gelezen de voordracht van het Presidium van Provinciale Staten van 13 juni 2007, nummer 5836;

Transcriptie

1 Voordracht aan Provinciate Staten van Presidium Vergadering Juni 2007 Nummer 5836 onderwerp Evaluatie en verlenging Verordening Burgerinitiatief Zuid-Holland 1 Ontwerpbesluit Provinciale Staten van Zuid-Holland, gelezen de voordracht van het Presidium van Provinciale Staten van 13 juni 2007, nummer 5836; Besluiten: I. Artikel 8, eerste lid van de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland met ingang van 1 juli 2007 te wijzigen, zodat dit komt te luiden als volgt: "1. Deze verordening geldt tot 1 juli 2011." II. Het in de bijiage bij de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland opgenomen format voor indiening van de ondersteunings-verklaringen overeenkomstig het bij dit besluit gevoegde model te wijzigen. Den Haag, 27 juni 2007 Provinciale Staten van Zuid-Holland, griffier, voorzitter,

2

3 2 Toelichting In februari 2003 hebben Provinciale Staten de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland vastgesteld. Dit naar aanleiding van een initiatiefvoorstel van het toenmalige Statenlid de heer Ambting c.s. De verordening voorziet in een mogelijkheid voor inwoners van Zuid-Holland om onderwerpen rechtsreeks op de agenda van de Staten te plaatsen, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Aanvankelijk zou de verordening per 1 juli 2006 vervallen. Verlenging van de verordening was daarbij afhankelijk gesteld van een evaluatie van de werking ervan. Begin 2006 bleek echter dat tot op dat moment nog in een zo geringe mate gebruik gemaakt was van het recht van burgerinitiatief, dat een evaluatie van de verordening niet zinvol was. Omdat het belang van het recht van burgerinitiatief echter algemeen onderkend werd, hebben Provinciale Staten besloten de verordening te verlengen tot 1 juli Op deze wijze zouden de nieuwe Staten in de gelegenheid zijn voor zichzelf te bepalen of men het recht van burgerinitiatief wenst te behouden, of niet. Eind 2006 heeft zich vervolgens een burgerinitiatief aangediend dat wel de eindstreep in de Staten heeft gehaald. Dit burgerinitiatief heeft een aantal vragen en leermomenten aan het licht gebracht, aan de hand waarvan de werking van de verordening geevalueerd kan worden. In het navolgende zal daarop verder worden ingegaan. Tevens zullen twee burgerinitiatieven worden aangestipt, die voorafgaand aan de verlenging van 2006 zijn ontvangen. Aan de hand van een en ander zullen vervolgens aanbevelingen worden gedaan voor aanpassing en verlenging van de verordening. DE VERORDENING IN DE PRAKTIJK Vereisten Om een burgerinitiatief te kunnen indienen dient het verzoek door tenminste duizend initiatiefgerechtigden ondersteund dient te worden. Initiatiefgerechtigd zijn degenen die kiesgerechtigd zijn voor de verkiezing van de leden van Provinciale Staten van Zuid-Holland krachtens de Kieswet, alsmede ingezetenen van de provincie Zuid-Holland van vijftien jaar en ouder die met uitzondering van hun leeftijd voldoen aan de vereisten voor het kiesrecht voor de leden van Provinciale Staten. Vooraleer een burgerinitiatief op de statenagenda geplaatst kan worden, dient het verzoek inhoudelijk de volgende gegevens te omvatten: een toelichting op het burgerinitiatiefvoorstel; een globale raming van de kosten indien uit de realisering van het burgerinitiatief kosten voortvloeien; de achternaam, de voornamen, het adres, de geboortedatum (alle duidelijk leesbaar) en de handtekening van de indiener en zijn plaatsvervanger, en een lijst met de voornamen, achternamen, adressen, geboortedata (alle duidelijk leesbaar) en handtekeningen van de initiatiefgerechtigden die het voorstel ondersteunen.

4 Communicatie De mogelijkheid tot het indienen van burgerinitiatieven en de daaraan verbonden vereisten zijn na het inwerking treden van de verordening actief gecommuniceerd via de daartoe geeigende kanalen. Daarnaast is in de periode december mei 2004 een gericht voorlichtingstraject gestart om de mogelijkheden van het initiatief recht onder de aandacht van de burgers van Zuid-Holland te brengen. In dat kader zijn onder andere speciaal ontwikkelde folders verspreid en zijn advertenties geplaatst in huis-aan-huisbladen. Voorts wordt in de zogenaamd "corporate advertenties" van de provincie regelmatig aandacht besteed aan het recht van initiatief en is op de website van Provinciale Staten permanent een onderdeel over het recht van initiatief geplaatst. Ontvangen initiatieven Sinds de inwerkingtreding van de verordening zijn in totaal drie burgerinitiatieven aan de orde geweest. Het eerste geval betrof een conceptplan voor de realisatie van een openluchttheater in het Westland (februari 2004). Dit initiatief was echter primair op het gebied van de (planologische) bevoegdheden van de gemeente gelegen en leende zich daarmee niet voor een burgerinitiatief bij de Staten. Daarnaast betrof het nog een weinig concreet plan, dat bovendien nog niet door anderen dan de indiener was ondertekend, c.q. ondersteund. Dit initiatief kon door het presidium daarom niet in behandeling worden genomen. Het tweede geval betrof een initiatief tot afschaffing van de wachtgeldregeling, alsmede de invoering van een sollicitatieplicht voor gewezen Statenleden (augustus 2004). Het betreffende initiatief was echter uitsluitend per ingediend en was niet door derden ondersteund. Voorts was het initiatief niet op het bevoegdheidsgebied van de Staten gelegen. Om genoemde redenen kon ook dit initiatief niet door het presidium in behandeling worden genomen. Het derde initiatief is eind 2006 ingediend door het bestuur van de Stichting Synagoge Sliedrecht Hardinxveld-Giessendam. Het ging hierbij om een concreet, uitgebreid gemotiveerd en breed ondersteund verzoek om toekenning van een subsidiebedrag te behoeve van de instandhouding van de Dijksynagoge te Hardinxveld-Giessendam. Dit initiatief heeft behandeling gevonden in Provinciale Staten, hetgeen tot toekenning van de gevraagde subsidie geleid. EVALUATIE Bij instelling van de verordening op het burgerinitiatief is aangegeven dat de evaluatie van de verordening zou dienen plaats te vinden op basis van de volgende criteria: het aantal burgerinitiatiefvoorstellen de kwaliteit van de burgerinitiatiefvoorstellen; «de mate waarin de verordening bijdraagt aan de betrokkenheid van burgers bij de provinciale politiek; de mening over de (uitvoering van de) verordening van burgers die een initiatief als bedoeld in artikel 5 lid 1 van de verordening hebben

