer in de EU, eveneens vrij te zijn bevonden van de in de Fytorichtlijn genoemde organismen. 4.3 IN NEDERLAND VOORKOMENDE QUARANTAINE-ORGANISMEN, BESCHRIJVING VAN SYMPTOMEN, PRODUCT EN EISEN GESTELD AAN AFGIFTE PLANTENPASPOORT Bemisia tabaci (Tabakswittevlieg) Volwassen wittevliegen zijn op te sporen door hier en daar tegen de planten te tikken. Op onderzijde van de bladeren komen witte of enigszins doorzichtige larven en poppen voor. Onder deze bladeren kan men glimmende bladeren aantreffen (honingdauw). De wittevlieg kan schadelijke virussen overbrengen. Begonia L. (jonge planten, stekken en zaailingen van alle soorten en variëteiten van Begonia, m.u.v. zaden, knollen en stengelknollen), Ficus en Hibiscus (voor de Protected Zones Finland, Ierland, Portugal [ Entre douro e Minho, Trás-os-Montes, Beira Litoral, Beira Interior, Ribatejo e Oeste, Alentejo, Madeira en Azoren], het Verenigd Koninkrijk, Zweden). Onbewortelde stekken en planten van Euphorbia pulcherrima (voor de Protected Zones Finland, Ierland, Portugal [ Entre douro e Minho, Trás-os- Montes, Beira Litoral, Beira Interior, Ribatejo e Oeste, Alentejo, Madeira en Azoren], het Verenigd Koninkrijk, Zweden) Tevens dienen alle andere paspoortplichtige producten ook vrij te zijn. Begonia L., Ficus en Hibiscus (uitgezonderd materiaal bestemd voor de eindverbruiker De planten zijn afkomstig uit een gebied dat bekend staat als vrij van Bemisia tabaci of geen tekenen van Bemisia tabaci zijn waargenomen op de planten op de plaats van productie tijdens officiële inspecties die ten minste 1 maal per 3 weken gedurende negen weken zijn uitgevoerd, voorafgaande aan het in de handel brengen van de planten. of wanneer Bemisia tabaci is aangetroffen op de plaats van productie, zijn de stekken of de planten waarvan de stekken afkomstig zijn en die zich op een plaats van productie bevinden dan wel geproduceerd zijn op een Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 12 van 19

13 plaats van productie, afdoende behandeld tegen Bemisia tabaci en vervolgens deze plaats van productie vrij is bevonden van Bemisia tabaci middels afdoende maatregelen tot uitroeiing van Bemisia tabaci. Dit vastgesteld middels officiële wekelijkse inspecties gedurende een periode van 3 weken voorafgaande aan transport vanaf de plaats van productie en middels een monitoringsprogramma gedurende deze periode. De laatste inspectie van de genoemde wekelijkse inspectie, moet worden uitgevoerd vlak voor het transport. Onbewortelde stek van Euphorbia pulcherrima De stekken zijn afkomstig uit een gebied dat bekend staat als zijnde vrij van Bemisia tabaci of geen tekenen van Bemisia tabaci zijn waargenomen op de stekken of op de planten waarvan de stekken afkomstig zijn en die zich op een plaats van productie bevinden dan wel geproduceerd zijn op een plaats van productie, tijdens officiële inspecties, die ten minste 1 maal per 3 weken gedurende de gehele vegetatie periode van deze planten op de betreffende plaats van productie hebben plaatsgevonden. of wanneer Bemisia tabaci is aangetroffen op de plaats van productie, zijn de stekken of de planten waarvan de stekken afkomstig zijn en die zich op een plaats van productie bevinden dan wel geproduceerd zijn op een plaats van productie, afdoende behandeld tegen Bemisia tabaci en vervolgens deze plaats van productie vrij is bevonden van Bemisia tabaci middels afdoende maatregelen tot uitroeiing van Bemisia tabaci. Dit vastgesteld middels officiële wekelijkse inspecties gedurende een periode van 3 weken voorafgaande aan transport vanaf de plaats van productie en middels