Verduurzaming molen De Hersteller te Sint Johannesga

Transcriptie

1 Verduurzaming molen De Hersteller te Sint Johannesga Projectplan verduurzaming van de molen. Opgesteld december 2014 door Van Reeuwijk bouwmeester. Herzien oktober Van Reeuwijk bouwmeester KvK Leeuwarden: Grauwe Kat 23 tel BTW-nr: NL B WH Arum Gsm IBAN NL61ABNA

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Molen De Hersteller te Sint Johannesga 3. Conclusie verduurzaming van het molen De Hersteller 4. Project verduurzaming molencomplex molen De Hersteller 5. Molens en (wind) energie, energiebesparend en duurzaam 6. Doelstelling 7. Verduurzaming van molen De Hersteller 7.1 De verduurzaming in relatie tot DuMo ( Duurzame Monumentenzorg) 7.2 Voorgestelde maatregelen bij het verduurzamingsplan 8. Voorgenomen werkzaamheden 8.1 Windenergie 8.2 Isolatiemaatregelen 9. Investering en dekking ~ 2 ~

3 1.Inleiding Dit projectplan geeft een beknopte omschrijving van de uit te voeren werkzaamheden ten behoeve van de verduurzaming van het monument, zijnde molen De Hersteller te Sint Johannesga. De verduurzamingsmaatregelen zullen in een integrale aanpak worden uitgevoerd. De overwegingen zoals omschreven in DuMo ( duurzame Monumentenzorg) zijn hierbij leidend. Het bijzondere van dit project is dat de traditionele wijze van energieopwekking door een windmolen hier zal worden gecombineerd met de mogelijke maatregelen om te komen tot een energie neutrale bewoning van de molen. De molen is al vanaf de bouw bewoond geweest. De energieopwekking is vooral bij deze molen een heel goede herbestemming. Door waterstaatkundige wijzigingen is het niet meer mogelijk dat de molen zijn oorspronkelijke functie nog kan uitvoeren. 2. Molen De Hersteller te Sint Johannesga Geschiedenis De molen bemaalde tussen 1857 tot 1931 met andere molens de St. Johannesgaaster Veenpolder. Tussen 1931 en 1948 werd de molen langzamerhand van een complete molen niet meer dan een romp, bovendien was ook al het binnenwerk inmiddels verdwenen. In 1948 werd volledige sloop van de romp overwogen, maar de molen bleef, zij het dus inmiddels geheel onttakeld, in gebruik als woning. In de jaren '70 werden plannen ontwikkeld om het fraai gelegen en goed bewaard gebleven achtkant te completeren. Dit gebeurde tussen 1979 en 1981: de molen kreeg een geheel nieuwe kap, wiekenkruis en staart. Op 19 oktober 1981 werd "De Hersteller" feestelijk in gebruik genomen. Sinds die tijd is de molen weer bewoond en draait zeer regelmatig. Naast de molen staat het gemaal dat thans de polder bemaalt. De staart van de molen is in 2011 vervangen en in 2013 werd het voorkeuvelens hersteld. De molen is één der meest draaiende molens van Friesland. De molen is niet maalvaardig door het ontbreken van de boezemsloot. Opdrachtgever en eigenaar Molenstichting De Hersteller Hogedijk NZ Sint Johannesga Rijksmonumentnummer ~ 3 ~

