Fase 2 Project Beroepenstructuur. Jeugdzorg. Stappenplan Januari december 2008

Transcriptie

1 Fase 2 Project Beroepenstructuur Jeugdzorg Stappenplan Januari december maart

2 Conceptprofiel stap 1 Het maken van eerste conceptprofiel op basis van documentanalyse en interviews. Uitgangspunt Vooralsnog wordt uitgegaan van één landelijk competentieprofiel beroepskrachten in het primaire proces van de jeugdzorg. Daarmee wordt voortgeborduurd op de notitie Beroepenstructuur Jeugdzorg,; fase 2 ontwikkeling competentieprofielen jeugdzorg van 15 februari 2008, waarin een herziene aanpak van de tweede fase van het project beroepenstructuur wordt gepresenteerd. In die aanpak wordt het perspectief geschetst van een vakvolwassen beroepskracht die op meerdere momenten en op meerdere plaatsen competenties verwerft: initieel, post-initieel en on-the-job. Als vakvolwassene zal een beroepskracht specifieke deskundigheidsterreinen beheersen waardoor hij of zij geschikt is om specifieke functies en taken binnen de jeugdzorg te verrichten. In dat verband kunnen we spreken over beroepsvarianten. In de initiële opleiding wordt vooralsnog generiek opgeleid, maar kan door het aanbrengen van accenten of differentiaties voorgesorteerd worden op deze latere beroepsvarianten. Als mogelijke beroepsvarianten zijn genoemd: pedagogisch medewerker (gericht op kind in de groep) gezinswerker (gericht op context/gezin) medewerkers die werken in het kader van gedwongen hulpverlening eventueel: activiteitenbegeleider (gericht op kind) mogelijk levert de uitwerking van het project nog andere beroepsvarianten op In het profiel zal daarnaast specifiek aandacht worden aan de rol van gedragswetenschappers als het gaat om de sociaalagogische beroepsuitoefening. Op basis van aanwezig materiaal over de beroepspraktijk, bestaande profielen en overige relevante documenten en literatuur wordt aan de hand van een vast format door het projectteam een eerste conceptprofiel gemaakt. Wanneer informatie gemist wordt uit een bepaald gebied van de jeugdzorg, of van een aanpalend beroep worden aanvullende interviews gehouden met beroepskrachten en beleidsmedewerkers. In totaal worden ca. 20 interviews gehouden. De projectleider van het NJi draagt informatie aan over relevante ontwikkelingen. Vervolgens wordt een concept geschreven over de ontwikkelingen en de consequenties hiervan voor beroepskrachten en dit wordt besproken met met generalistische experts van NJI. Deze fase mondt uit in een profiel. Het profiel geeft een beschrijving van de plaats van het profiel in de beroepenstructuur, beschrijft ontwikkelingen, kerntaken en kernopgaven, brengt de kernkwaliteiten, generieke en vakspecifieke competenties in beeld en geeft aan welke niveaus te onderscheiden zijn. 2

3 Toetsing in werkgroepen stap 2 Vaststellen in welke mate het conceptprofiel consistent, volledig, actueel, toekomstgericht en bruikbaar is. Uitgangspunt Om te zorgen dat het conceptprofiel aan gestelde doelen voldoet zullen waar mogelijk alle relevante stakeholders betrokken worden bij dit toetsingsproces. Het conceptprofiel wordt in de vorm van een informatiedocument - voorgelegd aan werkgroepen, waarin (ervarings-)deskundigen, zoals beroepskrachten, staf, management, cliënten, vertegenwoordigers van de opleiding en onderzoekers zitting hebben. Door te vertrekken van een conceptprofiel kan de discussie tijdens de werkgroepen beter gestructureerd worden. Het is dan aan de werkgroepdeelnemers om op grond van het informatiedocument het beoogde product verder te verfijnen. Er wordt uitgegaan van een drietal werkgroepen: één werkgroep bestaande uit beroepskrachten één werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van staf en management van uitvoerende instellingen, vertegenwoordigers van opleidingen en onderzoekers/andere experts één werkgroep bestaande uit cliënten. De werkgroepen zullen in principe 3 maal bijeenkomen, waarbij opeenvolgend op basis van het commentaar van de werkgroep - herziene concepten worden besproken. Bij de samenstelling van de werkgroepen alsmede bij de eventuele keuze om extra aanvullende interviews te houden, kunnen overwegingen een rol spelen om speciale aandacht te besteden aan actuele thematieken die veel impact hebben op de beroepsuitoefening. Daarbij kan gedacht worden aan thema s als professionaliseit, gedwongen hulpverlening, diversiteit, huiselijk geweld en eergerelateerde wraak, etc. Zoals gezegd bij de samenstelling van werkgroepen zorgvuldig gelet worden op betrokkenheid van beroepsorganisaties, cliënten en opleidingen bij dit proces. 3

