Kerkring 9 t/m 31. (de oneven nummers) Kerkring blz. 2. (Klik om de koppeling te volgen.) Kerkring 17, blz. 10. Kerkring 19, blz. 16.

Transcriptie

1 Kerkring 9 t/m 31. (de oneven nummers) Kerkring blz. 2. (Klik om de koppeling te volgen.) Kerkring 17, blz. 10. Kerkring 19, blz. 16. Kerkring 21, blz. 22. Schilderssteeg, blz. 26. Kerkring 23, blz. 28. Kerkring 25, blz. 32. Kerkring 27, blz. 38. Kerkring 29, blz. 43. Kerkring 31, blz. 50. Bij elkaar gezocht door Wim Kesteloo. 1

2 Kerkring Tot 1817 wonen er diverse secretarissen van Nieuwerkerk. Van 1821 tot 1916 is het van de timmermans familie Brouwer, en dan, tot 1954, van timmerman Soeters. Daarna is het van de familie Wandel De eerste aantekening over dit pand betreft een schuld die secretaris Justus Ruijte heeft op het huis, hij woont hier, zoals er ruim 100 jaar lang secretarissen zullen wonen. Het zal ook toen al wel een statig huis geweest zijn. Secretaris Justus Ruijte is 104 pond schuldig aan Frans Jansse Piepelijnck als voogd over de weeskinderen van wijlen Dingeman Crijnsse; hij zal daar 5% rente over betalen. Als onderpand dient zijn huis met tuin en verdere gevolgen. Het huis wordt belend ten oosten door s Heeren Huis; ten westen door dominee Nicolaij; ten zuiden door s Heeren boomgaard en ten noorden door de Ring. ( ) 1690 In akte krijgt Lambert van de Lande, die secretaris is te Nieuwerkerk in Duiveland, volmacht van de baljuw en de schepenen om te handelen in een insolvente boedel. ( ) Lambert is hier wel secretaris, maar het lijkt er op dat het pand op naam van zijn vader staat, Jasper van der Lande, die schepen van Oud-Beijerland is. Als op 28 maart 1691 het huis hiernaast (zie Ring 17) verkocht wordt, staat in die akte dat de schepen van Oud-Beijerland Jasper van der Lande belendende is. Ca Omstreeks 1699 begint Hendrick Smith hier als secretaris. Smith trouwt met Catharina de Swarte; ze laten twee kinderen dopen in 1700 en In 1706 hertrouwt hij met Eva de Visscher uit 'sheer Abtskerke; ze laten zeven kinderen dopen tussen 1707 en Smith is niet alleen notaris, maar in 1702 ook schepen en in 1715 schout en secretaris van Botland. 2

3 1722 Hendrick Smith, de secretaris van Nieuwerkerk en Capelle, is op 4 juli 1722 overleden in zijn "huisinge, schuur en hof in Nieuwerkerk, tussen het Stadshuis aan de ene, en het huis aan de andere zijde dat nog van zijn vrouw is, de domineesdochter Eva de Visscher ". De weduwe Eva is de voogdes over de minderjarige-, en executeur voor de meerderjarige kinderen. Behalve het huis behoren tot haar bezittingen o.a: een huis met schuur bij de smidse, naast het huis van Jan Verdool; een huisje in de Weststraat tussen de weduwe van Jan van Liere, en Berent Janse; een huis en schuur op Capelle en diverse stukken land. Uit deze boedel blijkt ook dat Smith veel geld van de Armen, van de gemeente en van vele boedels onder zijn beheer heeft, en dat geld wordt nu als schuld erkend. Dat geld werd door hem tegen rente uitgeleend, maar het is niet duidelijk waar de rente naar toe ging. (4674A-53) Het gaat Eva wel goed, op 17 okt koopt zij voor 250 pond een boerderij op Capelle. ( ) Ze hertrouwt met Jacobus Liere. Op 11 apr.1729 koopt Eva voor 18 pond een schuur met wagenhuis aan de zuidkant van de Weststraat uit de boedel van de overleden Cornelis Janse Visser. ( ) In 1737 legateert Margrieta Smit, de dochter van Eva, 100 pond aan haar moeder, die inmiddels weduwe is van Jacobus Liere; de rest gaat naar haar broers en zusters. ( ) In 1747 woont Eva de Visscher in bij haar zoon Kornelis Smith Op 27 maart 1723 verkoopt de weduwe Eva de Visscher het huis aan de Ring met de schuur en de tuin, voor 233,- aan de nieuwe secretaris, Nicolaas Telle. (4674A-53) Nicolaas Telle trouwt eerst met Catharina Trompers, in 1715 wordt een dochtertje geboren. Claas hertrouwt met Alleta Jacoba van de Meij; in 1734 en 1736 wordt er een dochtertje geboren. Telle overlijdt vóór Volgens het kaartje uit deze tijd is m, het huis waar we het hier over hebben, van de weduwe Telle. Op 5 mei 1758 wordt het huis m door Alphonsus Bakker, de executeur in de boedel van de overleden Nicolaes Telle, vroegere secretaris van Nieuwerkerk, verkocht aan Nicolaes van IJsselsteijn, die nu secretaris is op Nieuwerkerk. Tegelijk wordt er een schuurtje verkocht. (Ring 33) Er is geen akte van de verkoop. 3

4 1762 Op 2 feb verkoopt Nicolaes van IJsselsteijn een huis met erf voor 300 ponden vlaams aan de secretaris Leonardus Swemer (ook: Zwemer), gedoopt 8 juli 1736 te Colijnsplaat,. Het huis wordt belend door de straat ten oosten; zuid en west het Heerenhuis; noord mr. Willem van Fraassen; het kompas is bij deze beschrijving een beetje gedraaid! ( ) Leonardus komt van Colijnsplaat waar hij ook secretaris was. Swemer is in april 1762 met attestatie ingekomen. Hij trouwt in 1765 te Renesse met Levina Vis; er worden 10 kinderen gedoopt van , waarvan er minstens 4 jong overlijden, die in de kerk begraven worden en daar een gezamenlijke grafsteen krijgen van ca. 115 x 40 cm. (zie Kerk-verhaal) 1784 Leonardus Swemer, ten (zuid)oosten van Claes Andree en Adr. Timmerman (4660-5) 1785 Op 24 mei 1785 verkoopt Leonardus Zwemer, oud baljuw der Vierbannen, aan secretaris Gerardus Jacobus Philipse ( ) baljuw van deze Hoogheerlijkheid, een huis met erf aan de zuidzijde van de Ring tegen een somme van penningen. De belendenden zijn: oost de Ambachtsheer; west Claas Andree en Adriaan Timmerman; zuid (grond van) de Wel Ed. Gestr. Heer van der Perre.(248/1-15, mb) Gerardus is, zoals gebruikelijk, ook president van de weeskamer; en we zien hem ook als rentmeester van de Vierbannen. Hij trouwt in 1786 te Middelburg met Geertruijd Elisabeth Krom, ze laten 3 kinderen dopen van In 1795 is Gerardus representant-gecommitteerde voor Schouwen-Duiveland. In 1802 hertrouwt Gerardus Philipse in Middelburg met Maria Westplate; hij koopt daar een huis in 1804, en in 1812 zien we hem daar als vrederechter. In 1805 ontvangt secretaris van der Halen geld uit een boedel voor de oud-secretaris Philipse, dat betekent dat Philipse al eerder als secretaris van Nieuwerkerk vertrokken is A-3. Op 9 feb is er een vreemde akte van secretaris Albertus Willem van Halen, hij verzoekt de baljuw en de schepenen om zijn eigendommen taxeren: 1 e : Dit huis A-3 met erf en daarachter liggende tuin, duivenkooi en de daaraan grenzende vijver. (M-332) (nu Ring 9-15), waar Jan Sluiters gaat wonen of al woont; het wordt getaxeerd op 450 pond vlaams. 2 e : Het huis A-2 aan de zuidkant van de Kerkring, met koetshuis en erf, groot 227 roeden, met de daarin liggende vijvers. Samen met de zogenaamde grote boomgaard, groot 2G. 15R., en de kleine boomgaard van 220R. aan de westkant van de grote boomgaard is de waarde daarvan 550 pond vlaams. 3 e : Diverse stukken land, samen 6G. 230R. à 30 pond per gemet is 203 pond vlaams. 4 e : 7G. 170R. land in de 3 e mate van het Oude Nieuwland à 20 pond per gemet. 5 e : 3G. 209R. aangeplant bos in de 9 e mate van het Oude Nieuwland à 50 pond per gemet. ( ) De niet erg eerlijke secretaris van der Haalen die later Nieuwerkerk zal ontvluchten, wordt beschreven in Kerkring

5 1817 A-3. Op 20 maart 1817 verkoopt A. W. van der Haalen, notaris te Zierikzee, met een ondershandse akte de volgende zaken aan Jan Sluijters: 1 e : Dit huis, nr.3. 2 e : Een huis met erf nr.2, het zgn. Plaatsenhuis, met de tuin er achter, strekkende westwaarts tot het dreefje waarover de uitbaning gebeurt. 3 e : Een schuur met daarachter een erf en tuin groot 45 roeden, staande naast het huis nr.2 en lopende met de zuidoostkant langs de dreef van Dingeman Hallingse. 4 e : Een hof, het zgn. Eilandje, met de vijvers erom heen, behalve de grond er omheen en daar vandaan 3 voet (1 meter) in deze vijvers; gelegen over het dreefje aan het einde van de schuur van Jan Hallingse.. 5 e : Een tuin van 60 Roeden gelegen aan de zuidwestkant aan het einde van de Weststraat, uitkomende aan de Straatweg. (volgens akte van 1821) Op 18 sep.1817 leent Jan Sluijters, landbouwer te Nieuwerkerk samen met zijn vrouw Elizabeth van Damme, f.6000,- van de Onderlinge Brandwaarborg Mij. in Uithoorn, met als onderpand: 1 e : Twee naast elkaar gelegen huizen met een schuur en erven; de nrs.a-2 en A-3; 2 e : De nu gerooide Boomweije, waarvan 200 roeden schotbaar; in de 41 e mate nr.3. 3 e : De Boeije s weije, naast het voorgaande gelegen in de 41 e mate nr.2; 1G.210R A-3. Jan Sluiters, landbouwer, woont hier op nr.3; hij is 52 jaar oud, en hij is in 1809 op Nieuwerkerk komen wonen toen hij "Het Riethuis" kocht. Jan is in Halsteren geboren, en hij getrouwd met de in Westkapelle geboren Elisabeth van Damme, die nu 46 jaar oud is. Er zijn nog vier kinderen thuis Lucretia, 19; Cornelia, 16; Marina, 15; en Hendrik, 11 jaar oud plus een kleinkind, ook een Elisabeth van Damme, het dochtertje van hun dochter Hendrika, die drie maanden na de geboorte is overleden. Ze krijgen op 3 juli 1810 indemniteit van het armbestuur in Ouwerkerk. Verder wonen op nummer A-3 nog de 27 jarige timmerman Marinus Brouwer met zijn vrouw Frederika Levina Broeksmit; een timmermansknecht en een dienstmeid. (BR) In maart 1819 wordt Jan Sluiters besproken door de Kerkeraad: Hij is voor de tweede keer naar het avondmaal gekomen, terwijl hij onder censuur staat. Als de ouderling Cornelis Hallingse hem daar wegstuurt, verlaat hij de kerk met veel misbaar en slaande deuren A-3. Op 3 nov gaat notaris A.W.v.Halen naar huis nr. 3 waar Jan Sluiters woont omdat die o.a in 1817 daar geld op geleend heeft, en nu woont zijn schoonzoon Johannis van Nieuwenhuijze hier als huurder. De brandwaarborgmaatschappij eist terugbetaling van de lening. (v.halen) 5

6 1821 A-3. De notaris D. Boom houdt een openbare verkoping in de herberg van Pieter Kik waarbij Jan Sluiters, die intussen met zijn familie naar Bergen op Zoom is vertrokken, het volgende verkoopt: 1 e : Dit huis, nr. 3, voor f.2305,- aan Marinus L. Brouwer (ca ). 2 e : Een huis met erf nr.2, het zgn. Plaatsenhuis, met de tuin er achter, strekkende westwaarts tot het dreefje waarover de uitbaning gebeurt voor f.600,- aan Dingeman Hallingse. 3 e : Een schuur met daarachter een erf en tuin groot 45 roeden, staande naast het huis nr.2 en lopende met de zuid-oostkant langs de dreef van Dingeman Hallingse wordt gekocht door landman Jan Hallingse uit Nwk. voor f.800,-. 4 e : Een hof, het zgn. Eilandje, met de vijvers erom heen, behalve de grond er omheen; gelegen over het dreefje aan het einde van de schuur van Jan Hallingse. Dit hof wordt voor f.150,-.gekocht door de heelmeester van Nieuwerkerk, Johannis Jacobus de Moor 5 e : Een tuin van 60 Roeden gelegen aan de zuidwestkant aan het einde van de Weststraat, uitkomende aan de Straatweg, die gekocht wordt door de arbeider Adriaan Boluit voor f.250,-. 6 e : een stuk land van ruim 1 Gemet in de 8 e mate van Oud-Nieuwland. 7 e : Een tuin met daarbij liggende goudvisvijver en een pad van 4 voet breed, liggende achter het erf van huis nr.3; lopende noordwestelijk langs de zgn. Boeijes weide, strekkende zuidwestwaarts tot over de goudvisvijver, en komende met het einde tot aan de Boomweide. Samen 203½ Roede, het wordt niet verkocht. 8 e : Een weiland van ruim 1 Gemet in de 40 e mate nr.2, dat ook niet verkocht wordt. ( Boom) De nieuwe eigenaar van dit pand, timmerman Marinus Louis Brouwer, geboren op Oosterland, is in 1820 getrouwd met de in Meerdervoort geboren 27 jarige Frederica Levina Broeksmit (ca ); ze krijgen een zoon, Willem Pieter. In 1823 wonen ze hier met de 17 jarige timmermansknecht Frederik Ogenzuijl, geboren in Zwijndrecht en de 24 jarige dienstmeid is Huigje Suiker uit Bruinisse In 1823 is Marinus overleden, Frederika, die de zaak voortzet, hertrouwt in 1826 met de in Hendrik Ido Ambacht geboren Dirk Labrijn (ca ); ze wonen hier. Dirk komt nu van s Heerjansland en brengt twee kinderen mee; met Frederica krijgt hij er nog vier bij. Er is vrijwel steeds een inwonende timmermansknecht en dienstmeid Ring A-3. Het huis hiernaast, op sectie M-332a is volgens de kadastrale atlas van Dirk Labrijn, maar dat is fout. Dat vroegere Heerenhuis is van Cornelis Hallingse. Labrijn zit hier, op M-332, een huis met erf op 410 m Ring A-3. Op 11 feb koopt Dirk Labrijn ook het huis met schuur en erf hoek Weststraat nr. A-10, sectie M-311, voor 6 gulden, de timmermansknecht Johannes Bonker gaat er wonen. (C.P.Boom) 6

7 1849. Ring A-3. Dirk is op 5 apr 1844 overleden. Op 2 aug.1849 wordt een verdeling opgemaakt voor Levina en haar kinderen aan de hand van een inventaris van 26 juni Er is nog veel te vorderen van timmerwerk. De zoon P. Labrijn zet in de overlijdensadvertentie: de affaire wordt door hem als vroeger voortgezet. Op de lijst van bedrijven op Nieuwerkerk staat: De weduwe Dirk Labrijn c.s.: molenmakers. Waarschijnlijk hebben ze in 1844 de nieuwe molen van Nieuwerkerk gebouwd. Behalve het huisje op A-10 met een waarde van f.450,- en de tuin op M-324 groot 2240 m2 van f.300,-, is er ook nog een huis of werkwinkel, zijnde een kuiperij op sectie I-188 groot 34 m2 te Capelle dat f.150,- waard is. Het is onderhands verkregen op 26 mei 1836; Verder is er nog een 1/16 e aandeel in meestoof De Kapel dat voor f.625,- verkocht wordt aan Hubrecht Bal. De weduwe Frederika Levina Broeksmit blijft eigenaresse van het huis en de tuin. Frederika koopt ook het huis dat nu Weststraat 9 is Ring A-4. Op 23 maart 1854 verkoopt Frederika: 1 e : Dit huis met schuur, erf, tuin en vijver op de secties M-330, M-331 en M-332, samen groot 15 roeden, en 2 e : Een tuin op sectie M-324, groot 22 roeden en 40 ellen, voor f.2000,- aan de timmermanmolenmaker Willem Pieter Brouwer Mar.zn. ( ), een zoon uit haar eerste huwelijk. Frederika leent het volle bedrag aan Willem. (vdldc) Willem Pieter Brouwer trouwt in 1852 met Elisabeth Schoo ( ). Tussen 1853 en 1877 krijgen Willem en Elisabeth 12 kinderen. Willem is diaken van Ring A-4 en 4b. Frederika Levina Broeksmit woont nog steeds bij haar zoon Willem en zijn familie. De timmermans-knechten Jacobus Zoeter, Johannis Romeijn en Marinus Kloet, en een paar dienstmeisjes, zijn kortere of langere tijd inwonend Ring A-4. Na het overlijden van Frederika Levina Broeksmit volgt op 13 okt. de executie en op 5 nov.1875 de verkoop van: 1 e : Een woning op sectie M-340 die verhuurd is (zie Hoge Kerkstraat 14) wordt verkocht aan de smid Johannes de Braal voor f.450,-. 2 e : Een huis op sectie M-311, de hoek van de Weststraat (zie Ring 29), dat verhuurd is, wordt voor f.600,-verkocht aan Adriana Alderliefste, de weduwe van Jacobus Bal. 3 e :Een huis met schuur en tuin op de secties M-305 en M-306 in de Weststraat (zie nr.9) dat ook verhuurd is, wordt nu verkocht aan Willem Bal Joziasz., als kerkmeester van de Christelijk Gereformeerde Kerk uit Oosterland. (CvdLdC) Dit huis op de Ring A- 4, sectie N-332a, is dan al in 1854 verkocht aan haar zoon uit haar eerste huwelijk, Willem Brouwer. 7