4 3. Conclusie verduurzaming van molen De Hersteller De conclusie is dat het bij molen De Hersteller mogelijk zal zijn om diverse maatregelen te treffen om te komen tot een verduurzaming en een energie neutraal gebouw. Gezien het monumentale karakter zal de investering op dit moment een te lange terugverdientijd hebben. Doordat de molen feitelijk geen functie meer kan uitoefenen, maar wel veel draait, is het ideaal om met deze molen energie te gaan opwekken en te gebruiken voor de verwarming van de woning in de molen. De totale kosten voor de verduurzamingsmaatregelen kunnen worden gesteld op afgerond circa ,= incl. BTW. De bijdrage van de rijksoverheid in het kader van het Pilot Project duurzaamheid monumenten zal dan circa ,- bedragen. De niet door subsidies gedekte kosten zullen door de stichting worden opgebracht, met aanvullende bijdragen van fondsen. Zeker gezien dit pilot project wordt deze bijdrage reëel geacht. 4. Project verduurzaming molen De Hersteller Om de molen weer een goede functie te geven streeft de eigenaar het volgende na: - de mogelijkheden van het opwekken van duurzame energie met traditionele windmolens zichtbaar en uitvoerbaar te maken. Hierbij zal de te bouwen installatie als een voorbeeld project kunnen functioneren voor andere monumenten en molens in Nederland. 5. Molens en (wind) energie, energiebesparend en duurzaam Molens gelden als één van de vroegste voorbeelden van het gebruik van windenergie. Er werd met molens water uit de polders gemalen, graan gemalen, hout gezaagd en olie geslagen. Molen De Hersteller is hierbij een zeer bijzonder en veelzijdig voorbeeld van de wijze waarop onze voorouders omgingen met deze duurzame energiebron. Molen De Hersteller was voorheen uitgerst om een polder te bemalen, maar is vanwege het ontbreken van het boezemwater niet meer in staat dit uit te voeren. Bij de restauratie van de molen rond 1980 zijn de wateropvoerwerktuigen ook niet meer aangebracht. ~ 4 ~

5 6. Doelstelling Een van de doelen is om de mogelijkheden van het opwekken van duurzame energie met traditionele windmolens zichtbaar en uitvoerbaar te maken. Hierbij zal de te bouwen installatie als een voorbeeld project kunnen functioneren voor andere molens in Nederland. Op deze wijze zal op een vernieuwende wijze worden omgegaan met de restauratie en herbestemming van traditionele windmolens zonder afbreuk te doen aan de hoofdfunctie als functionerende Oudhollandse molen. Naast het opwekken van duurzame energie met de molen wordt de molen ook beter geïsoleerd (met oog voor het monument). Tevens zal er een buffervat in de schuur naast de molen geplaatst worden en zal het bestaande gaande werk in de molen aangepast worden voor het plaatsen van de generator. Hiervoor wordt het DuMo (Duurzame Monumentenzorg) principe toegepast. Er is nog weinig kennis en bewustzijn voor het opwekken van energie met traditionele windmolens. Met het te bouwen systeem is de verwachting dat dit project een voorbeeld functie kan vervullen voor herbestemmingsopgaven bij andere molens en monumenten in Friesland en de rest van Nederland. ~ 5 ~

6 7. Verduurzaming van molen De Hersteller De investeringen van het verduurzamen is niet subsidiabel in het kader van de reguliere subsidies voor instandhouding monumenten. 7.1 De verduurzaming in relatie tot DuMo ( Duurzame Monumentenzorg) Het streven is om tot een energieneutraal gebouw te komen, enerzijds door het verbeteren van de gebouwisolatie, anderzijds door alternatieve energieopwekking en toepassing van energiezuinige technologie. De monumentstatus van de molen en de cultuurhistorische waarden maken dat er specifieke maatwerkmaatregelen moeten worden ontwikkeld en uitgevoerd. De aanpak van de verduurzamingsopgave volgens de DuMo-systematiek sluit daar bij aan: volgens DuMo wordt bepaald welke verduurzamingsmaatregelen het object als gebouwd cultuurgoed in technische, cultuurhistorische en visuele zin 'aankan' zonder dat die maatregelen een inbreuk betekenen op de in en aan het gebouw te onderkennen cultuurwaarden. Het als cultuurgoed gekoesterde object bepaalt dus zelf hoever verduurzamingsingrepen kunnen worden uitgevoerd en welke besparingen zijn te boeken. Daarmee wijkt de DuMo-benadering af van die van reguliere verduurzamings- of energiebesparingssystematiek, waarbij in het algemeen een besparingsambitie in procenten energiebesparing of verminderde CO2-uitstoot - als doel wordt gesteld. 7.2 Voorgestelde maatregelen bij het verduurzamingsplan Om te komen tot een energie neutraal gebouw is voorgenomen de volgende verduurzamingsmaatregelen te treffen. De te treffen maatregelen vragen hierbij om een goede aansluiting op elkaar. Het geheel aan maatregelen moet als een pakket gaan functioneren. Diverse maatregelen bestaan uit constructieve maatregelen om met name de generator op een goede manier in de molen in te bouwen. Daarnaast zijn er maatregelen die vooral samenhangen met de alternatieve energieopwekking, de opslag van energie en de toepassing van energiezuinige technologie. Gebleken is dat dit soort objecten moeilijk zijn te isoleren en verwarmen zonder grote schade aan te brengen aan de cultuur historische bouwmassa. Hier zal een goede oplossing voor worden gevonden. ~ 6 ~

