Voorjaar Acne. Prof. J. Lambert Dr. Linda Temmerman Dr. Sven Lanssens Dr. Veerle Dhondt

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorjaar Acne. Prof. J. Lambert Dr. Linda Temmerman Dr. Sven Lanssens Dr. Veerle Dhondt"

Floris van der Linden
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Voorjaar 2014 Acne Prof. J. Lambert Dr. Linda Temmerman Dr. Sven Lanssens Dr. Veerle Dhondt Folders: Kelo-cote, Papulex, Atopiclair Stalen Kelo-cote en Papulex Adviesboekjes Kelo-cote en Atoiclair Gadget: pennen, doekjes, correctors Kalenders Bics Clippis Leave-behind Lysomucil

3 Acne Julien Lambert ACNE - PATHOGENESE complexe interactie sebumproductie door de sebumklieren P. acnes kolonisatie afwijking in het keratinisatieproces inflammatoire mediatoren ACNE KLINIEK microcomedo elementaire letsels gesloten (microcysten) en open comedonen papels pustels nodules - cystische letsels abces klinische vormen retentionele acne papulopustuleuze acne acne conglobata acne fulminans 1

4 ACNE DIFFERENTIELE DIAGNOSE aangezicht rosacea periorale dermatitis gramnegatieve folliculitis romp folliculitis Malassezia bacteriële mechanische ACNE SPECIALE VORMEN acne van de neonatus infantiele acne medicamenteuze acne exogene acne «acné excoriée des jeunes filles» NEONATALE ACNE voorbijgaand, bij 20 tot 40% van de neonati (> bij jongens) stimulatie van de sebumklieren door de maternele androgenen rol van Malassezia furfur? verdwijnt na 2 à 3 maanden 2

5 INFANTIELE ACNE moet onderscheiden worden van neonatale acne na 2 j maar voor puberteit vaak andere klinische tekens : vroegtijdige beharing voortijdige ontwikkeling van genitaliën obesitas te snelle groei MEDICAMENTEUZE ACNE medicatie kan acne onderhouden Of acneïforme letsels geïnduceerd door medicatie androgenen, orale contraceptiva die androgene progestativa bevatten corticoïden, tuberculostatica, vit B1, B6, B12 anti-epileptica die sebuminducerend zijn halogenen, lithium, cyclosporine, azathioprine EGFR inhibitoren EXOGENE ACNE door minerale oliën chlooracne cosmetica acne door frictie of door occlusie 3

6 BEHANDELING hangt af van type ernst psychologische repercussie voorafgaande behandelingen chronische inflammatoire aandoening "aanvalsbehandeling" "onderhoudsbehandeling" BEHANDELING 3 stadia lokale therapie orale antibiotica orale retinoïden LOKALE BEHANDELING lokale antibiotica benzoylperoxide (BPO) lokale retinoïden azelaïnezuur combinatiepreparaten 4

7 LOKALE ANTIBIOTICA erythromycine clindamycine werking : antibacterieel en anti-inflammatoir nagenoeg geen keratolytische werking resistentie! Daarom steeds associëren met BPO of lokale retinoïden BENZOYL PEROXIDE (BPO) voornamelijk antibacteriële werking ( P. acnes) induceert geen resistentie lichte keratolytische werking nevenwerkingen : irriterend, fototoxisch, contactallergisch eczeem, ontkleurt kleding LOKALE RETINOIDEN tretinoïne adapalene werking : keratolytisch ook anti-inflammatoir nevenwerkingen : irritatie verhoogde gevoeligheid aan zon (stratum corneum ) teratogeen risico? 5

8 AZELAINEZUUR licht tot matig keratolytisch ORALE ANTIBIOTICA Doxycycline Lymecycline Minocycline erythromycine azithromycine werking : antibacterieel en anti-inflammatoir CYCLINES Nevenwerkingen meest frequente G. Intestinaal vaginale candidiasis fototoxische (doxycycline) verkleuring van de tanden intracraniële hypertensie hyperpigmentatie vestibulaire klachten 6

9 PLAATS VAN ANTIBIOTICATHERAPIE IN ACNE IN VRAAG GESTELD resistentie van P. acnes neemt in ganse wereld toe! > 50% in vele landen, meest t.o.v. macroliden>doxycycline>minocycline gevolg van resistentie : minder respons, geen respons of zelfs toename risico op P acnes resistentie neemt toe met leeftijd van pt., duur van de behandeling met antibiotica, duur van acneprobleem. resistentieprobleem kan overgedragen worden op andere bacteriën, zowel pathogene als niet-pathogene bacteriën THIBOUTOT et al., J. Drugs Dermatol 2013; 12: PLAATS VAN ANTIBIOTICATHERAPIE P. acnes is maar 1 van de 4 pathogene factoren in acne acne is geen infectie, doden van P. acnes is geen garantie voor oplossen van acneprobleem het is nog steeds onduidelijk wat het relatieve belang is van de antibacteriële en anti-inflammatoire werking van antibiotica in acne publicaties over het gebruik van subantimicrobiële dosis van doxycycline met als doel anti-inflammatoir effect zonder selectieve druk op antibiotica PLAATS VAN ANTIBIOTICATHERAPIE Aanbevelingen nooit lokale antibiotica in monotherapie altijd in combinatie met BPO en lokale retinoïden geen lokale en orale antibiotica simultaan geen orale antibiotica in monotherapie steeds in combinatie met BPO en lokale retinoïden beperk duur van de behandeling met orale antibiotica 7

