Gemeente Werkendam: 100% cloud

Transcriptie

1 november 2013 jaargang 6 technologie beheer security 5 Cloud computing Gemeente Werkendam: 100% cloud Regie en schaduw-it Cloud en on-premises - applicaties

2 WE HEBBEN VEEL GOEDE PRODUCTEN DIE WE U NIET VERKOPEN Bij Enterprise Solutions geloven we niet dat u meer succes heeft als u meer van onze producten koopt. We zoeken samen met u de juiste balans tussen uw ambities, uw bestaande systemen en onze innovaties. Zo kunt u probleemloos blijven ondernemen. Ons glasvezel- en mobiele 4G-netwerk bieden u daarvoor bijzonder veel mogelijkheden. Mag ik u nog meer vertellen? fedor.hoevenaars@tele2.com ENTERPRISE SOLUTIONS

3

4 Inhoudsopgave Thema: Cloud computing De cloud, eerst met enige argwaan bekeken, wordt nu in hoog tempo door bedrijven en instellingen omarmd. Geen wonder, want de voordelen zijn evident. Je kunt je alleen afvragen of het adoptietempo niet te hoog is. Immers, er zijn de nodige vraagstukken waarop niet direct antwoorden te geven zijn. Hoe voeren we regie over de cloud als dat überhaupt al mogelijk is? Hoe combineren we verschillende typen cloud? Hoe knopen we on-premises -applicaties aan clouddiensten vast? Hoog tijd om die kwesties te adresseren, voor een nieuwe vorm van spaghettiautomatisering een feit is. 10 Werkendam kiest voor de cloud Het stond voor de middelgrote Brabantse gemeente Werkendam al enige tijd vast dat het aanhouden van een eigen ict-afdeling niet langer haalbaar was. Na een mislukt samenwerkingsproject met buurgemeenten nam Werkendam een rigoureus en ambitieus besluit: alles de cloud in. Een voorbeeld dat absoluut navolging verdient, volgens gemeentesecretaris Erwin Koenen Geen stoplicht maar verkeerslicht Er voltrekt zich momenteel een aantal ontwikkelingen die van grote invloed zijn op de IT-afdelingen van organisaties. Het veranderende gedrag van gebruikers zet druk op de gehele informatieketen. De IT-afdeling bezint zich op haar eigen rol in de nieuw ontstane situatie. De oplossing ligt in het versterken van de regievoering op de niveaus beleid en veranderen. 22 Cloud en on-premises goed te combineren Hoewel cloud computing bijna gemeengoed is, blijkt in de praktijk dat veel bedrijven zich nog aan het oriënteren zijn. Onbekendheid met cloudtechnologie, onzekerheid over privacy en beveiliging, en de impact op de organisatie zijn redenen voor terughoudendheid. Een oplossing waarbij een deel van de IT naar de cloud gaat en een ander binnen de bedrijfsmuren blijft, kan de oplossing zijn Het beste van twee werelden De hybride cloud lijkt de nieuwste trend in cloud computing. Bedrijven zien deze mix tussen privaat en publiek steeds vaker als dé oplossing. In de praktijk blijkt het echter een flinke uitdaging om publieke en private clouds aan elkaar te koppelen. Er zijn veel factoren bepalend voor het slagen van de hybride cloud t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t

5 30 Focus op de eindklant Als je niet innoveert, ben je dood. Innovatie heeft niets van doen met legacy-problematiek of ERP-systemen. Innovatie en transformatie zijn geen IT-feestje, maar zaken die business en IT gezamenlijk moeten oppakken. Het Jaarcongres Innovatie & Transformatie was nog geen tien minuten onderweg en de krasse statements waren al niet meer te tellen Tijdens het beheer is er geen tijd voor pragmatisme Evert Jan de Theije heeft als programmamanager bij een pakkettenbedrijf in toenemende mate te maken met IT als component voor vernieuwing. Maar hoe kijkt De Theije zelf tegen het managen van IT aan? TITM legt hem enkele dilemma s voor. IT mag niet zelf de boventoon gaan voeren, moet niet het doel worden Nooit meer gokken met desktopmigraties Menig IT-manager kiest voor een virtual desktop infrastructure als nieuw werkplekconcept om de complexiteit van het desktopbeheer terug te dringen. Desktops centraal aangeboden vanuit het datacenter: wat kan daar moeilijk aan zijn? De praktijk blijkt weerbarstiger. En bovendien: met VDI alleen ben je er niet als je naar alle mobiele devices in de organisatie kijkt. Inhoud Thema: Cloud computing Werkendam in de cloud 10 Cloud en regie 16 Met één voet in de cloud 22 Hybride cloud als hype 28 Column Arjan Zwanenburg 19 Rubrieken Redactioneel 7 Kort nieuws 8 Research 27 Gadgets 37 Dilemma 38 Overview 44 Vak Werkplekconcepten 40 Verslag Jaarcongres Innovatie & Transformatie 30 n o v e m b e r