5 Aantal burgerinitiatiefvoorstellen Zoals gesteld, zijn er gedurende de werkingsperiode van de verordening drie burgerinitiatieven ingediend, waarvan er twee niet de kwaliteit bezaten waarvan in de verordening wordt uitgegaan. Dit resultaat is ongetwijfeld minder dan hetgeen de initiatiefnemers eertijds bij de instetling van het recht van burgerinitiatief hadden verwacht. De vraag is echter of het aantal ontvangen burgerinitiatieven wel een geschikt evaluatiecriterium vormt voor de werking van dit instrument. In het initiatiefvoorstel tot vaststelling van de verordening werd opgemerkt: "Omdat het recht van initiatief een inbreuk is op de agenderende bevoegdheid van Provinciale Staten, is aantoonbare steun voor het burgerinitiatiefvoorstel onder de bevolking een voor de hand liggende voorwaarde." Mede om deze reden werd een ondersteuning door 1000 initiatiefgerechtigde inwoners van Zuid-Holland gevergd. Maar dit brengt tevens tot uitdrukking dat het instrument van het burgerinitiatief met name geschikt is voor initiatieven van bijzonder maatschappelijk belang die bij een grotere groep van belanghebbenden leven. Van belang is dan om te weten of er veel van dergelijke onderwerpen in de Zuid-Hollandse samenleving spelen. Of anders gezegd: om breed gedragen initiatieven te kunnen indienen, moeten die er wel zijn. Daarop is echter moeilijk zicht te krijgen Verder behoeft men geen toevlucht te nemen tot een burgerinitiatief, wanneer initiatiefnemers of belangenbehartigers reeds langs andere politieke kanalen de weg naar de Staten(fracties) weten te vinden. In dat opzicht zou het recht van burgerinitiatief fungeren als een ultimum remedium voor die groepen belanghebbenden, die niet zelf een ingang hebben bij Provinciale Staten. Dit is ook een factor geweest bij het burgerinitiatief met betrekking tot de Dijksynagoge. In dat geval hadden eerdere contacten met de provincie niet tot het beoogde resultaat geleid en zag men uitsluitend nog een mogelijkheid om via de weg van het burgerinitiatief de aandacht van Provinciale Staten te vragen voor de financiele problematiek waar het stichtingsbestuur voor stond. Gezien het feit dat de Staten dit initiatief hebben gehonoreerd en deze materie daarmee van voldoende maatschappelijk belang hebben geacht, kan gesteld worden dat het recht van burgerinitiatief in dit geval in ieder geval als ultimum remedium zijn waarde heeft bewezen. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat het geringe aantal burgerinitiatieven mogelijk te maken heeft met een relatieve onbekendheid van het instrument. Zoals hierboven is aangegeven, is van de zijde van de provincie wel de nodige inspanning geweest om het burgerinitiatief algemene bekendheid te geven. En verder bestaat het burgerinitiatief ook bij gemeenten en op Rijksniveau, waar het burgerinitiatief van tijd tot tijd eveneens in de publiciteit komt. Naar het schijnt, lijken deze publicitaire uitingen op zich geen burgerinitiatieven te genereren. Indien dit zo is, dan lijkt het burgerinitiatief inderdaad vanuit de vraag gestuurd te worden, en niet vanuit het aanbod. Al met al blijft constante passieve, en periodieke actieve publiciteit van belang. Kwaliteit van de burgerinitiatiefvoorstellen De kwaliteit van de drie ontvangen burgerinitiatieven liep bijzonder uiteen. Van de twee niet ontvankelijke verzoeken verkeerde er een nog in de fase van een voorzichtig particulier idee, terwijl het andere verzoek inhoudelijk nauwelijks was onderbouwd. Daartegenover was het initiatief betreffende de Dijksynagoge echter zorgvuldig voorbereid en met uitgebreide achtergrondinformatie onderbouwd. Verder was dit initiatief ook nagenoeg geheel door het stichtingsbestuur opgesteld en uitgewerkt, zonder dat daarbij de hulp van de Statengriffie benodigd was. Uit dit initiatief mag daarom worden afgeleid dat het voor gerede

