tekst : Karin de Haan foto s : Jacob Melissen/Karin de Haan Alles klopt bij Totilas

Transcriptie

1 fokkerij tekst : Karin de Haan foto s : /Karin de Haan Alles klopt bij Totilas Een nieuwe ster is rijzende in de (inter)nationale dressuurscene. Hij is spraakmakend mooi, atletisch en dusdanig getalenteerd dat iedereen het over hem heeft. Hij is de zwarte droom die dressuurruiter Edward Gal weer aan individueel eremetaal kan gaan helpen op de grote wedstrijden. De naam van deze KWPN-geweldenaar? Totilas. Een zoon van keurhengst Gribaldi en moeder Lominka elite prestatie, een merrie uit één van de beste prestatiestammen van Nederland. In de Strengen bezocht zijn fokkers in het Friese Broeksterwoude. Karin de Haan Jan en Anna Schuil met de moeder van Totilas, de elite prestatie merrie Lominka (v.glendale). Jan Schuil stapt net uit de box van Lominka als we arriveren in Broeksterwoude. Hij heeft het draagbare scanapparaat nog in de hand. Hoewel hij sinds dit jaar niet meer praktiserend is als dierenarts, doet hij de drachtigheidsbegeleiding van zijn eigen merries nog altijd zelf. We hebben Lominka deze week weer geïnsemineerd van Gribaldi. Ik heb net gekeken en het ei is weg. Het ziet er goed uit, dus we hebben reële hoop op drachtigheid, vertelt Schuil, terwijl we doorlopen naar het andere stalgebouw, waar tot onze verrassing ook een binnenrijbaan is. De stammoeder van Schuil, de inmiddels 23-jarige ster preferente prestatie sport(dr)-merrie Elsa (Akteur uit Wominka ster pref prest van Pericles xx) heeft een goed ontwikkeld veulen van de Trakehner-hengst Hirtentanz (Axis x Kostolany) aan de voet. In de box naast haar staat een volbloed Trakehner-merrie, met een chique veulen van Gribaldi. Inmiddels is echtgenote Anna ook in de stal aangekomen en we lopen naar het woonhuis, waar we onder het genot van een kop koffie verder doorpraten over de fokkerij. De interesse voor de fokkerij was er al lang, maar we hebben ons eerst goed georiënteerd voordat we daadwerkelijk begonnen met fokken, antwoordt Jan op 18 IDS11 4 juni 2009 IDS11_P :03:52

2 de vraag hoe het allemaal begonnen is. Jan kwam in zijn werk als dierenarts veel paarden tegen van allerlei komaf. Daarbij kocht het echtpaar jaarlijks wat jonge paarden. Deze werden thuis netjes opgefokt. En als driejarige aangereden en verder opgeleid. Zowel Jan als Anna reden op deze manier meerdere paarden naar de Z-dressuur. Jan lette altijd al op de bloedvoering. Doordat we zelf niet fokten, waren we niet bevooroordeeld. We stonden er vrij blanco tegenover, vertelt Anna. Jan vervolgt: We reden zelf wedstrijden en zagen veel paarden. Daarmee groeide de interesse voor de fokkerij. Dit resulteerde er weer in dat we alle hengstenkeuringen in Nederland en Duitsland bezochten. Jaar in jaar uit. Dit gaf veel informatie. Op een gegeven moment leerden we verbanden te leggen. En zo is onze fokkersfilosofie ontstaan. Bloedopbouw De eigen fokkerij werd begonnen met Elsa, de grootmoeder van Totilas. Elsa was van Jarich Koning uit Stiens en ze stond bij Anne Sjouk Okkema-Koopmans in Vrouwenparochie op stal. Ze had toen al veulens gehad van de hengst Triton. Ik kwam als dierenarts dikwijls bij Anne Sjouk. En Elsa was me al meerdere keren opgevallen. Een aparte merrie met een mooi oog erin en veel uitstraling. Anne Sjouk vertelde dat ze te koop stond. Enige tijd later stond ze nog steeds te