Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag 05 Netherlands Center for Occupational Diseases Annual report

Transcriptie

1 Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Divisie Klinische Methoden en Public Health Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag 05 Netherlands Center for Occupational Diseases Annual report

2

3 Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Jaarverslag 05 Netherlands Center for Occupational Diseases Annual report WHO Collaborating Center in Occupational Health Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Divisie Klinische Methoden en Public Health Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam

4 Bestuur NCvB Board of the NCvB Prof. dr. E. Schadé voorzitter divisie Klinische Methoden en Public Health van het AMC MD, PhD, chairman division of Clinical Methods and Public Health, Academic Medical Center Amsterdam Prof. dr. F.J.H. van Dijk hoofd Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC MD, PhD, head Coronel Institute of Occupational Health, Academic Medical Center Amsterdam Drs. A.C. van Esterik directeur bedrijfsvoering divisie Klinische Methoden en Public Health van het AMC MA, managing director operational management division of Clinical Methods and Public Health, Academic Medical Center Amsterdam Beleidsteam Policy Team Dick Spreeuwers directeur/bedrijfsarts managing director/ occupational physician Gert van der Laan hoofd Solvent Team/klinisch arbeidsgeneeskundige head of the Solvent Team/clinical occupational medicine Teake Pal medisch coördinator Polikliniek Mens en Arbeid/bedrijfsarts medical coordinator of the People and Work Outpatient Clinic/ occupational physician Ingrid Braam hoofd registratiebureau head of the Registration Bureau Annet Lenderink hoofd kenniscentrum head of the Knowledge Center

5 Inhoud Contents 5 Inleiding 4 Introduction 7 Toekomstplannen NCvB 6 Future plans of the NCvB 11 Melding en registratie 12 Notification and registration 19 Kennisverspreiding 22 Dissemination of knowledge 26 Alerts Signaleringsrapport Beroepsziekten Alerts in Alert Report on Occupational Diseases Klinische Arbeidsgeneeskunde 36 Clinical Occupational Medicine Bijlagen Appendices 44 Medewerkers NCvB NCvB staff 44 Commissies en werkgroepen Committees and working parties 45 Presentaties en lezingen Presentations and Lectures 46 Universitair onderwijs University education 46 Werk- en congresbezoeken en (mede)organisatie Working visits and Conference visits and organization 47 NCvB publicaties 2005 NCvB publications 2005 Nieuwe arbeidsrisico s Occupational risks 11 Zwanger aan het werk Pregnancy and work 15 Beroepsinfectieziekten Infectious occupational diseases 21 Nieuwe allergieën New allergies 28 Psychosociale klachten Psycho-social disorders 34 Levend lawaai Live noise 38 Klachten aan het bewegingsapparaat Musculoskeletal disorders

6 Introduction Dick Spreeuwers, managing director On 30 March 1995 the Netherlands Center for Occupational Diseases (NCvB) was officially launched at the National Sports Center at Papendal. On 4 November 2005 we celebrated the tenth anniversary of the NCvB with a jubilee symposium, which attracted a large audience of occupational physicians, policymakers, occupational health service professionals and other interested parties. The symposium was closed by Prof. L.J. Gunning, chairwoman of the Board of the Amsterdam Academic Medical Center (AMC), with the announcement of a new NCvB activity, the People and Work Outpatient Clinic. To celebrate its 10th anniversary, the NCvB has published a book entitled Kop in de wind. Tien jaar werken aan beroepsziekten. The stories and interviews clearly demonstrate that occupational diseases deserve the attention of society. State Secretary Van Hoof formulates the mission of the NCvB as convincing occupational health service professionals to stay on the alert for occupational diseases. In the introduction, Prof. F.J.H. van Dijk observes that there is still much work to be done in the sphere of occupational diseases in the Netherlands. So what does this involve? During the jubilee symposium, not only the past, but also the future was an object of reflection. Incidences of some occupational diseases, such as latex allergy and chronic toxic encephalopathy (CTE) have become less frequent thanks to preventive measures. Musculoskeletal diseases are declining as well. However, the number of workrelated psychological disorders, partly caused by increasing aggression and violence and constant changes on the work floor, are rising. The effects of work and working conditions on reproduction are becoming more clearly apparent. The unrelenting increase of global mobility and recent epidemics necessitate the prevention of infectious diseases, and make cooperation between Occupational Health Services and public health institutions ever more important. The People and Work Outpatient Clinic, a recent NCvB initiative, is intended for patients with complex clinical occupational medicine problems. The NCvB had already been operating a facility for patients with chronic toxic encephalopathy, the Solvent Team. With the launch of the People and Work Outpatient Clinic, clinical occupational medical services has been expanded with a number of other disciplines: respiratory diseases, dermatology, psychiatry and hearing and work. Occupational physicians, insurance physicians, general practitioners and medical specialists can approach the People and Work Outpatient Clinic and refer patients. This annual report offers an overview of the NCvB s three principal activities: the registration and dissemination of information about occupational diseases, and patient care. The NCvB works in an academic environment; therefore its activities are continuously subject to investigation and evaluation. As the appendices to this annual report show, the NCvB also places considerable emphasis on educating students and trainee occupational physicians and insurance company physicians, and providing continuing education to professionals. The photographs illustrating this annual report focus on the occupational risks of the future. They were part of the exhibition held during the jubilee symposium on 4 November Should you have any questions on this annual report, please contact the NCvB at (020) or ncvb@amc.uva.nl, or through our website 4