8 1883 A-4. Kennelijk gaat het niet zo goed met de timmermansaffaire want op 17 jan.1883 wordt de hele zaak openbaar verkocht (volgens de akte in 1888 van not. Moolenburgh) aan de houthandel Den Bouwmeester, Borsius en van der Leije, die waarschijnlijk beslag hebben laten leggen Ca verhuizen ze naar A-116 (zie Kerkstraat 18) 1888 A-4. Op 5 jan.1888 komt Janna Hollander ( ), de weduwe van timmerman Johannes Brouwer Pieterszoon uit de Kerkstraat, samen met haar kinderen bij notaris Moolenburgh en ze kopen deze timmermansaffaire op de Ring van de houthandel. De koopprijs is f.3500,-, waarvan Janna de ene helft voor haar rekening neemt en haar kinderen de andere helft. Dat zijn: Pieter, die timmerman is op Bruinisse; Cornelis en Willem, die timmerman zijn op Nieuwerkerk; Lineus, die onderwijzer is te Sint-Annaland; en Wilhelmina die ongehuwd is. (Moolenburgh) Op 4 feb.1888 leent Janna Hollander samen met haar kinderen, f.3500,- van F. C. van Vliet uit Zierikzee op: 1 e : Het huis, de timmermanswinkel en het erf M-324, 330, 331, en 332 samen 3740 m2; 2 e : Een tuin aldaar, sectie M-275, groot 1640 m2,en 3 e : Een schuur met erf op sectie M-728, groot 42 m2. Janna en haar kinderen gaan hier wonen en ze verhuren het huis in de Kerkstraat tot 1898 aan diverse rijksontvangers, dan verkopen ze het. (zie Kerkstraat 18) 1902 A-4. Twee kinderen van Janna, de bouwkundige-architect Willem Brouwer, en zijn broer, de timmerman Cornelis (Cees) Brouwer zetten het bedrijf voort, ze zijn nog geen eigenaars. In 1902 vragen de gebr. Brouwer een meid-huishoudster. In 1904 krijgt Willem vergunning nummer 461 om op de Zeeuwse wegen met een motorfiets te rijden. Willem ( ), trouwt pas op latere leeftijd, in 1909, met de huishoudster Maatje de Blonde. In 1914 wordt hun dochter Janna Maria Brouwer geboren. Cornelis ( ), timmerman, blijft ongehuwd. De gebroeders zijn de eerste projectontwikkelaars op Nieuwerkerk, ze kopen grond en bouwen daarop, o.a. aan de Ooststraat, de Stoofweg en de naar hen genoemde Brouwersstraat A-4. Op 4 jan.1908 lenen meester-timmerman Cornelis Brouwer en zijn broer de bouwkundige Willem Brouwer f.4000,- tegen 5% bij van Vliet. Ze wonen dan op nr.4. Als onderpand dient een aantal panden die zij hebben overgenomen van hun moeder: a/, een timmermansaffaire bestaande uit een woonhuis, timmerwinkel, erf, tuin- en bouwland, op sectie M-1273, M-1280, M-1299, M-1300, M-1301 en M-1303, groot 3059 m2. b/, een schuur en erf, M-1249, 36 m2; c/, een huis, erf en schuur, M-1526, 136 m2 op Klootendijke; d/, een huis en erf, M-1485, 99 m2 In 1910 wonen Willem met zijn vrouw en Johannis op A-174b, later A-250. Ze hebben ook een paar keer een inwonende tekenaar. Willem is 77 als hij in 1928 het nieuwe gemeentehuis tekent. 8

9 Ca Links van de hoge boom het vroegere Hooge Huis. Rechts daarnaast het huis dat hier besproken wordt, met de mooie voordeur, toen van de timmermansfamilie Brouwer. In de ingang naar de werkplaats zou Willem kunnen staan met zijn vrouw en de baby Janna Op 14 maart 1916 verkopen gebroeders Willem en Cornelis Brouwer Joh.zn. een huis met timmermanswerkplaats, sectie s M-1273 en M-1616, groot 2046 m2, voor f.7000,- aan timmerman Lambrecht Johannes Soeters (1876 St.Annaland -) (not.korteweg). Lambrecht trouwt in 1916 met Cornelia Adriana Boogaard ( ) uit St.Annaland. In 1917 wordt zoon Abraham geboren, maar die overlijdt al in 1934 in Noordgouwe. Er volgen nog twee dochters, Jannetje, die met dokter Adrie Kesteloo trouwt, en Johanna, die met slager Koos van der Wiele trouwt. In 1934 komt burgemeester Adrianus Arie van Eeten bij hen inwonen A-5. De familie Soeters evacueert naar Herwenen. Van Eeten is nog steeds bij hen in de kost, hij evacueert naar Baarland A-5. L. J. Soeters evacueert naar de Weststraat 11 in Aardenburg A-5; Soeters bedankt voor het vertrouwen dat hij 38 jaar lang heeft genoten en verkoopt zijn timmerbedrijf enz. op sectie M-1273 en de loods op sectie M-1616, groot 280 m2 per maart 1954 aan de firma Anthonie Wouter Wandel ( ). Wandel vraagt meteen subsidie aan omdat hij de woning in 3 woningen wil verdelen, wat f ,- gaat kosten. De woningen krijgen de nummers Kerkring 9, 11 en 13. Die subsidie is mogelijk omdat er al vanaf de oorlog woningnood is. Het huis is nog steeds van de familie Wandel; het wordt gedeeltelijk verhuurd. Kerkring 15 Dit is waarschijnlijk een schuur op sectie M-1616, die in 1911 en in 1957 nieuw herbouwd is op min- of meer dezelfde plek. In 1958 wordt het bij Kerkring 9-13 getrokken, het wordt sectie N-86, groot 2268 m2. 9

10 Kerkring 17. Er woonden hier dominees, schoolmeesters, een chirurgijn, metselaars en bankiers! 1685 Volgens RAZE akte is dit huis van dominee Aegidius Nicolai. Aegidius Nicolai is geboren in Aardenburg. In 1666 ontvangt Aegidius per kwartaal als dienaar des Goddelijken woord. Hij ontvangt eens per jaar eenzelfde bedrag als toeslag; dat betekent dat hij ongetrouwd is, de toeslag is hoger voor gehuwden en nog hoger als er kinderen zijn. In 1683 krijgt Aegidius 250 gulden extra voor het waarnemen in Dreischor tot 1 juli; zijn normale traktement op Nieuwerkerk is dan , oftewel 125 gulden per kwartaal. De dominee bezit kennelijk nog een ander huisje, want op 8 nov.1689 worden de voorwaarden bekend gemaakt waarop de erfgenamen van predikant Aegidius Nicolai een huisje met schuur, en een tuintje willen verkopen. Dat huisje staat aan de Ring en wordt belend door: Oost en noord een leeg erf; west en zuid door Thomas Cornelisz.; het wordt verkocht aan Adriaan Pietersz. Klinckerlant voor 75 pond vlaams. Het "hofje" (tuintje), gelegen bij de molen aan het Steenzwaan, wordt verkocht aan Pieter Achthoven voor 21 gulden. ( en ) 1691 Op 28 maart 1691 verkopen de erfgenamen van dominee Nicolai, het schoon en wel gelegen huis aan de zuidzijde van Nieuwerkerk waar de predikant in gewoond heeft, voor 600 Carolische guldens en 4 zilveren dukaten voor de Armen, aan de volgende dominee: Jacobus de Visser (-1711). Het huis heeft de volgende belendingen: oost dhr. Jasper van der Lande, schepen op Oud-Beijerland; west Hamson Hendrikx; zuid ligt de stadsboomgaard en noord is 's Heeren Weg. ( ) Op 24 jan verzoekt Andries van der Meij, wiens vrouw een zuster is van de domineesvrouw, om de ca. 50 car. gld. waar zijn weeskinderen recht op hebben uit de erfenis; de baljuw en schepenen laten weten dat het nog wel even kan duren eer de zaken afgewikkeld zijn, er moet nog een schuldbrief vervallen in mei 1693, en ook dan kan de afwikkeling nog wel enige tijd aanlopen! ( a) Jakobus de Visser komt uit Overzande-Driewegen; hij begint als dominee op Nieuwerkerk op 13 feb.1691 en blijft hier tot zijn overlijden in Jacobus is getrouwd met Margrieta Schippers. Margrieta erft in 1715 o.a. de helft van 2 huisjes in Amsterdam. Zij hebben een dochter Eva de Visser die het huis erft of koopt van haar moeder. In 1706 trouwt Eva de Visser met de secretaris Hendrik Smith, die dan weduwnaar is en hiernaast woont. (Ring 9-15) 10

11 1757 Op 6 juli 1757 geeft Eva de Visser volmacht aan secr. Nic. van IJsselsteijn om dit huis met erf aan de zuidkant van de Ring, te verkopen en de hypotheekhouder te betalen. Het huis is het laatst bewoond geweest door de weduwe Bal. (4669-5) ca h: Jacob Govertse, huis. i: Willem Govertse, huis, schuur en zwingelkooi. k: Lucas Hollander, huis. l: Weduwe Bal, huis en schuur (groen). m: Weduwe Telle, huis. Op 18 okt 1757 verkoopt en levert Baljuw Nic. v.ijsselsteijn namens Eva de Visser, de weduwe van Jacobus Liere, voor aan schoolmeester Willem van Fraassen, een huis, schuur en erf; (k) belend door: oost Nic. v.ijsselsteijn; west Lucas den Hollander, Willem Govertse de Zwarte en het slop; zuid s Heeren Erve; noord de straat, Hollander en de Swarte. ( ) 1774 Meester Willem van Fraassen is gehuwd met Hugonia van den Doele. Haar broer, Jacobus geeft op 22 maart 1774 via een akte uit krachte van bloedverwantschap volmacht om het huis, schuur enz. te naasten. ( ) Dat gaat kennelijk niet door, want op 29 maart 1774 verkoopt Willem van Fraassen het huis met erf en de gevolgen, en nog een huisje, vanouds genoemd het Pieter Sentze huisje en schuur, staande aan de zuidzijde van de Ring voor aan de metselaar Claes van (H)Alphen (die dan net de Roode Meebaal verkocht heeft) Beide belend door: oost L. Zwemer; west Janus Hollander en Govert de Zwarte en het slop; zuid de WelEd Gestr. Heer v. d. Perre; noord de Ring. ( ) Op dezelfde dag erkent Claes, dat hij de betaalde schuldig is aan Willem van Fraassen, dijkgraaf op Bruinisse. ( ) Al hetzelfde jaar wordt dat een lening van Jacob Soeter: 100 pond op het huis en 60 pond op een tuin en een huis aan de noordkant van de Kerkstraat. ( ) ( ) ( ) 11

12 1777 Op 6 mei 1777 verkoopt Claes van (H)Alphen een zeker gedeelte huijsinge staande op de kohieren der verpandingen bekent als nr.3, van oudsher genaamd de Schuur aan Janus (Johannes) Lucas Hollander voor Belendingen: oost en zuid: de verkoper (van Alphen); noord: de koper (Hollander); west: de gang die ze samen hebben, en Govert Willemse de Swarte. ( ) (Van het tegenwoordige nummer 15 wordt dus een stukje van het huis, mogelijk een schuurtje, verkocht aan deeigenaar van het tegenwoordige nr.19) Op 11 nov.1777 overlijdt Anna de Wit, de huisvrouw van Claas van Alphen. Hij blijft achter met 6 kinderen die geboren zijn tussen 1760 en Claas van Alphen hertrouwt met Levina Pek. Op 17 feb.1781 maken hij en zijn dan ziek te bedde liggende vrouw hun testament. ( ) In de zwaar verzegelde inventaris staat alleen maar dat de baten zijn, en de schulden ruim 10 pond meer, Op 4 mei 1784 tonen Claes Andree en Adrianus Timmerman aan de wethouders/schepenen een volmacht van 30 oct.1782 van Claes van (H)Alphen en verkopen daarmee een huis, schuur en erf aan zichzelf voor ( ) Op dezelfde dag verklaren zij schuldig te zijn aan Jac. Soeter. Als onderpand dient een huis en erf aan de zuidkant van de Ring. De belendingen zijn: oost: dhr. L. Zwemer; west: Janus Hollander en Govert de Zwarte; zuid de Wel Ed. Heer v. d. Perre. De schuld wordt afgelost en vervangen op 25 maart (4660-5) 1793 Op 23 maart 1793 verklaren Claas Andree wonende te Capelle en Adr. Timmerman wonende te Zierikzee, eigenaars van het huis, erf en een nieuwe schuur, gelegen bezuiden de Ring, dat ze f.900,- schuldig zijn aan mons. Daniël Conraats, mr. chirurgijn te Nieuwerkerk. Belendende oost: baljuw Philipse; west: Johannes Hollander. Op 1 dec.1795 komt deze schuldbrief ten einde en wordt er een nieuwe opgemaakt van gelijke grootte. ( ) 1796 Oct.1796 zijn er voorwaarden waarop de sequesters in de gecedeerde (afgestane) boedel van Adriaan Timmerman uit Zierikzee zullen trachten te verkopen: Een wel betimmerd huis, voorzien van een vruchtbare moestuin en een nieuwe schuur met stalling er achter. Het pand is tot mei 1801 verhuurd aan chirurgijn en praktizijn Daniël Conraats voor per jaar, die het pand nu kennelijk koopt. ( ) Conraats is schepen, zeker in 1801 en

13 1809 A-4. Op 3 juni 1808 is Daniël Coenraadts overleden. Volgens het testament van 3 nov.1799 erven zijn vrouw Lena Zoomers en de kinderen: Katharina, 24; Marinus, 21; Jacobus, 18; en Adriana, 16 jaar oud. Op 1 nov wordt door zijn nu te Zierikzee wonende weduwe, Lena Zoomers, een inventaris opgemaakt waarop het huis met schuur en erve gelegen aan de Zuidring nummer 4 beschreven staat als verkocht aan chirurgijn en praktizijn de Moor, zie hieronder. De nog in de boedel zittende medicijnpotten, chirurgische instrumenten en medische boeken zijn verkocht aan Johan Martin Keller voor f.50,-. Verder zijn er zilveren katheters, een idem spatel, slijmbuisje, en een instrument om water af te tappen. Er zijn nog wat mensen die geld geleend hebben, en de dokter blijkt een zwart merriepaard te hebben gebruikt om zijn patiënten te bezoeken. Er is lijst van personen die samen nog f.1151,10 moeten betalen voor medicijnen en praktijk. Maar er zijn ook aardig wat rekeningen van leveranciers die nog open staan, zoals smid van Beek bijvoorbeeld, die nog over 8 jaar betaald moet worden, waarschijnlijk in hoofdzaak voor het beslaan van het paard. Er is nooit betaald, omdat de smid nog een beetje meer moet betalen aan de dokter, en dat kan nu dus verrekend worden! Er zijn f.7816,15,14; gesteld in guldens, stuivers en penningen, meer baten dan lasten, een heel bedrag in die tijd. ( ) Op 22 nov.1809 levert Lena Zoomers het huis, schuurtje en erve gelegen aan de Zuidring nummer 4, belend, aan Johannes Jacobus de Moor, chirurgijn en praktizijn (zie Ring 65). De koopsom van f.1450,-, wordt een hypotheek waarover 5% rente zal worden betaald totdat de hoofdsom is afgelost. De belendingen zijn: ten oosten secretaris A.W.van der Halen; ten westen de weduwe van Joh. v. Hollander ( ) Johannes is in 1808 te Scherpenisse getrouwd met Cornelia Prince (ca ). (zie ook Ring 65) Op 10 oct.1808, werd Johannes de Moor in Middelburg toegelaten als arts en vroedmeester A-4. Op 29 sep.1814 verkoopt Johannes Jacobus de Moor, het huis met schuur en erf via een openbare verkoping voor f.1150,- aan Pieter Douw ( ) Pieter is schoolmeester in het Burger Weeshuis te Bergen op Zoom als hij op 24 april 1803 beroepen wordt als schoolmeester op Nieuwerkerk, een beroep dat hij aanneemt. Van is Pieter ook voorzanger in de kerk A-4. De 37 jarige, op Nwk. geboren Pieter Douw woont hier, hij is schoolhouder. Pieter is getrouwd met de 37 jarige Cornelia Baks ( ), die op 6 mei 1806 uit Bergen op Zoom gekomen is. Ze hebben 5 kinderen, waarvan de oudste 11 jaar is. In 1849 komen we Pieter tegen als voorzitter van de Armen. 13