7 8. Voorgenomen werkzaamheden Algemeen Naast dit traditionele gebruik van windenergie zal met de molen ook elektriciteit kunnen worden geproduceerd. De opgewekte energie wordt in de molen zelf gebruikt en er wordt een buffervat mee opgewarmd ook het terug leveren van een deel van de opgewekte energie behoort tot de mogelijkheden. Molen de Hersteller. ~ 7 ~

8 8.1 Windenergie De meest voor de hand liggende toepassing van duurzame energie bij een molen is natuurlijk het gebruik van windenergie. Het gebruik van een generator in een traditionele windmolen is echter nog niet zo eenvoudig. De laatste jaren zijn er wel nieuwe ontwikkelingen op dit gebied met name een goede generatorkeuze en bijbehorende elektronische regeling maakt het gebruik rendabeler. In molen De Hersteller zal een generator worden geplaatst. De opgewekte energie zal met name worden omgezet in warmte die zal worden opgeslagen in het warmtebuffervat. De generator zal in de kelder worden ingebouwd en zal via het bovenwiel, bonkelaar en spil worden aangedreven. Aan het gaande werk zal wel enige aanpassingen moeten worden verricht. Dit betreft echter geen aanpassingen aan onderdelen met hoge cultuurhistorische waarden. Door de generator in de kelder onder de vloer in te bouwen, kan de vrij gekomen warmte van de generator ook nog gebruikt worden voor de verwarming van de bovenliggende woonvertrek, zodat het mes aan twee kanten snijdt. Tevens zullen de radiatoren vervangen worden door lage temperatuur radiatoren. (LTV). De molen draait zeer veel. De bewoner en tevens molenaar laat de molen zoveel als mogelijk draaien. De molen is daardoor ook één der meest draaiende molens van het noorden van het land. In 2013 heeft de bovenas ca omwentelingen gemaakt. Dit komt ongeveer neer op 700 draaiuren. Voorbeeld van de in de molen te plaatsen generator. Het vermogen zal bij een reguliere snelheid van de molen ca 12KW zijn. ~ 8 ~

9 Het gaande werk zal aangepast en deels versterkt moeten worden voor de aandrijving van de generator. ~ 9 ~

10 8.2 Isolatiemaatregelen De molen is thans beperkt geïsoleerd. Verbeteringen van de isolatie van de woonvertrekken in de molen zullen betrekking hebben op muur- en vloerisolatie en het aanbrengen van dubbel monumentenglas. Bij de ramen in de woonkamer kunne de blinden aan de binnenzijde die voor oorsprong aanwezig waren worden teruggebracht om hier de isolatiewerking te verbeteren. Gedacht wordt aan hoogwaardige isolatiematerialen, zodat de dikte geringer is en de isolerende waarden hoger. ~ 10 ~

11 9 Investering en dekking aantal investeringsmaatregel eenheid kosten Aanpassen bovenwiel ivm generator 1 post ,00 Gaand werk overige aanpassen 1 post ,00 Generator in molen 1 stuks ,00 Buffervat 1 post 6.000,00 Installatiewerk Lt V verwarming 1 post 6.000,00 Isolatiemaatregelen 1 post 8.000,00 Planvorming en begeleiding 1 post 5.000,00 Overleg monitoring en pilotproject 1 post 1.500,00 Totale excl. BTW ,00 Onvoorzien 5% 4.375,00 BTW ,75 Totale investering incl. BTW ,00 Van Reeuwijk bouwmeester. 11 dec. 2014, herzien oktober 2015 ~ 11 ~