7 Inleiding Dick Spreeuwers, directeur Op 30 maart 1995 vond in het Nationaal Sportcentrum Papendal de officiële aftrap plaats van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Op 4 november 2005 vierden wij het tienjarig bestaan van het NCvB met een jubileumsymposium. Een zaal vol bedrijfsartsen, beleidsmakers, arboprofessionals en andere belangstellenden woonde dit symposium bij. Het symposium werd afgesloten door de voorzitter van de Raad van Bestuur van het Academisch Medisch Centrum (AMC), mevrouw Prof. dr. L.J. Gunning, met de aankondiging van een nieuwe activiteit van het NCvB, de Polikliniek Mens en Arbeid. Ter gelegenheid van het jubileumjaar heeft het NCvB een boekje uitgegeven Kop in de wind. Tien jaar werken aan beroepsziekten. De verhalen en interviews in het boekje laten duidelijk zien dat beroepsziekten maatschappelijk aandacht verdienen. Staatssecretaris Van Hoof formuleert de opdracht van het NCvB als bij arboprofessionals alertheid voor beroepsziekten tussen de oren krijgen. In het voorwoord geeft Prof. dr. F.J.H. van Dijk aan dat op het terrein van de beroepsziekten in ons land nog veel werk te verzetten valt. Waar moeten we bij dit vele werk dan aan denken? Tijdens de jubileumbijeenkomst werd niet alleen naar het verleden gekeken, maar is ook gereflecteerd op de toekomst. Sommige beroepsziekten komen minder vaak voor als gevolg van preventieve maatregelen, zoals latexallergie en OPS. Ook aandoeningen van het houding- en bewegingsapparaat nemen af. Daarentegen stijgt het aantal werkgebonden psychische aandoeningen, mede als gevolg van toenemende agressie en geweld en van voortdurende veranderingen op de werkplek. De effecten van werk en werkomstandigheden op de reproductie komen duidelijker in beeld. Door voortdurende toename van mondiale mobiliteit en recente epidemieën wordt preventie van infectieziekten en samenwerking daarbij tussen Arbo-diensten en instellingen voor de volksgezondheid steeds belangrijker. Een nieuwe activiteit van het NCvB is de Polikliniek Mens en Arbeid, een voorziening voor patiënten met complexe arbeidsgeneeskundige problematiek. Al diverse jaren had het NCvB een voorziening voor patiënten met OPS ( schildersziekte ), het Solvent Team. Met de start van de Polikliniek Mens en Arbeid is de klinisch arbeidsgeneeskundige dienstverlening uitgebreid met een aantal andere disciplines: longziekten, dermatologie, psychiatrie en gehoor en arbeid. Bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, huisartsen en medisch specialisten kunnen de Polikliniek Mens en Arbeid benaderen en patiënten verwijzen. Dit jaarverslag biedt een overzicht van de drie hoofdactiviteiten van het NCvB: registratie en kennisverspreiding van beroepsziekten en patiëntenzorg. Het NCvB werkt in een academische omgeving en daarom zijn de activiteiten van het NCvB voortdurend onderwerp van onderzoek en evaluatie. Ook aan onderwijs aan studenten en bedrijfs- en verzekeringsartsen in opleiding en nascholing aan professionals wordt veel aandacht besteed, zoals blijkt uit de bijlagen van dit jaarverslag. Het fotomateriaal in dit jaarverslag is gewijd aan de arbeidsrisico s van de toekomst. De foto s waren onderdeel van de expositie tijdens het jubileumsymposium van 4 november jl. Indien u vragen heeft over dit jaarverslag kunt u contact opnemen met het NCvB, tel: (020) , ncvb@amc.uva.nl of via onze website NCvB

8 Future plans of the NCvB Our working environment is in constant flux. As early as the 2001 Alert Report on Occupational Diseases, the NCvB dedicated a chapter to new risks and new occupational diseases. The introduction of new working methods, technologies and chemicals is not the only factor causing these new risks. The nature of our economy is changing as well, moving in the direction of a so-called network economy, which is strongly technologydependent and requires workers who can process huge quantities of information and to communicate intensively. In addition, the average age of the working population is set to rise sharply over the years ahead, while job security and social security benefits decline. The NCvB therefore expects that the prevention of and approach to workrelated psychosocial problems will remain a vital aspect over the years ahead. The NCvB also points out the risks of inactivity and an unhealthy lifestyle, which are partly due to modern ways of working. The increase of global mobility and the danger of epidemics underline the importance of cooperation between occupational health services and public health bodies in the field of infectious diseases. The NCvB points out that live noise, fine dust, new allergens and risk factors in pregnancy are new or not yet fully recognized work-related risk factors. The occupational risk profile is changing. But so is the way in which governments deal with it. Responsibility for safety and health is increasingly left to employers and workers organizations and the government restricts itself to monitoring and sanctioning. Legislation in this regard is also undergoing modification and many detailed stipulations relating to occupational health are being scrapped. This means that employees and employers now, more than ever, need access to comprehensive information on risk factors and occupational diseases. Professionals must have access to highquality knowledge and must participate in expert networks so they can properly advise companies on prevention and new risks. For sound monitoring, accurate epidemiological data on risk factors and occupational diseases is vital for the government. With a view to these developments, the NCvB has formulated a number of objectives for the coming years and elaborated them in a strategic policy plan: The NCvB intends to broaden its target group to include employers, employees and branch organizations. In collaboration with these target groups, the NCvB will set up projects directed at the improved gathering of information on occupational diseases and the provision of knowledge for tackling occupational diseases. The NCvB is committed to improving statistics on occupational diseases. Figures on occupational diseases are generated for the use of the government, employers and employees organizations and occupational health service professionals. These statistics are often too unreliable to serve as a basis for policy decisions. What is required are epidemiological data (incidence, seriousness and duration of conditions and their consequences and distribution across professions and sectors). In addition to the National Register of occupational diseases, the NCvB also plans to use other methods such as surveillance projects of employee surveys. There are international alliances with, for instance, the University of Manchester, which is responsible for registering occupational diseases in the UK. 6