4 Draagvlak in werkconferenties stap 3 Verkrijgen breed draagvlak en verdere toetsing van het conceptprofiel na verwerking van de uitkomsten van de werkgroepen. Uitgangspunt Ook bij deze stap wordt gestreefd naar betrokkenheid van de diverse geledingen binnen de jeugdzorg. Voorbereiding en uitvoering van een drietal werkconferenties. In de loop van het project zal nader bepaald worden in hoeverre deze werkconferenties onderling van elkaar een verschillende inhoudelijke ingang zullen krijgen. Mogelijk zullen per werkconferentie een of meerdere thematieken (bv. gerichtheid op individu of op gezin/systeem; al dan niet gedwongen kader; rol van gedragswetenschapper) centraal gesteld worden. Keuze voor 3 conferenties komt voort uit de wens zoveel betrokkenen uit de jeugdzorg te laten deelnemen. Om nog zinvol te kunnen overleggen met een grotere groep worden voor ieder van deze werkconferenties zo n 30 tot 50 deelnemers uitgenodigd. In alle conferenties zal in elk geval aandacht besteed worden aan kerntaken, kernkwaliteiten, generieke competenties jeugdzorg (competenties die in meerdere contexten in de jeugdzorg bruikbaar zijn), specifieke competenties (competenties die nodig zijn in specifieke contexten), niveau van beroepsuitoefening en de vraag of competentieverwerving initieel, op de werkplek of post-initieel plaats dient te vinden.. Ontwerp beroepenstructuur stap 4 Samenstellen definitief conceptprofiel. Vastgesteld wordt welke ontwikkelingen/trends, kerntaken, kernkwaliteiten, kernopgaven, generieke en specifieke competenties en niveaus in de beroepsuitoefening in de jeugdzorg voorkomen. Een korte omschrijving van deze elementen is als volgt: 4

5 Trends en innovaties Omschrijving van (toekomstige) ontwikkelingen die van belang zijn voor de uitoefening van het beroep of de functie en die onderverdeeld kunnen worden in marktontwikkelingen, technologische ontwikkelingen, wetgeving/overheidsregulering, bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen en internationale ontwikkelingen Kerntaken Set van inhoudelijk samenhangende beroepsactiviteiten die door een belangrijk deel van de beroepskrachten in een bepaald beroep of een bepaalde functie worden uitgeoefend en die kenmerkend zijn voor dat beroep of die functie. Het gaat hierbij om de 'kern' van het beroep of de functie. Kernkwaliteiten Karaktereigenschappen die tot het wezen van een persoon horen; een beroepskracht in de jeugdzorg moet voor een verantwoorde beroepsuitoefening over een bepaalde beroepshouding beschikken. In de Beroepenstructuur Zorg en Welzijn 2005 worden vijf kernkwaliteiten onderscheiden die bij iedere beroepskracht in meerdere of mindere mate aanwezig moeten zijn en die hij verder moet kunnen ontwikkelen; deze vijf kernkwaliteiten, betrokkenheid, empathie, assertiviteit, representativiteit en integriteit zijn in de beroepenstructuur voor de sector verweven in de verschillende competenties uit het competentieprofiel. Kernopgaven Keuzes, dilemma's, problemen, spanningsvelden en/of kansen waarmee een beroepskracht in zijn beroep of functie regelmatig in aanraking komt, die kenmerkend zijn voor het beroep of de functie en waarbij van de beroepskracht een oplossing en een aanpak worden verwacht. Daarvoor moet hij beschikken over bepaalde competenties; kernopgaven hebben te maken met het geheel aan beroepsactiviteiten binnen een beroep of functie en niet met één bepaalde kerntaak. Generieke competenties Competenties die in meerdere of mindere mate in elk beroep en elke functie binnen de sector zorg en welzijn noodzakelijk zijn. In de Beroepenstructuur Zorg en Welzijn 2005 is een overzicht gegeven van generieke competenties, hetgeen abstracties zijn van verschillende competenties van beroepskrachten uit verschillende competentieprofielen; in de competentieprofielen zelf worden deze generieke competenties uitgewerkt volgens de beroepspraktijk van een beroepsgroep maar ze zijn dus wel te herleiden tot de abstractere generieke competenties Vakspecifieke competenties Competenties van beroepskrachten die specifiek horen bij de uitoefening van een bepaald beroep of een bepaalde functie en die dus niet zoals de generieke competenties in het algemeen gelden voor iedere beroepskracht in de sector zorg en welzijn. In de Beroepenstructuur Zorg en Welzijn 2005 worden drie aspecten gehanteerd om te bepalen of een beroepscompetentie generiek of vakspecifiek is, namelijk: verschillen in de beoogde doelgroep, verschillen in de plaats van handeling (bijvoorbeeld in de thuissituatie, intramuraal of in de openbare ruimte) en in de organisatorische context, en verschillen in de benodigde vakkennis en toe te passen methoden en technieken Niveau van beroepsuitoefening Niveau waaraan een vakvolwassen beroepskracht moet voldoen en dat bepaald wordt door de combinatie van de vier factoren complexiteit, transfer, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid 5