6

7 van TITM Aan alles komt een eind Een trend met als symbool een wolk... Kan dat wel goed gaan? Een paar jaar geleden was de houding ten opzichte van cloud computing nog uitgesproken schamper. De zoveelste voorspelling van Gartner, meer is het niet. Het zal mijn tijd wel duren. Inmiddels moeten ook de criticasters toegeven dat de cloud geen mistwolk is, maar een teken van volwassenwording van de IT-sector. Het nutsgehalte is met de cloud fors opgeschroefd, door standaardisatie, schaalbaarheid en betalen naar gebruik. Kondigt cloud computing nu ook het einde van de enorme complexiteit van IT aan? Immers, we beschikken nu toch over informatieverwerking uit de muur? Ik denk het niet. Ooit leerde een ervaren IT-consultant me dat de technologische ontwaarding van IT sneller verloopt dan de economische afschrijving. Dit betekent, gegeven een almaar sneller verlopende technologische innovatie, dat prijzen eveneens almaar sneller moeten dalen om het ontstaan van nieuwe legacy te voorkomen. Nu dalen de prijzen wel snel voor een paar honderd euro koop je evenveel rekenkracht als voor miljoenen euro s enkele decennia geleden maar toch niet in het tempo waarmee de technologische innovatie voortschrijdt. Nieuwe legacy, nieuwe spaghettiautomatisering... je ziet het alweer ontstaan op het moment dat bestaande applicaties aan cloudservices gekoppeld moeten worden. Onder architectuur worden mooie servicebus-implementaties gedaan, waarbij ontkend wordt dat die servicebus straks weer een legacy-probleem plus een vendor lock-in gaat opleveren. Je ziet het ook aan de al te gemakkelijke keuze voor een combinatie van verschillende typen clouds: private cloud voor de bedrijfskritische zaken, publieke cloud voor de wat minder kritische zaken en voor wanneer opeens veel capaciteit nodig is. En daar ga je alweer: de hybride cloud is wel even de meest arbeidsintensieve vorm van cloud. Wie staat eigenlijk stil bij de consequenties, namelijk het moeten koppelen en bewaken van cloudservices waar verschillende SLA s, technologieën en securityniveaus aan hangen? En dan nog een issue van een heel andere orde: hoe valt er nog regie te voeren over clouddiensten? Voor een deel betreft het immers schaduw-it, voor een ander deel gaat het om diensten die door de leverancier worden gedefinieerd. Het werkt, en meer valt er niet over te zeggen. Ook hier kun je dus onverhoopt in een behoorlijk mistige situatie terechtkomen, waarbij je zelfs gaat terugverlangen naar die ouwe trouwe legacy-applicatie... Niet toevallig leest u alles over bovenstaande onderwerpen in het nummer van TITM dat voor u ligt. Einde van de complexiteit en van de legacy in IT? Aan alles komt een eind, maar ook hieraan? We zien over een paar jaar wel weer. Arnoud van Gemeren (arnoud@ictmedia.nl), hoofdredacteur Tijdschrift IT Management n o v e m b e r

8 kort nieuws machine-to-machinetoepassingen. Bull zet met de overname van Fastconnect de eerste stap richting clouddiensten. Bull krijgt door deze overname knowhow in handen om bedrijven te helpen bij het verhuizen van kritieke applicaties naar cloudarchitecturen. maar moeten gewone bedrijven ook aan de bak. Daarom stelt de netwerkbeheerder een standaard businesscase voor IPv6-migratie beschikbaar, die te vinden is op: Business%20Case_IPv6_ned.pdf. Leveranciers willen Iaas-boot niet misssen Onderzoeksbureau Gartner heeft een grootschalige overstap op Iaas-diensten voorspeld, met als gevolg dat grote spelers massaal uitbreidingen van hun productportfolio voor cloudtoepassingen aankondigen. Aanbieders als Oracle, HP, Cisco en Bull willen de explosieve vraag naar infrastructuurdiensten niet missen. Volgens Gartner heeft ruim 60 procent van grote, internationale bedrijven plannen om in 2014 aanzienlijke delen van de infrastructuur uit te besteden aan cloudproviders. Oracle liet weten dat het bedrijf komt met database as a service en Java as a service, zij het nog in bètaversie. HP kondigde een big-data-analyticsdienst aan, het Haven Big Data-analyticsplatform. Het concern richt zich op big data en komt met analysetooling voor big data in de cloud big data as a service. Cisco lanceert het Network Convergence System (NCS), bedoeld om serviceproviders effectief te laten omgaan met enorme hoeveelheden data die door cloudomgevingen stroomt, afkomstig van videodiensten, mobiele apparaten, videoapplicaties en Cloud computing voor gevorderden Het examenaanbod voor cloud computing van Exin is uitgebreid. Het exameninstituut biedt naast de basis Cloud Computing Foundation nu ook een examen aan voor gevorderden onder de titel Cloud Technologies Advanced. Dit nieuwe Cloud-certificaat werd ontwikkeld in samenwerking met het Global Science & Technology Forum (GSTF). Wie een Advanced-certificaat heeft behaald, geeft blijk van kennis en praktische toepassing op de technische aspecten van de cloud voor IT-specialisten. Denk aan architectuur, virtualisatie, beveiliging, cloudapplicaties, het testen en monitoring. Het Foundation-certificaat gaat in op gebruik en management van internetdiensten en dus niet de techniek. Businesscase IPv6-migratie In vergelijking met andere Europese landen doet Nederland het heel aardig qua IPv6-verkeer. Bijna 50 procent van onze internetbedrijven kiest al voor dit nieuwe protocol dat het tekort aan unieke IP-adressen moet oplossen. En dit aantal neemt toe. Volgens Surfnet zijn het nu nog vooral internetbedrijven, Connected car met dongel van TomTom Smartphones kunnen voortaan realtime voertuig- en rijgegevens ontvangen met de LINK 100-dongel, aldus fabrikant TomTom. De fabrikant van navigatiesystemen zegt hiermee externe partijen de mogelijkheid te bieden om mobiele applicaties te ontwikkelen die gebruikmaken van voertuiggegevens en -informatie over het rijgedrag van automobilisten. Toegang tot deze realtime informatie zou interessant kunnen zijn voor de auto-industrie, leasesector, het verzekeringswezen en de pechhulpbranche. Omdat er geen gps-functie in zit, blijft de privacy van de bestuurder gewaarborgd, volgens TomTom. In Outsource Magazine Wat wij willen bereiken met een ecosysteem, is een beperkt aantal leveranciers waarmee maximale openheid is [...]. Vervolgens willen we het optimale uit de mars van de leveranciers halen. Wederzijdse verrijking is daarbij één aspect, maar we sturen aan op een situatie waarbij twee of meer partijen uit het ecosysteem op eigen initiatief de krachten bundelen en komen met de oplossing die Heineken nodig heeft. Op dat moment worden we echt ontzorgd. Ron Broeren, verantwoordelijk voor global sourcing & vendormanagement én global IT-risk/securitymanagement bij Heineken, in Outsource magazine nr 4/ t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t