een monitoringsprogramma gedurende deze periode. De laatste inspectie van de genoemde wekelijkse inspectie, moet worden uitgevoerd vlak voor het transport. Planten van Euphorbia pulcherrima (uitgezonderd materiaal bestemd voor de eind verbruiker) De planten zijn afkomstig uit een gebied dat bekend staat als vrij van Bemisia tabaci; of geen tekenen van Bemisia tabaci zijn waargenomen op de planten op de plaats van productie tijdens officiële inspecties die ten minste 1 maal per 3 weken gedurende negen weken zijn uitgevoerd, voorafgaande aan het in de handel brengen van de planten. of wanneer Bemisia tabaci is aangetroffen op de plaats van productie, zijn de stekken of de planten waarvan de stekken afkomstig zijn en die zich op een plaats van productie bevinden danwel geproduceerd zijn op een plaats van productie, afdoende behandeld tegen Bemisia tabaci en vervolgens deze plaats van productie vrij is bevonden van Bemisia tabaci middels afdoende maatregelen tot uitroeiing van Bemisia tabaci. Dit vastgesteld middels officiële wekelijkse inspecties gedurende een periode van 3 weken voorafgaande aan transport vanaf de plaats van productie en middels een monitoringsprogramma gedurende deze periode. Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 13 van 19

14 De laatste inspectie van de genoemde wekelijkse inspectie, moet worden uitgevoerd vlak voor het transport. en aangetoond moet worden dat de planten afkomstig zijn van stekken dat a. afkomstig is uit een gebied dat bekend staat als vrij van Bemisia tabaci of b. geen tekenen van Bemisia tabaci zijn waargenomen op de stekken of op de planten waarvan de stekken afkomstig zijn en die zich op een plaats van productie bevinden danwel geproduceerd zijn op een plaats van productie, tijdens officiële inspecties, die ten minste 1 maal per 3 weken gedurende de gehele vegetatie periode van deze planten op de betreffende plaats van productie hebben plaatsgevonden. of c. wanneer Bemisia tabaci is aangetroffen op de plaats van productie, zijn de stekken of de planten waarvan de stekken afkomstig zijn en die zich op een plaats van productie bevinden danwel geproduceerd zijn op een plaats van productie, afdoende behandeld tegen Bemisia tabaci en vervolgens deze plaats van productie vrij is bevonden van Bemisia tabaci middels afdoende maatregelen tot uitroeiing van Bemisia tabaci. Dit vastgesteld middels officiële wekelijkse inspecties gedurende een periode van 3 weken voorafgaande aan transport vanaf de plaats van productie en middels een monitorings programma gedurende deze periode. De laatste inspectie van de genoemde wekelijkse inspectie, moet worden uitgevoerd vlak voor het transport Chrysanthemum Stunt Viroid (chrysantedwergziekteviroïde) Ook al vertonen de planten symptomen, een juiste diagnose kan pas gesteld worden nadat verschillende toetsplanten zijn geïnfecteerd of nadat het viroïde is aangetoond met behulp van electroforese. De plant blijft achter in groei en vormt meer zijscheuten. Vaak vervroegde bloei. Chrysanthemum (kaschrysant) Product moet vrij zijn van. Ten hoogste van de derde generatie, moedermateriaal getoetst en vrij bevonden dan wel direct afkomstig van materiaal waarvan een monster van 10% tijdens de bloei vrij is bevonden van genoemd viroide Didymella ligulicola (Ascochyta chrysanthemi) (Zwarte vlekkenziekte) De aantasting begint aan de groeiuiteinden en verspreidt zich snel over de gehele plant. Schutblaadjes en stengelweefsels verkleuren donker. Op bladeren verschijnen onregelmatige bruine tot zwarte vlekken, die spoedig kunnen overgaan in rotting. Bij plantgoed van chrysanthemum soorten letten op ziekteverschijnselen op stengel en blad. De symptomen zijn uitwendig Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 14 van 19