9 Toekomstplannen NCvB Onze werkomgeving is voortdurend in beweging. Het NCvB heeft in het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2001 al een hoofdstuk gewijd aan nieuwe risico s en nieuwe beroepsziekten. Het zijn niet alleen de introductie van nieuwe werkmethoden, technologieën en chemische stoffen die nieuwe risico s met zich meebrengen. Ook het karakter van onze economie is aan het veranderen in de richting van een zogenaamde netwerkeconomie, met als kenmerken sterke afhankelijkheid van technologie en medewerkers die zeer veel informatie moeten verwerken en zeer veel communiceren. Daarbij komt dat de gemiddelde leeftijd van werkenden de komende jaren sterk zal stijgen en dat zekerheden over de arbeidsplek en sociale voorzieningen afnemen. Het NCvB verwacht dan ook dat preventie en aanpak van werkgebonden psychosociale problematiek de komende jaren van groot belang blijft. Verder wijst het NCvB op de risico s van inactiviteit en een ongezonde leefstijl, die mede gerelateerd zijn aan de moderne manier van werken. Toename van mondiale mobiliteit en het gevaar van epidemieën maakt samenwerking tussen Arbo-dienstverlening en instellingen voor volksgezondheid belangrijk op het gebied van infectieziekten. Als nieuwe of nog onvoldoende onderkende arbeidsrisico s voor de gezondheid wijst het NCvB onder andere ook op levend lawaai, fijn stof, nieuwe allergenen en risico s in de zwangerschap. Het risicoprofiel in de arbeid verandert. Maar ook de wijze waarop overheden hiermee omgaan verandert. In toenemende mate wordt de verantwoordelijkheid voor veiligheid en gezondheid overgelaten aan sociale partners en beperkt de overheid zich tot monitoren en het uitdelen van sancties. Ook de wetgeving wordt in die richting aangepast en veel detailbepalingen op arbogebied worden geschrapt. Dat betekent dat werknemers en werkgevers meer dan ooit toegang moeten hebben tot goede kennis op het gebied van risico s en beroepsziekten. Professionals dienen toegang te hebben tot hoogwaardige kennis en moeten deelnemen aan expertnetwerken om bedrijven adequaat te kunnen adviseren over preventie en nieuwe risico s. Om goed te kunnen monitoren worden betrouwbare epidemiologische gegevens over risico s en beroepsziekten voor de overheid van groot belang. Met het oog op deze ontwikkelingen heeft het NCvB een aantal doelstellingen geformuleerd voor de komende jaren en deze uitgewerkt in een strategisch beleidsplan: Het NCvB wil doelgroepverbreding naar werkgevers, werknemers en branches. Het NCvB wil in samenwerking met deze doelgroepen projecten starten gericht op het beter verzamelen van informatie over beroepsziekten en het beschikbaar stellen van kennis voor de aanpak van beroepsziekten. Het NCvB wil de betrouwbaarheid van de cijfers over beroepsziekten verbeteren. Cijfers over beroepsziekten worden gegenereerd ten behoeve van de overheid, sociale partners en arboprofessionals. De betrouwbaarheid van de cijfers is vaak nog onvoldoende om beleidsbeslissingen op te baseren. Nodig zijn epidemiologische gegevens (incidentie, ernst en duur van aandoeningen en consequenties en de verspreiding in beroepen en sectoren) van voldoende betrouwbaarheid. Naast de Nationale Registratie van beroepsziekten wil het NCvB daarbij gebruikmaken van andere methoden, zoals peilstations of werknemers surveys. Internationale samenwerking bestaat o.a. met de Universiteit van Manchester, waar de Engelse registratie van beroepsziekten plaatsvindt. NCvB Het NCvB wil de detectie en evaluatie van nieuwe risico s en signalen verbeteren. Het vroegtijdig signaleren van nieuwe risico s en beroepsziekten is zowel vanuit gezondheidsperspectief als vanuit economische overweging van belang. De Polikliniek Mens en Arbeid (PMA) geeft het NCvB

10 The NCvB intends to improve the detection and evaluation of new risk factors and alerts. Early detection of new risks and occupational diseases is crucial both from a health and economic perspective. The People and Work Outpatient Clinic gives the NCvB more scope for investigating warnings. Here, too, we seek to cooperate with branch organizations, occupational groups and companies. The NCvB aims to contribute to developing knowledge networks in the area of occupational diseases. Promoting the effective prevention and treatment of occupational diseases requires getting the right knowledge to the right place. The NCvB will function as an intermediary between scientific knowledge and its practical application. We will develop knowledge networks around expert groups for specific themes, making active use of Internet technology. The NCvB intends to contribute to the realization of a national network of facilities for diagnosing and treating occupational diseases and intends to further develop the project in Amsterdam (the People and Work Outpatient Clinic). Such amenities can play a key role in closing any care gaps in the field of work and health. New risks and suspected occupational diseases will be investigated more thoroughly. If a Compensation System for Occupational Diseases is introduced, these facilities can also act as an infrastructure for diagnosing and assessing occupational diseases. 8

11 meer mogelijkheden om signalen te onderzoeken. Ook hier zoeken wij samenwerking met branches, beroepsgroepen en bedrijven. Het NCvB wil bijdragen aan de ontwikkeling van kennisnetwerken op het gebied van beroepsziekten. Het bevorderen van een effectieve preventie en behandeling van beroepsziekten vereist het brengen van de juiste kennis naar de juiste plek. Het NCvB wil de rol van intermediair tussen wetenschappelijke kennis en praktijk invullen. Voor specifieke onderwerpen willen we kennisnetwerken ontwikkelen rondom expertgroepen. Hierbij zal actief gebruik worden gemaakt van internettechnologie. Het NCvB wil bijdragen aan het tot stand komen van een landelijk dekkend netwerk van voorzieningen voor diagnostiek en behandeling van beroepsziekten en zelf de voorziening in de regio Amsterdam (Polikliniek Mens en Arbeid) verder ontwikkelen. Dergelijke voorzieningen kunnen een belangrijke rol vervullen in het dichten van geconstateerde lacunes in de zorg op het gebied van arbeid en gezondheid. Nieuwe risico s en vermoede beroepsziekten kunnen beter worden onderzocht. Bij een eventuele introductie van een Extra Garantieregeling Beroepsrisico s kunnen deze voorzieningen tevens fungeren als infrastructuur voor diagnostiek en beoordeling van beroepsziekten. NCvB