9 powered by IT-executive.nl PUE-waarde energieefficiëntie een rookgordijn? De PUE (power usage effectiveness) waarmee datacenters uitdrukken hoe efficiënt ze met energie omspringen, schept volgens Enlogic een rookgordijn in plaats van duidelijkheid. De fabrikant van intelligente power distribution units (ipdu s), waarmee het stroomverbruik in een datacenter te monitoren is, stelt dat er nog altijd geen eenduidige meetmethode is. Bovendien zou de rekensom weinig zeggen over hoe duurzaam een datacenter werkelijk is. De PUE is de verhouding tussen het totale energieverbruik van een datacenter en het energieverbruik van de ict-apparatuur waar het om gaat. De graadmeter geeft aan hoeveel van de stroom in een datacenter daadwerkelijk naar de serverinfrastructuur gaat. Het getal 1 vormt het ideaalplaatje, waarbij geen verlies optreedt in de elektrische installatie of koeling. Bij zuiniger energieverbruik door ITapparatuur kan de PUE-waarde hoger worden. Dat geeft een vertekend beeld, stelt Enlogic. Het bedrijf geeft aan dat 1,5 een reële, goede verhouding is, want wie duurzaam, efficiënt en voordelig wil hosten, moet ook het verbruik van de IT-apparatuur zelf meten, verlagen en waarderen. QuTech van TU Delft onderzoekt quantumcomputer Onder leiding van de TU Delft gaat Nederland werken aan de bouw van een volgende generatie computer: de quantumcomputer. Er komt speciaal voor dit doel een nieuw instituut QuTech, waarin wetenschap, bedrijfsleven en overheid samenwerken om binnen vijftien jaar dit nieuwe rekenwonder te realiseren. Dit maakte minister Kamp van Economische Zaken (EZ) bekend tijdens een congres over innovatie. De verwachting is dat computers die hun rekenwerk niet met gangbare computerbits doen, maar met qubits, veel krachtiger zullen zijn. Qubits zijn eenheden van informatie die zijn gebaseerd op de kwantummechanische eigenschappen van elementaire deeltjes. De oprichting van het QuTech-instituut is een van de onderdelen van een innovatiecontract tussen wetenschap, overheid en het Nederlandse bedrijfsleven. Uniek is dat een aanzienlijk deel van de financiering vanuit het buitenland komt. Zo stak Microsoft in 2011 een miljoen euro in het Delftse onderzoek naar quantumcomputers en doet dit bedrijf dat nu weer. Toename malware door oud cms Malwareverspreiding via besmette websites neemt steeds meer toe. Klanten van hostingbedrijven die hun cms niet updaten, zijn volgens Stone Internet Services de belangrijkste oorzaak. Vooral websites gebaseerd op Joomla, Drupal en Wordpress hebben er last van, blijkt uit onderzoek van deze internetaanbieder. Stone Internet Services hield de afgelopen tien jaar bij wat voor malware het tegenkwam op het shared-hostingplatforms. De meest voorkomende vorm zijn besmettingen in het veelgebruikte configuratiebestand htaccess. Ook besmettingen in html- of php-bestanden die met base64 -versleuteling verborgen werd, kwam de isp veel tegen. Die scan betrof domeinnamen en in totaal ruim 59 miljoen bestanden. Het resultaat van de scan: 571 geïnfecteerde sites. Op die sites werden infecties geteld over de afgelopen tien jaar. Bijna 60 procent daarvan betrof Base64-injecties. Tijdens het beheer is er geen tijd voor pragmatisme. Wat ik heb gemerkt, is dat de tijd die je vooraf besteedt aan overleg om te komen tot afspraken, zich ruimschoots terugverdient. Je maakt van tevoren afspraken met elkaar, zet die op papier, en gaat ze uitvoeren. Zodra je een shortcut neemt en afwijkt van de afspraken, krijg je gezeur. Maar tijdens de realisatie van een project gebeuren er altijd dingen die je vooraf nooit kunt voorspellen; en dan zul je flexibel moeten zijn. quote vvan de maand an de maand Evert Jan de Theije, programmamanager bij een pakkettenbedrijf, in de rubriek Dilemma, elders in dit nummer. n o v e m b e r

10 thema cloud computing 10 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t