6 Keuze competentieverwerving stap 5 Op basis van de benodigde competenties waarover een vakvolwassen beroepsbeoefenaar moet beschikken globaal vaststellen waar en wanneer deze verworven moeten worden. Uitgangspunt Het verwerven van de benodigde competenties kan op meerdere momenten en plekken plaatsvinden. Grofweg kan gesteld worden dat beroepsbeoefenaren initiëel, post-initiëel en op de werkplek competenties kunnen opdoen. Door te vertrekken vanuit dit uitgangspunt wordt onderkend dat de initiële opleiding vooral zorg moet dragen voor en breed fundament van generieke competenties, aangevuld met vakspecifieke competenties in de vorm van accenten. Daarnaast wordt het concept van levenslang leren omarmd door te stellen dat beroepsbeoefenaren post-initieel en op de werkplek voor de opgave staan verdere met name meer specifieke competenties te verwerven. Uiteraard zal dit laatste gefaciliteerd dienen te worden. In de stappen 2 en 3 van dit plan zal gedurende de informatiewinning in werkgroepen en conferenties al het nodige materiaal verzameld worden om de competentieverwerving te alloceren. In stap 5 zal een systematische poging gedaan worden om in grote lijnen aan te geven waar en wanneer welke competenties verworven moeten worden. De uitkomsten daarvan zullen in de vorm van een notitie voorgelegd worden aan de stuurgroep van het Actieplan Professionalisering Jeugdzorg met de vraag aan de stuurgroep daarover richtinggevende uitspraken te doen.. Validering stap 6 Nadat alle profielen definitief in concept gereed zijn, is er wanneer de koninklijke weg gevolgd wordt - nog een formele valideringsronde. Daarbij worden profielen vastgesteld door representanten vanuit het werkveld op basis van de vraag of de profielen volledig en betrouwbaar zijn alsmede bruikbaar in de praktijk. Het valideren vindt plaats door middel van een achterbanraadpleging (bijeenkomsten of schriftelijk) van beroepskrachten, staf en management. Aangezien er in voorafgaande stappen al sprake is van een uitvoerige achterbanraadpleging, achten wij het niet nodig deze stap zelf uit te voeren. Wel stellen we organisaties in de jeugdzorg (branche- en vakorganisaties) in de gelegenheid om zelf een dergelijke achterbanraadpleging te organiseren. In dat geval zijn wij uiteraard bereid tijdens bijeenkomsten aanwezig te zijn om een toelichting op de resultaten te geven. 6

7 Legitimering stap 7 Stap 7 Legitimering van de profiele Na het verwerken van laatste aanpassingen worden de profielen ter legitimering voorgelegd aan sociale partners binnen de jeugdzorg (branches/werkgeversorganisaties en vakorganisaties). Zij komen daarbij al dan niet - tot een formele erkenning van de profielen, waarmee de resultaten een bestuurlijk draagvlak krijgen en officieel worden vastgesteld. Begeleiding project Begeleiding,afstemming en communicatie Voor het onderzoek wordt een begeleidingscommissie ingesteld die de voortgang van het onderzoek zal bewaken. Bij de start van de tweede fase is de samenstelling van de begeleidingscommissie vastgesteld. De begeleidingscommissie zal gedurende het project 4 maal bijeenkomen. Aangezien het project Beroepenstructuur Jeugdzorg ook deel uit maakt van het Actieplan Professionalisering Jeugdzorg, zal het project onderwerp van gesprek zijn in de Stuurgroep van het Actieplan. Daarbij zal met name gekeken worden naar de mate waarin het deelproject Beroepenstructuur Jeugdzorg voldoende samenhang kent met de andere deelprojecten van het Actieplan. Het project zal in 2008 twee maal op de agenda van de stuurgroep verschijnen, de projectleider zal schriftelijk rapporteren over de voortgang, deelnemen aan het projectleidersoverleg en bilateraal afstemmen met de andere deelprojecten. Wat betreft de communicatie zal het projectteam een bijdrage leveren aan communicatiemiddelen over het Actieplan en bijdragen aan workshops tijdens relevante jeugdzorgcongressen. Naast de begeleidingscommissie vergt het project een groot aantal bilaterale afstemmingsmomenten om er voor te zorgen dat een gemeenschappelijke koers gevolgd blijft worden. Implementatie beroepenstructuur Jeugdzorg 2009 Implementatie 2009 In 2009 zal gewerkt worden aan de implementatie en verspreiding van de competentieprofielen van de Beroepenstructuur Jeugdzorg. Eind 2008 zal daarvoor een communicatieplan ontwikkeld worden. Fasering 7

8 Conceptprofiel stap 1 Toetsing in werkgroepen stap 2 Draagvlak in werkconferenties stap 3 Ontwerp beroepen -structuur stap 4 Keuze competentie- verwerving stap 5 Validering stap 6 Legitimering stap 7 Begeleiding, afstemming, communicatie Implementatie Jan Apr Juli Okt Dec