14 1832 A-4. Pieter Douw, schoolmeester is volgens het nieuwe kadaster de eigenaar van sectie M-320, groot 290 m2, met daarop een huis en erf, met de er achter gelegen tuin van 789 m2 op sectie M-321 en het schuurtje op sectie M-322 groot 37 m2. Hij bezit ook een weiland op sectie M-301, van 2640 m2, ongeveer tussen Boumanstraat en de Ring; en de secties M-422 en M-423, allebei met een huis en erf. (nu Ring 35 en 37) 1855 A-4. Pieter Douw en zijn vrouw zijn overleden, hij als laatste, in Op 6 jan.1855 verkopen de erfgenamen dit huis met erf op sectie M-320, groot 290 m2, en een schuur op sectie M-321, groot 780 m2, voor 800 gulden aan Johan Laurens van Oost ( ) (Ermerins). Johan is in 1850 als onderwijzer op Nieuwerkerk gekomen en is toen hier gaan inwonen, bij zijn baas. Na het overlijden van Douw in 1853 wordt van Oost hoofd der openbare lagere school op Nieuwerkerk en kan hij trouwen met zijn lief, Margaretha Kashoek ( ) 1862 Ring A-5. Van Oost koopt ook het schuurtje op sectie M-322, groot 37 m2 met een ondershandse akte. (geregistreerd 24 mei 1862) Later koopt hij er ook nog verschillende tuinen bij, onder andere de secties M-236, M-239, M-714 en M-716. In 1897 is er een hermeting, het huis met erf op sectie M-320, groot 290 m2 wordt samengevoegd met de tuin op sectie M-321, groot 730 m2 en het schuurtje op sectie M-322, groot 37 m2 tot één sectie M-1274, groot 1130 m Ring A-5. Op 15 april 1903 wordt door notaris Franse een akte van scheiding en deling opgemaakt na het overlijden van Johan van Oost; zijn vrouw is al eerder overleden. De erfgenamen zijn de 4 kinderen, Willem, Samuel, Elisabeth en Johanna. Willem krijgt een stuk land op Ouwerkerk. Samuel krijgt land in Zierikzee en op Nieuwerkerk. Elisabeth krijgt een huis en land in Zierikzee. Johanna, getrouwd met Izaak Willem de Braal, krijgt: 1 e : 1570 m2 land, sectie M-956 op Nieuwerkerk; (eerder not. Way, 10 apr.1888) 2 e : twee tuintjes aan de Rolleklootsendijk voor f.250,-; (eerder not. Bouvin, 5 jan.1870) a/: M-1010, groot 467 m2; en b/: M-1013, groot 450 m2 14

15 Op dezelfde dag, 15 april 1903, verkopen, de erfgenamen J. L. van Oost en Margaretha Kashoek dit huis met schuur, erf en tuin, sectie M-1274 groot 1130 m2 voor f.1700,- aan mejuffrouw Adriana Bal ( ), landbouweres op Cereales. Adriana is in 1895 voor de derde keer weduwe geworden en ze koopt het huis om hier te gaan wonen met haar oudste zoon Adriaan de Braal uit haar eerste huwelijk, en met haar dochter Janna van de Stolpe uit haar tweede huwelijk. Als zij in 1913 overlijdt en Janna naar den Bommel vertrekt, komt er een huishoudster.op 10 maart 1908 maakt Adriana een testament waarbij ze het huis voor f.3500,- toewijst aan haar zoon Adriaan de Braal. (vdldc) 1914 Ring A-6. Op 13 nov.1914 wordt het huis toegewezen aan haar zoon, de ongetrouwde landbouwer Adriaan Johannis de Braal ( ). (Korteweg) Het huis wordt gedeeltelijk gesloopt en herbouwd in die tijd Ring A-6. Op 14 feb.1925 is de Coöperatieve Boerenleenbank opgericht, de eerste zitting is in de slaapkamer van Marinus Cornelis Boogerd, hij wordt kassier. (zie Kerkring 37) Op 14 maart 1935 overlijdt Adriaan de Braal, en op 18 juni 1935 verkopen de erfgenamen het huis met schuur en erf op sectie M-2010, groot1134 m2, voor f.2890,- aan de Boerenleenbank. (van t Haaff) Boogerd, die eigenlijk metselaar is, verbouwt het één en ander aan het pand, en verhuist dan ook zelf naar deze nieuwe locatie aan de Zuidring Ring A-6 Kassier M. C. Boogert, evacueert met zijn vrouw Mathéa Leuntje Theunisse en kinderen naar C-26 in Maarn In 1950 overlijdt Boogert, zijn zoon Abraham Boogert ( ) volgt hem op. Bram trouwt in 1951 met Jacomina Wilhelmina Boogert (-1999) Ring A-6 Abraham Boogert, evacueert met zijn vrouw naar de Woudenbergseweg 28 in Maarsbergen. Na de ramp wordt er gesloopt en herbouwd; in 1959 is het een bankgebouw met schuur en erf op sectie N-85, groot 1088 m2. Het wordt Kerkring 17. In 1961 is er een fusie met de Raiffeisenbank van Zierikzee en Ouwerkerk waarvan Boogert directeur wordt. 15

16 Ring Volgens een akte (zie Ring 17) is dit huis van de meekrapdroger Hamson Hendrikx Op 1 juni 1704 overlijdt Jacomijntie Pouwels, de vrouw van Hamson Hendriks. De secretaris H. Smits maakt een inventarislijst op van haar kleren en sieraden, zonder prijzen. (4675-1) Op 18 juli wordt er overeengekomen dat Hamson 850 Carolische guldens aan de andere erfgenamen zal betalen, die dan op hun beurt alle doodschulden van Jacomijntie op zich nemen. (4675-2) 1758 Ring zuidzijde k (geel). Lucas Hollander, die in 1734 met attestatie naar Nieuwerkerk is gekomen, woont hier; het zou goed kunnen dat hij het pand dan al gekocht heeft. Lucas is mogelijk de in 1703 op Nieuwerkerk gedoopte zoon van Lucas Cornelis Hollander en Jannetje Jacobs de Maet. Lucas krijgt met Jannetie Adriaans de Jonghe de volgende kinderen: Lucretia in 1734; Kornelia in 1737, en een 2 e Johannis in In 1739, 1743 wordt Lucas voorgedragen als ouderling, en in 1745, 1750 en 1761 wordt hij als ouderling gekozen Op 30 oct.1764 levert en verkoopt wethouder Willem van Fraasen, in opdracht van Arij Missive, ten behoeve van Jannetje Adriaanse, de weduwe van Lucas Hollander, voor een huis, aan de zuidkant van de Ring, aan Marijnus van Thoolen, die schoenmaker is in Zierikzee. Jannetje mag de rest van haar leven in het huisje blijven wonen voor 2 pond per jaar. Het huis wordt belend door: ten oosten en zuiden mr. Willem van Fraasen; ten westen door de gang tussen het huis en Willem Govertse de Swarte. ( ) 1772 Op 26 maart 1772 levert L. Swemer in opdracht van Marijnis van Thoolen een huis, staande aan de zuidzijde van de Ring, voor aan Johannis (Janis) Lucas Hollander (1742-) Belend: oost en zuid dijkgraaf van Willem van Fraasen; west Govert de Swarte. ( volmacht) ( , slecht te lezen) Janis is getrouwd met Maria Waaijtak. Ze laten in 1783 een zoon dopen, Jacobus. 16

17 1777 Op 12 apr.1777 verklaart Johannis (Janus) Lucas Hollander dat hij 50 pond vlaams schuldig is aan David van Stelle hij geeft daar een speciaal hypotheek voor op zijn huis met schuur en erf aan de zuidkant van de Ring. De schuur staat er in de ene akte wel- maar in de andere akte niet bij. (zie nr.17) De belendingen zijn: oost Claas van (H)Alphen; west Govert de Swarte; zuid Klaas van Halten? en noord de Ring. ( en ) De lening wordt in 1788 afgelost Op 30 aug.1788 leent Johannes Hollander f.400,- op dit huis en erf van Maria Cashoek, de wed. van wijlen de schepen Marinus Bal. Het wordt belend door: oost en zuid Daniël Coenraats; west Govert de Swarte.( ) In 1784 en 1789 is Johannis aftredend als diaken Ring A-5 Op 22 april/2 mei 1817 verkoopt Maria Waaijtak, de weduwe van Joh. Hollander, het huis met erf aan de zuidzijde van de Kerkring voor f.300,- aan de koffiehuis-houder Hugo Bal uit Zierikzee, die het huis verhuurt. (v.halen) 1818 Ring A-5 Op 3 maart 1818 verkoopt Hugo Bal dit huis met erf van voor f.250,- aan de arbeider Cornelis Clement (ca ) (v.halen) Het huis wordt in 1818 gehuurd en bewoond door de 43 jarige arbeider Jan Niekerk. Jan Nikerk is getrouwd met de 43 jarige Willemina Lemson uit Bruinisse. Ze hebben 5 kinderen, van 2 tot 14 jaar oud. In 1819 verhuizen ze naar A Ring A-5 De huur is afgelopen, dus kan 45 jarige arbeider Cornelis Clement hier nu zelf gaan wonen. Cornelis is in 1818 getrouwd met de 28 jarige Janna Huijbrechtse van de Stolpe ( ), de weduwe van Pieter van Nieuwenhuijzen ( ), waar ze in 1813 mee getrouwd is. Ze boerden als pachter op Klooster Bethlehem. (AF) Deze Pieter wordt in 1817 tot de doodstraf veroordeeld na een roofmoord, die hij samen met zijn neef Marinus van Nieuwenhuijzen gepleegd heeft op zijn stief-grootouders Tonus Franse van den Bout en Geertje Franse Padmos in Elkerzee. Als het verzoek om gratie wordt afgewezen, bekent Pieter dat hij de vrouw met een knuppel doodgeslagen heeft. Beide mannen worden opgehangen. Er zijn dan drie kinderen, de 11 dagen na het huwelijk op Nwk. geboren Olivier, en de op Elkerzee geboren Huibert en Martina Petronella van Nieuwenhuijze, resp. 4 en 3 jaar oud. De 47 jarige arbeider, de weduwnaar Frans de Zwarte, woont bij Cornelis en Janna in Op 2 mei 1821 maken Clement en zijn vrouw een testament, (v.halen) Na het overlijden van Cornelis wordt het huis eigendom van zijn weduwe, Janna Huijbregtse van de Stolpe die in 1825 hertrouwd met de winkelier-rijksschatter Adriaan Bom te Burgh. 17

18 1828 Ring A-5 Op 4 juli 1828 is er een publieke verkoop, voor Janna Huijbregtse van de Stolpe. Het huis met erf wordt verkocht aan: Maximiliaan Braam ( ), voor f.501,-, en een tuin aldaar aan Dirk Labrijn voor f.226,-. (Boom). Een dag later worden meubilaire goederen geveild, die f.12,75 opbrengen. Braam krijgt een hyp. van f.500,- van Stoffel van der Weijde, een koopman in winkelwaren uit Zierikzee. Maximiliaan Braam woont in 1818 als soldaat bij zijn moeder op A-17 (nu Weststraat 18) In maart van 1820 moet Maximiliaan zich bij de korpscommandant in Vlissingen melden om zijn afrekening en zijn paspoort in ontvangst te nemen. Waarschijnlijk heeft hij al in 1815 een onechte zoon verwekt bij Cornelia Kloote, want zij geeft dat kind de naam Maximiliaan Braam bij de aangifte; het kind wordt maar 9 maanden oud. In 1820 trouwt Maximiliaan met Joppa Kort ( ); ze gaan in de Kerkstraat wonen op A-88 ( nu Kerkstraat 26). In 1824 wordt Maximiliaan aangesteld als veldwachter, wat hij tot 1864 zal blijven. In 1828 gaan ze dus hier wonen op A-5, in dit huis met erf op sectie M-319, groot 146 m2. In 1832 is Maximiliaan veldwachter, maar ook gemeentebode en baardscheerder. In 1837 verhuizen ze naar de Ring A-24 (nu 33) en vandaar in ca.1848 naar Weststraat A-14 (nu 11). Hun zoon, de slager Joost, die getrouwd is met Johanna Siereveld, emigreert in 1872 naar Amerika, en de op Nieuwerkerk geboren zoon daarvan, Maximiliaan, wordt, met zijn dochter Louise, de schenker van het Braamfonds Het huis op sectie M-319 (geel) is van Maximiliaan Braam Ring A-5 Op 7 mei 1840 wordt dit pand door de veldwachter Maximiliaan Braam voor f.440,- verkocht aan de kleermaker Barend van Beek Jansz.( ).(Borrendam) Barend is getrouwd met Neeltje Kramer.( ) 1856 Ring A-6 Op 8 nov.1856 verkoopt de hier wonende kleermaker Barend van Beek Jansz. het huis en erf met toebehoren op sectie M-319 groot 146 m2, voor f.120,-. aan de arbeider Johannis Heijboer Corn.zn. ( ), Een laag bedrag, maar er zit wel een speciale conditie aan: van Beek en/of zijn vrouw zullen hun leven lang het gebruik behouden van de voorkamer en de halve zolder, zonder daarvoor iets te betalen; ze overlijden al snel en hebben daar dus niet lang plezier van gehad. Heijboer bezit ook een paar tuinen en stukjes bouwland. Johannis Heijboer is in 1854 getrouwd met Francina de Graaf ( ), maar zij overlijdt vier maanden na het huwelijk. Johannis hertrouwt in 1857 met Adriana van Driel.( ) ; ze krijgen 4 kinderen. In dat jaar volgt hij zijn vader op als grafdelver; hij zal dat werk tot 1906 blijven doen. Hij wordt ook koster van de Herv. Kerk. 18

19 1861 A-6. De eigenaar, Johannis Heijboer, woont hier met zijn vrouw Adriana van Driel. Ze verhuren de voorkamer, aan Kornelis Zeeman en diens vrouw Elisabeth van der Maas A-6. Op 1 mei 1884 leent Johannes f.800,- van de erven Nardsten, met als onderpand dit huis en verder op schuren, erven en bouwland op secties M-319, M-768, L-284, M-622, M-646, F- 211,216 en 362, samen 3 Ha, 70A en 63 ca., en nog op ca. 1Ha, 22A en 60 ca. op diverse plaatsen op het dorp. (vdbent) 1894 A-6 en A-6a. Nummer A-6 wordt bewoond door Lieven Nikerk. Nummer A-6a wordt bewoond door Johannis Heijboer, die ook de eigenaar is van de beide percelen A-6 en A-6a. Er volgt een hermeting en splitsing nadat het erf van sectie M-622 van 27 m2 er aan toegevoegd is. Er wordt nu ook kadastraal gesplitst in twee woonhuizen, één op sectie M groot 137 m2 en één op sectie M-1276 groot 29 m2, maar beide blijven van Heijboer Ring A-7, na de vernummering. Op 2 juni 1911 verklaart de particulier Johannis Heijboer Corneliszoon dat hij zijn onroerend goed in Nieuwerkerk en de hypothecaire schuldvorderingen die hij heeft, wil verkopen. De eerste kavel, bestaande uit vier verspreid liggende stukken land, wordt voor f.9.511,92 verkocht aan de landbouwer Cornelis Slootmaker. De tweede kavel bestaat uit zes stukken land die voor f.9.840,41 verkocht worden aan de landbouwer Poulus de Reus. De derde kavel met daarop dit dubbele woonhuis met erf op de secties M-1275 en M-1276, samen groot 166 m2, en een tuin op sectie M-1325, groot 475 m2; wordt voor f.1000,- verkocht aan Marinis Willem Goemans uit Dreischor, die ook nog ook nog f.1350,- aan hypothecaire vorderingen koopt voor f.1350,-. (Franse) De landbouwer Marinus Lodewijk ( ) komt hier wonen met zijn zoon, de broodbakker Eduard Cornelis Lodewijk ( ), diens vrouw Maria van Westen ( overl. in Putte), haar vader Kornelis van Westen, en vier kinderen Ring A-7. Op 5 dec.1917 is er een grote verkoping door notaris Korteweg in de Meebaal. Mar. Goemans verkoopt dit huis met erf, dat in tweeën verhuurd is, op sectie M-1275 en M- 1276, samen groot 166 m2, voor f.1500,- aan schipper-handelaar Teunis Barendrecht. (zie Hoge Kerkstraat 3) Het huis blijft verhuurd aan broodbakker Eduard Cornelis Lodewijk ( ). Het huis zonder voordeur, links van het rechtse kleine kind. 19