6 belanghebbenden mogelijk is een initiatief te ontwikkelen, dat inhoudelijk aan de daaraan gestelde eisen voldoet. Wel zijn in het initiatief betreffende de Dijksynagoge nog onregelmatigheden in de handtekeningenlijsten aangetroffen, die zeer waarschijnlijk verband hielden met de voorschriften van de Verordening op het burgerinitiatief. De verordening schrijft namelijk voor dat een initiatiefnemer voor het indienen van de ondersteuningsverkaringen gebruik dient te maken van een bij de verordening gevoegd model. In dit model wordt onder andere gevraagd naar de naam, het adres en de geboortedatum van de ondersteuners. Wanneer de ingediende lijsten werden bezien, bleek dat het invullen van de naam en het adres op verschillende wijzen had plaatsgevonden. Bij de naam werden ofwel initialen, ofwel volledige voornamen ingevuld, terwijl soms ook alleen de achternaam werd opgegeven. lets soortgelijks gold voor de wijze waarop het adres werd ingevuld. Veelal werden de postcode en/of de woonplaats niet ingevuld. Het volledig invullen van deze gegevens is echter van essentieel belang om te kunnen controleren of de ondersteuners ook initiatiefgerechtigd zijn. Om de kans op het ontstaan van deze onregelmatigheden voor de toekomst te verminderen, is het aan te bevelen het bij de verordening behorende format zodanig te wijzigen, dat in elke kolom van het formulier slechts een eenduidig gegeven ingevuld kan (en moet) worden. Daarbij is in het seniorenconvent reeds de gedachte geopperd om in plaats van het adres uit te gaan van de postcode en huisnummer. (Een gewijzigd format maakt onderdeel uit van dit voorstel.) Betrokkenheid van burgers bij provinciale politiek Vooraleer de vraag kan worden beantwoord in welke mate de verordening heeft bijgedragen aan de betrokkenheid van burgers bij de provinciale politiek, is het van belang dit criterium nader te definieren. Het criterium kan zo gelezen worden, dat het bestaan van het instrument sec de politieke betrokkenheid van de burger zou kunnen vergoten. Een "top-down" benadering, waarbij het aanbod de vraag creeert. Wanneer nu wederom naar de ontvangen burgerinitiatieven wordt gekeken, dan lijkt eerst het te dienen belang te zijn ontstaan, en is vervolgens gezocht naar een geschikt instrument om dat belang te dienen. Een "bottom-up" benadering dus. Wanneer van de eerstgenoemde uitleg van het criterium wordt uitgegaan (top-down), dan lijkt de verordening nauwelijks effect te hebben gehad. Er zijn geen tekenen waargenomen die er op zouden wijzen dat het enkele bestaan van het instrument burgerinitiatief politieke belangstelling heeft gegenereerd, waar het aanvankelijk niet aanwezig was. In de bottom-up benadering van het criterium is het aannemelijk dat het burgerinitiatief wel effect kan sorteren. Het bestaan van het burgerinitiatief kan er immers toe leiden dat belanghebbenden de bij hen opkomende vraagstukken eerder een politieke dimensie gaan geven, omdat zij daar nu zelf een ingang voor kunnen creeren. Dit is ook de volgtijdelijkheid geweest in het geval van de ontvangen burgerinitiatieven. Met betrekking tot het initiatief betreffende de Dijksynagoge kan overigens nog worden opgemerkt dat de uitkomst van het burgerinitiatief naar de ondersteuners en verdere achterban is gecommuniceerd en dat deze berichtgeving uitermate goed is ontvangen. Naar mag worden aangenomen heeft dit burgerinitiatief een gunstge invloed gehad op het beeld dat deze kring van personen van de Zuid-Hollandse provinciepolitiek heeft. En mogelijk kan van deze groep ook een gunstige "mond op mond" reclame uitgaan omtrent de wijze waarop Provinciale Staten met het burgerinitiatief zijn omgegaan.

7 Mening over uitvoering van de verordening Over twee van de drie burgerinitiatieven is direct contact met de indieners onderhouden. Het ging hierbij om het initiatief betreffende het openluchttheater en de Dijksynagoge. Deze beide contacten waren verschillend van aard. In het geval van het openluchttheater is de indiener geadviseerd omtrent de wijze waarop het verzoek mogelijk tot een ontvankelijk burgerinitiatief gemaakt zou kunnen worden. Doordat het initiatief in de eerste plaats een gemeentelijke bevoegdheid betrof, heeft dit niet tot een voor de indiener gunstig resultaat geleid. Niettemin was de initiatiefnemer wel te spreken over de assistentie die getracht is hem daarbij te verlenen. Met het bestuur van de Synagoge hebben rond het burgerinitiatief uitgebreide contacten plaatsgevonden. Dit zowel in de voorbereidingsfase, waarbij het stichtingbestuur is gemformeerd over de mogelijkheden van het burgerinitiatief en de vereisten waaraan voldaan diende te worden, als in de fase na ontvangst van het initiatief, waarin de indieners door het verdere proces zijn begeleid. De indieners hebben na afronding van het burgerinitiatief verklaard tevreden te zijn met de wijze waarop men ambtelijk is bijgestaan. Daarnaast heeft men zich positief uitgelaten over de aandacht die het burgerinitiatief vanuit de Staten heeft gekregen, de ruimte die men heeft gekregen om het initiatief voor het voetlicht te brengen en de wijze waarop de Staten daar in besluitvormende zin is omgegaan. Overige aspecten In het voorgaande is ingegaan op de evaluatiecriteria die bij de instelling van de verordening op het burgerinitiatief zijn vastgelegd. De behandeling van het burgerinitiatief betreffende de Dijksynagoge heeft echter nog een andere vraag opgeworpen, waar in het kader van deze evaluatie bij stilgestaan dient te worden. Het burgerinitiatief betrof een verzoek om toekenning van een substantieel subsidiebedrag en hoewel dit geheel in overeenstemming is met de Verordening op het burgerinitiatief, werd in het kader van de Statenbehandeling wel de vraag opgeworpen of het burgerinitiatief wel voor dergelijke subsidieverzoeken bedoeld was. Wanneer wordt teruggekeken naar de voordracht die eertijds tot invoering van het burgerinitiatief heeft geleid, dan kan daaruit niet worden afgeleid dat men eertijds de bedoeling zou hebben gehad om subsidieverzoeken buiten de werkingssfeer van het burgerinitiatief te houden. Dit laat echter onverlet dat de Staten zich in het kader van deze evaluatie kunnen herbezinnen op de zaken die onderwerp gemaakt kunnen worden van een burgerinitiatief, of die daar juist van uitgesloten zouden moeten worden. Bij de beantwoording van deze vraag is het wel van belang om in het oog te houden dat de taken en bevoegdheden van de provincie veelal (financieel) voorwaardenscheppend zijn. Wanneer nu het leveren van een financiele bijdrage aan een concreet project van het burgerinitiatief uitgesloten zou worden, moet men tevens de afweging maken wat er nog aan ruimte voor burgerinitiatief overblijft. Zeker wanneer men bedenkt dat de Verordening op het burgerinitiatief uitgaat van concrete en eenduidige verzoeken, die onmiddellijk uitvoerbaar zijn wanneer zij gehonoreerd mochten worden. Het Presidium kan zich ook voor stellen dat de fracties over de reikwijdte van de verordening mogelijk nog wat langer wensen na te denken. Daarbij komt dat het aanzienlijke aantal agendapunten dat tijdens de Statencommissie Bestuur en Middelen van 20 juni behandeld dient te worden mogelijk onvoldoende ruimte laat om de evaluatie van de verordening goed tot zijn recht te laten komen. Het Presidium stelt daarom voor om deze gedachtewisseling in de tweede helft van 2007 op de agenda van de Statencommissie B&M te laten terugkomen.