11 Tekst: van onze redactie Foto s: ROelof Pot Als eerste gemeente in Nederland Werkendam in de cloud Het stond voor de middelgrote Brabantse gemeente Werkendam al enige tijd vast dat het aanhouden van een eigen ict-afdeling niet langer haalbaar was. Na een mislukt samenwerkingsproject met buurgemeenten nam Werkendam een rigoureus en ambitieus besluit: alles de cloud in. Er werd slagvaardig een migratietraject ingezet en sinds juni 2013 werkt alle gemeentepersoneel in de cloud. Daarmee is Werkendam de eerste Nederlandse gemeente die geheel is overgestapt op cloud computing. Een voorbeeld dat absoluut navolging verdient, volgens gemeentesecretaris Erwin Koenen. Werkendam is een middelgrote gemeente in Noord-Brabant, deels gelegen in de Brabantse Biesbosch, ten zuiden van de plaats waar de rivier de Boven Merwede zich in tweeën splitst. De gemeente bestaat uit de kernen Hank, Dussen, Nieuwendijk, Sleeuwijk en Werkendam en telt bijna inwoners. Al enkele jaren geleden stelde de gemeente zich op het standpunt dat het steeds moeilijker was en zou worden om een eigen ict-afdeling aan te houden. De toenemende complexiteit van systemen, de vele mutaties in verband met gewijzigde wet- en regelgeving en de continue taakverzwaringen vanuit Den Haag maakten het niet langer haalbaar om zelfstandig de ict-ondersteuning van de gemeente te verzorgen. Shared-servicecenter Er werd contact gezocht met twee buurtgemeenten in het Land van Heusden en Altena en het plan ontstond een shared-servicecenter (SSC) op te zetten. Daar werd het verdere beleid geheel op afgestemd. We bevroren alle investeringen in de eigen ict en alle pijlen werden gericht op het SSC, vertelt gemeentesecretaris Erwin Koenen. Om eraan toe te voegen: Ondanks alle goede bedoelingen wederzijds liep het echter anders dan gehoopt. De ict bij Nederlandse gemeenten kan grofweg worden verdeeld in twee smaken: die van Centric en die van PinkRoccade. Het zijn twee smaken die zich moeizaam laten combineren. Dat werd pijnlijk duidelijk naarmate de samenwerking tussen Centricgemeente Werkendam en de beide Pink-buurgemeenten vorderde. Dat was een nauwelijks oplosbaar probleem, constateert Koenen. Voeg daarbij dat er sprake was van verschillende serviceplatforms (Unix versus Intel), het feit dat we met verschillende applicaties werkten en andere hardware hadden, en het vervolg tekende zich helder af: het was beter om te stoppen met het SSC en los van elkaar verder te gaan. Inmiddels was echter al een deel van zowel hard- en software als data gemigreerd naar het beoogde SSC. Werkendam kon niet anders dan de eigen ict-afdeling tijdelijk reanimeren om alles terug te kunnen migreren. Het beëindigen van het samenwerkingsverband noopte ons snel uit te zien naar een alternatieve oplossing, aldus Koenen, die eraan hecht te zeggen dat de samenwerkende partijen in goede harmonie uit elkaar zijn gegaan. Big bang De steeds grotere complexiteit, systemen die met elkaar moeten samenwerken, koppelvlakken, ketenpartners het is voor de gemeente Werkendam echt niet reëel om dat hier lokaal te organiseren en daar op alle terreinen capabele mensen voor in dienst te hebben, mensen die vernieuwend bezig kunnen zijn en hun kennis op peil houden. Het stond voor Werken- n o v e m b e r