12 Verduurzaming molen De Hersteller te Sint Johannesga Begroting juli 2016 Van Reeuwijk bouwmeester KvK Leeuwarden: Grauwe Kat 23 tel BTW-nr: NL B WH Arum Gsm IBAN NL61ABNA

13 Geraamde investeringskosten waarop de subsidie is gebaseerd. December 2015 maatregel aantal investeringseenheid kosten Aanpassen bovenwiel ivm generator 1 post ,00 Gaand werk overige aanpassen 1 post ,00 Generator in molen 1 stuks ,00 Buffervat 1 post 6.000,00 Installatiewerk Lt V verwarming 1 post 6.000,00 Isolatiemaatregelen 1 post 8.000,00 Planvorming en begeleiding 1 post 5.000,00 Overleg monitoring en pilotproject 1 post 1.500,00 Totale excl. BTW ,00 Onvoorzien 5% 4.375,00 BTW ,75 Totale investering incl. BTW ,00 Totale kosten na opvraag offerte`s Voor het uit te voeren werk is een offerte aangevraagd bij de Molenmakers te Tzumarrum. De eerste concept begroting werd hierbij te hoog beoordeeld. Dit had met name te maken met de te hoge kosten voor de generator en de te hoge installatiewerk kosten. De eerste ontvangen begroting sloot op een totaalbedrag voor bouwkundige werkzaamheden, installatiewerk en planvoorbereiding/ toezicht op een bedrag van ,- incl. BTW. ~ 2 ~

14 Herziene begroting Na analyse van de begroting werden nieuwe prijzen opgevraagd. De Molenmakers hebben directe prijzen opgevraagd om de generator vanaf de fabrikant in China uitgeleverd te krijgen. Ook zijn er contacten in Amerika gelegd voor de leverantie van de Lquid Heat Generator ( waterrem). Een herziene begroting is opgevraagd voor het installatiewerk bij de lokale installateur H van der Wal. De begroting van De Molenmakers is verder op detailpunten nog verder kritisch door ons nagekeken. Het is gelukt om bijna ,- aan besparingen te realiseren op deze wijze. Totale kosten herzien Begroting duurzaamheidsmaatregelen molen Sint Johannesga Algemene kosten Diversen, verzekering, onvoorzien en bouwplaatsvoorzieningen 6.192,94 bovenwiel, bonkelaar en spil ,62 herstel en isolatie begane grond glas bouwkundige werkzaamheden ,55 generator, LHG en aandrijving ,12 Subtotaal Molenmakers ,23 Installatiewerk v/d Wal ,45 Planvorming, begeleiding overleg kosten Van Reeuwijk bouwmeester 6.500,00 Subtotaal excl. BTW ,68 21% BTW ,64 Totaal ,32 Advies Om de totale doelstelling te kunnen halen en alle gewenste bouwkundige verbeteringen te kunnen aanbrengen zal het zeer moeilijk worden om nog binnen de thans opgestelde begroting te gaan bezuinigen. Een eventuele bezuiniging zal ten koste gaan van het resultaat en de kwaliteit. ~ 3 ~

15 Ik beoordeel de thans ingediende begroting van zowel de Molenmaker als het installatiebedrijf v/d Wal dan ook als redelijk. Ik adviseer het bestuur om op basis van deze cijfers nog aanvullende bijdragen op aan te vragen bij fondsen. Dit naast de reeds toegezegde subsidies en fondsbijdragen. Na de bouwvak zou een besluit moeten worden genomen over de verdere uitvoering en gunning van het werk. Ik wil voorstellen om in een vergadering hier nader over te spreken. In de tussentijd kunnen dan aanvullende fondsen worden aangeschreven. Adressen hiervoor zijn reeds verstrekt. Opgesteld door G.J. van Reeuwijk ~ 4 ~