20 Ca.1923 Ring A-7. Het huis met schuur en erf op sectie M-1275 groot 137 m2 en het huis met erf op sectie M- 1276, groot 29 m2 wordt verkocht aan de leraar M.O. boekhouden Kornelis Pieter van Westen ( ) uit Soest, die getrouwd is met Susanna Alberdina Hendrika Robbers. Hij is een kleinzoon van de hier wonende Kornelis van Westen, en ook zijn tante Maria woont hier. In 1924 trouwt de zoon van Eduard, de werkman Marinus Pieter Lodewijk ( ) met Marina van de Panne ( ), ook zij komen hier wonen (tot 1946) Ring A-7. De nieuwe eigenaar, Kornelis Pieter van Westen, pakt de zaken grondig aan, de 2 secties worden samengevoegd. Jan Tieleman maakt een plan voor een nieuw huis met een gebroken kap op sectie M-2066 groot 166 m Ring A-7 De eigenaar is overleden, Suzanne Robbers, de weduwe van Kornelis Pieter van Westen, wordt de nieuwe eigenaresse; zij woont dan in Soest; en ca.1946 wordt de leraar Jelke Jans Jongsman voor 1/5 e gedeelte mede-eigenaar. (k-2582/6) 1944 Ring A-7. Het evacuatie adres van de sinds 1924 hier wonende koopman, distributie-agent Marinus Pieter Lodewijk en zijn vrouw Marina van de Panne wordt niet vermeld. In 1946 vertrekken Lodewijk en zijn vrouw naar Haarlem. Ca.1951 Ring A-7. Susanna Robbers en Jelke Jans Jongsman verkopen het huis en erf op sectie M-2066, groot 166 m2 aan de onderwijzer Kornelis Bartel Bij de Vaate ( ). Die koopt ook de tuin op sectie M-1689, groot 490 m2; het water M-1690, groot 132 m2; het water M-1691, groot 45 m2 en de tuin M-2045, groot 925 m2.(k-2202) Kornelis is onderwijzer aan de Christelijke school (zie Poststraat 4), na zijn pensionering in 1952 gaat hij hier wonen met zijn vrouw Martina Pieternella Lena Bienevelt. (zie Komt, kindren, hoort naar mij ) Zoon Tinus bij de Vaate, de latere hoofdredacteur van de Zierikzeesche Nieuwsbode, krijgt nationaal bekendheid door de prachtige stukjes die hij schreef onder de naam Eilandman Ring A-7 Bij de Vaate en zijn vrouw evacueren naar M-142h in Zuidzande. Ca Kerkring 19.. Bij de Vaate is nu ook eigenaar geworden van de twee secties waar huisjes op stonden in het Schildersslop: M-1279 groot 63 m2, en M-1566 groot 53 m2. Die worden bij dit huis getrokken tot sectie N-83, groot 281 m2. 20

21 1967 Kerkring 19. Meester Bij de Vaate overlijdt; zijn vrouw gaat in 1970 naar haar dochter in Hengelo, waar ze in 1972 overlijdt, maar ze wordt op Nieuwerkerk begraven Op 6 dec kopen Willem Hubrecht de Valk en zijn vrouw E. J. Bom dit pand van de erven Bij de Vaate, en zij gaan hier wonen, en nu, in 2015, wonen ze er nog steeds. 21

22 Ring Op 18 jan.1746 wordt er een gesloten inventaris naar de weeskamer overgebracht door Willem Govertse de Swarte (1699- ), omdat zijn vrouw Adrijana Dingemanse Boogaert (1708-ca.1744) is overleden. Willem verklaart onder ede dat daarin de inventarislijst zit die hij gemaakt heeft, en dat er 360 pond meer baten zijn dan lasten. Helaas is de lijst er niet meer bij. (4674a-44) Willem en Adrijana lieten 3 kinderen dopen, van 1740 tot In 1746 hertrouwt Willem met Maria de Jonge Volgens het bekende kaartje is dit huis met een schuur en een zwingelkooi op "i" (rood), van Willem Govertse (de Swarte). Hij bezit ook nog een huis aan de noordwestkant van de Ring (zie Ring 33) en een schuur "s", aan de noordkant van de Ring (zie Ring 47) en de schuur en een "Swingelkooie" "s", aan de binnenkant van de Ring, aan het Kerkhof. (zie Ring M-426) Op 30 aug.1788 leent buurman Johannes Hollander geld en uit die akte blijkt dat dit huis inmiddels van de zoon is, Govert Willemse de Swarte ( ). ( ) Govert is in 1769 getrouwd met Neeltje Frans Weksteen ( ), waarmee hij 5 kinderen laat dopen. Govert hertrouwt in 1778 met Anna Goemans ( ), waarmee hij een kind laat dopen. Tenslotte hertrouwt Govert in 1780 met Tannetje Jans Dooge (1754- ), ze laten 3 kinderen dopen, de laatste in Govert wordt verschillende keren gekozen als ouderling tussen 1788 en Ring A-6. Op 28 maart 1815 leent winkelier Govert de Zwarte f.1000,- tegen 5% van koopman Jacobus Dekker uit Zierikzee. Als onderpand op deze hypotheek dient dit huis met schuur en erf nr.6 en het Kattenbosch, een essen-en elzen kapbos van 2 gemeten op Oosterland en nog een stuk land van 1G.60R. in de 39 e mate van Nieuwerkerk. (A.W.v.Halen) 22

23 1820 Ring A-6. Govert overlijdt in 1820, zijn drie kinderen worden eigenaar en blijven hier wonen: Jan de Zwarte ( ), slager en veldwachter. Willemina de Zwarte ( ), particuliere, en Cornelia de Zwarte, ( ), naaister. In 1824 vraagt Jan ontslag als veldwachter; hij wordt benoemd als keurmeester van het slachtvee Ring A-6. Op 1 sep wordt de ongehuwde Jan de Zwarte ( ) voor f.700,- eigenaar van het huis met erf op sectie M- 318, groot 250 m2 met ook nog de stukken land M-6, 7 en 7bis langs de Weststraat, en nog een stuk bos op Oosterland (van Halen) In 1848 staat Jan op de beroepenlijst van Nieuwerkerk als rietdekker, maar tevens is hij huisslachter. Net als zijn vader, pacht hij viswater. Bij zijn overlijden wordt als beroep opgegeven dat hij visser is, het moet een man met twee rechterhanden zijn geweest! 1855 Ring A-6. Op 1 dec.1855 leent landbouwer-slager Jan de Zwarte f.200,- van de weduwe van Bendegom Onder andere op dit huis en erf op sectie M-318 groot 250 m2. (de Jonge v. d. Halen) 1858 Ring A-6. Na het overlijden Jan erft zijn zus, de ongehuwde Cornelia de Zwarte ( ), dit huis. Tevens krijgt ze een stuk bouwland M-6, groot 3300 m2 aan de noordkant van de Weststraat; een tuin van 1811 m2 op sectie M-7, en een tuinhuis van 9 m2 op sectie M-7bis Ring A-7 na de vernummering. Op 1 dec komt metselaar Abraham Lindhout met zijn vrouw Catharina (Kaatje) Cornelia van de Sande, met een paar kinderen bij Cornelia inwonen Ring A-7. Op 16 jan.1866 wordt het huis en erf op M-318, groot 250 m2, door de erfgenamen van Cornelia de Zwarte openbaar verkocht voor f.450,- aan de in Oud-Vossemeer geboren metselaar Abraham Lindhout ( ), die al sinds 1861 hier woont. Hij splitst de sectie en bouwt een paar nieuwe huizen langs het Schilderslop, het wordt nu: 1 e: Ring A-7: sectie M-623, dit huis en erf, op 107 m2; waar Lindhout zelf woont; 2 e : sectie M-622, een tuin van 27 m2, dat verkocht wordt aan de buurman, de arbeider Joh. Heijboer Corn.zn, die op nummer A-6 woont, die voegt het bij zijn huis met erf sectie M e : A-7a: sectie M-620, groot 63 m2, waar hij een huis op bouwt voor Jac. Serier Kzn. dat wordt Schilderslop A-7a. (zie verderop) 4 e : A-7b: sectie M-621, groot 53 m2, waar hij een huis op bouwt voor Adriaan Laban, dat wordt Schilderslop A-7b (zie verderop) 23

24 1887 Ring A- 7, Op 23 feb is er een openbare verkoping in de herberg van Daniël Lokker waarbij de erfgenamen van Abraham Lindhout dit huis op sectie M-623, groot 107 m2, voor f.626,- verkopen aan de kleermaker Jacob van der Have Jansz.( ), die getrouwd is met Cornelia Heijboer ( ). (Bolle) Op 28 april 1887 leent kleermaker en koopman Jacob van der Have f.625,- van Mart. Reijnhoudt, koopman en winkelier te Z.zee, met als onderpand een 1 e hyp. op zijn huis en een 2 e hyp. op het huis van zijn vader op de Molenberg, de kleermaker Jan van der Have, (Moolenburgh) In 1897 is er een hermeting; het wordt nu sectie M-1277, een huis met erf op 112 m2. In 1903 is er een vernieuwing door van der Have. Behalve kleermaker is Jacob ook barbier: het scheren kost 3 cent, of twee keer in de week voor 5 cent; ook voor haarknippen moet je 3 cent betalen. (C. Pols) Toch ziet Jacob kans om er in 1917 twee tuinen bij te kopen, sectie M-1299, groot 275 m2, voor f.375,- en sectie M-1301 noord, 225 m2 voor f.350,-. De familie is Katholiek-Apostolisch Op 27 maart 1930 is er een boedelverdeling omdat Cornelia is overleden. Op dezelfde dag wordt het huis door van der Have voor f.2000,- verkocht aan Marinus Willem Mol ( ), die f.1500,- leent van Jozias Beije uit Oosterland Marinus is getrouwd met Hermina van de Hamer ( ). Op de fiets bezoekt hij de boeren in de wijde omtrek om zijn touw, olie, teer, vet enz. te verkopen, en zij begint een winkeltje met stokvis, bokking en seizoenvis. De zaken van pa gaan goed, in 1934 koopt hij een auto, en bij het huis wordt een stukje aangebouwd. Ook al omdat er kinderen komen, stopt Hermina met haar vishandel.(k-2316) 1940 Het pand wordt te klein voor de handel van Marinus, hij koopt grond van de gemeente op de hoek van de Polderweg en de Boumanstraat en zet er een schuur op Ring A-8. De familie Mol evacueert naar de Kerkstraat 37 in Rotterdam. Ca Ring A-8. In 1946 wordt er een kozijn bij gezet in de woning. 24

25 1952 Ring A-8. Mol bouwt een nieuwe woning bij de schuur in de Burg. Boumanstraat en de familie verhuist daar naar toe. Mol verhuurt dit huis aan de Ring aan M. Bom, die evacueert naar Barneveld. In 1954 ontvangt Mol een vergoeding voor de rampenschade Ring 21. Mol verkoopt het huis met erf op sectie M-1277, groot 112 m2 aan de graanhandelaar Willem van Dijke M. zn. (-1975) die het pand op laat knappen. (k-2839) Willem woont hier met zijn vrouw Janna Zanddijk. In 1958 verandert het sectienummer in N-82. Ca.1982 Van Dijke verkoopt het pand aan Jan Willem van der Velde. Van der Velde verkoopt aan Kees Jan van Nieuwenhuijzen. Van Nieuwenhuijzen verkoopt aan Edwin van Strien Ring 21. Van Strien verkoopt het huis aan Marinus Overbeeke en zijn vrouw Rianne Catholina Tanis, die, vanuit hun huis en de winkel op Kerkring 31, nu hier komen wonen. 25

26 Schildersslop. De ontstaan van de naam Schildersslop (nu Schilderssteeg) is niet moeilijk, van 1775 tot 1852 heeft er een schilder gewoond op wat nu Kerkring 23 is. In 1866 splitst metselaar Lindhout, die dan in het hiervoor beschreven huis (nu Kerkring 21) woont, zijn sectie M-318 en bouwt een paar nieuwe huizen in het Schildersslop op de secties M-620 en M-621 die we hierna zullen beschrijven: Schilderslop A-7b, later nr Schildersslop A-7b. Het tweede huis dat Lindhout van de sectie M-318 afsplitst wordt: sectie M-621 groot 63 m2, waar een huis op komt voor Adriaan Laban Wzn. (1838-?). Op 19 april 1866 leent Laban f.400,- van landbouwer Jan Gaanderse. Adriaan is in 1862 getrouwd met Lena de Jonge (1832-?), ze wonen hier met hun 2 kinderen en met zijn vader Schildersslop A-7b. De familie Laban is Christelijk Gereformeerd, en ze vertrekken naar Amerika. Het huis en erf worden verkocht aan de arbeider Jacob van der Have ( ). Jacob trouwt in 1873 met Cornelia Heijboer ( ); ze krijgen 14 kinderen, waarvan er 7 maar heel kort leven. De familie is Katholiek-Apostolisch. Jacob is later ook commissionair in aardappelen Schildersslop A-7b. Op 3 maart 1887 verkoopt van der Have het huis met erf voor f.500,- aan de arbeider Nicolaas Pieter Cats (ca ) die er in 1908 een schuurtje bij bouwt; het sectienummer verandert, eerst in M-1278, dan in M-1566, groot 52 m2. Op 22 oct.1914 leent Cats f.1170,- van metselaar F. de Later want hij heeft een stuk grond gekocht genaamd De 6 gemeten, het is sectie M-1746, groot 4220 m2. Het is een tweede hypotheek op het huis, en een eerste op het land. (Korteweg) Cats trouwt met Johanna Timmerman ( ), ze krijgen 5 kinderen van Schildersslop 9. Na het overlijden van Cats wordt het huis verkocht aan de arbeider Leendert Stoutjesdijk ( ) bijgenaamd Leen Poepelelle. Leendert is in 1903 getrouwd met Cornelia van den Houten ( ) 1953 Schildersslop 9. Het huis gaat verloren, de weduwnaar L. Stoutjesdijk evacueert naar Oudestad 4 in Lek;. Stoutjesdijk verkoopt de sectie aan de timmerman Jacob Tanis uit Zierikzee, die het ca.1958 doorverkoopt aan de onderwijzer Cornelis Bartel Bij de Vaate. Bij de Vaate voegt ook deze sectie bij zijn huis op Kerkring

27 Schildersslop A-7a, later nr Lindhout bouwt een tweede huis op sectie M-620, groot 63 m2, voor de arbeider Jacobus Sijrier Corneliszoon ( ). Op 19 april 1866 leent Jacobus f.330,- van de landbouwer Johannes Bal met als zekerheid het voor Sijrier nieuw gebouwde huis met erf aan het Schilderslop. Jacobus woont hier met zijn moeder, Jannetje Mol ( ), de weduwe van Cornelis Sijrier ( ) en met de kinderen van zijn broer Leendert: Cornelis, Marinus en Jannetje A-7a. Jacobus trouwt in 1880 met Jacomina Metselaar (ca ), de weduwe van Jan Jacob van Dussen. Ze wordt in 1880 ingeschreven in de gemeente Nieuwerkerk, en dan wonen ze hier met haar vóór-dochter, Janna Metselaar, en met drie kinderen van zijn broer A-7a. Op 22 nov.1889 verkoopt Jacobus Sijrier het huis met erf op sectie M-620, groot 63 m2 voor f.600,- aan Marinus Rentier Cornelisz.( ) die in 1888 getrouwd is met de nicht van Jacobus, Jannetje Sijrier ( ). Ze krijgen vijf kinderen. In nov leent Marinus f.500,- van koopman Gerardus van Bendegom uit Nieuwerkerk op dit huis met erf in het Schilderslop, het is dan sectie M-1279 groot 63 m2. (Franse) Ca Zuidring 10. Na het overlijden van Jannetje wordt het huis met schuur en erf op sectie M-1279 groot 63 m2 eigendom van de ongetrouwde Maria Bom S. dochter ( ) Zuidring 10. Maria evacueert naar Barneveld. Het huis gaat verloren en Maria gaat naar Zierikzee. De sectie wordt verkocht aan de buurman, de onderwijzer Kornelis Bartel Bij de Vaate die deze sectie bij zijn huis op Kerkring 19 voegt. 27

28 Kerkring 23. Het pand wordt in 1895 samengevoegd met wat nu Kerkring 25 is; in 2011 worden het weer twee panden Als het huis hiernaast (zie Ring 25) verkocht wordt, blijkt daaruit dat Jacob Govertse hier woont. ( ) 1758 Jacob Goverdse (de Swarte) ( ), woont hier volgens het bekende kaartje. Jacob trouwt in 1734 met Kaatje Adriaans de Jonge (1708-vóór 1771) met het kind tussen beide (AF). In 1739 wordt een zoon Adriaan gedoopt. De in 1734 geboren dochter Cornelia trouwt met Frans Jobse Bibbe De Swarte en zijn vrouw zijn overleden, en ook de dochter Cornelia. Op 28 aug.1771 verkoopt de schoonzoon Frans Jobse Bibbe dit huis en erf aan de zuidzijde van de Ring, namens zijn minderjarige zoon Job Franse Bibbe, voor aan de schoolmeester Jan Brouwer. ( ) De belendingen zijn: Govert de Zwarte ten westen, zuid het brandslop en noord de Ring Op 2 aug.1773 leent schoolmeester en voorzanger Jan Brouwer van P. v. d. Busse op zijn pand. Belend: west Govert de Swarte; noord M. v. d. Weele; zuid het brandslop. ( en ) 1775 Op 28 maart 1775 verkoopt Jan Brouwer dit huis met schuur en erf aan de westzijde van de Ring voor aan de uit Brouwershaven komende schilder Evert Steenland ( ), die in 1772 op Bruinisse getrouwd is met Marina Adriaanse Liere ( ) Alle lasten, en het onderhoud van de houten heijnige (afheining) tussen dit perceel en van der Weele, komen voor rekening van de koper. De kosten die betaald moeten worden aan de baljuw, secretaris, zegels enz. zijn Belendenden zijn: de weduwe Weksteen ten westen, Marinus v. d. Weele ten noorden en het slop ten zuiden. De akte wordt opgemaakt door secretaris Leonard Zwemer met de schepenen Marinus Bal en Huijbregt Janse. ( ) Steenland leent van Pieter van de Busse tegen 4% op zijn nieuwe onderkomen. ( ) ( ) Steenland is in 1772 getrouwd met Marina Adriaanse Liere ( ), Evert en zijn vrouw zijn al in 1772 in de gemeente gekomen; van 1773 tot 1788 laten ze hier zeven kinderen dopen. Evert is van ouderling. Op 17 juni 1796 overlijdt Marina; er zijn nog twee levende minderjarige kinderen, Maria van 22 en Jacobus van 17, dus wordt door de weeskamer op 17 mei 1797 een staat en inventaris 28