8 Omdat de bovenstaande evaluatie echter wel aanleiding vormt om de verordening te verlengen en het Presidium het voorshands van belang acht het recht van burgerinitiatief ononderbroken te behouden, wordt u wel voorgesteld om nu tot verlenging van de verordening over te gaan. CONCLUSIES Het instrument van het burgerinitiatief heeft in ieder geval als ultimum remedium zijn waarde bewezen. Daarnaast mag het recht van burgerinitiatief in zijn algemeenheid worden gezien als waardevol instrument voor burgers om toegang te krijgen tot de politiek. Het is de vraag of publiciteit het gebruik van het burgerinitiatief zal kunnen verhogen. Een en ander lijkt ook afhankelijk van de vraag of er voldoende breed-maatschappelijk relevante onderwerpen bestaan die zich voor een burgerinitiatief lenen en de bereidheid om daar de weg van het burgerinitiatief mee te bewandelen. Niettemin moet constante passieve, en periodieke actieve publiciteit aan de dag gelegd worden. De praktijk heeft uitgewezen dat het voor gerede belanghebbenden mogelijk is een initiatief te ontwikkelen, dat inhoudelijk aan de daaraan gestelde eisen voldoet. Een aanpassing van de formele vereisten die krachtens de Verordening op het burgerinitiatief worden gesteld niet nodig is. Wel zou het format voor de ondersteuningsverklaringen gebruiksvriendelijker gemaakt kunnen worden, door in plaats van het volledige adres uitsluitend nog de postcode en het huisnummer te vragen. Het enkele bestaan van het instrument van het burgerinitiatief lijkt op zich geen grotere politieke belangstelling te genereren. Wel mag worden aangenomen dat belanghebbenden de bij hen opkomende vraagstukken eerder een politieke dimensie zullen geven, omdat men daarvoor zelf een ingang bij de politiek kunnen creeren. De vraag kan worden opgeworpen of zuiver financiele (subsidie)verzoeken onderwerp moeten kunnen blijven van het recht van burgerinitiatief. Daarbij is tevens de vraag of dit, naast een reeds bestaande uitsluiting van "vragen over provinciaal beleid", de werkingssfeer van de verordening niet te beperkt maakt. AANBEVELINGEN Gelet op de overwegingen en gedachten die in deze evaluatie de revue gepasseerd hebben, worden de volgende aanbevelingen gedaan: 1. De verordening op het burgerinitiatief voor de Statenperiode te verlengen. 2. Het bij de verordening behorende format voor indiening van de ondersteuningsverklaringen overeenkomstig het bij dit voorstel behorende model te wijzigen. 3. In de tweede helft van 2007 uw gedachten te bepalen ten aanzien van de vraag of, en zo ja op welke wijze de werkingssfeer van de verordening met voorstellen van financiele aard beperkt zou dienen te worden.

9 Bijiaqen: - Initiatiefvoorstel Verordening recht van initiatief Zuid-Holland dd. 6 februari 2003, nr Voorstel tot verlenging van de verordening dd. 14 juni 2006, nr

10

11 Gewijzigd model t.b.v. ondersteuning van een burgerinitiatief, behorend bij het besluit van Provinciale Staten dd. 27 juni 2007, nr Naam Voorletters Postcode Huisnummer Geboortedatum Handtekening

12

13 VOORDRACHT VAN INITIATIEFNEMERS AAN PROVINCIALE STATEN VERGADERING NUMMER FEBRUARI ONDERWERP Initiatiefvoorstel van het lid Ambting c.s. met betrekking tot de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland i SAMENVATTING Inleiding De provincie Zuid-Holland wil, net als andere provincies en gemeenten, een goede invulling geven aan de nieuwe structuur die met het wetsvoorstel dualisering provinciebestuur wordt ingevoerd. De mogelijkheid voor burgers om onderwerpen rechtstreeks op de agenda van Provinciale Staten te plaatsen, is een van de instrumenten om de bestuurlijke vernieuwing van de provincie in te vullen. In het rapport 'Vernieuwing provinciale democratic' spreekt de IPO-commissie Bleker de verwachting uit dat het burgerinitiatief een goed instrument kan zijn om de betrokkenheid van de burger bij de provinciale politiek te vergroten. Voor de verordening is gebruik gemaakt van de modelregeling van de VNG. Doel De doelen van de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland zijn: 1. De betrokkenheid van burgers te vergroten door hen invloed te geven op de agenda van Provinciale Staten. 2. Provinciale Staten voeling laten houden met wat er in de provincie leeft. 3. Statenleden ondersteunen in hun volksvertegenwoordigende rol en bij hun agenderende taak. Burgerinitiatiefvoorstellen zijn voorstellen die op de agenda van Provinciale Staten worden geplaatst, mits aan de procedurele en inhoudelijke eisen is voldaan. Er vindt vervolgens reguliere besluitvorming in de Staten plaats. Het burgerinitiatiefvoorstel versterkt de besluitvormende bevoegdheid van de Staten. Deze aanvulling op het representatieve democratisch stelsel betekent dat (groepen) burgers een mogelijkheid hebben om zelf direct en gericht op concrete onderwerpen deel te nemen aan het provinciaal bestuur. Uit onderzoek van het Sociaal-Cultureel Planbureau blijkt een onverminderde en zelfs een toenemende betrokkenheid van burgers bij maatschappelijke vraagstukken. Die betrokkenheid uit zich niet in een toename van de klassieke politieke participatie. Burgers willen juist andere wegen bewandelen om deel te nemen aan het bestuur van de samenleving. Het burgerinitiatiefvoorstel is dan ook een geschikt middel om tegemoet te komen aan de betrokkenheid van de burger.