koop. Ze was dan ook al vijf jaar oud en predikaatloos. Ook haar moeder Wominka had toen nog geen predikaten. Zeker in die tijd telde dat zwaar mee voor veel fokkers. Die vonden haar als fokmerrie daardoor direct minder interessant. Wij hadden een andere achtergrond dan de meeste fokkers. We kwamen uit de sport. Waar veel fokkers Elsa als een predikaatloze merrie zagen, zagen wij haar als een machtige merrie, attent en toch heel vriendelijk. Wij bekijken een paard ook altijd in zijn geheel. De totaalindruk is bepalend. Wat dat betreft vinden wij dat het lineair scoren waarbij een paard op onderdelen wordt gescoord, niet de goede basis vormt om een paard te beoordelen. Elsa werd aangekocht en het goede gevoel over haar bleek terecht. Anna Schuil reed de merrie binnen anderhalf jaar naar de klasse Z2, en op de keuring werd ze als negenjarige als nog ster verklaard. Toen al was bekend dat uit de Frieminka-stam goede sportpaarden kwamen. Een goede Totilas is een dressuurfenomeem. Hij combineert ijverigheid met hardheid en een onbegrensd atletisch vermogen. merriestam is een belangrijke basis voor de fokkerij. Evenzo belangrijk is de bloedopbouw. Dankzij het beste Duitse bloed heeft de Noord-Nederlandse fokkerij zich kunnen ontwikkelen tot het niveau van vandaag de dag. Frans (Selle Francais, red.) bloed, sluit hier naar onze mening niet op aan. Met Frans bloed op Duits bloed fok je eindproducten waar je in de fokkerij niet verder mee kunt. We hebben dit in de praktijk vaak gezien en durven dat nu rustig op deze manier te stellen. Ook hengsten waar een deel Frans bloed in zit vinden wij onwenselijk voor onze fokkerij. Helaas zijn veel fokkers niet zo heel bewust bezig met de bloedopbouw van hun fokkerij. Dat is jammer, want ook een goede stam kan kapot gemaakt worden als er hengsten worden gebruikt, waarvan je op voorhand al weet dat de bloedvoering totaal niet past, legt Jan gedreven uit. Goede stam: Freiminka-stam We hebben duidelijk een stokpaardje van de voormalige dierenarts aangesneden en vragen door over de bloedopbouw van Elsa. Vader Akteur is heel mooi gefokt. Kijk naar de bloedopbouw waarin Amor, indertijd de beste hengst van het zuiden en Sinaeda, indertijd de beste hengst van IDS11 4 juni IDS11_P :03:58

3 Ook de volle zus van Totilas, de stermerrie Uusminka, staat in training bij Edward Gal. het noorden, worden gecombineerd. Daarbij komt hij uit een goed fokkende Groningse merriestam en heeft hij zelf internationaal gesprongen. Akteur wordt in Elsa gecombineerd met de Engels volbloed Pericles xx en de stempelvererver Farn. Zoals gezegd komt Elsa uit de Freiminka-stam. Een stam waar keer op keer absolute toppaarden van komen. Ik kan er zo een hele rij opnoemen. Ook in bijvoorbeeld Okidoki, het topspringpaard van Albert Zoer, is de Freiminka-stam rijkelijk in de bloedvoering vertegenwoordigd. Zowel zijn vader Jodokus als zijn moedersvader Topas gaan terug op Viola, één van de topmerries uit deze stam. Kenmerkend aan de paarden uit deze stam zijn het karakter, de hardheid en de kracht. Het zijn echte vechters die het altijd willen doen. In het werk zijn ze wakker, sensibel en werkwillig. Over de kracht, een ander kenmerk van deze stam, wil ik ook nog wel wat kwijt. Veel mensen zeggen dat de motor van een paard in de achterhand zit. Dat is maar gedeeltelijk waar. Wij denken dat de motor in de achterhand én