29 opgemaakt van de bezittingen. Schout en schepenen taxeren de waarde van het huis met de schuur op Tot de bezittingen hoort ook 1/18 e gedeelte van een hofstede in Bettewaarde met 139 Gem. grond, en dat is waard. Verder is er een zeer complete en interessante inventaris, en we zien dat Evert ook schilderijen maakt, er staan er 10 in het zomerkamertje. Voor het gereedschap en de voorraad staat 33 pond op, en er moet nog ruim 89 pond ontvangen worden van de klanten. De hypotheekschuld aan van der Busse is nog 75 pond; de kosten aan de heren van de weeskamer en het opmaken van de inventaris zijn maar liefst ruim 18 pond. Na aftrek van de schulden blijft er te verdelen; de kinderen krijgen elk 95 pond.(4572a-6) 1818 Ring A-7. Op 8 april 1818 verkoopt Evert Steenland het huis met schuur en erf voor f 400,- aan zijn zoon, de verver en glazenmaker Jacobus Steenland ( ). Jacobus leent dat geld van de onderwijzer Pieter Douw te Nieuwerkerk. (vdhalen) De 78 jarige Evert wordt knecht bij zijn zoon, hij houdt wel een kamer in het huis, dat krijgt het huisnummer A-7b. Op 7a woont de 38 jarige Jacobus met zijn vrouw, de 36 jarige Neeltje Kik ( ) en hun 6 kinderen. Als knecht-kostganger is er o.a. de 19 jarige knecht Marinus Rentier, die 1 maart 1819 vertrekt. In zijn plaats komt tot 1 sep.1819 de 32 jarige schilders knecht Pieter Christiaanse uit Schiedam. In 1821 komt Rentier terug, maar ook hij vertrekt weer snel Ring A-7. Alles is opgemeten in het nieuwe metrieke stelsel en het kadaster werkt met sectienummers: Jacobus Steenland, schilder, is eigenaar van sectie M-317, een huis op 141 m2. met de er achter gelegen tuin, M-316 van450 m2. Jacobus heeft een zoon Everinus die schilder wordt op Haamstede, en diens zoon Jacobus komt in 1856 naar Nieuwerkerk en begint een schilders zaak in de Kerkstraat (zie nr.19) 1852 Ring A-7. Op 30 nov verkoopt schilder Jacobus Steenland het huis schuur en erf nr.7 op de percelen M-316 en M-317 voor f.400,- aan zijn dochter, de particuliere Willemina Steenland (1820- ). (vdhalen) Willemina trouwt in 1855 met kleermaker-landbouwer Cornelis Mol (1827-) uit St. Philipsland Ring A-7. Op 7 nov willen Cornelis Mol en zijn vrouw Wilhelmina Steenland het woonhuis met schuur en tuin op sectie M-316 en 317 aan de bestraatte Kerkring openbaar verkopen. De verkoop vindt plaats in de Meebaal; voor f.637,- wordt het huis gekocht door de weduwe Willemina van de Stolpe (1812-), zij gaat hier wonen met haar drie dochters en twee zonen. Willemina was getrouwd met Jan Hallingse ( ), die eerder getrouwd was met Maria Steenland, een zuster van Jacobus. 29

30 Ca komt ook de arbeider Leendert van Almkerk hier wonen met zijn vrouw Pieternella Amelunxen en hun 3 kinderen Ring A-9. Willemina van de Stolpe is de eigenaresse en bewoonster; ze woont hier met een dochter en regelmatig wisselende inwoners Ring A-9. Op 11 maart 1895 wordt om half elf in hotel de Meebaal een verkoping gehouden waarbij Elisabeth, Janna en Johanna Hallingse, als erfgenamen van hun vader Jan Rochus Hallingse en hun moeder, Willemina van de Stolpe, verschillende bezittingen verkopen: Het derde perceel is dit huis met een schuur, erf en tuin, sectie M-316 en 317, samen 461 m2, wordt verkocht voor f.900,- aan de buurvrouw, de winkelierster Maria Folmer ( ), de weduwe van schoenmaker Jan Andries Hemelrijk. (J.Franse) Maria koopt het huis voor haar dochter Janna, om daar een winkel te beginnen. In 1896 vindt een hermeting plaats, waarbij huis en tuin worden samengevoegd tot sectie M een huis met erf op 409 m2.(k-1280) 1900 Ring A-9. Nicolaas Johannis Geleijnse (1865- ), manufacturier en Janna Wilhelmina Hemelrijk ( ) hebben het huis met schuur en tuin verkregen na het overlijden van haar moeder, Maria Folmer. Nicolaas en zijn vrouw zijn in 1890 getrouwd en beginnen hier een manufacturenwinkel. In 1900 betaalt Nic. Geleijnse belasting voor A-57) In 1901 vraagt Geleijnse toestemming om dit huis, dat nu nog bewoond wordt Johannes Poulusse, en het huis hiernaast dat ook van zijn schoonmoeder Maria was, te verbouwen. Volgens de gemeente worden er twee nieuwe woningen gebouwd en komen er een paar m2 grond bij. Poulusse vertrekt naar A-22. Nicolaas Geleijnse en zijn vrouw Janna gaan hier wonen. Elisabeth, de zuster van Janna, woont in het huis hiernaast. In 1926 is er een scheiding; tussen 1931 en in 1937 gebeurt er iets met het achterveld, het wordt een huis met erf op 427 m2, sectienummer M Geleijnse is raadslid voor de ARP van 1921 tot Dan vertrekt hij uit Nieuwerkerk en zet zijn woon- winkelhuis te koop. Op 15 aug is er een publieke verkoop van de huisraad. Volgens de KvK wordt in 1930 de manufacturenwinkel op A-10 opgeheven A-10 Op 1 jan.1932 komt Teunis (Teun) Hoogmoed ( ) hier wonen als filiaalhouder van een fietsen- en schoenenhandel, voor J. Gast die een dergelijke zaak heeft in Zierikzee. Maar dat duurt slechts 2 jaar, dan gaat Hoogmoed zelfstandig verder met zijn eigen schoenenen fietsenzaak. Teunis is in 1930, als weduwnaar van Jacoba van Oeveren, getrouwd met Wilhelmina Berrevoets ( ); hij is dan fabrieksarbeider. 30

31 In het begin bouwt hij ook nieuwe fietsen van gekochte onderdelen; ook het lak- en bies-werk wordt dan zelf gedaan. ca.1940 Zuidring A-11 Koopman Teunis Hoogmoed heeft het huis met erf en garage gekocht Zuidring A-11. De familie Hoogmoed evacueert naar de Nieuwestraat 114a in Spijkenisse. In 1948 wordt er een stenen schuur bij gebouwd op sectie M Zuidring A-11. De familie Hoogmoed evacueert naar de Herenlaan 2 in Zeist. Na de ramp keert Hoogmoed niet terug naar Nieuwerkerk, hij is in Heinenoord op de Dorpsstraat 51 een nieuwe manufacturen zaak begonnen Kerkring 23. Metselaar Maarten Jan Tierie heeft het pand na de ramp gekocht en opgeknapt, de winkel beneden wordt als werkplaats gebruikt. Maarten en zijn vrouw Coba woonden voor de ramp op Molenstraat 6. Tierie krijgt extra subsidie voor de aanleg van een wc met waterspoeling. Het wordt in 1958: Sectie N-81, een huis met een loods en garage en tuin, groot 427 m2 Maarten bezit ook nog sectie N-260 van 25 m Kerkring 23. Tierie verkoopt het pand aan M. J. Krijnse Locker uit Renesse die hiernaast al samen met Bram de Bil een Végé-winkel heeft. Tierie en zijn vrouw blijven wel hier wonen, boven. De onderkant wordt door de winkel gebruikt als slijterij en magazijn. Ca Kerkring 23. Na het overlijden van Tierie komt de woning beschikbaar en wonen Louis Verburg, Jeroen Kesteloo en Carlo Krello er achtereenvolgens Kerkring 23. Krijnse Lokker verkoopt dit pand, samen met wat nu Nr. 25 is, aan Abraham Pieter de Bil (1945-) en zijn vrouw; zij trekken een bovengedeelte bij de woning er naast Kerkring 23. In maart van 1999 verkoopt Bram beide panden aan Gerard (Gerrie) Verwijs (1964-) die hier gaat wonen met zijn vrouw Angelique Monica van den Berg Kerkring 23. Verwijs splitst de twee panden en verkoopt dit pand aan Johan van der Schelde. 31

32 Kerkring 25. Dit pand wordt in 1895 samengevoegd met wat nu Kerkring 23 is; in 2011 worden het weer twee panden We beginnen met een lastige akte waarbij waarschijnlijk de eigenaar van het huis in de problemen komt door het overlijden van de man waar hij geld van geleend heeft op zijn huis. Op 21 okt moet in opdracht van het gerecht van Nieuwerkerk, ten overstaan van de baljuw en de schepenen, een huis met erf verkocht worden vanwege een pandbrief, uit de boedel van wijlen mons. Jacobus Kouwenburg. Voorwaarden waarbij de executeurs des boedels van wijlen mons. Jac. Kouwenburg uijt kragte van condemnatie (veroordeling) in cas van (tengevolge van) pandinge (verpanding) en op gevolgde ordonnantie (opdracht) tot vercoopinge geobstineert van den geregte van Nieuwerkerk Kouwenburg had kennelijk geld uitgeleend met als onderpand het huis, Gepossideert werdende bij (in het bezit zijnde van) Jan Aalbregtse Kortestreke. De belendingen zijn: oost de Straat; zuid Jacob Govertse de Swarte; noord Cornelis Boogert. Het huis is verhuurd voor tot mei 1718 aan de bewoner, Hubregt Tieleman. Het huis wordt voor vlaams verkocht aan Johan de Kanter, die ook de pandbrief moet overnemen, maar er staat niet bij hoeveel dat is. ( ) Kennelijk verkoopt de Kanter het huis al snel aan Cornelis de Jonge, maar daar is geen akte van gevonden Op 26 juli 1752 leent Cornelis Pieterse de Jonge (1715-) 50 pond vlaams tegen 4% van Jan Bes. Als zekerheid dienen zijn huis met schuur en erf aan de zuidkant van de Ring en een schuur aan de noordkant van de Ring; verder nog een tuin aan de noordkant van de Achterweg. Het huis wordt belend door: oost Jacob Govertse; west Hendrijk Boogaert. De belendingen van de schuur zijn: oost Jan Gerritse; zuid de rijbaan en noord Adriaan de Jonge. ( ) Cornelis is de zoon van Pieter de Jonge en Elisabeth J. van Putte. Hij trouwt met Adriana Bals (1724-); zij laten acht kinderen dopen van , waaronder zoon Willem in Volgens het bekende kaartje is dit huis "g" van Cornelis de Jonge, hij woont hier. Cornelis bezit ook een schuur aan de Noordkant van de Ring, (zie Ring 57). 32

33 1773 Op 13 maart 1773 verkoopt de zoon Willem Cornelisz. de Jonge die in 1771 getrouwd is met Aariaantje Bartelse van der Weijde, zeker huis, erf en de gevolge voor vijftig ponden Vlaams aan de winkelier Marinus van der Weel (1714-). (zie ook Stekelstraat 4) De belendingen zijn: oost de Ring; west Govert de Swarte; zuid mr. Jan Brouwer en noord Jacobus Izakse. ( en ) Marinus van der Weel Adriaansz. is een ongehuwde jongeling als hij op 19 apr.1745 trouwt met de eveneens ongehuwde Domina Janse Berman ( ). Marinus koopt op 29 dec.1777 ook het huis van Lena v. d. Weel-Verseput in de Stekelstraat. (zie Stekelstraat 4). Marinus is in 1775 en 1778 aftredend ouderling Op 19 mei 1790 verkoopt Marinus van der Weel het huis met erf voor 800 guldens (ruim 133 pond) aan de uit Sirjansland komende schoolmeester Cornelis Jacobs Vijverberg. Cornelis is eerst getrouwd met Cornelia Janse Kik waarmee hij van 1750 en 1758 kinderen laat dopen op Sirjansland. Cornelis hertrouwt in 1770 met de weduwe Cornelia Anthonisse Tolhoek, die eerder gehuwd geweest is met Cornelis van der Wiele. In 1802 wordt de grijsaard Vijverberg gevraagd om in te vallen als voorzanger in de NH Kerk. Het huis aan de zuidkant van de Ring wordt nu belend door: oost schilder Evert Steenland, west de weduwe van Jacob Izakse. ( ) 1794 Vijverberg heeft een ander huis gekocht (nu Kerkstraat 1). Op 4 juni 1794 verkoopt Cornelis Vijverberg het huis met erf voor 200 pond vlaams aan Cornelis Leendertse Westdorp. De belendingen zijn : oost Evert Steenland; west de weduwe I. Isakse. ( ) Westdorp is in 1793 getrouwd met Maria van der Plas Cornelis en Maria laten vier kinderen dopen van Op 23 juli 1793 erft Maria ruim 232 pond vlaams van haar overleden moeder Pieternella Liere, nu de vrouw van Cornelis Uijl. Maria is een dochter uit een eerder huwelijk van Pieternella met Crijn van der Plas. In 1799 zien we Westdorp als pachter van 5G. land Ring A-8. Marinus Jacobsz. Kosten komt op 6 juni 1806 met indemniteit van Serooskerke (S), en trouwt dat jaar met Dina Dooge, als weduwe van Marinus Agthoven. Als hij het huis in 1810 verkoopt blijkt daaruit dat hij in 1808 eigenaar is Ring A-8. Johannis van der Rhee, winkelier komt in 1801 uit St. Maartensdijk en koopt op 18 april 1810 het huis met schuur en erf, voor f.1600,-, ten overstaan van de schepenen Cornelis Uijl, Samuël Kosten en Adriaan van Farowe De verkoper, Marinus Kostense wonende te Nieuwerkerk, vertoont een kwitantie van de bij anticipatie betaalde verpanding over 1808, nr.437. Oost: Evert Steenland, zuid: Frans de Zwarte, west : Marinus Nikerk. ( ) 33

34 1818 Ring A-8. De 27 jarige winkelier Johannes van de Rhee woont hier met zijn vrouw, de 30 jarige Maria Willemse Bal Ring A-8. Op 13 juni 1821 neemt winkelier Johannis van de Rhee, wonende te Nwk. op nummer 8 een hypotheek van 800 gulden bij deurwaarder Joh. de Looze in Z.zee op zijn huis, schuurtje en erf aan de zuidzijde van de Kerkring, nr.8, hetgeen hij op 18 april 1810 voor Sch. en Sch. heeft verkregen van Marinus Kostense. (AWvHalen) In 1822 gaat Johannes van Rhee, winkelier in manufacturen (ellegoed) helaas failliet. (RBZ- 692), maar kennelijk redt hij zich hier uit, want de zaak wordt voortgezet en hij blijft eigenaar van het pand Ring A-8. Johannes van der Rhee bezit hier: Een huis en erf sectie M-314 op 133 m2, en sectie M-315, een tuin van 450 m Ring A-8. Op 23 juni 1840 krijgt arbeider Johannes van de Rhee f.550,- van arbeider Jacob Rotte, wonende op Noordwelle, als hyp. op zijn huis en erf, M-314 groot 1R.23 E. en de er achter liggende tuin M-315, groot 4R.50 E. (not.c.v.d.l.de Cl.) 1842 Ring A-8. Op 30 dec verkoopt Johannes van der Ree, arbeider te Nieuwerkerk, een huis met erf en tuin, sectie M-314, groot 1 Roede 33 ellen met tuin, sectie M-315, groot 4 Roeden 50 ellen; voor f.650,- aan de Joodse slager Levi Nathan Wessels (Werkendam, 1788-). ( v.d.l.d.cl) Levi leent f.450,- van diezelfde notaris. (Ermerins 16 jan.1843) Levi is getrouwd met Saartje Levij (Venlo, 1811-Oostvoorne 1927); er worden 3 kinderen geboren op Nwk. De schuur, op wat nu Ring 47 is, houdt Levi, want op 16 mei 1846 richt slager L. N. Wessels een verzoek aan de gemeente om 36 vierkante ellen gemeentegrond in pacht te krijgen om zijn schuur aan de noordzijde van de Ring op sectie M-416 uit te breiden. (In 2008 wordt deze schuur gesloopt en worden er twee huizen gebouwd) 1854 Ring A-8. Op 23 aug.1854 leent slager Levi Wessels f. 150,- bij Jacob Ochtman uit Zierikzee, het is een eerste hypotheek op zijn huis en tuin, deze secties M-314 en 315. Op 19 juni 1856 leent Levi f.1490,- van burgemeester-landbouwer Dingeman Hallingse met een eerste hyp. op zijn huis en erf en tuin op M-314 en 315. (CvdLdC) 1857 Ring A-8. Op 29 sep verkoopt Wessels, die naar Zuidvliet vertrekt, het huis en erf op sectie M- 314, groot 133 m2, met de tuin op sectie M-315, groot 450 m2 en het bos M-204 groot 1850 m2, voor f.1000,- aan burgemeester Dingeman Hallingse. (CvdLdC) 1860 Ring A-10. Op 9 juni 1860 overlijdt Hallingse. Zijn weduwe, Cornelia van den Bout, verkoopt op 6 nov. van dat jaar dit huis met schuur en erf, Ring A-10, op de secties M-314 en 315, samen groot 583 m2, voor f.851,- aan schoenmaker Jan Andries Hemelrijk ( ) Er worden op dezelfde dag nog twee huizen door haar verkocht. 34