12 thema cloud computing Programmamanager Ankie Bol: Het is voor de gemeente Werkendam echt niet reëel om alles lokaal te organiseren. Gemeentesecretaris Erwin Koenen: Regie blijft de kerntaak van de gemeente. dam vast dat we dat niet gingen organiseren. Er waren twee alternatieven: of naar een ander samenwerkingsverband gaan, of alles bij een externe partij onderbrengen, zegt Ankie Bol, programmamanager Dienstverlening & ICT bij de gemeente Werkendam. Gezien de ervaringen met de buurgemeenten werd besloten de tweede optie te onderzoeken. Met de eigen ict weer binnen de muren werd een request for information uitgezet en een Europese aanbestedingsprocedure gestart. Deze heeft na ampel beraad geleid tot het onderbrengen van alle ict in een private cloud bij Centric. Wij hebben natuurlijk gekeken of er andere cloudgemeenten waren waar we in de keuken konden kijken, mee overleggen, meningen en ervaringen uitwisselen. Maar we zijn de eerste die helemaal wilden overgaan naar de cloud. Het is een redelijke stap om in één keer te zetten, als big bang. Maar we hadden een goed en solide migratietraject voorbereid dat redelijk probleemloos is uitgevoerd. Werkendam is klein maar ambitieus. We willen de dingen die we doen goed doen en zijn bereid daar de nek voor uit te steken. Totaal ontzorgd In tegenstelling tot andere cloudgemeentes, die dus slechts delen van de ict naar de cloud hebben gebracht, heeft Werkendam de gehele ict-omgeving gemigreerd. De voormalige IT-afdeling op het gemeentehuis is daardoor leeg; er staat geen enkele server meer, niet voor dataopslag noch voor het draaien van applicaties. De volledige kantoorautomatisering en alle applicaties zowel die van Centric als van tientallen andere leveranciers draaien nu in het datacenter van Centric, inclusief alle geografische systemen, en natuurlijk de gemeentelijke basisadministratie (GBA). Dat legt wel een zware claim op de security. Bol besteedde dan ook erg veel aandacht aan een hoogwaardige beveiliging en liet een extern adviseur een uitgebreide securitytest doen, niet alleen van de IT-infrastructuur van Werkendam, maar ook om te bepalen of de cloudomgeving geïsoleerd is van de andere netwerken in Centric s datacenter. Centric heeft alle technische beheertaken van Werkendam overgenomen, inclusief het beheer van de lokale werkplekken en het netwerk. De gemeente heeft geen systeembeheerders meer in huis, wel functioneel applicatiebeheerders en een informatiemanager. Werkendam is totaal ontzorgd op ict-gebied, zegt Koenen. De neiging is groot om nu te denken dat er geen taken meer overblijven voor de gemeente. Dat is natuurlijk niet zo. Regie blijft de kerntaak van de gemeente. Informatiemanagement Op het personeelsvlak moest een aantal problemen worden opgelost. Vanaf het moment dat in 2011 het besluit viel samen te gaan werken met de buurtgemeenten, was het duidelijk dat de ict-afdeling zou worden ontmanteld. Er werden geen investeringen meer gedaan en vacatures werden niet meer ingevuld. Uiteindelijk bleven er vier medewerkers over die een grotere of kleinere rol hadden op het gebied van ict, waarvan er twee naar het shared-servicecenter zouden gaan en twee op het gemeentehuis zouden blijven. Na de cloudgang is een plan gemaakt voor een nieuw taakveld Informatiemanagement, waar functioneel applicatiebeheer onder valt. Daar loopt nu een plaatsingsprocedure om te zien wie op welke plek terechtkomt, aldus Bol. We hebben gekeken of er andere cloudgemeenten waren, maar we zijn de eerste Het is niet zo dat in de toekomst elke verandering in de processen of vernieuwing van het automatiseringssysteem automatisch door Centric zal worden ingevuld. Werkendam maakt de afweging hoe het de klanten wil bedienen, welke processen daaronder liggen, en welke software daar het beste bij past. Die vraag zal de gemeente in de toekomst in de markt blijven zetten. Het primaire proces is leidend en wordt ondersteund met een pakket dat op een gegeven moment aan vervanging toe zal zijn. De taak van het beantwoorden van een vervangingsvraag en van de vragen van de medewerkers blijft hier. Dat kan moeilijk worden uitbesteed, vinden wij; en dat zal dus ook niet gebeuren, stelt Bol. Het is aan ons om eerst intern de functionele vraag scherp te krijgen. Dan gaan we in de markt kijken wat er beschikbaar is en informeren wij bij Centric naar de hardwarespecificaties. Uiteindelijk zetten we de functionele vraag in de markt met cloudspecificaties. Wij beoordelen de offertes. Centric zal wel de implementatie moeten uitvoeren, maar wij doen daarna de functionele testen en de uiteindelijke acceptatie. Centric stuurt de externe partij aan waarmee we in zee gaan. Het Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten KING lijkt plannen te hebben om de ict van kleinere gemeenten te laten draaien in centrale rijksdatacenters. De cloudgang van Werkendam loopt dus enigszins voor de muziek uit. Bol kent 12 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t

13 Ankie Bol, Programmamanager Dienstverlening & ICT, en Erwin Koenen, gemeentesecretaris bij de gemeente Werkendam. de plannen. Een prima ontwikkeling waar KING mee bezig is. Maar we weten dat dat allemaal heel lang gaat duren voor ons in elk geval té lang. We hadden een acuut probleem en dat hebben we opgelost. Tegen de tijd dat het duidelijk is wat KING voor ons in petto heeft, zien we wel verder. Regie borgen Vanaf 24 juni 2013 werken de medewerkers van de gemeente Werkendam met ict-ondersteuning uit de cloud en de reacties zijn zeer positief. Er zijn geen problemen met de performance en de beschikbaarheid. Er zijn verbeteringspuntjes, maar dat is een continu proces in een altijd in beweging zijnde ict-omgeving, weet Koenen. We vinden het heel fijn dat we nu een single point of contact hebben. Centric is voor ons het scharnierpunt, het aanspreekpunt als het gaat om applicaties en hardware. Centric doet de zaken met de andere leveranciers; zo hebben we ook het probleem van fingerpointing ondervangen. Koenen is blij dat de gemeente intern mensen heeft die in staat zijn Centric Ict is maar een hulpmiddel of het nu uit de kelder komt of uit de cloud aan te sturen. We hebben een zakelijk contract met Centric, ze moeten doen wat we hebben afgesproken. Daar moet je goed naar kijken. Mevrouw Bol voert op dit moment de regie, als programmamanager. Zij is een ingehuurde kracht en zij heeft de hele cloudgang georganiseerd. Dat gaan we in de bestaande organisatie borgen. Vanaf 1 november hebben we daar gewoon een vaste kracht voor die de regie moet gaan doen. Budgetten onder druk De cloudgang van Werkendam lijkt dus een successtory. Raadt gemeentesecretaris Erwin Koenen het zijn collegagemeentes aan? Ik durf nog wel verder te gaan: over een aantal jaren ik schat tussen vijf en tien jaar zullen heel veel gemeenten, zeker de kleine en de middelgrote, voor de cloud gekozen hebben. De budgetten staan fors onder druk, dus wat kun je beter doen dan dit soort specialistische taken bij een professionele organisatie neerleggen. Het ontzorgt volledig en als gemeente kun je je zo op je kerntaken concentreren. Ict is immers geen kerntaak, het is maar een hulpmiddel. Of het nu uit de kelder komt of uit de cloud. n o v e m b e r