15 zichtbaar als roodbruin tot zwarte vlekken die over kunnen gaan in rot; slap hangen van groeitop en dwerggroei. Chrysanthemum (kaschrysant) Moederplanten alsmede stekken moeten vrij zijn van symptomen Liriomyza spp. (bryoniae*, trifolii en huidobrensis) (mineervliegen) * geldt uitsluitend voor Protected Zones Ierland en Noord-Ierland De mineervliegen veroorzaken kleine witte voedingsstippen op bladeren. Later ontstaan witte slingerende gangen (mijnen) in het blad veroorzaakt door de larven. De larven van de floridamineervlieg (Liriomyza trifolii) zijn helder geel. De larven van de tomatenmineervlieg (Liriomyza bryoniae) zijn roomwit met gele voorzijde en de larven van de nerfmineervlieg (Liriomyza huidobrensis) zijn lichtcrème. De donkere volwassen vliegen zijn herkenbaar aan de gele stip op de rugzijde vlak achter de kop. Alle kruidachtige gewassen Compartiment met te verhandelen materiaal moet vrij zijn van alle symptomen en levende vliegen (dit geldt ook voor de niet paspoortplichtige gewassen) Phialophora cinerescens (Blauwgrijze vaatziekte van anjer) Bladeren en stengels verkleuren blauwachtig grijs. Spoedig daarna verwelkt de gehele plant. Hierbij treedt geen rot op. Het wortelstelsel blijft vrij van symptomen. Bij doorsnijden van de stengel is een bruine verkleuring van de vaten zichtbaar. Deze verkleuring is onderbroken. Bij plantmateriaal van waardplanten letten op vaatverkleuring. Bij dwarse doorsneden zijn de vaatbundels op verschillende plaatsen verkleurd. Dianthus Planten in rechte lijn moeten afkomstig zijn van moederplanten die vrij bevonden zijn van Phialophora cinerescens; tevens product vrij van symptomen Plasmopara halstedii (valse meeldauw bij zonnebloem) Katoenachtig schimmelpluis aan onderzijde van de bladeren. Dwerggroei. Contrasterende geel-groen en groene vlekken op het blad. Helianthus annuus (zonnebloem) Zaden dienen afkomstig te zijn uit een gebied waarvan bekend is dat Plasmopara halstedii niet voorkomt. Of Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 15 van 19

16 Zaden, anders dan die welke verkregen zijn op variëteiten die resistent zijn tegen alle rassen van P. halstedii, dienen adequaat behandeld te zijn tegen P. halstedii Pseudomonas caryophylli (Bacterievaatnecrose) Aan de voet van de plant en bij de eerste internodiën verschijnen scheurtjes in de stengel die later uitgroeien tot diepe wonden waarbij de stengel gedeeltelijk uitgehold wordt. Uit deze scheuren komt bruingeel bacterieslijm vrij. Het vaatweefsel verkleurt bruingeel, met in de lengte duidelijke strepen. Bij een dwarsdoorsnede is de vaatverkleuring te zien als glazige onregelmatige bruine vlekken. Als de verwelking van de bovengrondse delen zichtbaar wordt dan zijn de wortels min of meer verrot. Karakteristiek voor deze ziekte zijn de bruine vlekken op wortels van zaailingen. Dianthus Planten in rechte lijn moeten afkomstig zijn van moederplanten die vrij bevonden zijn van Pseudomonas caryophylli; tevens product vrij van symptomen Opogona sacchari (Bananemot) Geen symptomen op kruidachtige bloemisterijgewassen aangezien de larven alleen in verhoute delen vreten. De larven zijn vuil wit en transparant met een grote bruine kop. Het vlindertje is bruingrijs van kleur en vliegt 's avonds. Alle gewassen Product moet vrij zijn van alle levende stadia van Opogona Puccinia horiana Aan de bovenzijde van het blad ontstaan eerst zeer kleine geelgroene vlekjes. Aan