de voorhand zit. Dit is ook gebleken uit recent Canadees onderzoek waarbij drukmeting is gedaan op alle vier de benen. Daaruit bleek dat goedbewegende paarden de afdruk zowel vanuit het achterbeen als vanuit het voorbeen ontwikkelen. Daarom zien wij ook graag een voorbeen met een goed bespierde onderarm. Ook al realiseren wij ons dat Jacob Melisen zo n goed bespierde onderarm niet samengaat met het op dit moment gewenste hoogbenige paard. Op termijn zal blijken dat hoogbenigheid niet functioneel is voor een sportpaard, zet Jan uiteen. Over de paarden uit de Freiminka-stam vervolgt hij: Natuurlijk is niet iedere nazaat uit deze stam hetzelfde. We zeggen wel eens je hebt 100% Freiminka s, die haal je er zo uit. Maar je hebt er ook wel eens één die zeg maar 80% Freiminka is. Anna luistert aandachtig en vult aan. Ze zeggen wel eens dat alle toppaarden krengen van beesten zijn. Maar voor de Freiminka s gaat dat beslist niet op. Ze zijn juist ontzettend lief en aanhankelijk. Het zijn van die paarden die nooit in de hoek gaan staan als je binnenkomt, maar altijd met de oortjes erop naar je toe komen om contact te zoeken. Ze zijn erg Menschbezogen, zoals ze dat in Duitsland zo mooi uitdrukken. Lominka Elsa werd met succes in de fokkerij in gezet. Haar dochter Justien ster prestatie sport(spr) (v.triton) werd nog geboren bij Jarich Koning en kwam in handen van Jan Diepman uit Dalfsen die haar naar het ZZ-springen reed. Ook staat zij te boek als moeder van de NRPS gekeurde hengst Guiminko (v.guidam), het internationale juniorenpaard Nominko (v.ezoliet, ruiter Sander Geerink) en het Z-springpaard Ominka keur sport(spr) (v.lux). Elsa s kleindochter Ominka is op haar beurt weer de moeder van een Z-springpaard van Velusinus R. Bij Anna en Jan Schuil bracht Elsa de Z1-dressuurpaarden Talan (v.gribaldi) en Uljanoff (v.gribaldi), alsmede de moeder van Totilas genaamd Totilas halfbroer Ramon (v.partout) werd door Jiska van de Akker in de Lichte Tour uitgebracht. 20 IDS11 4 juni 2009 IDS11_P :04:04

4 Terwijl wij als dierenartsen allemaal weten dat het klinische beeld dat een paard geeft veel belangrijker is dan het röntgenologische beeld. Een paard wordt negen van de tien keer kreupel door pees- of spierblessures en niet door de problemen die je op een foto ziet, stelt Jan kritisch. Deze driejarige Bussard is eveneens een volle broer van Totilas. Fokker Jan Schuil maakte hem inmiddels zadelmak. Lominka, die zelf ook Z1-dressuur liep. Lominka is een dochter van de Nimmerdorzoon Glendale. Een hengst die in de fokkerij niet helemaal meeviel en op basis daarvan, na zijn export naar de USA, op wacht werd gezet. Dat klopt wel. Maar Glendale was bijzonder mooi gefokt en paste met zijn bloedopbouw zo fantastisch op Elsa. Bovendien legden we op deze manier via Marco Polo en Polaris een bruggetje naar het Trakehnerbloed. Dat Glendale niet optimaal tot zijn recht is gekomen in de fokkerij heeft ook te maken gehad met het feit dat hij op veel merries is gebruikt waar hij alleen al voor wat betreft bloedvoering totaal niet op paste. Dat bedoel ik dus als ik zeg dat veel fokkers bewuster de bloedvoering mee zouden moeten nemen in hun hengstenkeuzes. Lominka was ook heel anders dan andere Glendale-veulens. We werden uitgenodigd voor de afstammelingenkeuring van Glendale en konden dus mooi vergelijken. Lominka was duidelijk compacter van type