35 Hemelrijk leent er f.1000,- op van de rector van de Latijnse School in Zierikzee.(Ermerins) Jan is getrouwd met Maria Folmer ( ), ze zijn Chr. Ger. In 1861 wonen ook de broer en de zus van Maria op dit adres. Ook de metselaarsknecht Stoffel Rentier woont hier met zijn vrouw en 6 kinderen Ring A-10. Het huis is nog steeds van Jan Andries Hemelrijk; hij is ook de bewoner; hij woont hier met zijn vrouw Maria en twee dochters, Op A-10a woont Fransina Heijboer ( ) met 4 kinderen, zij is de weduwe. van Adriaan van Dijke ( ) 1892 Ring A-10. Jan is overleden, zijn vrouw, de weduwe Maria Hemelrijk-Folmer, is nu eigenaresse. In 1895 koopt Maria ook het huis hiernaast (zie Ring 23), voor haar dochter Janna en haar man Nicolaas Geleijnse die daar een manufacturenwinkel beginnen. De andere dochter, Elisabeth, helpt haar moeder met de zaak hier Ring A-10. In 1900 verklaart Adriaan Johannes Spruijtenburg dat hij het hele vorige jaar in dienst is geweest als schoenmaker gewoond heeft bij de weduwe Hemelrijk op A-10, en dat hij gedurende dat jaar f.120,- plus vrije kost en inwoning heeft verdiend, en dat hij daarom in aanmerking komt om op de kiezerslijst te worden geplaatst. In 1902 zien we Adriaan trouwens als zelfstandig schoenmaker terug op wat nu Kerkstraat 22 is Ring A-10. Maria is overleden. Haar schoonzoon Nicolaas Geleijnse die hiernaast (zie Kerkring 23) een manufacturenwinkel heeft, vraagt toestemming de twee huizen te verbouwen. Volgens de gemeente bouwen ze nieuwe woningen, maar achteraf blijkt vooral het voorste gedeelte en de verdieping toen vernieuwd te zijn. Wat opvalt zijn de speciale pilaren Ring A-10. De 35 jarige dochter Elisabeth Maatje Hemelrijk ( krijgt of koopt dit pand uit de erfenis. Zij trouwt dit jaar in gemeenschap van goederen met de 32 jarige Jozua Hanse (ca ), en zij gaan hier wonen. Het eerste kind komt 6 maanden na het huwelijk. Josua heeft geen beroep bij het huwelijk. Op 24 nov.1905 leent winkelier Jozua Hanse f.3000,- op: het huis met schuur en erf, sectie M-1459, groot 566 m2, dat van zijn vrouw Elisabeth is. 35

36 1915 Ring A-11. Op 30 dec.1915 leent winkelier Josua Hanse te Nieuwerkerk f.3000,- op: 1 e : Het huis met schuur en erf, sectie M-1459, groot 566 m2, dat van zijn vrouw, Elisabeth Maatje Hemelrijk is; 2 e : Een schuur met erf in de Weststraat, sectie M-1537, het westelijke deel, ter grootte van ongeveer 800 m2, die hij op deze dag gekocht heeft voor f.2000,- van de landbouwer Marinus Johannes Stoutjesdijk; waarbij de aantekening: er is een afheining tussen schuur en huis, het slop blijft bij het huis behoren. (Biermans) 1926 Ring A-11. Op 19 april 1926 is er een boedelscheiding omdat Elisabeth is overleden; er zijn twee minderjarige kinderen, Cornelia en Jan. Het huis op sectie M-1459, groot 566 m2 wordt getaxeerd op f.5.600,-; de inboedel met de winkelwaar op f.906,-. Er is in totaal f.5351,52 te verdelen. (Korteweg) Op 16 sep leent Joshua Hanse f.700,- van Cashoek op het huis tegen 5½%. (Korteweg) 1928 Ring A-11. Op 1 mei 1928 verkoopt Hanse het woon- en winkelhuis voor f.7.750,- aan de koopman Daniël van der Vaate ( ), die met drie verschillende hypotheken daar f.7500,- op leent. (Korteweg) Hanse verhuist naar de Kerkstraat. Koopman Daniël uit Elkerzee trouwt in 1925 met de dienstmeid Elisabeth den Bleijker ( ) uit Rotterdam Zuidring 12. De familie van de Vaate evacueert naar Dorpsstraat 201 in Barendrecht. Van der Vaate had een groothandel hij kocht groente op de veiling enverkocht dat aan de groentewinkels op het eiland; zijn vrouw dreef een groentewinkel in het pand Zuidring 12. De familie van de Vaate evacueert naar Rietveld 49 in Delft Zuidring 12; Het huis op sectie M-1459 wordt aangesloten op de nieuwe riolering; van de Vaate krijgt subsidie van de gemeente om zijn oude poepdoos te vervangen door een spoeltoilet Kerkring 25. Van de Vaate verkoopt het pand aan Johannes Matthijsse (1926-) die getrouwd is met Jannie Wandel (1931-) Ze hebben hier een kruidenierszaak Kerkring 25. Matthijsse verkoopt het pand aan M. J. Krijnse Locker uit Renesse die zijn winkel in Renesse uit wil breiden. Bram de Bil, die zijn winkel in de Kerkstraat verkocht heeft, begint hier als bedrijfsleider. (zie Hoge Kerkstraat 23) 36

37 1991 Kerkring 25. Krijnse Locker verkoopt het pand met de zaak aan zijn bedrijfsleider Abraham Pieter de Bil (1945-) en zijn vrouw Sara Louise van der Moere (1947-) Kerkring 25. De winkel wordt gesloten Kerkring 25. In maart van 1999 verkoopt Bram dit pand en dat hiernaast (zie nr. 23) aan G. Verwijs Kerkring 25. Gerrie woont hier nog steeds, maar het pand hiernaast is dan al apart verkocht. 37

38 Kerkring 27. t êrrumuus ( ) 1747 Volgens een akte, die wordt opgemaakt voor het huis hiernaast dat bewoond wordt door Jan Aalbrechtse Kortestreeke. (zie Kerkring 25), is Cornelis Hendrijkse Boogaart eigenaar van deze woning. Boogaart zit waarschijnlijk op een boerderij in de Saspolder. Hij kocht in 1727 en 1735 ook een paar huizen bij Stevensluis. Hij is getrouwd met Maria Bresto. Ze verhuren dit huis waarschijnlijk, mogelijk aan Adriaen de Lange Op 15 jan.1750 verkoopt Cornelis Hendrijkse Boogaart het huis met schuur en erf aan de zuidwestkant van de Ring voor aan Johannis Hilzinger. Het huis is nog tot 1 mei verhuurd. De belendingen zijn: oost en zuid Cornelis de Jonge; (noord-)west Mattijs Otte; noord(-oost) de Ring. De koper moet de afheining aan de westkant helemaal onderhouden, maar hij hoeft maar de helft aan de oostkant te doen. De verkoper beloofd om enige goede planken, die van de oude sluis zijn gekomen, er bij te leveren, ze zijn goed om bijvoorbeeld als bodem van een varkenshok te gebruiken.( ) Op het tekeningetje staat het als Huis van de Sasmeester. Volgens de schuldbekentenis die op 16 april 1750 voor buurman Otte wordt opgemaakt, is dit pand, dat op die akte als zuidelijke belendende wordt vermeld, volgens het getekende origineel van Cornelis Boogaart en volgens de kopie van Adriaen de Lange. Er zijn namelijk twee precies gelijke akten, op dezelfde datum, maar er staan wel twee verschillende belendenden op, die ten zuiden liggen! Het betekent waarschijnlijk dat het huis van Boogaart is, en dat de Lange hier woont als huurder.( en ) Kennelijk is de verkoop aan Hilzinger niet doorgegaan; er is daarvan ook geen akte van levering gevonden; we komen Hilzinger nog wel een paar keer tegen als getuige, tot

39 1751 Op 12 mei 1751 gaat notaris Reijnout Maan naar de ziekelijk te bedde liggende Cornelis Hendriks Boogert, die in de Saspolder woont, om zijn testament op te maken. In 1750 heeft zijn zoon Hendrik een inventarislijst gevorderd van de bezittingen van Cornelis en zijn vrouw Maria Bresto als kiezende zijn legitieme portie. Cornelis heeft verschillende pogingen gedaan om de zaak in der minne te schikken, zelfs gisteren nog, maar alles tevergeefs. Volgens die lijst zou de zoon Hendrik een schuld hebben aan Cornelis van ruim 238 pond vlaams. Het blaadje waar dat op stond is na het overlijden van Maria uit de lijst gescheurd, en Hendrik beweert dat hij maar 125 pond schuldig is. Er is dus een flink meningsverschil tussen Cornelis en zijn zoon Hendrik. Cornelis laat alles na aan zijn dochter Janna Cornelisse Boogerd, die getrouwd is met Adriaan de Lange, en Hendrik krijgt alleen zijn simpele legetieme portie, tenzij hij toegeeft dat de schuld is. Dan krijgt hij dit huis aan de westkant van de Ring, ruim 14 bunder land, en 100 pond aan schepen-schuldbrieven. De hofstede met 89 bunder land in Dreischor en Zonnemaire gaat naar de dochter, die dan ook de schuld van 700 pond die daar op rust, over moet nemen. De getuigen zijn Leendert Oosterling en Samuel Sorge e is het huis van Matthijs Otte. f is het huis van de Sasmeester. g is het huis van Cornelis de Jonge. Op 30 nov.1756 levert secretaris van IJsselstein, in opdracht van Crijn Belle een huis met erf aan Bastiaan Mierop voor contant. Het huis wordt belend door de Straat ten oosten; Pieter Dorisse ten westen; Cornelis de Jonge ten zuiden; en door Matthijs (H)Otte ten noorden. De huuropbrengst is tot van nov.1756 tot mei 1757 voor de koper. De huisschatting en andere kosten zullen vanaf 1757 voor rekening van de koper zijn, net zoals de 50 e penning en verdere kosten bij van verkoop.( ) Er is niet gevonden hoe Crijn Belle aan het huis gekomen is, mogelijk heeft hij het gekregen uit de erfenis van Cornelis Boogaart, of heeft hij geld uitgeleend met het huis als onderpand aan b.v. Hilzinger Als het huis e hiernaast op 22 feb verkocht wordt, blijkt daaruit dat Bastiaan Mierop hier woont. Bastiaan trouwt met Jacomijntje Joosse Keunink (de Koning), ze laten drie kinderen dopen van Jacomijntje hertrouwt in 1766 met Jacobus Izakse (Stoutjesdijk) (ca ) waarmee ze vijf kinderen laat dopen van Dit is het vierde huwelijk van Jacobus, die van 1736 tot 1772 maar liefst 19 kinderen laat dopen! Jacobus is enige tijd diaken en ouderling bij de NH Kerk. 39

40 1773 Op 9 juni 1773 wordt er een staat en inventaris opgemaakt omdat Jacobus is overleden. (de kinderen heten Rogier, Marinus, Pieternella, Jacoba, Dina, Cornelis en Josina Jacobse Stoutjesdijk) Ten eerste is er dit huis met schuur en erf dat getaxeerd wordt op 30 pond vlaams; de belendingen zijn: Oost de Ring ; west de erfgenamen van Adriaan van der Vaate; zuid Willem de Jonge; en noord Matthijs Otte. Waarschijnlijk wordt dit huis verhuurd: Willem Otte betaalt huur in 1769 en 1770; Abraham Clement betaalt huur in 1771; Nicolaas Zij in Ten tweede is er het huis met schuur en erf aan de noordkant van de Ring waar de familie zelf woont (nu nr.37) Na aftrek van de schulden blijft er 311 pond over. ( ) 1799 Dit huis gaat naar de dochter Jacoba Stoutjesdijk ( ), die in 1799 trouwt met Marinus Nikerk ( ), de weduwnaar van Neeltje Willemse van der Maas In 1818 woont winkelier Marinus hier met zijn vrouw Jacoba, en de vlasboer Theunis van der Have woont bij hen in Ring A-9. Op 16 jan.1822 leent de arbeider Marinus Nikerk f.300,- van Corn. Jac. Korsten, landbouwer op Nieuwerkerk, met als onderpand zijn huis, schuur en erf aan de Zuidring A-9, en een tuin aan de Achterweg, achter de schuur van Cornelis Hollander, met als belendingen: Jac. Wessels ten zuiden; Cornelis Hallingse ten westen; en Pieter Douw ten noorden. (AWvHalen) Zijn vrouw Jacoba Stoutjesdijk heeft het pand uit de boedel van haar ouders geërfd Ring A-9. Nikerk en zijn vrouw vertrekken naar Kerkwerve. Op 28 april geeft de Ambachtsheer aan dat het te veel kost om de armen onder te brengen zoals nu gebruikelijk is, en hij heeft gehoord dat er nu een gelegenheid is om een gebouw aan te schaffen dat betrekkelijk eenvoudig geschikt gemaakt kan worden om er 6 lokalen in onder te brengen. Er volgt een verzoek van het Armen-bestuur aan de gemeente om in staat gesteld te worden dit lokaal te kopen. De aanschafprijs is f.811,-, en met de verbouwingskosten er bij is er f.1200,- nodig. Men gaat akkoord en er zal een geldlening voor dit bedrag worden uitgeschreven tegen 5%. De gemeente koopt het gebouw en stelt het dan beschikbaar aan het Armenbestuur. Het huis wordt meteen door een aantal families bewoond: Jacob van Loo met vrouw en drie kinderen; Paulus van Dongen en zijn vrouw, die allebei in 1827 overlijden en vier kinderen achterlaten; Cornelis Stoutjesdijk met vrouw en kind; en nog een tiental anderen., die meestal maar kort blijven Ring A-9. In juni 1828 is er een verzoek van de provincie om kinderen uit het armenhuis naar de koloniën te sturen; daarvoor zou dan f.25,- per jaar moeten betaald worden tot ze 20 jaar oud zijn; het gemeentebestuur denkt dat het goedkoper is, de kinderen hier te houden, dan kunnen ze als ze 12 jaar oud zijn al hun eigen kost gaan verdienen. Het Gasthuis is eigendom van de gemeente Nieuwerkerk, sectie M-312, groot 243 m2. 40

41 1836 Het Gasthuis wordt bewoond door 6 groepen van ca. 4 personen, vaak met een oudere weduwe als hoofd Ring A-9. In het verslag van het bestuur van "De Armen" staat onder andere het volgende: De armen die bedeeld worden zijn hoogbejaarden en gebrekkige personen die niet in staat zijn zichzelf geheel of gedeeltelijk te onderhouden, en ook weduwen met kinderen en wezen. De bedeling gebeurt in geld, kleren, doktershulp, medicijnen, vrije woning, beddegoed, meubels en onderhoudskosten. Apart wordt nog vermeld dat er dit jaar geen Israëlitische armen zijn. De aardappelen zijn duur, maar er zijn wat minder armen door overlijden. Er zijn minder inkomsten van begrafeniskosten, er is minder gebruik gemaakt van de baar, het kleed en het klokluiden. Het "Armenhuis" is van de gemeente, dus daar zijn gelukkig geen onderhoudskosten aan. De totale uitgaven bedragen f.904,06½ Ring A-11. (na vernummering) Er hoeft geen belasting betaald te worden voor het Gasthuis en erf. We zullen eens kijken wie hier allemaal wonen in het "Gast- of Armenhuis" volgens het bevolkingsregister: Adriana van der Have; Krina de Haan ( ), weduwe van Leendert Sijrier, met Elisabeth Barendse; Dingeman van Loo met Maatje Gaffau en hun 4 kinderen; Johanna van Dongen met haar zoon Maarten Kort; zij is de vrouw van Joost Kort die in 1897 overlijdt. Grietje Gaanderse ( ) met haar zus Joppa ( ); Cornelis Overbeke met zijn 4 kinderen; zijn vrouw Thona Hendrikse is dit jaar overleden. Cornelia Sijrier met 6 kinderen; zij is 21 in 1838 als ze trouwt met Jan Tuijnman ( ). Willemina Tuijnman ( )met 3 kinderen; in 1843 getrouwd met Johannes Klaasse. Janna Ooms ( ) met Janna Bolee; Adriana van Loo of Verloo ( ), de weduwe van Mattheus Kik; met Adriana Koole ( ), weduwe van Adriaan de Feijtel. Bij elkaar 28 mensen! 1866 Ring A-11. De gemeente houdt rekening met een cholera-epidemie en besluit om een kamer, die helemaal is afgesloten van de rest van de kamers in het armenhuis, in te richten voor eventuele opvang Ring A-11. Het bestaande Armenhuis wordt afgebroken en er wordt een nieuw Armenhuis gebouwd; de kosten, inclusief het openingsfeestje zijn ca. f.3800,-. Dit bedrag wordt geleend en zal in 38 jaar worden afgelost. Dhr. Bal moet zijn varkenshokken die daar op het erf staan, wel verplaatsen zodat er een bleekveldje kan komen. Bal krijgt iets minder grond in huur en hij moet daar f.3,- per jaar voor betalen, maar hij moet ook zorgen dat het privaat (de ton van het buitentoilet) van het Armenhuis regelmatig leeg gemaakt wordt. 41