14 Elementen van de verordening Dat de procedure eenvoudig en duidelijk moet zijn spreekt voor zich. Toch is een beperkt aantal procedurele en inhoudelijke eisen nodig om de duidelijkheid en zorgvuldigheid te waarborgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om eisen met betrekking tot de initiatiefgerechtigdheid en de ondersteuning van het voorstel door initiatiefgerechtigde burgers. Ook moet duidelijk zijn wat de gevolgen zijn als niet aan deze voorwaarden wordt voldaan. Van groot belang is de manier waarop aan de burgers duidelijk wordt gemaakt dat zij gebruik kunnen maken van deze mogelijkheid. Het initiatiefrecht bepaalt mede de onderwerpen van discussie in Provinciale Staten en tast daardoor in zekere zin de bevoegdheid van de Staten aan om de eigen agenda vast te stellen. Daarom is het gerechtvaardigd om aan het recht van initiatief voorwaarden te stellen. 1. De keuze om het recht van initiatief in een zelfstandige verordening vast te leggen geeft aan dat Provinciale Staten waarde hechten aan de meningen en initiatieven van de Zuid-Hollandse burgers. 2. Met de verordening krijgen burgers de mogelijkheid een voorstel te agenderen. Provinciale Staten zullen over dit voorstel een besluit moeten nemen. 3. Omdat het recht van initiatief een inbreuk is op de agenderende bevoegdheid van Provinciale Staten, is aantoonbare steun voor het burgerinitiatiefvoorstel onder de bevolking een voor de hand liggende voorwaarde. Hiervoor is een lijst nodig met een minimum aantal van 1000 handtekeningen van ondersteuners. Het aantal van 1000 is voldoende om te voorkomen dat individuen uit eigenbelang direct zaken kunnen agenderen. 4. Initiatiefgerechtigd zijn alle inwoners van Zuid-Holland die kiesgerechtigd zijn bij Provinciale Statenverkiezingen. Om de betrokkenheid van jongeren bij de provinciale politiek te vergroten, zijn ook jongeren van vijftien tot en met zeventien jaar initiatiefgerechtigd. Conununicatie Het succes van de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland is voor een groot deel afhankelijk van de bekendheid bij burgers en van de snelheid en zorgvuldigheid waarmee Provinciale Staten reageren op initiatieven. Bij de inwerkingtreding van de verordening is het daarom van belang dat een brede campagne wordt opgezet om bekendheid te geven aan de mogelijkheden die de verordening biedt. Daarnaast krijgt de verordening aandacht in reguliere communicatieactiviteiten van de provincie. Coordinatie van de procedure door een functionaris is een belangrijke voorwaarde om adequaat op verzoeken te reageren en om de resultaten van besluitvorming terug te koppelen naar de verzoeker. PAGINA 2/3

15 Evaluatie Om de effectiviteit, efficientie en legitimiteit van de verordening te kunnen beoordelen moet deze worden geevalueerd. Als evaluatiedatum is uiterlijk 31 december 2005 gekozen, een half jaar voordat de geldigheid van de verordening afloopt. Een periode van drie jaar is voldoende om de resultaten van de verordening te beoordelen. Hiervoor stellen Provinciale Staten globale evaluatiecriteiria vast, die voortkomen uit de doelstelling. Voor de daadwerkelijke evaluatie zullen deze globale criteria uitgewerkt worden in (waar mogelijk) meetbare criteria. De mate waarin de verordening bijdraagt aan de betrokkenheid van burgers bij de provinciale politiek is de belangrijkste doelstelling. Hoewel moeilijk meetbaar zal dit ook een belangrijk evaluatiecriterium moeten zijn. Hoe vaak gebruik gemaakt wordt van het recht van initiatief en de kwaliteit van de burgerinitiatiefvoorstellen geeft mogelijk aanwijzingen voor de inrichting van de procedure en mogelijke behoeften aan procedurele begeleiding. Tenslotte is de mening van burgers over de mogelijkheden die de verordening biedt en de manier waarop de provincie met hun initiatief om gaat, van belang bij een oordeel over de verordening. Advies Statencommissie De Statencommissie Personeel, Financien en Bestuurlijke Zaken adviseerde op 6 november 2002 op hoofdlijnen positief. Vragen en suggesties hebben geleid tot de volgende wijzigingen: - Als extra uitzonderingsgrond is onder artikel 4, lid i, sub g opgenomen een onderwerp dat in strijd is met de universele verklaring van de rechten van de mens. - De controle op de geldigheid van het verzoek is in artikel 6 neergelegd bij het Presidium. - De looptijd van de verordening is in artikel 8 gewijzigd in i juli Den Haag, 6 februari 2003 De initiatiefnemers van GROENLINKS, J A. Adriaansen R.J.J. Ambting E.G.M. de Boer BJ. Dekkers W.M. Kranenburg A.P. Ouwehand A.M. Smit-Ligeon PAGINA 3/3

16 2 BESLUIT Provinciale Staten van Zuid-Holland, gelezen het initiatiefvoorstel van het lid Ambting c.s., van 6 februari 2003, nummer 5287; gelet op artikel 145 van de Provinciewet; Besluiten: I. Vast te stellen de navolgende Verordening recht van initiatief Zuid-Holland: Artikel 1 i. In deze verordening wordt verstaan onder: Burgerinitiatiefvoorstel: een voorstel van een initiatiefgerechtigde ter plaatsing op de agenda van de vergadering van Provinciale Staten; Provinciale Staten: Provinciale Staten van Zuid-Holland. Artikel 2 1. Provinciale Staten plaatsen een burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van hun vergadering indien daartoe door een initiatiefgerechtigde een geldig verzoek is ingediend, alsmede de overige ingezetenen van de provincie Zuid-Holland die kiesgerechtigd zijn voor de verkiezing van de leden van gemeenteraden krachtens de Kieswet. 2. Ongeldig is het verzoek dat: - niet door ten minste 1000 initiatiefgerechtigden wordt ondersteund; - een onderwerp als bedoeld in artikel 4 bevat, of - niet voldoet aan de voorwaarden, gesteld in artikel 5. Artikel 3 1. Initiatiefgerechtigd zijn degenen die kiesgerechtigd zijn voor de verkiezing van de leden van Provinciale Staten van Zuid-Holland krachtens de Kieswet, alsmede ingezetenen van de provincie Zuid-Holland van vijftien jaar en ouder die met uitzondering van hun leeftijd voldoen aan de vereisten voor het kiesrecht voor de leden van Provinciale Staten. 2. Voor de beoordeling of aan de vereisten voor initiatiefgerechtigdheid is voldaan, is de toestand op de dag van indiening van het verzoek bepalend. Artikel 4 i. Een burgerinitiatiefvoorstel houdt niet in: a. een onderwerp dat niet behoort tot de bevoegdheid van Provinciale Staten; b. een vraag over het provinciaal beleid; c. een klacht in de zin van hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht over een gedraging van het provinciaal bestuur; d. een bezwaar in de zin van hoofdstuk 7 van de Algemene wet bestuursrecht tegen een besluit van het provinciaal bestuur; e. een onderwerp waarover korter dan een jaar voor indiening van het burgerinitiatiefvoorstel door Provinciale Staten een besluit is genomen; f. een onderwerp dat de persoonlijke levenssfeer betreft, of g. een onderwerp dat in strijd is met de universele verklaring van de rechten van de mens.