14 Perfectly align datacenter capacity with business growth. Achieve maximum sustainability through efficient operation.

15 Tokyostraat RB Lijnden PO box AD Amsterdam T F info@ictroom.com Translating strategic considerations to a tactical and operational level. Take a look at the benefits. Sustainable Energy infrastructure built with highly efficient components. Scalable Modular design allows highly scalable growth and redundancy per module. Standardized Guaranteed global serviceability and minimum deployment time. Sustainable Cost efficient The IMD is designed with the environment in mind and answers to critical environmental and social challenges. The use of indirect air-to-air cooling contributes to energy efficient operation. Today s CIO is confronted with a shift in thinking about expenses. Deploying a modular solution can be more cost effective than a equivalent traditional datacenter. The IMD offers pay-as-you-grow possibilities and together with financial partners can move expenses from the Capex to the Opex budget. 1,14 PUE CapEx OpEx Hybrid

16 thema cloud computing Grote verandering in de rol van de IT-afdeling Geen stoplicht maar verkeerslicht Er voltrekken zich momenteel een aantal ontwikkelingen gelijktijdig die van grote invloed zijn op de IT-afdelingen van organisaties. Het veranderende gedrag van gebruikers zet druk op de gehele informatieketen. Cloud computing, mobility en BYOD bieden de business alternatieven die ze maar al te graag toepassen. De IT-afdeling bezint zich op haar eigen rol in de nieuw ontstane situatie. De oplossing ligt in het versterken van de regievoering op de niveaus beleid en veranderen. 16 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t

17 tekst: Harry Bijsterbosch, Samuel van de Raa en Theo Westerhof Steeds meer werknemers gebruiken zelfstandig cloudtoepassingen, nemen hun eigen smartphone, laptop of tablet mee naar het werk, draaien hun eigen (in toenemende mate zelf gemaakte) apps en genereren zelf data. Hoewel veel IT-managers zich daar in eerste instantie tegen hebben verzet, leeft nu het besef dat dit de nieuwe realiteit is en dat ze hun afdeling daaraan moeten aanpassen. De IT-manager doet er beter aan een manier te bedenken om zoveel mogelijk in control te zijn, om zo problemen rond integratie, compliance en security te kunnen voorkomen. Het vinden van een goede balans tussen persoonlijke vrijheid en Big Brother is een lastige opgave. Er zijn echter handvatten. Veranderen, veranderen De verhoudingen tussen gebruikers en de IT-afdeling zijn dus sterk veranderd en dat doet pijn. Het is duidelijk dat, wil de IT-afdeling zich staande kunnen houden, ze af moet van het dwingend voorschrijven van IT-middelen en vergaande inmenging aan de vraagkant. De rol van de IT-afdeling verandert van levering van het totale IT-dienstenpakket naar de levering van deeldiensten, zoals connectivity, hosting van de kernbedrijfsapplicaties en de centrale werkplek, met daarnaast de zorg voor integratie met de dienstverlening van derden. Dat vereist meer en andere competenties op de regiegebieden beleid en verandering dan tot nu toe het geval was en dat vraagt op haar beurt weer een hoger volwassenheidsniveau dan de meeste IT-afdelingen nu hebben. Dit hele veranderingsproces roept een aantal vragen op. Wat betekent dit alles voor de bedrijfsprocessen? Wat gaan de eigenaren van de data doen? Past het huidige beveiligingsadagium nog? Is architectuur noodzakelijk of overbodig? En hoe gaat de IT-afdeling om met al deze veranderingen? Drie fasen van regie op data Vooropgesteld is het van groot belang om op een gecontroleerde manier om te gaan met cloud computing, mobility en BYOD. De sleutel ligt in het vroegtijdig classificeren van data (zie figuur 1, zie p.16). De verticale as geeft de creatie aan, de horizontale as het gebruik. Beide assen lopen op van een individueel en klein team naar een bedrijf of afdeling. De verschillende typen data, zoals (privé)- , apps en social media, Sharepoint, en ERP, zijn over vier kwadranten verdeeld. Op basis van deze classificatie kunnen de voordelen worden benut, zonder dat er sprake is van blokkerende risicio s. Het gaat daarbij nadrukkelijk om de data, niet om de applicaties. Het kan zo zijn dat bijvoorbeeld Sharepointdata onder voorwaarden mogen worden gebruikt, maar dat ERP en CRM voorlopig niet naar de publieke cloud gebracht mogen worden. Er ontstaat zodoende een fasering. In fase één ligt alleen de regie van het kwadrant links onderaan privé-mail, apps en sociale media in een klein team bij de gebruikers. De regie over de andere kwadranten wordt gevoerd door de IT-afdeling/het bedrijf. Voor de data in dit kwadrant zijn wel voorwaarden gesteld, maar IT bemoeit zich daar niet krampachtig mee en laat een en ander vrij. De IT-afdeling weet dus niet of de gebruikers zich aan de afspraken houden, maar de manager van de gebruikers wel. Het is dan ook zijn taak ervoor te zorgen dat de gebruikers de voorwaarden respecteren. Als dat niet gebeurt, zitten daar wel degelijk consequenties aan vast. In fase twee ligt de regie van het kwadrant linksonder nog steeds bij de gebruikers en van het kwadrant rechtsboven ERP, CRM en andere businessapplicaties bij IT. Voor de kwadranten linksboven Projectplace en Sharepoint en rechtsonder , salesforce en mindmapping is de regie in handen van zowel de gebruikers als de IT-afdeling/het bedrijf. In de derde fase berust de regie volledig bij de gebruikers, met uitzondering van het kwadrant ERP, CRM en andere businessapplicaties. De stelling is dus dat de gebruikers gaandeweg over steeds meer domeinen de regie gaan voeren. Om alle fasen te doorlopen moet zowel de business als de IT-afdeling aan een aantal voorwaarden voldoen. De architectuur, zowel van de business als van de informatie en IT, moet qua integratie en aansluiting een bepaald volwassenheidsniveau hebben bereikt, en het inkoopbeleid moet zodanig zijn ingericht dat snel clouddiensten kunnen worden gecontracteerd. Het fundament is echter het classificeren van data, wat bij veel organisaties nog in de kinderschoenen staat. Daar komt nog bij dat business en IT in veel gevallen nog niet in staat zijn de impact van een besluit te bepalen, vooral op het gebied van security en compliance. Toezichthoudende instanties werken nog aan richtlijnen en tot die tijd blijft de cloud lastig bespreekbaar. De reis langs de drie regiefasen heeft effect op de beleidsmatige aspecten van de IT-afdeling, waarbij het vooral draait om het maken van afspraken en het stellen van kaders voor het gebruik van bedrijfsdata in de cloud. Hierbij is ook een rol weggelegd voor HR op het gebied van communicatie en implementatie. Belangrijk is dat medewerkers duidelijk weten in welk domein ze de volledige vrijheid hebben. Verkeersregelaar Uiteraard mist deze verandering zijn invloed op de bedrijfsprocessen niet. Bij clouddiensten speelt de IT-afdeling immers een minieme rol. Gaat de clouddienst een bedrijfsproces ondersteunen, dan is de afdeling mogelijk nog betrokken bij de impactanalyse van de gemaakte keuzes. Dat betekent nogal wat voor de IT-afdeling, voor de IT-managers en vooral voor de regierol: alle drie focussen zich bijna volledig op de operatie en voelen zich daar verantwoordelijk voor. In de nieuwe situatie wordt van hen gevraagd een stuk van hun domein op te geven. De goede kant daaraan is dat er meer tijd vrijkomt voor de resterende IT-omgeving en infrastructuur, en te zorgen dat de beschikbaarheid optimaal is, De verhoudingen zijn sterk veranderd en dat doet pijn de levering storingvrij en dat nieuwe zaken snel ingepast kunnen worden. Ook de rol van de architect of beter; de informatiearchitect wint aan belang. Er zal immers een data-integratielaag moeten worden ingericht, geplaatst op de infrastructuur. Er is meer sprake van een servicebus, waarvoor eveneens architecten nodig zijn die helpen de aansluitingen op de servicebus te maken. Het rigide afschermen van het eigen domein en het verbieden van nieuwe ontwikkelingen is dus niet meer van n o v e m b e r