42 1906 Ring A-11. De gezondheidscommissie in Zierikzee wil een inrichting opzetten voor het verplegen van lijders aan besmettelijke ziekten. B. en W. menen dat zulks voor Nieuwerkerk niet nodig is, er is immers in het Armenhuis een geschikte gelegenheid daartoe Ring A-13. De bewoners van het zogenaamde "Errumuus" zijn: I. den Boer, die naar de Maasstraat 124 in Dordrecht evacueert; De weduwe J. van der Weele gaat naar Molendijk 102 in Krimpen aan de IJssel; De weduwe C.Kort gaat naar de Zaagmolenstraat 1 in Goes; A. van der Cingel gaat naar de Hooge Limiet 12 in Rotterdam Ring A-13. Er is weer een evacuatie : Op 13a woont W. Stoutjesdijk hier voorlopig, (komt van de Rijksweg. HK) Op 13b woont weduwe M. van der Weele-Overdulve, die gaat deze keer naar de Gelkingestraat 48 in Groningen; Op 13c woont M. Krijger, die naar het Verploegh Chasseplein 5 in Vlaardingen gaat. Op 13 e woont J. de Boer, Na de ramp koopt Jan Tanis, die voorheen bij de cichorei fabriek op Capelle woonde, het gebouw en begint er antieke meubels te restaureren. Later schakelt hij over naar de productie van kleine meubelstukken, en dingen zoals reproducties van kwikbarometers en dergelijke De binnenplaats wordt overdekt De werkplaats wordt verbouwd tot woning. 42

43 Kerkring Op 24 feb.1722 verkoopt secretaris Hendrik Smith, ten gunste van de best gerechtigde en volgens de wet van Nieuwerkerk, aan meestbiedende het huis en hof dat is nagelaten door Lauwerijntje Jacobs Verweel. Het is een huisje met schuur en erf staande op de hoek van de Weststraat aan de Ring. Het wordt belend door: de Weststraat ten noorden en de Ring ten oosten. Ten zuiden ligt de tuin van de kinderen van Susanne Bresto; en ten westen is het huis van Geert Slimmen. Er wordt ook een hof, oftewel tuin, verkocht, aan de weg naar de molen. De koper van het huis is Cornelis Pieterszoon Staal, voor 24 pond; de verdere kosten zijn: voor baljuw en schepenen, 24 schellingen, plus 13 schelling voor de secretaris, samen bijna 8%, ongeveer net zoveel als tegenwoordig! Het hof wordt voor 3 pond verkocht aan P. Pompoene. ( ) Cornelis Staal is getrouwd met Mari Willemse Kik, ze laten kinderen dopen van Cornelis Staal heeft de koopsom kennelijk geld geleend van Louwijs Liere en zijn vrouw Lauwerijntje Fluweel, want uit hun boedel wordt de schuldbrief, met als onderpand een hypotheek op dit huis, op 13 oct.1724 openbaar verkocht aan Cornelis voor 8 pond; geen slechte zaak voor hem, want er moet dan nog 16 pond op afgelost worden, en nu hij hem zelf gekocht heeft, kan hij de schuldbrief verscheuren.( en ) 1747 Op 28 maart 1747 verkoopt de sequester in de boedel van de weduwe van Cornelis Staal een huis met schuur en erf en nog een losse schuur. Het huis met schuur wordt voor gekocht door Leendert Keiser. De schuur aan de westkant van de Ring wordt gekocht door de secretaris Telle voor ( ) 1750 Op 16 april 1750 wordt een akte opgemaakt waarbij Matheus Willems Otte verklaart vlaams schuldig te zijn aan de secretaris Nicolaes Telle tegen 5 % per jaar. Hij verbindt daaraan zijn huis met schuur en erf staande aan de westkant van de Ring, op de hoek van de Weststraat. Ten westen er van is van de erfgenamen van Marij Staal; en ten zuiden is Adriaen de Lange de belendende. Als getuigen ondertekenen Adr. Kaashoek, Jacob Jansz. de Brune en Huijbregt van Gulden als schepenen van Nieuwerkerk. ( ) Er is nog eenzelfde akte, op dezelfde datum en dezelfde getuigen, maar dan is Cornelis Boogaart belendende ten zuiden! 43

44 Op "e" Matthijs Willems Otte en zijn vrouw Willemijntje Jacobs Koene, ze krijgen twee kinderen in 1743 en Matthijs hertrouwt in 1749 met Maria Boudewijns, de weduwe van Adriaan Reingoud, ze krijgen twee kinderen in 1750 en Kaartje ca Op 22 feb geeft Matthijs Otte volmacht aan notaris en rentmeester Alphonsus Baster uit Zierikzee om zijn huis schuur en erve aan de westkant van de Ring en de zuidkant van de Weststraat te verkopen om de schulden aan secr. N. Telle te betalen. (4669-4) Het wordt door Matthijs Otte zelf teruggekocht voor Pieter Dorisse zit ten westen, en Bastiaan Mierop ten zuiden. ( ) Op 20 sep.1757 koopt Matthijs een paaibrief van 6 pond op zijn huis voor 2 pond uit de boedel van Nicolaas Telle. ( ) 1765 In 1755 moet Matthijs Otte als gedaagde betalen omdat hij borg staat voor Reinier Willem Otte die een vet varken kocht en dat niet betaalde.( ) 1773 Matthijs Otte trouwt voor de derde keer, nu, in 1773, met de weduwe Maria Schillemanse Hoogerland (1723-) uit Nieuwerkerk. Maria Schilmans Hogerland die eerder, in 1745, trouwde als jongedochter uit Oosterland met Pieter Cornelis van der Vate van Nieuwerkerk en daar twaalf kinderen mee kreeg Maria Schilmanse Hogerland, de weduwe van Matthijs Otte woont hier Maria is waarschijnlijk al overleden, haar dochter Laurina van der Vaete (1763-ca.1794) woont nu hier, maar ook zij overlijdt, door een ongeluk. Op 7 maart 1794 wordt ten huize van deze verongelukte Laurina een inventaris opgemaakt. Haar erfgenamen zijn haar broers Schilleman en Kornelis van der Vate, en haar zuster Adriaentje van der Vate, die getrouwd is met Maarten de Jonge. Ze zijn de kinderen van Cornelis Pieterse van der Vate en Laurijntje Adriaanse Vijverberg. Op 8 apr.1794 verkopen die erfgenamen dit huis met schuurtje en erf aan Johannis Overbeeke ( ) voor ; het pand is belend ten westen door M. Eltenberg. Overbeeke leent 35 pond van Jan de Jonge. (4661-7; ; en ). Johannis gaat hier wonen met zijn in Ouwerkerk geboren vrouw Levina de Ruijter ) 1818 Ring A-10. De 52 jarige op Nieuwerkerk geboren arbeider Johannes Overbeeke is volgens het nieuwe kadaster eigenaar van sectie M-311 van 220 m2 waarop een huis en erf staan. Hij woont hier met zijn vrouw en hun 6 kinderen die tussen de 12 en 24 jaar oud zijn. 44

45 1834 Ring A-10. Johannes Overbeeke probeert op 27 mei 1834 om het huis openbaar te verkopen, maar dat lukt niet. (C.P.Boom) Een paar jaar later zullen hij en zijn vrouw als één der eersten uit de NH Kerk treden Ring A-10. Op 11 feb verkoopt Overbeeke zijn huis met schuur en erf op de hoek van de Ring en de Weststraat, voor 6 gulden aan timmerman Dirk Labrijn uit de Kerkstraat.(C.P.Boom) Dirk woont in 1832 aan de Ring (zie Kerkring 9-15) Van vóór 1838, woont de timmermansknecht Johannes Blonker (ca ), op A-10. Blonker is getrouwd met Jannetje van Neuren (ca ); zij verliezen kinderen o.a. in 1831 en Ze blijven hier wonen tot In 1838 woont arbeider Johannes Stoutjesdijk bij hen in Ring A-10. Dirk Labrijn is in 1844 overleden, op 2 aug.1849 wordt een verdeling opgemaakt voor zijn vrouw Frederika Levina Broeksmit, en haar drie minderjarige kinderen uit haar laatste huwelijk, aan de hand van een inventaris van 26 juni Er is nog veel te vorderen van timmerwerk. Frederika houdt het huis en de werkplaats (zie Kerkring 9-15) en de meeste andere bezittingen, waaronder dit huisje aan de Ring sectie M-311, groot 220 m2 met een waarde van f.450,- en de bijbehorende tuin op M-324 van f.300,-. Uit de meerwaarde valt af te leiden dat Labrijn het huis opgeknapt heeft en er twee woningen van gemaakt heeft, die hun voordeur aan de Weststraat hebben. Omdat pas in 1902 de huizen apart verkocht worden, en één der huizen dan weer een voordeur aan de Ring krijgt, zullen we ze tot 1902 hier volgen, alsof ze nog aan de Ring liggen, ondanks het feit dat ze nu, na 1855, wel een Weststraat-huisnummer krijgen omdat ze de voordeuren aan die straat hebben. De eigenaresse Frederika Levina Broeksmit verhuurt de twee huizen Weststraat A-12 en A-13. (na de vernummering van 1855) De weduwe Janna Bom- van Popering ( ) woont op A-12 met haar 5 kinderen; zij is in 1829 getrouwd met de arbeider Willem Bom ( ) Joh. Blonker en Jannetje van Neuren wonen op A Weststraat A-12 en A-13. Frederika Broeksmit is nog steeds de eigenaresse van deze twee panden. Op nummer A-12 woont Jan Nikerk. Op nummer A-13 woont Jan van de Berge. 45

46 1875 Weststraat A-12 en A-13. Op 13 okt. is de executie en op 5 nov.1875 volgt de verkoop van de nagelaten zaken van de pas overleden Frederika Levina Broeksmit, de weduwe van Dirk Labrijn. (vdldc) Zij was ook eigenaresse van dit huis met schuurtje en erf, sectie M-311, groot 220 m2, dat in tweeën is verhuurd aan Jan Niekerk en Bastiaan Siereveld, elk voor f.34,-, en dat nu verkocht wordt voor f.600,- aan Adriana Alderliefste ( ); zij is sinds 1844 weduwe van timmermansknecht Jacobus Bal, en ze is Chr. Ger. Er wordt voor ook nog een huis en erf in de Kerkstraat verkocht aan de smid Johannes de Braal, en een huis met schuur en tuin op de secties M-305 en M-306 in de Weststraat aan Willem Bal Joziasz. als kerkmeester van de Chr. Ger. Kerk uit Oosterland Weststraat A-12 en A-13. Adriana Alderliefste laat het huis, dat al lang in tweeën bewoond wordt, nu ook kadastraal splitsen, de twee huizen die op sectie M-311, groot 220 m2 stonden veranderen nu in: Een huis met erf, nr. A-12 op sectie M-757, groot 83 m2, en Een huis met erf, nr. A-13, op sectie M-758, groot 52 m2. Waar de rest van het grondoppervlak blijft is in het kadaster niet te vinden, maar dat gaat waarschijnlijk naar de buurman Stoffel Velden Weststraat A-12 en A-13. Er is ca nog een hermeting het wordt dan: 1 e : Een huis met erf op sectie M-1285, groot 46 m2, en 2 e : Een huis met schuur en erf op sectie M-1286, groot 80 m2. En weer laten de goochelaars bij het kadaster 9 m2. verdwijnen! Op 6 nov.1901 verkoopt Adriana Alderliefste de twee huizen voor f.1100,- aan de arbeider-landbouwer Govert Wilhelmus de Reus ( (Franse) In dec.1901 leent de Reus er f.800,- op van de landbouwer Johannes Bal Janszoon. Govert is in 1891 getrouwd met Janna Maria Verlinde ( ) 1902 Weststraat A-12 en A-13. De Reus verkoopt beide huizen apart, we zullen ze hierna beschrijven als: 1 e : Kerkring 29, het huis op de hoek dat nu de voordeur aan de Ring heeft, (zie hierna), en 2 e : Weststraat A-13, waarvan de voordeur aan de Weststraat zit. Voor de verdere beschrijving daarvan zie Weststraat

47 1902 A-12 Govert de Reus verkoopt dit huis met erf op sectie M- 1285, groot 46 m2 aan de arbeider Jan Pieter Niekerk ( ), die in 1861 getrouwd is met Cornelia Heijboer ( ) Zij wonen hier, maar gaan later inwonen bij hun zoon Jacob. Er komt 4 m2 bij van sectie M-1286, en het wordt nu sectie M-1470 (later M-2077), een huis met erf op 50 m2. M-1557=Weststr.3; M-1469=Weststr.1; M-2077=Ring A-13 (na vernummering) Op 11 aug.1926 verkoopt de particulier Jan Pieter Nikerk het huis met erf voor f.900,- aan de arbeider Marinus Stoutjesdijk Willemszoon ( ) die dat bedrag leent, waarbij Willem Stoutjesdijk als borg optreedt. In 1932 wordt het huis gedeeltelijk vernieuwd, er gaat een puntje van 1 m2 af om de bocht in de weg iets ruimer te maken, en het wordt nu sectie M-2077, groot 49 m2. (zie tekening) Marinus is in 1922 getrouwd met Pieternella van der Reest ( ) 1944 Ring A-14. (na vernummering) De familie Marinus Stoutjesdijk evacueert naar het Manpad 21 in Rotterdam Zuidring 14. Marinus Stoutjesdijk en zijn zoon Anthonie Willem evacueren naar de Schoepstraat 8 in Rotterdam Zuidring 14. Er wordt geld ontvangen van het zg. rampenfonds en er wordt herbouwd. Stoutjesdijk laat de toiletemmer vervangen door een op de nieuwe riolering aangesloten wc met waterspoeling; hij krijgt daar subsidie voor van de gemeente. In 1959 veranderen de meeste sectienummers in Nieuwerkerk, dit wordt sectie N-78, een huis met erf op 49 m Kerkring 29-Weststraat 1. Het huis is verkocht aan Mevr. E. E. A. Koeslag-Wiggers, zij voegt Kerkring 29, sectie A-88 samen met Weststraat 1, sectie A-1004 en zij verbouwt het pand. 47

48 Weststraat A-13, later nr.1. Voor de voorgeschiedenis zie Ring 29 hierboven! 1902 Weststraat A-13. Govert de Reus heeft de twee huizen op de hoek Ring-Weststraat dus apart verkocht. 1 e : Hij verkoopt het huis op de hoek aan Jan Pieter Niekerk. (zie Kerkring 29) 2 e : Dit, het andere huis met schuur, heeft nu de voordeur aan de Weststraat, op sectie M- 1286, groot 80 m2. Het wordt voor f.750,- verkocht aan de arbeider Marinus Overbeeke Pieterzoon ( ) (Franse) Marinus is in 1902 getrouwd met Janna Bom ( ) Na hermeting wordt het sectie M-1469, groot 76 m Weststraat A-13. Op 5 juli 1912 koopt Overbeeke ook de schuur op M-1557, groot 125 m2 hiernaast voor f.1000,- van Adr. Flikweert. (zie Weststraat 3) 1924 Weststraat A-13. Op 4 sep leent de landbouwer Marinus Overbeeke f.3000,- van Marinus Koopman, en geeft daarvoor een tweede hypotheek af op diverse secties bouw- en weiland. Maar ook op dit huis op sectie M-1469 (zie Weststraat 1) en op de schuur op M-1557 (zie Weststraat 3). (Biermasz) Marinus bouwt er in 1926 iets bij Weststraat A-14 (na vernummering) Op 15 jan leent Marinus Overbeeke f.5200,- van de winkelier J. Kwaak uit Zierikzee met als onderpand zijn huis met schuren en erven, zoals hierboven beschreven. (zie ook Weststraat 3) (Biermasz) 1944 Weststraat A-15 (na vernummering in 1934). M. Overbeeke evacueert naar nr. 113 in Brandwijk, waar de oudste dochter, Jacoba, overlijdt Weststraat A-15 De familie Overbeeke evacueert naar Fultonstraat 124 in den Haag. In 1954 wordt rampengeld ontvangen. 48

49 Situatietekening Huib Kesteloo, 1953: Weststraat 15: M. Overbeeke. Weststraat 16: schuur, (nu onbebouwd). Weststraat 17: N. Kort 7, (nu 5). Weststraat 18: M.+J. Lensom, (nu 7) Weststraat 1. (na vernummering) M. Overbeeke vraagt subsidie aan om zijn tot nu toe gebruikte tunne te vervangen door een spoeltoilet In 1957 vindt er herbouw plaats en wordt het huis samengevoegd met de schuur en erf van Weststraat 3. Later wordt de schuur op Weststraat 3 gesloopt en gaat het perceel Weststraat 1 weer terug naar Ring