17 Artikel 5 1. Het verzoek om een burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van de vergadering van Provinciale Staten te plaatsen wordt schriftelijk ingediend bij de voorzitter van Provinciale Staten. 2. Het verzoek bevat ten minste: a. een nauwkeurige omschrijving van het burgerinitiatiefvoorstel; b. een toelichting op het burgerinitiatiefvoorstel; c. een globale raming van de kosten indien uit de realisering van het burgerinitiatief kosten voortvloeien; d. de achternaam, de voornamen, het adres, de geboortedatum (alle duidelijk leesbaar) en de handtekening van de indiener en zijn plaatsvervanger, en e. een lijst met 4e voornamen, achternamen, adressen, geboortedata (alle duidelijk leesbaar) en handtekeningen van de initiatiefgerechtigden die het voorstel ondersteunen. 2. Voor de indiening van het verzoek wordt gebruik gemaakt van het in bijiage i van deze verordening opgenomen model. Artikel 6 1. Het Presidium van Provinciale Staten stelt in zijn eerstvolgende vergadering na de datum van indiening van het verzoek vast of het een geldig verzoek betreft zoals bedoeld in artikel 2, met dien verstande dat ten minste twee weken is gelegen tussen de dag van indiening van het verzoek en de dag van de vergadering waarin op het voorstel wordt beslist. 2. Indien het Presidium het verzoek afwijst doet de voorzitter van Provinciale Staten van deze afwijzing gemotiveerd mededeling in de eerstvolgende vergadering van Provinciale Staten. 3. Indien het Presidium het verzoek afwijst wegens strijd met artikel 4, onder a, en het onderwerp behoort wel tot de bevoegdheid van het college van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, dan kan het Presidium het voorstel doorzenden aan het college van Gedeputeerde Staten. 4. Indien het Presidium het verzoek toewijst, dan agenderen Provinciale Staten het burgerinitiatiefvoorstel voor de eerstvolgende vergadering van Provinciale Staten. 5. Het Presidium kan Gedeputeerde Staten verzoeken het burgerinitiatiefvoorstel te voorzien van een advies. 6. De voorzitter van Provinciale Staten nodigt de indiener schriftelijk uit voor de vergadering waarvoor het burgerinitiatiefvoorstel is geagendeerd. De indiener of zijn plaatsvervanger heeft tijdens deze vergadering de gelegenheid om zijn burgerinitiatiefvoorstel mondeling nader toe te lichten. 7. Direct nadat Provinciale Staten over het burgerinitiatiefvoorstel een besluit hebben genomen wordt van dit besluit schriftelijk en gemotiveerd mededeling gedaan aan indiener. 8. Nadat de indiener is ingelicht wordt het besluit zo spoedig mogelijk algemeen bekend gemaakt door publicatie van het besluit of van de zakelijke inhoud ervan in een van overheidswege uitgegeven blad, op de provinciale website en in een of meer dag-, nieuws- of huis-aan-huisbladen, dan wel op een andere geschikte wijze. Artikel 7 i. De voorzitter van Provinciale Staten brengt over elk jaar een verslag uit over de werking van het recht van initiatief in de praktijk. Artikel 8 1. Deze verordening treedt in werking zes weken na bekendmaking in het Provinciaal blad van Zuid-Holland en geldt tot i juli Deze verordening kan worden aangehaald als: Verordening recht van initiatief Zuid-Holland. PAGINA 2/3

18 II. Deze verordening voor 31 december 2005 te evalueren op basis van de volgende criteria: - de mate waarin de verordening bijdraagt aan de betrokkenheid van burgers bij de provinciale politiek; - het aantal en de kwaliteit van de burgerinitiatiefvoorstellen; - de mening over de (uitvoering van de) verordening van burgers die een schriftelijk verzoek zoals bedoeld in artikel 5 lid i hebben ingediend. in. Voor de bekendmaking van het recht van initiatief een brede campagne op te zetten. Den Haag, 19 februasi 2003 Provinciale Staten van Zuid-Holland, griffier, voorzitter, PAGINA 3/3