18 thema cloud computing Bedrijf / afdeling Creatie Projectplace Sharepoint Data Data ERP/SAP/CRM Business Applications Individueel / klein team Data (private) Office Tablet apps Social Media Data (business) PREZI Salesforce.com Mind Mapping Individueel / klein team Gebruik Bedrijf / afdeling Figuur 1. Classificatie van data aan de hand van creatie en gebruik in de cloud. deze tijd en zelfs contraproductief. De IT-afdeling kan zichzelf beter zien als een soort databus, waarvoor het verkeer geregeld moet worden. Zij zullen niet voorschrijven in welke auto de gebruikers moeten rijden, zolang iedereen netjes binnen zijn baan blijft rijden en niet tegelijk het kruispunt oversteekt. Geen stoplicht, maar een verkeerslicht. Dat is de nieuwe rol van de IT-afdeling. Consultants Alles in dit artikel draait om informatie; want uiteindelijk is informatie data. Het is fundamenteel om op dataniveau te bepalen wat wel en wat niet mag. Welke data bedrijfskritiek is en welke niet. De nadruk komt bij de IT-afdeling meer op servicegericht werken. Het zal niet meevallen om de oude vertrouwde weg te verlaten, en niet langer te denken in operationele termen, zoals het berekenen van het aantal voor exchange benodigde servers, die infrastructuur is immers helemaal niet meer nodig. De focus verschuift van operationele zaken naar het nadenken over en vormgeven van architectuur en consultancy. Het gaat daarbij om consultancy voor de business, om het aangeven van mogelijkheden die er zijn op IT-gebied, met betrekking tot een bepaald project. Dat stelt IT ook in staat om in kaart te brengen welke gegevens met wie moeten worden uitgewisseld, waarvoor conformering aan de standaarden een absolute voorwaarde is. Op dat moment speelt IT een adviserende rol. Nog even los van de cloud, is een dergelijke beweging al aan de gang op het gebied van managementinformatie en business-intelligence. Het maken van Het rigide afschermen van het eigen domein werkt contraproductief nieuwe rapporten en analyses gaat grotendeels buiten de IT-afdeling om. De gebruikers hebben de beschikking over tools waarmee ze zelf data aan elkaar kunnen koppelen en zo hun eigen managementinformatie creëren. Daarbij speelt IT al veel meer een adviserende dan een operationele rol. De omwenteling heeft ook consequenties voor de vaardigheden en competenties van de IT-medewerkers. Er zijn immers veel minder techneuten nodig; in plaats daarvan moeten medewerkers worden geselecteerd op gedrag en consultantachtige vaardigheden. Conclusie De toegankelijkheid van data wordt steeds groter en de grens tussen privé en zakelijk alsmaar vager. De IT-afdeling krijgt daar steeds minder grip op. Gebruikers nemen hun eigen devices mee en Bring Your Own rukt op naar software en data. Om IT beheersbaar en bruikbaar te houden zijn nieuwe kaders, maar ook nieuwe skills en competenties nodig. Het belangrijkste daarbij is dat IT zich juist op die zaken richt waarop rechtstreeks invloed kan worden uitgeoefend, en bovendien goede afspraken maakt over alle andere zaken. Er moet nog heel wat water door de Rijn stromen, maar uiteindelijk is dat de enige juiste en onvermijdelijke weg naar de nieuwe IT-afdeling. Harry Bijsterbosch is principal consultant en Samuel van de Raa de Souza en Theo Westerhof zijn senior consultants bij Quint Wellington Redwood, een adviesbureau dat zich richt op het grensvlak van organisatie en IT. 18 t i j d s c h r i f t i t m a n a g e m e n t