50 Kerkring 31. Het wapen van Duiveland Op 22 dec.1750 wordt uit de nagelaten boedel van de overleden Adriaen Hollander een huis, schuur en erf verkocht staande op de hoek van de Weststraat, belend ten O. door de Ring; ten W. door Joos Aernoutse; met N. het slop naar de Achterweg. Het huis komt 1 mei 1751 beschikbaar. Adriaen zou de op 11 nov.1707 op Nieuwerkerk gedoopte zoon kunnen zijn van Marinus Adriaense Hollander en zijn tweede vrouw, Pieternella Cornelis Karel. Er is geen huwelijk of overlijden van Adriaen gevonden. De koper van het huis is Frans Weksteen ( ) voor plus kosten. ( ) Frans is in 1737 getrouwd met Willemina Berman (ca ze laten vier kinderen dopen van Ze bezitten verschillende panden op Nieuwerkerk, (zie o.a. Kerkstraat 4). Frans Weksteen is landbouwer op Cerealis en gedurende twee periodes diaken. (AF) 1764: Frans Weksteen heeft volgens het kaartje een huis op h op de hoek van de Weststraat en de Ring. Hij overlijdt dit jaar, dus wordt het pand van zijn vrouw, Willemina Berman Op 17 dec.1770 verkoopt en levert Govert de Swarte, namens zijn schoonmoeder Willemina Berman, dit huis, schuur en erf voor contant aan Jan Teunisse Klink, die er per 1 mei 1771 het gebruik van krijgt. Belend ten oosten door de Ring, ten westen door de wed. van Joos Aernoutse; ten zuiden door de Weststraat, en ten noorden door het slop. ( ) In 1781, 1787 en 1793 wordt Klink beschreven als buurman, en is het pand dus nog van hem. Op 4 mei 1779 levert Willem Otte voor 19 pond een tuin aan Jan Teunis Klink. De tuin heeft de volgende belendingen: oost Jacob Niekerk; west Adam Plokhaar; zuid de Achterweg en noord Govert de Zwarte. In 1781 doet ene Jan Teunisse Klink belijdenis Hoek Weststraat-Ring A-23. Uit onderstaand huwelijkscontract blijkt Marcus Marinusse Schoof de nieuwe eigenaar te zijn, waarschijnlijk heeft hij het in 1811 gekocht voor zijn zoon Marinus die dan als 19 jarige trouwt. Marcus Marinusse Schoof ( ) is in 1790 getrouwd op Oosterland met Laurina van der Vaate ( ). In 1793 komen ze van Oosterland naar Nieuwerkerk. 50

51 Op 17 maart 1814 wordt een huwelijkscontract opgemaakt tussen Marcus Marinusse Schoof, die dan weduwnaar is met 3 kinderen, en Lena Kik ( ), weduwe met 2 kinderen van Mattheus Roskam. Ze zullen op eigen goed trouwen. Marcus bezit o.a.: 1 e : de hofstee De Stolpe op A-106 waar hij woont, bestaande uit huis en schuur met 9G.159R. land op diverse plaatsen met beesten en inventaris op Botlands Ambacht; hij heeft die hofstede in 1812 gekocht. 2 e Dit huis met schuur en erf op de hoek Weststraat-Kerkring, nr.23; 3 e Het hof aan de N. zijde van de Achterweg, belend ten westen door Adriaan Plokhaar en ten noorden door Anthonij van Agthoven. Lena bezit een klein stukje land en een paar hypothecaire vorderingen. Lena hertrouwt in 1822 met de mandenmaker Cornelis Goote (1796-? overl. in Amerika); zij waren de eerste afgescheidenen in Nieuwerkerk A-23. Op 24 mei 1815 verkoopt Marcus Schooff, kleermaker en herbergier, huis, schuur en erf nr.23 aan rietdekker-veldwachter Marinus Schoof ( ) voor Fr. 360,- (f.756,-). Er is ook een opstal v. schuur bij, op het kerkhof van Nieuwerkerk, en een tuin over de Achterweg. Deze tuin wordt belend door: oost de wed. van Anth. Achthoven; west Adam Plukhaar. (A.W.v.Halen) Veldwachter Marinus Schoof trouwt als 19 jarige sergeant de justice in 1811 met de twintigjarige Neeltje de Zwarte (Pieternella Govertse de Swarte) ( ). Van 1813 tot 1835 worden er 17 kinderen gedoopt. In 1818 staat Marinus op een lijst als 27 jarige veldwachter die f.50,- per jaar verdient, hij is of wordt ook rietdekker en slager. Later is hij eigenaar van De Stolpe en Hooggelegen. Marcus en Neeltje wonen hier tot 1821, dan gaan ze naar A-107. De 22 jarige arbeider Gerard Bal woont ook hier, en de 19 jarige meid Neeltje Bal A-23. Op 8 feb.1821 verkoopt Marinus Schoof, nu landbouwman op Hooggelegen, het huis en erf, A-23 en een schuur daar tegenover staande tegen het kerkhof, en nog een tuin aan de noordzijde van de Achterweg (met belendingen), voor 600 gulden aan zijn zuster Adriana Schoof (1799-), die in 1815 getrouwd is met de arbeider Marinus Roskam (1794-). (v.halen) Die gaan hier wonen met een dienstmeid en de ongetrouwde kleermaker Cornelis Bal. In 1831 vertrekt Roskam met vrouw en vier kinderen naar Zierikzee. In hetzelfde huis, op A-23b woont de arbeider Dirk de Ruijter (1796-) met zijn vrouw Neeltje van Achthoven, met drie kinderen (twee van haar uit een eerder huwelijk met van Nieuwenhuijze), en een paar andere arbeiders en arbeidsters A-23. Op 5 juni 1830 biedt Marinus Roskam namens zijn vrouw Adriana Schoof dit huis met schuur en erf, samen meteen tuin, te koop aan, er wordt niet op geboden. Op 17 juni wordt het toch verkocht, aan timmerman Pieter Brouwer Joh.zn voor f.250,- Op 13 juli verkoopt Brouwer het huis, de schuur en het erf al weer door aan winkelier Jan Jacobusse de Jonge ( ) voor eenzelfde bedrag, maar de tuin houdt hij zelf. (Boom) Jan is in 1822 getrouwd met Adriana Bal ( ). Ze krijgen elf kinderen van Ze gaan hier wonen, en Jan is of wordt winkelier 51

52 1840 A-23. De winkelier Jan Jacobusse de Jonge is eigenaar van M-430, een huis en erf op 125 m2 grond. (hij bezit ook M-389, een huis met erf op 105 m2) De Jonge hertrouwt dit jaar met de gescheiden Anna Turelure ( ), met haar krijgt hij nog 3 kinderen A-23. De eigenaar is winkelier Jan Jac. de Jonge; hij woont hier met zijn vrouw en drie kinderen. Verder wonen er steeds een groep wisselende arbeiders en arbeidsters in het huis. In 1841 zijn het verschillende leden uit de familie Braam en van Agthoven, die bijna allemaal naar Amerika gaan A-23. Jan de Jonge woont hier met vrouw en kinderen. Op hetzelfde nummer woont de katholieke schoenmaker Johannes Petrus Hes (1805-) met zijn vrouw Jacoba Adriana Olree (1819-) en hun vier kinderen. Zij vertrekken in 1849 naar Middelburg. Ook woont de arbeider Willem Laban (1801-) hier enige tijd met zijn vrouw Anna van IJsseldijk (1800-) en hun twee kinderen Hoek Weststraat-Ring A-23. Op 2 dec.1848 is Jan Jacobusse de Jonge overleden. Er wordt een inventarislijst opgemaakt, de waarde van de huisinventaris komt op f.230,10. (Bouvin) Het kadaster geeft aan dat er een gerechtelijke verkoop is, en dat de staat der Nederlanden eigenaar is tussen 1849 en 1851; het lijkt er op dat er beslag gelegd is. Op 28 nov.1849 gaat huis en erf op sectie M-430 met een onderlinge akte naar Jan van Belzen, die hier niet zelf gaat wonen Hoek Weststraat-Ring A-23. Veldwachter Joost Braam (1823-) huurt het huis per 1 mei 1850 en gaat hier wonen met zijn vrouw Tannetje Bakker ( ), waarmee hij op 25 april 1849 getrouwd is. Ze hebben eerst een jaar op Molenstraat A-76 (nu nr.6) gewoond. Joost is de zoon van veldwachter Maximiliaan Braam. Hij moet dit jaar 49 cent hoofdelijke belasting betalen aan de gemeente. Op 8 sep.1850 wordt er hier een tweeling geboren: Maximiliaan en Jannetje, waarvan Maximiliaan, die later naar Amerika emigreert, bekendheid krijgt als de stichter van het Braamfonds, samen met zijn dochter Louise Weststraat A-23. In 1853 wonen op A-23: slager Joost Braam, en bakker Hendrik Karreman Hoek Weststraat-Ring A-23 wordt A-27. Op 25 oct.1855 koopt de arbeider-slager Joost Braam Max. zoon dit huis en erf nummer A- 27 op sectie M-430 groot 125 m2 waar hij dus al enige jaren woont, voor f.100,- van Jan van Belzen, een particulier uit Brouwershaven. (Ermerins). De bewoners in 1855 zijn: slager Joost Braam, de bakker Hendrik Karreman en de arbeider Jan Mekus. 52

53 1856 Hoek Weststraat-Ring A-27 na vernummering. Veldwachter Braam die inmiddels slager geworden is gaat met zijn familie naar wat nu Kerkstraat 1 is. Op 3 oct.1856 verkoopt Joost Braam het huis en erf nr. 27 op sectie M-430, groot 125 m2 voor f.300,- aan bakker Hendrik Karreman ( ) geb. te Colijnsplaat. Karreman leent er meteen f.600,- op bij Jan I. Moens uit Zierikzee.(Bouvin) Hendrik is getrouwd met Cornelia Gast, zij krijgen kinderen op Nieuwerkerk van ; maar volgens het bevolkingsregister wonen ze op de bakkerij van Marinus Hendrikse aan de andere kant van het slop (zie Ring 33). Karremans koopt dit huis waarschijnlijk om er personeel onder te brengen Hoek Weststraat-Ring A-27. De in 1838 geboren broodbakker Thomas Bil; en de in 1833 geboren broodbakker Adriaan Bil, met zijn vrouw wonen hier. In 1862 komt Johannis Lette hier wonen Hoek Weststraat-Ring A-27. Op 9 oct.1862 verkoopt Hendrik Karreman, een particulier zonder bedrijf te Nieuwerkerk, voor f.600,- het woonhuis met erf, ingericht als broodbakkerij, Ring 27, op sectie M-430, groot 125 m2, aan de minderjarige, te Nwk. verblijvende, broodbakkersknecht Johannes Lette ( die wordt bijgestaan door zijn vader Nicolaas Salomon Gerardus Lette, een landbouwer uit Haamstede) (Bouvin) 1867 A-27. Op 10 april 1867 biedt Johannes Lette, Nicolaas Salomon Gerarduszoon, broodbakker en winkelier te Nwk. twee woonhuizen te koop aan waarvan hij de eigenaar is: 1 e : een woonhuis en erf, zijnde een broodbakkerij zonder de oven, bakkersgereedschappen en winkelinventaris, huisnr.36, sectie M-425. (zie Kerkring 33) 2 e: een schuur met erf, en de grond tussen de twee percelen; deel van sectie M e: Dit woonhuis met erf op de hoek van de Weststraat en de Ring, huisnr. A-27, sectie M- 430, groot 120 m2. De hoogste bieder op dit perceel is de herbergier uit De Meebaal, Anthonie van der Vlugt met f.550,-, maar het wordt niet gegund. Op 12 dec.1867 wordt het perceel M-430 toch nog verkocht, en wel aan metselaar Krijn Deurlo ( ), voor f.400,-; de akte spreekt dan over 125 m2. (Bouvin) 1868 A-27. Op 21 juni 1868 leent Deurlo f.125,- van not.ermerins op dit huis. (vdldc) 1869 A-27. Op 15 april 1869 neemt metselaar Krijn Deurlo een 2 e hyp. van f.150,- bij advocaat J.J.Ermerins in Z.zee op zijn huis en erf, sectie M-430 groot 1 Roe 25 ellen. (CvdLdC) Krijn is geboren in Zierikzee en komt nu van Tholen; hij trouwt met Maria Tuijnman die in 1878 overlijdt; Krijn is dan metselaar-winkelier. Krijn verbouwt het huis tot een herberg die hij Het wapen van Duiveland noemt. 53

54 1874 A-27 De eigenaar en bewoner is Krijn Deurlo. Hij leent f.400,- op een nieuw gebouwde schuur op sectie M-697 waarvan hij pas het erfpachtrecht heeft verkregen; als meerdere zekerheid geeft hij een 3 e hypotheek af op de herberg op sectie M-430 groot 125 m2. (vdldc) 1879 A-27 Op 27 jan.1879 komt notaris J.C.v.d.Lek de Clercq naar het woonhuis nr. 27 van metselaar Krijn Deurlo, wiens vrouw, Maria Tuijnman, waarmee hij in algehele gemeenschap van goederen is getrouwd, op 29 oct.1878 is overleden, en daarom moet er een staat en inventaris worden opgemaakt van de bezittingen. Er zijn twee, minderjarige, kinderen, Tona Suzanna en Jan Johannes, wier voogd, de kleermaker Laurens Paulusse, ook aanwezig is. De broodbakker Johannes Lette is als deskundige taxateur beëdigd en hij stelt de waarde van de roerende goederen vast. Op de inventarislijst staan ook de metselgereedschappen, de debiteuren en de crediteuren. Uit de papieren blijken de onroerende zaken als volgt verkregen te zijn: 1 e : Op 12 dec.1867, not J. M. Bouvin, een woonhuis en erf, thans herberg, M-430, groot 125 m2. 2 e : Op 26 jan.1874 een akte van erfpacht van de gemeente van 66 m2 op sectie M-738, waarop nu een pakhuis is gesticht. 3 e : Een op 21 juni 1876 gekocht woonhuis met erf, sectie M-766 groot 149 m2; dat tot 1 mei volgend jaar verhuurd is aan Paulus van Dongen voor f.30,- per jaar.(nu Stekelstr.6) 1897 A-27 Er vindt een hermeting plaats, het wordt nu sectie M-1106, een huis met schuur en erf, groot 124 m A-27 De tramweg komt door de Weststraat en draait vlak langs de herberg de Zuidring op met een bijna haakse bocht, een gevaarlijke situatie. Deurlo waarschuwt de boeren met hun paard en wagen als er een tram aankomt. In 1910 woont Krijn hier samen met zijn dochter Tona Suzanna Deurlo Ring A-34 In feb.1919 biedt Krijn Deurlo Het wapen van Duiveland te koop aan. De herberg heeft hem ruim 40 jaar een goed burgerbestaan opgeleverd, maar hij wordt nu te oud. Kennelijk is er niet voldoende belangstelling want er volgt nog geen verkoop. Ca.1918, vóór de verbouwing. 54

55 1922 Ring A-34, na vernummering. Op 25 nov.1922 verkoopt herbergier Krijn Deurlo de herberg op sectie M-1106, groot 124 m2, samen met een pakhuis met recht van erfpacht op sectie M-1136 groot 69 m2, voor f.3325,- aan de metselaar Johan Francois de Later, maar die koopt voor en namens zijn zoon Anthonij de Later ( ). Toon trouwt in 1925 met de 22 jarige Clazina Catharina van der Oest (ca ) uit Overschie. Direct na aankoop sloopt en herbouwt Toon het pand tot een hotel-café, waarna het door het kadaster omschreven wordt als een huis met erf, sectie M-1936 groot 132 m Op 23 april 1923 leent Toon de Later f.4000,- van Cornelis de Mooij, een sigarenhandelaar in Zierikzee, op: 1 e : Sectie M-1106, groot 124 m2, met een huis en schuur en erf; 2 e : Sectie M-1136, groot 69 m2, waarop het voortdurende recht van erfpacht en een pakhuis met erf. Er volgen jaren met vergaderingen, uitvoeringen, dansfeesten, demonstraties, film enz. In 1935 geeft bijvoorbeeld de Rederijkersvereniging Kunst na Arbeid uit Nieuwerkerk hier een uitvoering Ring A-59 De familie de Later evacueert naar de Juliana van Stolbergstraat 2 in de Lier Noordring 59 De Later evacueert naar de Voorstraat 9 in Lekkerkerk. Ca stopt Toon er mee en volgt verkoop aan woninginrichter Jan Tanis (ca ). Tanis trouwt in 1940 met Janna H. Cats (ca.1920-). Tanis is ook eigenaar van M-1874, een erf van 77 m2 (zie Rehobothstraat); en dat wordt ca.1958 samengevoegd met het huis en erf tot sectie N-36 groot 209 m2. Verder is er een werkplaats N-48 in de Rehobothstraat groot 80 m2 en huis en erf N-79, groot 334 m2, het vroegere zogenaamde Armenhuis, dat ca verbouwd wordt tot werkplaats Tanis verkoopt het gebouw aan zijn schoonzoon Marinus Overbeeke (1938-) Timmerman-meubelmaker Marinus Overbeeke is in 1962 getrouwd met Rianne Catholina Tanis (1941-). Het pand wordt verbouwd tot een kledingzaak die in 2015 nog steeds bestaat, maar nu onder leiding van twee dochters. Wim Kesteloo, Nieuwerkerk,