19 3 TOELICHTING PER ARTIKEL Artikel 1 De definitie van burgerinitiatiefvoorstel is ruim gekozen. Dit biedt burgers de mogelijkheid om behalve een concreet voorstel, ook een onderwerp op de agenda van Provinciale Staten te zetten. Artikel 2 Uit dit artikel volgt dat Provinciale Staten een burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van een statenvergadering moeten plaatsen indien er sprake is van een geldig verzoek, ingediend door een initiatiefgerechtigde. Van een geldig verzoek is sprake als (a) het voorstel door ten minste 1000 initiatiefgerechtigden Wordt ondersteund en (b) het onderwerp van het burgerinitiatiefvoorstel niet (in artikel 4) is uitgezonderd en (c) aan de gestelde procedurele voorwaarden (in artikel 5) wordt voldaan. Artikel 3 Wie kiesgerechtigd is, is vastgelegd in artikel B 3 van de Kieswet. Door jongeren vanaf 15 jaar ook initiatiefgerechtigd te verklaren, kunnen zij betrokken worden bij de provinciale politiek. Voor de toetsing of aan de vereisten voor initiatiefgerechtigdheid is voldaan, geldt het moment van indie ning van het voorstel. Het verzoek vindt formeel op dat moment plaats. Artikel 4 De beperkingen die dit artikel stelt aan de inhoud van een burgerinitiatiefvoorstel vloeien vooral voort uit doelmatigheidsoverwegingen. Een ander argument voor deze beperkingen is, dat de afstand tussen burger en bestuur alleen maar zou worden vergroot als de burger na het doorlopen van de procedure te horen krijgt dat Provinciale Staten niets met het voorstel kunnen doen omdat zij er niet over gaan. Vragen over provinciaal beleid kunnen geen onderwerp van een burgerinitiatiefvoorstel zijn. Hiervoor heeft de burger andere mogelijkheden zoals het spreekrecht in een commissie- of statenvergadering of een brief aan Provinciale Staten of Gedeputeerde Staten. Ook moet voorkomen worden dat het burgerinitiatiefvoorstel andere procedures zoals de bezwaarof de klachtprocedure doorkruist. Met het oog hierop is bepaald dat het burgerinitiatiefvoorstel geen bezwaar tegen een genomen besluit of een klacht over een gedraging van de provincie kan inhouden. Het is evenmin de bedoeling dat zaken waarover recent (korter dan i jaar) nog door de Staten is besloten opnieuw onderwerp van bespreking worden als gevolg van een burgerinitiatiefvoorstel. Dit zou de besluitvorming in de Staten te zeer kunnen frustreren. Ten slotte zijn onderwerpen uitgezonderd die duidelijk in strijd zijn met de universele verklaring van de rechten van de mens. Artikel 5 Burgerinitiatiefvoorstellen worden ingediend bij de voorzitter van Provinciale Staten omdat daarmee de gehele Staten worden geadresseerd. Aan het verzoek is vooral uit praktische overwegingen (zoals uniformiteit, overzichtelijkheid en duidelijkheid) een aantal minimumvereisten gesteld. In de eerste plaats is dat het gebruik van een standaardformulier. Op dit formulier zal de verzoeker naast het voorstel plus toelichting, in ieder geval zijn personalia en die van zijn plaatsvervanger moeten aangeven. Ook de initiatiefgerechtigden die het verzoek ondersteunen zullen vermeld moeten worden. Om fraude met namen te voorkomen wordt gevraagd naar duidelijk leesbare adressen en geboortedata. Met name dat laatste gegeven kan niet aan openbare bronnen als telefoonboeken worden ontleend. Op grond van deze gegevens onderzoekt de provincie (steekproefsgewijs) of het verzoek de steun van voldoende daartoe gerechtigde personen heeft.

20 Artikel 6 De burger moet erop kunnen vertrouwen dat Provinciale Staten zijn voorstel spoedig toetst aan de vereisten en een besluit neemt over de behandeling. Er zijn minimaal twee weken beschikbaar om het voorstel te kunnen controleren. Bij een maandelijkse vergadering van het Presidium en van Provinciale Staten zal een geldig burgerinitiatiefvoorstel binnen maximaal twee maanden door Provinciale Staten besproken worden. Verzoeken waarvoor Provinciale Staten niet bevoegd zijn, kan het presidium doorzenden naar Gedeputeerde Staten. Dat zal met name gebeuren als het college van Gedeputeerde Staten wel bevoegd is. Bij een geldig verzoek kan het Presidium aan Gedeputeerde Staten vragen om het burgerinitiatiefvoorstel van een advies te voorzien vanuit hun verantwoordelijkheid. Met het zesde tot en met achtste lid zijn vooral waarborgen gecreeerd voor transparantie bij de afhandeling van een burgerinitiatiefvoorstel. Wat er inhoudelijk met het burgerinitiatiefvoorstel wordt gedaan is aan de Staten. Het ligt wel voor de hand dat Provinciale Staten plenair beslissen over het te volgen traject, maar een besluit over een burgerinitiatiefvoorstel kan uiteraard ook in een commissie inhoudelijk worden voorbereid. Artikel? De voorzitter van Provinciale Staten is verantwoordelijk voor een jaarlijks verslag van de werking van de verordening. Hierbij valt te denken aan getalsmatige gegevens (aantal ingediende, aantal toegewezen en aantal afgewezen burgerinitiatiefvoorstellen), alsmede aan een beknopt overzicht van de inhoud van de burgerinitiatiefvoorstellen, de besluiten van de Staten op de burgerinitiatiefvoorstellen en de motivatie op grond waarvan Provinciale Staten tot deze besluiten zijn gekomen. De uiteindelijke vorm en inhoud van het verslag worden bepaald door de voorzitter. Artikel 8 In dit artikel is aangegeven hoe naar de verordening kan worden verwezen, wanneer deze in wer : king treedt en wat de geldigheidstermijn is. PAGINA 2/2

21 4 BlJLAGEN Bijiage 1: Verzoek burgerinitiatiefvoorstel Ondergetekende verzoekt hierbij het volgende burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van Provinciale Staten te plaatsen: Toelichting op burgerinitiatiefvoorstel: Naam: Eerste voornaam en verdere voorletters: Geboortedatum: Adres: Postcode: Woonplaats: Handtekening: Plaatsvervanger: Naam: Eerste voornaam en verdere voorletters: Geboortedatum: Adres: Postcode: Woonplaats: Handtekening: Het verzoek burgerinitiatiefvoorstel gaat vergezeld van een lijst met de (duidelijk leesbare) namen, adressen, geboortedata en handtekeningen van initiatiefgerechtigden die het voorstel ondersteunen.