19 column Arjan Zwanenburg De kunst van het loslaten Hoe lastig is het om bij een outsourcingstraject de controle los te laten als je jarenlang, als team- of afdelingsmanager, continu de leiding hebt gehad over de techniek en de mensen die de werking hiervan realiseerden en garandeerden. De ervaring leert dat dit loslaten een langdurig proces, waarbij vertrouwen in de partner een grote rol speelt. Arjan Zwanenburg is Service Delivery Manager Business Services bij ABN AMRO. Deze column bevat zijn persoonlijke observaties over application delivery, maar ook over de rol van IT in een grote organisatie en de ins & outs van het IT-manager zijn. Het loslaten van de verantwoordelijkheid voor de dagelijkse operatie is misschien wel nog lastiger dan het afscheid nemen van de mensen. Dit laatste is uiteraard moeilijk maar blijkt toch een vrij organisch proces waarin mensen hun nieuwe rol weer vinden. Bij de dagelijkse operatie geldt dat voor de vendor de omgeving nieuw is en de nuances nog onbekend. Het leveren van de benodigde support kan daardoor lastig zijn. Aangezien je vanuit het bedrijf als IT-afdeling altijd verantwoordelijk blijft naar de operationele afdelingen, ben je gauw geneigd om in te stappen en bij te sturen. De kunst van het loslaten is dan een wisselwerking tussen de IT-afdeling van het bedrijf en de vendor. Wat zegt het contract hierover? Wordt er gehandeld naar de letter of in de geest van het contract? Maar hoeveel mag je in beide uitersten verwachten? De liefde moet van twee kanten komen, waardoor je als bedrijf niet voor een dubbeltje op de eerste rang kan zitten, maar als vendor ook niet mag verwachten dat elk uur gefactureerd kan worden. Als IT-manager stuur je dus steeds tussen de reële grenzen van het contract, de verwachtingen en het kostenplaatje. De relatie staat voorop, partnership is het devies. Gedurende de looptijd moet je er samen voor staan, er samen uit komen. Uiteraard gaat dit, zoals al gesteld, niet ten koste van alles. De balans tussen geven en nemen moet in evenwicht zijn. Maar hoe weet je dit? Meten is weten, is al gauw het devies. Dashboards, KPI s en critical service levels worden gedefinieerd. Met het zicht op extra s bij succes, of malussen als het niet goed gaat. Het geheel loslaten van de verantwoordelijkheid kan niet. Het alleen maar sturen op indicatoren werkt niet altijd of niet in alle gevallen. Er moet dus meer gebeuren. Het managen van de relatie speelt hier een grote rol. Op elk niveau in de relatie, operationeel, strategisch of tactisch, moet dezelfde beleving van partnership zijn. Het heeft geen zin om op tactisch niveau te jubelen als de operatie stagneert door regeltjes en onduidelijkheid over het toepassen van de gemaakte afspraken. Dus wat mag je nu van een IT-manager verwachten? Leiderschap dat leidt naar partnerschap met de vendor, waardoor de geest van het contract gaat leven op alle niveaus van de samenwerking. Leiderschap dat de onderbouwing van de afspraken wel degelijk meet, maar blijft sturen op de relatie, en de resultaten gebruikt om het gezamenlijke succes zichtbaar te maken. Leiderschap dat leidt tot kostenbeheersing, zonder dit tot hoogste doel te verheffen. En wat mag je van de vendor verwachten? Leiderschap in de uitvoering dat leidt naar positieve operationele resultaten en kostenbeheersing voor de opdrachtgever. Partnership in de geest van wat goed is voor de klant is ook goed voor ons. Partnership waarbij de eigen financiële doelen aansluiten bij die van de klant en omgekeerd. Een utopie? Zeker niet, maar ook zeker niet eenvoudig te behalen. Tijd en vertrouwen zijn belangrijke ingrediënten! n o v e m b e r

20 Your bandwidth partner We believe that bandwidth changes everything and access to virtually unlimited connectivity can transform your business. Our approach to bandwidth services lays the foundation for your business to grow and prosper. Connecting Data Centres and Buildings At eunetworks we continue to connect data centres and buildings in cities such as Amsterdam, Rotterdam and Utrecht, utilising our deep fibre based networks. Our focus on this enables us to deliver: Access to an interconnected network of data centres and buildings, enabling instant and seamless fail-over to your back up location in the unlikely event of unplanned downtime. And people who provide the consultancy needed to help you select the most suitable connectivity option for your business, both today and tomorrow. We own and operate our own fibre network, so we can guarantee to deliver a reliable solution in a way that others cannot. Our deep knowledge of street level routing means we know where your service goes, and we can show you. The right blend of connectivity solutions for your needs, from dedicated fibre to shared Ethernet and dedicated or shared metro wavelengths.