12 10

13 Zwanger aan het werk Voor zwangeren kan werk een risicofactor zijn. Bepaalde werkomstandigheden kunnen het risico verhogen op te vroeg geboren kinderen of een te laag geboortegewicht. Het gaat bijvoorbeeld om werk in ploegendienst, veel staan, hoge werkdruk, zwaar tillen en lawaai. Uit onderzoek blijkt dat door het tijdig verlichten van het werk, het aantal vroeggeboortes en kinderen met een laag geboortegewicht daalt. Voor het NCvB is het verwerven van inzicht in deze risicofactoren voor zwangerschap en vruchtbaarheid één van de prioriteiten. Daarom wordt naast het vergaren van kennis ook eigen onderzoek gedaan en is er intensief overleg met experts in de werkgroep Repro en Arbeid. Pregnancy and work For pregnant women, work can be a risk factor. Certain working conditions can increase the risk of premature births or a low birth weight. Shift work, standing for long periods of time, stress at work, carrying heavy objects and noise are all contributing factors. Research shows that limiting working activities at an early stage reduces the incidence of premature births and low birth weights. Gaining insight into these risk factors for pregnancy and fertility is one of the NCvB s priorities. This is why, in addition to gathering information, the NCvB also carries out research and intensive consultation with experts in the Reproduction and Work working group. Melding en registratie Om een goed beeld te kunnen krijgen van het aantal beroepsziekten in Nederland worden er binnen het NCvB verschillende registraties gevoerd. De belangrijkste registratie is de Nationale melding en registratie van beroepsziekten. Verder lopen er een aantal peilstations. Een geselecteerde groep medisch specialisten meldt long- en huidaandoeningen aan het NCvB. De cijfers, die de huidige Nationale registratie opleveren, geven informatie over het vóórkomen van beroepsziekten in sectoren en beroepen. De ervaring leert dat het mogelijk is een aantal trends af te lezen uit deze cijfers. Het is echter moeilijk aan te geven op basis van de huidige cijfers wat de incidentie van beroepsziekten in Nederland is. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met het feit dat er sprake is van onderrapportage en dat er weinig gegevens over de populatie bekend zijn van de meldende bedrijfsartsen. In 2003 is daarom begonnen met een peilstation waarin een groep bedrijfsartsen uit het Nationale melding en registratie project intensief begeleid werd en waar informatie verzameld is over de populatie van deze bedrijfsartsen. De peilstations en de Nationale registratie beroepsziekten geven weliswaar een zeker inzicht in de omvang van het vóórkomen van beroepsziekten en geven trends aan, maar de gegevens zijn nog onvoldoende betrouwbaar om preventief beleid op te baseren. In 2006 zal daarom een onderzoek gestart worden naar een verbeterde en mogelijk alternatieve manier van het verzamelen van gegevens zodat voldoende informatie verkregen kan worden ten aanzien van de incidentie van beroepsziekten in sectoren en beroepen. Nationale melding en registratie beroepsziekten Arbo-diensten zijn al sinds 1999 verplicht vermoede beroepsziekten aan het NCvB te melden. Sinds 1 juli 2005 zijn behalve de Arbo-diensten ook de bedrijfsartsen verplicht te melden aan het NCvB. De gegevens die met het registratiesysteem worden verzameld hebben zowel een monitor- als een signaleringsfunctie. Bij het opstellen van dit jaarverslag waren de cijfers van de beroepsziektemeldingen 2005 vanuit Arbouw nog niet compleet. De cijfers voor 2005 zullen gepubliceerd worden in het Signaleringsrapport Beroepsziekten 2006 en op onze website Om de kwaliteit van de meldingen te waarborgen zijn er door het NCvB een aantal interne criteria ontwikkeld. Alle meldingen die niet voldoen aan die criteria komen terecht in een bestand van niet geaccepteerde meldingen. De verwachting is dat het aantal niet geaccepteerde meldingen in 2005 daalt. Deze daling hangt samen met het uitkomen van de registratierichtlijn lage rugklachten. Door het verschijnen van deze richtlijn worden rugklachten wel opgenomen bij de geaccepteerde meldingen. European Occupational Diseases Statistics (EODS) De gegevens uit de Nationale melding en registratie worden elk jaar aangeleverd voor het Eurostat project European Occupational Diseases Statistics (EODS). Binnen dit project wordt er gestreefd naar harmonisering van de definities en codering van beroepsziekten om op Europees niveau vergelijkbare statistieken te krijgen. Eind 2005 heeft het NCvB subsidie gekregen vanuit Eurostat om de kwaliteit van de gegevens die aangeleverd worden voor het EODS project te verbeteren. De subsidie zal voornamelijk gebruikt worden om het mogelijk te maken informatie te verzamelen over de ernst van de gemelde beroepsziekten. In april 2006 zal dit project afgerond worden. NCvB