22 Ondergetekenden verklaren hierbij het verzoek tot het plaatsen van het volgende burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van Provinciale Staten te ondersteunen: Naam, eerste voornaam Adres Geboorte- Handtekening en voorletters datum enz. Toelichting ledereen die kiesgerechtigd is voor de verkiezing van Provinciale Staten en inwoners van de provincie van vijftien tot en met zeventien jaar die vanaf hun achttiende jaar aan Provinciale Statenverkiezingen zullen mogen deelnemen als ze dan nog in de provincie wonen, kan [kunnen] een verzoek doen om een burgerinitiatiefvoorstel op de agenda van Provinciale Statenvergadering te plaatsen. Zij zijn initiatiefgerechtigd. Dit burgerinitiatiefvoorstel moet worden ondersteund door ten minste 1000 initiatiefgerechtigden. Hiervoor is een formulier vastgesteld. Het op het formulier voor het verzoek opgenomen burgerinitiatiefvoorstel wordt in dezelfde bewoordingen opgenomen boven aan elk formulier met ondersteuningsverklaringen. PAGINA 2/3

23 Het burgerinitiatiefvoorstel mag niet inhouden: a. een onderwerp dat niet behoort tot de bevoegdheid van Provinciale Staten; b. een vraag over het provinciaal beleid; c. een klacht in de zin van hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht over een gedraging van het provinciebestuur; d. een bezwaar in de zin van hoofdstuk 7 van de Algemene wet bestuursrecht tegen een besluit van het provinciebestuur; e. een onderwerp waarover minder dan een jaar voor indiening van het burgerinitiatiefvoorstel door Provinciale Staten een besluit is genomen; f. een onderwerp dat de persoonlijke levenssfeer betreft, of g. een onderwerp dat in strijd is met de universele verklaring van de rechten van de mens. PAGINA 3/3

24 VOORDRACHT VAN PRESIDIUM AAN PROVINCIALE STATEN VERGADERING NUMMER JUNI ONDERWERP Verlenging Verordening recht van initiatief Zuid-Holland. 1 TOELICHTING In februari 2003 hebben Provinciale Staten de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland vastgesteld. Dit naar aanleiding van een initiatiefvoorstel van het toenmalige statenlid de heer Ambting c.s. De verordening voorziet in een mogelijkheid voor inwoners van Zuid-Holland om onderwerpen rechtsreeks op de agenda van de Staten te plaatsen, mits aan een aantal voorwaarden is voldaan. Blijkens artikel 8, lid i van de verordening geldt deze tot i juli Tevens zou de werking van de verordening geevalueerd dienen te worden. Naar mag worden aangenomen zou de eventuele verlenging van de verordening mede op basis van deze evaluatie dienen plaats te vinden. Sedert de inwerkingtreding van de verordening is op een tweetal momenten sprake geweest van een mogelijk burgerinitiatief. Het eerste geval betrof een conceptplan voor de realisatie van een openluchttheater in het Westland (februari 2004). Dit initiatief was echter primair op het gebied van de (planologische) bevoegdheden van de gemeente gelegen en leende zich daarmee niet voor een burgerinitiatief bij de Staten. Daarnaast betrof het een nog weinig concreet plan, dat bovendien nog niet door anderen dan de indiener was ondertekend, c.q. ondersteunt. Het tweede geval betrof een initiatief tot afschaffing van de wachtgeldregeling, alsmede de invoering van een sollicitatieplicht voor gewezen statenleden (augustus 2004). Het betreffende initiatief was echter uitsluitend per ingediend en was niet door derden ondersteund. Verder was het voorstel voor een deel niet op het bevoegdheidsgebied van de Staten gelegen (de indiener beoogde een geheel op zichzelf staande sollicitatieplicht voor statenleden in te stellen, zonder dat daar enige provinciale financiele regeling in de zin van wachtgeld of anderszins tegenover stond). Gelet op het geringe aantal burgerinitiatieven dat is ontvangen, gekoppeld aan het feit dat het hier om ongeldige verzoeken ging, is het nauwelijks doenlijk geweest de werking van de verordening te evalueren. Mogelijk had nog onderzocht kunnen worden wat de oorzaak van het geringe gebruik van het burgerinitiatief zou kunnen zijn, doch daarvoor is eveneens weinig feitelijke basis aanwezig. Eventuele gevolgtrekkingen zouden zodoende al snel neerkomen op giswerk, hetgeen uiteraard niet de bedoeling kan zijn.

25 Desalniettemin kan het instrument van het burgerinitiatief op zichzelf bezien waardevol worden geacht. In het gedualiseerde bestuursmodel wordt groot belang gehecht aan de toegankelijkheid van de volksvertegenwoordiging voor de burger. Het instrument van het burgerinitiatief vormt in dat kader een mogelijkheid voor de burger om een bepaald onderwerp of vraagstuk rechtstreeks aan het oordeel van de volksvertegenwoordiging te onderwerpen. Met het oog hierop wordt u voorgesteld het recht van burgerinitiatief te behouden en de verordening te verlengen. De verlenging van de verordening kan plaatsvinden door middel van bijgevoegd ontwerp-statenbesluit. Dit besluit gaat er van uit dat de verordening nu voor een jaar zal plaatsvinden. Dit wordt bewerkstelligd door de in artikel 8 van de verordening genoemde expiratiedatum te wijzigen in i juli Eventuele verdere verlengingen kunnen dan door de in maart 2007 nieuw aantredende Staten in overweging worden genomen. FlNANCIELE/PERSONELECONSEQUENTIES N.v.t. VOORSTEL: Wij stellen u voor te besluiten overeenkomstig het ontwerpbesluit. Den Haag, 14 juni 2006, De voorzitter van het Presidium, J. Fransen. PAGINA 2/2

26 2 BESLUIT Provinciale Staten van Zuid-Holland, gelezen de voordracht van het Presidium van 14 juni 2006, nummer 5716; gelet op artikel 8 van de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland; Overwegende dat het wenselijk is het recht van burgerinitiatief te behouden en derhalve de werkingsduur van de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland te verlengen; BESLUITEN: I. Artikel 8 van de Verordening recht van initiatief Zuid-Holland te wijzigen, zodat het komt te luiden als volgt: "Artikel 8 1. Deze verordening geldt tot i juli Deze verordening kan worden aangehaald als: Verordening recht van initiatief Zuid- Holland."; II. Het onderhavige besluit in werking te doen treden op 30 juni Den Haag, 28 juni 2006 Provinciale Staten van Zuid-Holland, griffier, voorzitter,