de onderzijde van deze vlekjes ontstaan spore kussentjes die eerst roze zijn, daarna wit worden en later soms bruin verkleuren. Chrysanthemum (kaschrysant) Product moet vrij zijn en gedurende de laatste drie maanden vóór aflevering moet de plaats van productie tenminste 1 x per maand gecontroleerd zijn en vrij van aantasting zijn bevonden. Als aantasting optreedt dienen aangetaste moederplanten plus belending én hiervan afkomstige stekken te worden vernietigd. Stek, afkomstig uit het betreffende compartiment mag gedurende 14 dagen niet worden beworteld of afgeleverd en dient te worden vernietigd. Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 16 van 19

17 Radopholus similis (Wortelnecrose-aaltje) Wortelnecrose-aaltjes tasten voornamelijk het wortelstelsel aan. Door een slecht ontwikkeld wortelstelsel groeien de planten traag. De nieuw gevormde bladeren zijn kleiner. Doordat de wortels wegrotten krijgen secundaire schimmels (o.a. Fusarium soorten) toegang tot de verzwakte weefsels. Bij waardplanten moet men bij ondergrondse delen letten op de symptomen van het aaltje en tevens op ziekteverschijnselen zoals groeiremming. Indien men verdachte symptomen waarneemt altijd een monster laten onderzoeken in een door de PD geaccepteerd laboratorium. *Ctenanthe, *Calathea, Ensete,*Stromanthe, *Maranta, *Musa, Heliconia, *Strelitzia, Ravenala, Acorus, Pothos, *Monstera, *Anthurium, Spathiphyllum, Scindapsus, Raphidophora, Dieffenbachia, Aglaonema, *Philodendron, Syngonium, Caladium, Alocasia, Xanthosoma, Zantedeschia, Arum, Homalomena. Product moet vrij zijn van Radopholus similis. Voor de met een * gemerkte geslachten moet dit blijken uit een monsteronderzoek uitgevoerd door het Bedrijfslaboratorium voor Grond en Gewasonderzoek of een ander door de PD geaccepteerd laboratorium. Er moet 2x per jaar (elk halfjaar) bemonsterd worden en het compartiment moet vrij zijn van Radopholus similis. Echter materiaal afkomstig uit weefselkweek of zaad jonger dan 4 maanden is vrijgesteld van bemonstering Rhizoecus hibisci (wortelwolluis) Deze wolluizen leven alleen aan de wortels; de wijfjes zijn 1 2 mm. lang en net als andere wolluizen bedekt met een grijze waslaag. Zijn polyfaag. Alle gewassen. Product vrij van het organisme Tomato Spotted Wilt Virus (Tomatenbronsvlekkenvirus) Op de bladeren kunnen al dan niet concentrische zwak chlorotische kringen en patronen voorkomen. Ook kunnen hier bronskleurige kringen en vlekken worden waargenomen. Necrose komt veel voor. Het betreft hier necrotische bladvlekken die soms zijn omgeven door een gele of bronskleurige rand of bladeren die deels of geheel zijn afgestorven. Een karakteristiek symptoom, dat echter niet altijd voorkomt, is necrose in de vorm van bruine strepen in de lengterichting van de stengel. Chrysanthemum, Impatiens Nieuw Guinea; Voor de Protected Zones Finland en Zweden: alle gewassen. Product moet vrij zijn van symptomen. Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 17 van 19

18 4.4 NIET IN NEDERLAND VOORKOMENDE QUARANTAINE-ORGANISMEN In de Plantenpaspoortinstructie die Naktuinbouw van de PD ontvangt, worden een aantal organismen genoemd die niet in Nederland voorkomen. Worden deze toch aangetroffen, dan dient direct Plantenziektenkundige Dienst te worden geïnformeerd. De Plantenziektenkundige Dienst zal in principe maatregelen opleggen die verspreiding tegengaan en leiden tot uitroeiing van het aangetroffen quarantaine-organisme. Enkele voorbeelden: Anoplophora spp. Heliothis armigera (Helicoverpa armigera) Ralstonia solanacearum (bruinrot) Spodoptera spp. Thrips palmi 4.5 