14 Notification and registration For an accurate picture of the number of occupational diseases in the Netherlands, the NCvB carries out a number of registrations. The most important is the National Notification and Registration System of occupational diseases, in addition to which there are a number of surveillance projects. A selected group of medical specialists report lung and skin diseases to the NCvB. The statistics provided by the current national registration yield data on the incidence of occupational diseases in sectors and occupations. Experience shows that it is possible to deduce a number of trends from these figures. However, on the grounds of the current figures, it is difficult to say what the incidence of occupational diseases in the Netherlands is. This is largely because there are insufficient notifications and too little information on the populations of the reporting occupational physicians. This is why, in 2003, a surveillance project to intensively train a group of occupational physicians involved in the National Notification and Reporting System was started, which also gathers information on the populations of the reporting occupational physicians. The surveillance projects and the National Registration System of occupational diseases may offer a certain insight into the incidence of occupational diseases and trends, but the data are not sufficiently reliable to serve as a basis for preventive policy. In response to this, a project will be started in 2006 to investigate better and possible alternative ways of obtaining information with regard to the incidence of occupational diseases in sectors and occupations. National Registration System Occupational Health Services have been obliged to report suspected occupational diseases to the NCvB since Since 1 July 2005, occupational physicians as well as Occupational Health Services have also been obliged to report to the NCvB. The information gathered with the registration system serves two purposes: to monitor and to warn. Drawing up this annual report the number of notifications of occupational diseases 2005 from Arbouw were not yet complete. The number of notifications will be published in the Alert Report on Occupational Diseases 2006 and on our website The NCvB has developed a number of internal criteria to assure the quality of the notifications. Any notifications that fail to meet the criteria are filed as unaccepted notifications. The expectation is that the number of unaccepted notifications in 2005 will drop. This drop is attributable to the appearance of the registration guideline on lower back pain. The publication of this guideline means that back problems now number among the accepted notifications. European Occupational Diseases Statistics (EODS) The information contained in the National Notification and Registration System is passed on to the Eurostat project European Occupational Diseases Statistics (EODS) each year. The project aims to realize comparable statistics at European level by harmonizing the definitions and codes of occupational diseases. At the end of 2005 the NCvB was given a Eurostat subsidy to improve the quality of data provided to the EODS project. The subsidy will mainly be used to facilitate the gathering of information on the gravity of the reported occupational diseases. The project will be accomplished in April Tabel 1 Table 1 Aantal geaccepteerde en niet geaccepteerde meldingen beroepsziekten per jaar ( ) Number of accepted and unaccepted notifications of occupational diseases per year ( ) Figuur 1 Diagram 1 Het aantal meldende Arbo-diensten en bedrijfsartsen per jaar ( ) The number of reporting Occupational Health Services and occupational physicians per year ( ) Tabel 2 Table 2 Aantal meldingen in 2005 van de peilstations ADS (ArbeidsDermatosen Surveillance) en PAL (Peilstation Arbeidsgerelateerde Longaandoeningen) Number of notifications in 2005 by the ADS (Occupational Dermatosis) and PAL (Workrelated Lung Disorders Surveillance Project) surveillance projects 12

15 Registratie beroepsziekten en bedrijfsongevallen op de Antillen, Aruba en in Suriname Vanaf oktober 2004 worden er bij het NCvB ook meldingen van beroepsziekten en bedrijfsongevallen op de Antillen, Aruba en in Suriname verzameld. In 2005 zijn er door 31 artsen 315 meldingen gedaan. De meldingen die tot nu toe zijn binnen gekomen zijn door de GGD Curaçao geanalyseerd en werden tijdens een nascholingsbijeenkomst in januari 2006 gepresenteerd aan de artsen die deelnemen aan het project. Ook in 2006 zal het project nog het karakter van een pilot hebben. Volgend jaar wordt in samenwerking met de deelnemende artsen en de GGD op Curaçao bekeken in hoeverre de gegevens voor preventief beleid gebruikt kunnen worden. ADS (ArbeidsDermatosen Surveillance) Binnen dit peilstation melden dermatologen arbeidsgerelateerde huidaandoeningen aan het NCvB. In samenwerking met het NECOD is dit peilstation in 2000 opgezet. In 2005 hebben 21 dermatologen in totaal 484 huidaandoeningen gemeld Aantal geaccepteerde meldingen ** Number of accepted notifications Aantal meldingen dat niet * ** aan de criteria voldoet* Number of notifications that do not meet the criteria* * Eind 2001 is pas begonnen met registratie van uitval Drop-out has only been registered since 2001 ** Bij het opstellen van dit jaarverslag nog niet bekend Drawing up this annual report not yet complete Aantal meldende Arbo-diensten Number of reporting Occupational Health Services Aantal meldende artsen Number of reporting physicians (exclusief Arbouw-meldingen) (Arbouw-notifications excluded) Peilstation Aantal melders in 2005 Aantal meldingen in 2005* Surveillance project Number of reporters in 2005 Number of notifications in 2005* ADS PAL * Aantal op , nog niet alle meldingskaarten van 2005 zijn binnen * Numbers received on ; the 2005 report cards haven t all been received yet NCvB

