Epitrix sp. : Epitrix tuberis, Epitrix similaris Epitrix cucumeris, Epitrix subcritina

Transcriptie

1 Datasheet Fytobewaking Epitrix sp. : Epitrix tuberis, Epitrix similaris Epitrix cucumeris, Epitrix subcritina Systematiek: Coleoptera (kevers): Chrysomelidae (bladhaantjes): Galerucinae: Alticini ( aardvlooien) Epitrix tuberis Gentner : Tuber flea beetle ; Altise des tubercules Epitrix cucumeris (Harris): Potato flea beetle (synoniem Haltica cucumeris) Epitrix subcrinita (LeConte) : Western potato flea beetle (synoniem Haltica subcrinita) Epitrix similaris Gentner: De vier genoemde soorten aardvlooien uit het geslacht Epitrix hebben aardappel en andere Solanaceae als waardplant in Noord Amerika. Epitrix tuberis wordt als de meest schadelijke beschouwd, maar alle Epitrix soorten zijn in het veld niet van elkaar te onderscheiden. Er komen in Nederland twee soorten Epitrix aardvlooien voor: Epitrix atropae, de wolfkers aardvlo, en E. pubescens, de nachtschade aardvlo. Van beide soorten is geen schade aan teeltgewassen bekend. Een bekende schadelijke aardvlo in Nederland is Phyllotreta nemorum, de grote gestreepte aardvlo, die bladschade op gewassen als vlas, suikerbiet, en koolzaad veroorzaakt. In enkele landen van Europa (Azoren,Turkije, Griekenland, Italië, Bulgarije) komt een andere Noord Amerikaanse soort voor: Epitrix hirtipennis. Deze doet vooral schade aan tabak. Status met name Epitrix tuberis Afwezig in Nederland, aanwezig in Portugal en in gebied in Spanje grenzend aan Noord-Portugal. Niet op EU Q lijst, ingebracht in PFC wel op EPPO lijst: E. tuberis: EPPO A1 list: No. 165; E. cucumeris : EPPO A1 action list no. 299 (EPPO code: EPIXCU) (Bayer computer code: EPIXTU) Staat op Q lijst voor derde landen oa Oekraïne en Rusland Herkenning: Kleine kevertjes van 1,5 tot 2 mm, behaard en glanzend of dof van uiterlijk, zwart tot bronsachtig van kleur, eirond met een kleine driehoekige kop en lang ovale ogen. Halsschild is breed ten opzichte van de dekschilden. Putjes op halsschild en putjes in rijen op de dekschilden Larven bleekgeel met bruine kop 2-3 mm Eieren zeer klein licht doorzichtig wit Poppen 1,5 2 mm wit Schade aan planten: vraatschade door de kevers : als een schot kleine hagel door de bladeren variërend van enkele gaatjes tot veel gaatjes. Ook schade op tomaten vruchten. Schade aan knollen van aardappel: larven vreten gangen over het oppervlak van de aardappelknol, maar kunnen ook dieper in de knol een gang maken (+/- 5mm). Gevonden exemplaren inzenden voor bevestiging identificatie Wageningen. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij de Plantenziektenkundige Dienst te Wageningen. Niets uit Versie 1 Ingangsdatum:

2 2 Waardplanten: Belangrijke ( major )waardplanten: Solanaceae : teelten Solanum tuberosum Aardappel S. lycopersicon (Lycopersicon esculentum) Tomaat S. melongena Aubergine Nicotiana tabacum Tabak Capsicum spp. Paprika Wilde Solanaceae oa: Datura stramonium Solanum nigrum Andere Chenopodiaceae mogelijke waardplanten: Siergewassen Solanaceae oa: Browallia, Schizanthus, Salpiglosus, Petunia, Physalis Incidentele ( minor ) waardplanten Allium spp. Cucurbitaceae Brassica oleracea Beta vulgaris Lactuca sativa Phaseolus Zea mays Spinacia oleracea Ribes rubrum Medicago sativa Armoracia rusticana Ui, prei, knoflook Komkommer Kool Biet Sla Boon Maïs Spinazie Rode bes Lucerne Mierikswortel Geografische verspreiding : Canada, V.S., Zuid Amerika, Portugal, en Spanje (gebiedje net over de grens met noord Portugal) Biologie: Biologie van Epitrix tuberis in landen boven de evenaar: De volwassen kevers overwinteren in grond en worden aangetroffen in aanhangende grond van aardappelen. Zodra de aardappel in het veld kiemt, gaan de kevers van het jonge blad eten en leggen eieren in de grond dicht bij de steel van de plant. De larven kruipen naar de wortels of de knollen en maken groeven in de knol waarin kurkweefsel ontstaat. Ook boren de larven op bepaalde aardappelcultivars diepere gangetjes in de knol waardoor de aardappelen voor de chipsindustrie niet meer verwerkbaar zijn. Bij verstoring van de larven kruipen ze in de grond en ze worden nooit daadwerkelijk in of op de knollen aangetroffen. Verpopping heeft plaats in de grond. In begin juli sterven de laatste kevers die hebben overwinterd, en vervolgens komt de volgende generatie kevers vanaf eind juli. In september/oktober kan bij gunstige omstandigheden een derde generaties kevers uitkomen. In de periode mei tot september/oktober kunnen kevers in het gewas gevonden worden met een dip in begin juli, vanaf september gaan de kevers overwinteren in de grond. Larven en poppen en eieren komen voor in de grond vanaf mei tot eind september. 2

3 3 De kevers zijn zeer mobiel: ze springen en kunnen minstens 1 km vliegen. Symptomen/Schade: Schade aan gewas: kevers veroorzaken schade: als een schot kleine hagel door de bladeren variërend van enkele gaatjes tot veel gaatjes. Ook schade op tomaten vruchten. Schade aan knollen: larven vreten gangen/groeven over het oppervlak van de aardappelknol, maar kunnen ook dieper in de knol een gang maken loodrecht op het oppervlak (+/- 5mm). Dit gebeurt met name bij aardappelen met een wat ruwere schil. Waarnemings-/bemonsteringsmethode: Aardappelen bemonsteren en inspecteren op schade (groeven) en gangetjes (bij verdenking gangen aardappel schillen) Planten inspecteren op typische gewasschade Grondmonsters opsturen naar NRL Springende kevers (vandaar de naam aardvlooien) vangen en opsturen voor determinatie Monitoringstijdstip: Jaarrond bij importen van aardappelen (grond en schade aan knollen), maar met name nieuwe aardappelen uit Portugal en Spanje in de periode april, mei, juni. Jaarrond bij importen van (Solanaceae) planten, knol en bolgewassen met aanhangende grond of in potten (grond) Rondom verwerkings- en verpakkingslocaties bekijken van aardappelopslag en onkruiden (wilde Solanaceae) in periode mei- augustus voor schade op de planten Locaties voor fytobewaking: Importlocaties van consumptie - (en poot)aardappelen uit Portugal (inclusief Azoren) en aan Portugal grenzende regio van Spanje. Verwerkingslocaties van consumptie - (en poot)aardappelen (waar bijvoorbeeld aardappelen worden gewassen of geborsteld) Verpakkingstations/overslag van aardappelen Locaties met teelten van kuipplanten of sierplanten, geïmporteerd in potten of met aanhangende grond, uit Portugal (inclusief Azoren) of uit gebied van Spanje grenzend aan Portugal. Locaties van import van (sier/ fruit/groente) planten, in potten of met aanhangende grond, of knol/bolgewassen met aanhangende grond, uit Noord Amerika (V.S. Canada) en Zuid Amerika, komend uit gebieden met teelten van Solanaceae. 3

4 4 Schade knol: Oppervlakkige groeven met verkurkt weefsel (Germicopa ) (J.F.Germain) Epitrix kevers op aanhangende grond/aardappel in winteropslag (C.Boavida) Geschilde aardappels met tunneltjes bij aardappels met ruwere schil ( W.Cranshaw) 4

5 5 Schade blad Gewasschade op aardappel E.cucumeris (W.Cranshaw) Gewasschade op Chenopodium (J.F. Germain) Vraatschade door Epitrix cucumeris kevers aan tomaat ( W.Cranshaw) 5

6 6 Vraatschade door Epitrix tuberis kevers op vrucht en blad van tomaat ( W.Cranshaw) Epitrix cucumeris Epitrix similaris (J.F. Germain) Epitrix sp. (B.Chaubet INRA) (streepje ongeveer 1 mm) Eieren, larven, poppen van Epitrix tuberis (tekening: Art Cushman, Foto s Agriculture Canada, Ottawa ) 6