en krachtiger in haar bewegingen. Lominka groeide uit tot een aansprekende merrie. Op de keuring werd ze vlot ster verklaard. Later zou daar het keurpredikaat bijkomen. Ook werd Lominka geprokt en op basis daarvan kon ze elite worden verklaard. Als dierenarts en als fokker heeft Jan Schuil zo zijn bedenkingen bij het eindeloos röntgenen van paarden. Dat het KWPN er belang aan hecht komt doordat de commercie erom vraagt. Vanuit het KWPN gezien is dat begrijpelijk. Maar waarom vraagt de commercie erom? Omdat de verzekeringen het eisen. En de verzekeringen gaan weer op het advies van een aantal dierenartsen af. Het is dus uiteindelijk een groepje dierenartsen dat dit aanzwengelt en tot in het extreme drijven. Veredeling De elite en prestatiemerrie Lominka kreeg in totaal zeven nakomelingen. Alle keren tekende een Trakehnerhengst voor het vaderschap. In de Trakehnerfokkerij wordt al eeuwen lang op rijpaardeigenschappen gefokt. Het is een stamboek dat al meer dan 250 jaar bestaat. Dat vertaalt zich niet alleen in een mooi bloedpaard, maar ook in een rittig gebruikspaard. Zelf missen de raszuivere Trakehener paarden misschien een beetje de power die je nodig hebt voor de topsport. Maar in combinatie met een merriestam met veel kracht kan je een topper fokken. De tijd dat alle Trakehner paarden een stekerig voorbeen en een onwerkbaar karakter hadden ligt al heel lang achter ons. Daar is namelijk de laatste decennia heel sterk op geselecteerd en met resultaat. Een Trakehener staat ons inziens voor wat betreft model, beweging en karakter veel dichter bij een dressuurpaard dan een Engels volboed. En daarom zijn ze ook zo goed inzetbaar voor de veredeling binnen de dressuurpaardenfokkerij. Maar vergis je niet. In de Trakehnerfokkerij wordt niet aan specialisatie gedaan. Het doel is een atleet te fokken. Gaandeweg wordt gekeken waar de talenten liggen en daar wordt een paard dan verder in opgeleid. Veel Trakehnerhengsten vererven ook beide kanten op. Neem bijvoorbeeld Kostolany, de vader van Gribaldi. Die heeft zowel een hoge springindex als een hoge dressuurindex. Het zou dan ook zomaar kunnen dat een Trakehnerhengst in combinatie met onze Freiminka-stam ook een keer een topspringpaard brengt. Het eerste veulen van Lominka, de Balzflug-zoon Platini, werd verkocht aan een Finse eigenaresse en loopt op dit moment succesvol in Zweden in de dressuursport. Daarna volgde van TCN Partout het door Jiska van de Akker uitgebrachte Lichte Tour-paard Ramon, die inmiddels verkocht is naar de USA. Na Ramon kreeg Lominka alleen nog maar nakomelingen van Gribaldi. En hoewel bij nogal wat IDS11 4 juni IDS11_P :04:11

5 Stammoeder van Jan en Anna Schuil, de Akteur-dochter Elsa met haar veulen van de Trakehener hengst Hirtentanz. De foto werd gemaakt in de binnenhal van het echtpaar Schuil met op de achtergrond een schilderij dat speciaal van Elsa gemaakt werd. fokkers de prachtige uitstraling en het mooie zwart glimmende velletje de doorslag gaven om in de beginjaren voor Gribaldi te kiezen, mag het inmiddels duidelijk zijn dat dat bij Jan en Anna Schuil heel anders lag. Totilas De oudste Gribaldi-nazaat uit Lominka heeft ervoor gezorgd dat Jan en Anna Schuil in één keer op de kaart van prominente dressuurpaardenfokkers staan. Het is hét Grand Prix-talent van dit moment: Totilas. Totilas was vanaf het begin een aparte. We houden alle veulens