16 14

17 Beroepsinfectieziekten Met de toenemende algemene dreiging van infectieziekten is de kans op beroepsinfectieziekten de afgelopen jaren toegenomen. Denk aan SARS, vogelpest beide relevant voor het beroep en het gevaar van bioterrorisme. Een uitbraak of de dreiging daarvan heeft grote gevolgen voor leef- en werkomstandigheden en bij alle betrokkenen bestaat een grote behoefte aan actuele kennis. Het NCvB heeft daarom het initiatief genomen om te komen tot een Kennissysteem Infectieziekten en Arbeid, waarbij deze actuele kennis via een website voor iedereen beschikbaar komt. Infectious occupational diseases The mounting threat of infectious diseases has increased the risk of infectious occupational diseases in the last few years. Consider SARS and bird flu both relevant to the workplace and the danger of bio-terrorism. An outbreak or the threat of one has major consequences for living and working conditions and up-to-date information is much needed by all parties involved. Prompted by this, the NCvB developed an Infectious Diseases and Work Knowledge System in the form of a website, to give everyone access to current information. PAL (Peilstation Arbeidsgerelateerde Longaandoeningen) Het NCvB en het Kenniscentrum Opgelucht Werken hebben samen het peilstation PAL opgericht. In dit peilstation worden arbeidsgerelateerde longaandoeningen door longartsen gemeld aan het NCvB. In 2005 namen 31 longartsen en allergologen deel aan dit peilstation. PIM (Peilstation Intensieve Melding) In 2003 en 2004 heeft een groep van 40 bedrijfsartsen uit de Nationale melding en registratie van beroepsziekten meegewerkt aan het Peilstation Intensieve Melding. Doel van dit peilstation was het beter inzicht krijgen in het aantal beroepsziekten in Nederland. Door middel van vragenlijst onderzoek onder de werknemers waarvan een beroepsziekte werd gemeld is informatie verzameld over de sociale en economische consequenties van beroepsziekten. Door naar de populatiecijfers van de deelnemende artsen te vragen is beter zicht te krijgen op het vóórkomen en de spreiding van beroepsziekten. Nationale en Europese richtlijnen Afbakening van het begrip beroepsziekte zorgt regelmatig voor de nodige discussie. Dit geldt niet zozeer voor de klassieke monocausale aandoeningen maar vooral voor aandoeningen waarvan de oorzaken zowel binnen als buiten het werk gelegen kunnen zijn en de interactie van belastende factoren in het werk met persoonlijke kwetsbaarheid in het geding is. Registratierichtlijnen zijn vooral dan belangrijk voor de bedrijfsarts om houvast te bieden bij de afweging en die moeten leiden tot het al dan niet melden. Registratierichtlijnen moeten gebaseerd zijn op achtergronddocumenten, die bewijsmateriaal aanreiken over aard en niveau van de belastende factoren die tot de betreffende aandoening kunnen leiden. Van achtergronddocument naar registratierichtlijn, zo is de werkwijze van de Stuurgroep Registratie Richtlijnen met vertegenwoordigers van het NCvB, het Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid en het Kwaliteitsbureau van de NVAB. In 2005 is het document en richtlijn voor het vaststellen van de diagnose arbeidsgebonden depressie afgerond en is gewerkt aan de onderbouwing van richtlijnen voor arbeidsgebonden aandoeningen van de onderste ledematen en arbeidsgebonden keel- neus- en ooraandoeningen. De verwachting is dat er in de loop van 2006 een document over aanpassingsstoornissen (overspannenheid) door arbeidsgebonden factoren gereed zal komen en dat deze zijn vertaling zal krijgen in een actualisatie van een reeds bestaande registratierichtlijn. De richtlijnen (information notices) bij de Europese lijst van beroepsziekten kennen niet een soortgelijk achtergronddocument maar komen wel tot stand na uitvoerige discussie over factoren die niet alleen medisch inhoudelijk van aard zijn maar alles te maken hebben met de mogelijke gevolgen van gekozen formuleringen voor compensatiesystemen op het gebied van beroepsziekten in de diverse lidstaten. Het NCvB is vertegenwoordigd in een werkgroep van deskundigen die in 2005 gewerkt heeft aan vernieuwing van de richtlijnen bij de Europese lijst. Veel aandacht is hierbij ondermeer besteed aan aandoeningen veroorzaakt door asbest, de chronische toxische encefalopathie door oplosmiddelen en luchtwegaandoeningen door allergenen. In 2006 zullen ondermeer de richtlijnen voor diverse toxische agentia geactualiseerd worden en zal een richtlijn over beroepsinfectieziekten gereed komen. NCvB Het NCvB verwacht in 2006 registratierichtlijnen te publiceren over de volgende aandoeningen: Pattellafemuraal pijnsyndroom (jumpersknee) Cox-, gonartrose Depressie Aanpassingsstoornis, stressgerelateerde stoornis Rhinitis, sinusitis Heesheid

18 Registration of occupational diseases and industrial accidents on the Antilles, Aruba and in Suriname From October 2004 the NCvB has also collated notifications on occupational diseases and industrial accidents on the Antilles, Aruba and in Surinam. In 2005 a number of 315 notifications were received from 31 doctors. The notifications that have been received so far were analyzed by the Curacao Municipal Health Service and presented during an education meeting in January 2006 to the doctors who participated in the project. In 2006, the project will continue to be a pilot. Next year, in collaboration with the participating doctors and the Curacao Municipal Health Service, the data will be examined to assess their use for preventive policy. ADS (Occupational Dermatoses Surveillance) For the purposes of this surveillance project dermatologists report workrelated skin disorders to the NCvB. This surveillance project was started in 2000 in collaboration with the NECOD. In 2005, 21 dermatologists reported a total of 484 skin disorders. Notification. This surveillance project was aimed at obtaining a better picture of the number of occupational diseases in the Netherlands. Using a questionnaire, information on the social and economic impact of occupational diseases is gathered among employees reported as suffering from an occupational disorder. A more accurate picture of the incidence and distribution of occupational diseases can be gained by asking the participating doctors for their patient statistics. National and European Guidelines Delineating the concept occupational diseases regularly prompts debate. This applies not so much to the classic monocausal complaints, but to those which could be due to causes at or outside the workplace, and involve the interaction of aggravating work factors with personal vulnerability. Registration guidelines, then, are predominantly important for giving the occupational physician a grip in deciding whether or not to report the case. Registration guidelines must be based on background documents that offer evidence on the nature and level of the aggravating factors that could be leading to the complaint in question. PAL (Surveillance Project for Workrelated Respiratory Disorders) The NCvB and the Netherlands Expertise Center for Occupational Respiratory Disorders jointly founded the PAL surveillance project. This project involves lung specialists reporting work-related respiratory disorders to the NCvB. In lung specialists and allergists worked on this surveillance project. PIM (Surveillance Project for Intensive Notification) In 2003 and 2004, a group of 40 occupational physicians from the National Notification and Registration Scheme for occupational diseases worked on the Surveillance Project for Intensive From background document to registration guidelines; this is the working method pursued by the Registration Guidelines Steering Committee with representatives of the Coronel Institute of Occupational Health and the Netherlands Society of Occupational Medicine Centre of Excellence. In 2005 the document and guideline for establishing the diagnosis of work-related depression was completed and work is being done to substantiate guidelines for work-related complaints affecting the lower limbs, and work-related ear, nose and throat complaints. In the course of 2006, a document on burnout due to work-related factors is scheduled for 16