Q-WAARDIGE-ORGANISMEN Een aantal organismen heeft nog niet de formele status van quarantaine-organisme maar bij aantreffen dienen wel maatregelen opgelegd te worden. Bij aantreffen van de hierna te noemen organismen, dient direct de Plantenziektenkundige Dienst te worden geïnformeerd. De Plantenziektenkundige Dienst zal in principe maatregelen opleggen die verspreiding tegengaan en leiden tot uitroeiing van het aangetroffen organisme Fusarium foetens (schimmel) De symptomen zijn verwelkingsverschijnselen waarbij de plant in korte tijd in elkaar zakt. Er is een duidelijke verkleuring van de bladeren zichtbaar, doortrekkend in de hoofdnerven van het blad. Op de stengel vindt een sterke sporulatie en mycelium ontwikkeling van de schimmel plaats. Begonia elatior cultivars Xanthomonas axonopodis pv. dieffenbachiae (bacterie) Bladinfectie: waterige vlekjes aan de onderkant van het blad. Deze vlekjes komen dicht bij de bladranden voor. Later gaan de vlekjes over in necrotische plekken, omringd door een felgele zone. Onder droge teeltomstandigheden komen de waterige vlekjes niet voor; in plaats daarvan verschijnen kleine bruine vlekjes. Systemische infectie: vergeling van oudere bladeren en bladstelen. Soms verschijnen er waterige vlekken in de nabijheid van de hoofdnerf. De bladsteel breekt snel af van de stengel. Bij het verwijderen van de bladsteel vertoont de basis van de bladsteel opvallende bruine vlekken of smalle bruine strepen wanneer men de bladsteel in de lengte doorsnijdt. In een meer gevorderd stadium van de aantasting sterven hele plantedelen of hele planten af. Araceae (Acorus, Aglaonema, Alocasia, Anthurium, Arum, Caladium, Dieffenbachia, Hemalomena, Monstera, Philodendron, Pothos, Rhaphidophora, Scindapsus, Spathiphyllum, Syngonium, Xanthosoma, Zantedeschia). Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 18 van 19

19 4.5.3 Contarinia maculipennis (insect, galmug) De galmuglarven ontwikkelen zich in de bloemknoppen, die vervolgens gaan rotten en afvallen. Er kunnen 5 tot 30 larven binnen in een knop aanwezig zijn. De poppen bevinden zich in de grond. Alleen het volwassen stadium, de mug, vliegt vrij rond. Deze galmug is polyfaag en komt in zeer verschillende plantenfamlies voor. Met DNA-methode bewezen: Dendrobium orchideeën, Hibiscus (Malvaceae), Jasminum (Oleaceae), Momordica (Cucurbitaceae), Capsicum annuum (paprika), Lycopersicon esculentum (tomaat), en Plumeria. In de literatuur worden verder Solanum melolonga, Solanum tuberosum en Brassica campestris var, chinensis (Brassicae) genoemd Columnea latent viroid, CLVd (viroïde) In tomaat veroorzaakt het viroïde PSTVd-achtige symptomen: groeiremming in de kop van de plant, bladeren in de kop kunnen chlorotisch worden of brons- of paarsverkleuring tonen, vruchten kunnen slechter doorkleuren. Natuurlijke infecties bekend bij tomaat (Lycopersicon lycopersicum) en symptoomloos bij verschillende bloemisterijgewassen. Mogelijk kan komkommer (Cucumis sativus) mechanisch geïnfecteerd worden Darna trima Tropische vlindersoort. Rupsen schrapen bladmoes aan onderzijde van bladeren weg. Later ontstaan gaten in blad. Palmen. Let op bij importen uit Zuid-Oost Azië. Mogelijk ook in andere gewassen Leucinodes orbonalis Tropische vlindersoort. Rupsen boren zich in vruchten en scheuten. M.n. Solanaceae, zoals Solanum melongena (aubergine), Lycopersicon lycopersicum (tomaat), Capsicum annuum (paprika) en Solanum tuberosum (aardappel). Mogelijk ook siergewassen uit deze familie. M.n. kasteelten. Handleiding plantenpaspoort Bloemisterij PLe/september 2005 (versie 2) Pagina 19 van 19