aan, maken ze zelf zadelmak en geven ze een stukje basisopleiding mee, voordat ze naar een andere ruiter gaan. Zo ook Totilas. Wat dat paard aanbood, zomaar van nature, dat was wel zo speciaal. Daarbij was hij vanaf dag één zo ijverig en werkwillig. Daar kreeg je gewoon kippenvel van. Als vierjarige besloten Jan en Anna Schuil Totilas met het oog op de PAVO Cup enkele keren per week bij Jiska van de Akker te brengen. De voorselectie verliep uitstekend, maar in Ermelo viel het resultaat tegen. Totilas selecteerde zich niet bij de beste 25. Wij vonden dat toen onbegrijpelijk. Het probleem was dat hij eigenlijk niet normaal kon draven. Hij had van nature zoveel over. Jiska reed hem helemaal niet met druk of wat dan ook in het rond. Maar zo liep hij gewoon. Dat gewonere draven, dat heeft hij echt moeten leren. Via een aparte selectiedag kwam hij toch op het WK in Verden terecht en daar eindigde hij als beste KWPN-er. Na het WK was de vraag naar de hengst enorm. Jan en Anna Schuil hadden eerder goede ervaringen met bemiddeling via Matty Marissink en zij schakelde haar nu ook in. En zo werd Totilas verkocht aan Cees en Tosca Visser van Moorland Stables en werd Edward Gal de nieuwe ruiter van de bewegingsgeweldenaar. Daar zijn we tot op de dag van vandaag nog blij om. We hadden Totilas ook wel aan iemand anders kunnen verkopen. Maar met deze eigenaren en met Edward als ruiter, zijn we ervan verzekerd dat hij ten eerste optimaal wordt gereden en ten tweede dat hij voor de Nederlandse sport behouden blijft, vertelt Anna. Als zesjarige liep de zwarte hengst vanwege bepaalde regels en procedures de uitzending naar het WK in Verden mis. Voor de grote successen en internationale faam moesten Jan en Anna Schuil nog even wachten. Toen de hengst eenmaal Lichte Tour was gestart, kon niemand meer om hem heen. Zeker toen hij op het prestigieuze CDI Aken zowel de Intermediaire I als de Prix st Georges op zijn naam schreef. Waar de overstap naar de Zware Tour voor veel paarden een waar struikelblok is, bleef Totilas ook in de Zware Tour dik boven de 70% scoren. Totilas is een dressuurfenomeem. Hij combineert ijverigheid met hardheid en een onbegrensd atletisch vermogen. Als je Totilas en Edward Gal in een Grand Prix-proef bezig ziet, dan lijkt het zo makkelijk, zo vanzelfsprekend. Uusminka Totilas is one of a kind, zo n paard fok je nooit meer. Of toch wel? Na Totilas werd zijn volle zus Uusminka geboren. Ook van Uusminka denken wij dat het er weer één is die mee kan gaan doen in het echte werk. Het is natuurlijk een merrie, en Totilas is een hengst, dat maakt het moeilijk vergelijkbaar. Maar het talent heeft ze zonder meer. Uusminka is nog van ons, ze staat ook bij Edward Gal in training. Hij heeft haar nu bijna klaar voor de Lichte Tour, zegt Anna met een twinkeling in haar ogen. Totilas kreeg daarna nog drie volle broers, waarvan de oudste dit jaar drie jaar oud wordt en net zadelmak is. Het afgelopen jaar was Lominka niet dragend, maar dit jaar wordt ze wederom geïnsemineerd van Gribaldi. Waarom niet een keer van een andere hengst? Waarom wel? Als alles klopt moet je dat zo houden, legt Jan uit. Het echtpaar kijkt elkaar aan en besluit dan lachend en in koor: Never change a winning team. advertentie Mobiel röntgenonderzoek aan huis incl. hengsten- & prokkeuring Dierenkliniek Den Ham (Ov.) Telefoon: IDS11 4 juni IDS11_P :04:15