19 European Forum Het Europees Forum voor verzekeringen tegen beroepsziekten en Arbeidsongevallen Het NCvB is actief in de werkgroep beroepsziekten van het Europees Forum. Deze werkgroep wordt gecoördineerd door Eurogip (een Franse organisatie die Europese ontwikkelingen in de sociale zekerheid onderzoekt en coördineert). Deze werkgroep, waarin juristen en artsen participeren, heeft als opdracht om gegevens over beroepsziekten uit de verschillende Europese landen te vergelijken en ook de achtergronden van de verschillen te analyseren. Begin 2006 zal een overzicht van astbestgerelateerde beroepsziekten gepubliceerd worden: statistische gegevens en details over sociale regelingen die erg divergeren. In Wenen zijn in september 2005 de resultaten van de werkgroep gepresenteerd op een European Forum meeting. Tijdens deze bijeenkomst werd ook een overzicht gegeven van de wijze waarop de tien nieuwe EU-lidstaten omgaan met beroepsziekten en arbeidsongevallen ( NCvB

20 completion, which will be used to update a series of current registration guidelines. The guidelines (information notices) to the European list of occupational diseases do not have a background document of this sort, but are compiled on the basis of exhaustive discussions on factors that are not simply of a medical nature, but are clearly related to the possible consequences of the chosen formulations of compensation systems relating to occupational diseases in the various member states. The NCvB is represented in a working group of experts that, in 2005, worked on innovating the guidelines accompanying the European list. This involved considerable attention for asbestos-related diseases, for chronic toxic encephalopathy due to solvents and for respiratory complaints resulting from allergens. In 2006, the guideline for various toxic agents will be updated, among other things, and a guideline on infectious occupational diseases will be completed. In 2006, the NCvB expects to publish registration guidelines on the following complaints: Patella femural pain syndrome (jumper s knee) Coxarthritis, gonarthritis Depression Burnout, stress-related complaints Rhinitis, sinusitis Throatiness comprises lawyers and physicians, has been commissioned to compare data on occupational diseases and to analyze the underlying reasons for the differences. An overview of asbestos-related occupational diseases will be published at the beginning of 2006: statistical data and details on highly divergent social guidelines. In Vienna, the results of the working group were presented at a European Forum meeting in September An overview of how the ten new EU member states deal with occupational diseases and industrial accidents was also given ( Tabel 3 Table 3 Overzicht vragenstellers NCvB-helpdesk Overview of people making enquiries to the NCvB helpdesk European Forum The European Forum for insurances against occupational diseases and industrial accidents The NCvB takes an active part in the European Forum working group on occupational diseases. This working group is coordinated by Eurogip (a French organization that examines and coordinates European developments in social security). The working group, which 18

21 Kennisverspreiding Het NCvB verzamelt en verspreidt informatie over beroepsziekten. Hiervoor worden verschillende instrumenten gebruikt, zoals het Signaleringsrapport Beroepsziekten, de portal beroepsziekten, de Nieuwsbrief en de helpdesk. In dit hoofdstuk worden de activiteiten op het gebied van kennisverzameling en kennisverspreiding besproken. Online Helpdesk In 2005 kwamen bij het NCvB 769 vragen binnen, iets meer dan in De vragen komen sinds medio 2004 vooral binnen via de knop Helpdesk van de portal beroepsziekten ( van het NCvB. In de overgangsperiode van het vooral telefonisch stellen van vragen naar een elektronische manier van vragenstellen is een aantal vragen niet geregistreerd. Het werkelijke aantal beantwoorde vragen is dus hoger dan de geregistreerde 769 vragen. Bij casuïstiek wordt vaak telefonisch overlegd. Bedrijfsartsen blijven de grootste categorie vragenstellers, daarnaast worden vragen gesteld door o.a. beleidsmedewerkers van ministeries, brancheorganisaties, andere medici en arbo-adviseurs. In de tabel wordt een overzicht van de vragenstellers gegeven. Het aantal technische vragen over bijvoorbeeld het elektronisch melden van beroepsziekten is sterk gedaald en het aantal bedrijfsgeneeskundige vragen is gestegen. Het goed beantwoorden van vragen over beroepsziekten is een belangrijke NCvB-activiteit. Belangrijk omdat het een middel is waardoor kennis over beroepsziekten gericht wordt verspreid. Belangrijk ook omdat het probleem van de vragensteller een signaal kan zijn van een bijzonder geval of een meer Bedrijfsarts Occupational physicians Patiënten Patients Huisartsen General practitioners Medisch specialisten Medical specialists Arbo-adviseurs Occupational Health Service consultants Beleidsmedewerkers Policymakers Journalisten Journalists Studenten Students Advocaten Lawyers Totaal Total NCvB

22 20

23 Nieuwe allergieën Omdat er jaarlijks duizenden nieuwe chemische verbindingen op de markt komen, is de kans op nieuwe allergieën aanzienlijk. Dat geldt zowel in het werk als thuis. Wanneer allergische klachten van bijvoorbeeld huid en longen optreden, is het vaak moeilijk om precies vast te stellen wat de oorzaak is. Hiervoor is hoogwaardige kennis en een goede klinische infrastructuur nodig. Het NCvB verzamelt kennis en gebruikt die om patiënten, behandelaars en begeleiders te adviseren. New allergies Because thousands of new chemical compounds are introduced to the market each year, the risk of new allergies is considerable, both at work and at home. When skin and lung allergies develop, pinpointing the cause is often difficult and requires high-quality knowledge and an excellent clinical infrastructure. The NCvB gathers knowledge and uses it to advise patients, attending physicians and supervisors. algemeen probleem, waardoor het input kan leveren voor nader onderzoek, stukjes in Nieuwsbrief, het Signaleringsrapport, FAQ s op de website of casuïstiek voor onderwijsdoeleinden. Binnen 48 uur wordt een reactie gegeven op de vraag. De ervaring leert dat een snelle beantwoording erg op prijs wordt gesteld. De vragen variëren van eenvoudige kennisvragen tot complexe problemen waarvoor ter beantwoording een literatuursearch of overleg met externe deskundigen nodig is. Op pagina 23 staat een cijfermatig overzicht, verdeeld in categorieën. Portals beroepsziekten en In juni 2004 is de portal beroepsziekten gelanceerd en in 2005 is gewerkt aan een uitbreiding van de informatie die erop te vinden is. De homepage biedt rechtstreeks toegang tot de door het NCvB uitgegeven alerts en tot nieuws rondom beroepsziekten en andere onderwerpen op arbogebied, zowel nationaal als internationaal. De overige informatie is ondergebracht in acht kennisknoppen, te weten Melden, Helpdesk, Statistiek, Documentatie, Risicofactoren, Arbozorg, Diagnostiek en NCvB. Onder de knop Melden kunnen beroepsziekten elektronisch worden gemeld, ook vanuit de Antillen, Aruba en Suriname, en kunnen alle registratierichtlijnen geraadpleegd worden. Onder de knop Helpdesk kan een vraag gesteld worden op een elektronisch formulier en wordt een aantal veel gestelde vragen beantwoord. De knop Statistiek biedt toegang tot cijfers over beroepsziekten. De door het NCvB verzamelde cijfers over meldingen beroepsziekten (de Nationale Registratie, de peilstations en het Solvent Team) zijn er te vinden, evenals een aantal relevante links naar andere statistische (internationale) bronnen. De knop Documentatie verwijst naar mogelijkheden voor verdieping van kennis via rechtstreekse links naar tijdschriften, databases, rapporten en adviezen etc. Onder de knop Risicofactoren is een schat aan informatie te vinden over arbeidsrisico s, mogelijke beroepsgebonden aandoeningen en informatiebronnen in uiteenlopende branches en beroepen. De knop Arbozorg geeft inzicht in de relatie tussen de taken van Arbo-diensten en arboprofessionals en de aanpak van beroepsziekten en beroepsgebonden aandoeningen. De knop Diagnostiek biedt toegang tot informatie over verschillende (categorieën) beroepsziekten. Tot op heden is deze informatie nog betrekkelijk summier, maar deze knop zal in de loop van 2006 flink worden uitgebreid en verdiept. Tenslotte kan via de knop NCvB informatie worden gevonden over het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Deze knop biedt ook toegang tot Agenda en Activiteiten, presentaties van de Heijermanslezingen en geeft een overzicht van de publicaties van het NCvB. De Engelstalige portal bevat interessante informatie voor onze internationale relaties. Deze site bestaat momenteel uit een drietal knoppen: NCvB, Helpdesk en Statistics. Het aantal (unieke) bezoekers per maand ligt in 2005 hoger dan in In de zomerperiode is sprake van een duidelijke daling, evenals in de laatste twee weken van december. De piek in november hangt samen met het uitkomen van het Signaleringsrapport Beroepsziekten, dat belangstellenden vanaf de website kunnen downloaden. In 2004 bezochten 7790 bezoekers pagina s, wat neerkomt op gemiddeld 21 pagina s. In 2005 bezochten samen pagina s. Dat komt neer op gemiddeld 18 pagina s per bezoeker. NCvB

24 Dissemination of knowledge The NCvB gathers and disseminates information on occupational diseases, for which it employs various instruments such as the Alert Report on Occupational Diseases, the occupational diseases portal, the Newsletter and the helpdesk. This chapter discusses activities relating to gathering and disseminating knowledge. Online Helpdesk In 2005 the NCvB received 769 questions, which was a slight increase compared to Since mid 2004, the queries have mainly been submitted via the Helpdesk button of the NCvB s occupational diseases portal ( In the transition period from telephone enquiries to electronic enquiries, a number of questions were not registered. Therefore, the actual number of queries answered is higher than the 760 queries registered. Case reports are usually discussed on the phone. Occupational physicians form the largest category of enquirers; other categories include ministerial policymakers, branch organizations, other physicians and Occupational Health Service consultants. The following table provides an overview of the enquirers. The number of technical questions on matters such as reporting occupational diseases electronically has dropped sharply, while the number of enquiries regarding occupational medicine has risen. Providing satisfactory answers to questions on occupational diseases is one of the NCvB s foremost tasks. It is an important means of distributing information on occupational diseases to those who need it. Another important aspect is that the problem expressed by the enquirer could constitute an early sign of a special case or a warning about a more universal problem, which could in turn be used as input for more detailed research, articles in the Newsletter, the Alert Report, FAQs on the website or a case report for educational purposes. Questions are always answered within 48 hours. Experience shows that a swift response is very much appreciated. The questions can vary from a simple request for information to more complex problems requiring a literature search or advice from an external specialist before they can be answered. On page 23 is a statistical overview broken down into categories. Occupational diseases portals In Dutch: (eight buttons). In English: (three buttons: NCvB, Helpdesk and Statistics) The occupational diseases portal was launched in June 2004, and in 2005 the information it contains was expanded. The homepage provides direct access to the alerts published by the NCvB and to news concerning occupational diseases and other topics relating to occupational health, both nationally and internationally. The other information is clustered under eight knowledge buttons: Melden [Notification], Helpdesk, Statistiek [Statistics], Documentatie [Publications], Risicofactoren [Risk Factors], Arbozorg [Occupational Health], Diagnostiek [Diagnostics] and NCvB [NCvB]. The Melden [Notification] button can be used to send electronic notifications, also from the Antilles, Aruba and Suriname, and the full range of registration guidelines can be consulted. A question can be sent by completing an electronic form and answering FAQs using the Helpdesk button. The Statistiek button provides access to statistics on occupational diseases. It also offers statistics collected by the NCvB on 22