10 PLAATS VAN ANTIBIOTICATHERAPIE Aanbevelingen nooit lokale antibiotica in monotherapie altijd in combinatie met BPO en lokale retinoïden geen lokale en orale antibiotica simultaan geen orale antibiotica in monotherapie steeds in combinatie met BPO en lokale retinoïden beperk duur van de behandeling met orale antibiotica ISOTRETINOINE Werking atrofie van de sebumklieren reductie van de talgsecretie afname van de inflammatie vermindering van de hyperkeratinisatie van het infundibulair kanaal enige behandeling die voor een lange remissie of genezing kan zorgen ISOTRETINOINE initiële dosis : 0,5 mg/kg cumulatieve dosis om recidieven te verminderen : 120 à 150 mg/kg bloedonderzoeken : voor start (als referentie) na 1 maand nadien alle 3 maanden vnl. : levertesten, cholesterol, triglyceriden en eventueel CPK 8

11 ISOTRETINOINE Nevenwerkingen TERATOGEEN OBLIGATE CONTRACEPTIE uitdroging: huid en slijmvliezen : altijd : lippen soms: ogen neus vaginaal spierklachten intracraniële hypertensie depressie HORMONALE THERAPIE kan een alternatief zijn voor orale therapie, indien vraag naar contraceptie ethinylestradiol 35 mg + 2 mg cyproteroneacetaat trage verbetering (2 à 3 maanden) eventueel dosis cyproteroneacetaat opdrijven (eerste 10 dagen v/d cyclus) oestrogenen + progestativa 3de generatie (gestoderm, desogestrel) voor lichte tot matige acne ethinylestradiol + drospirenon voor lichte tot matige acne ZINK anti-inflammatoire werking weinig effect op retentionele acne dient op nuchtere maag genomen 9

12 ONDERHOUDSTHERAPIE acne is een chronische inflammatoire aandoening onderhoudstherapie met topische retinoïden vermindert kans op recidief bij zware vormen van acne kan het aangewezen om topische retinoïden te combineren met BPO als onderhoudstherapie rationale van de onderhoudstherapie : doel is de microcomedo, het precursorletsel, daarom topische retinoïden COSMETISCHE PRODUCTEN kunnen alternatief zijn indien slechte tolerantie van de klassieke medicaties ook als adjuverende therapie steeds nakijken welke cosmetische producten gebruikt worden reinigingsgel : hoge ph s kunnen irritatie uitlokken risico retentionele acne (dr productie IL-1) hydraterende crèmes : niet comedogeen hypoallergeen nefaste invloed van zware maquillage ACNE VAN DE VOLWASSENE bij vrouwen 3 types 1. in het verlengde van de adolescenten acne 2. acne die optreedt bij > 25 j 3. «relapse» : nieuwe episode nadat adolescentenacne al enkele jaren verdwenen was prevalentie neemt toe: 40-50% van de tss jaar eerst tekens van hyperandrogenemie nagaan, ook medicamenteuze of exogene factor uitsluiten : vnl op rug 10

13 ACNE VAN DE VOLWASSENE 2 klinische vormen bij : inflammatoire vorm onderste deel van aangezicht, vaak weinig maar nodulaire letsels, niet altijd hyperseborrhee oorzaak? acne is een perifeer hormonaal probleem, probleem van aangeboren immuniteit met als gevolg resistente P. acnes retentionele vorm : veel comedonen, weinig inflammatoire letsels, verspreid over gans gelaat, altijd hyperseborrhee JEADV : fysische behandeling van acne : alleen comedonen mogen verwijderd worden er bestaan meer en meer behandelingen voor de littekens van acne zon doet acne toenemen door verdikking van de epidermis compliance is een groot probleem bij veel acnepatiënten DIFFERENTIELE DIAGNOSE PERIORALE DERMATITIS typisch rond de mond. Komt ook voor rond de ogen. vnl bij geen comedonen oorzaak? : lokale corticoïden, cosmetica 11

14 DIFFERENTIELE DIAGNOSE ROSACEA papulopustuleuze letsels, geen comedonen vnl op wangen en neus op latere leeftijd dan acne 25% van de ptn : oculaire rosacea ROSACEA PATHOGENESE Abnl cathelicidines demodex mijt vasculaire labiliteit recrutering & activatie van inflammatoire en andere immuuncellen in de huid vrijstelling inflammatoire mediatoren vrijstelling van afbraakenzymes schade aan elastische vezels EADV, 2011, 25: ROSACEA BEHANDELING lokaal metronidazole azelaïnezuur clindamycine oraal minocycline erythromycine lymecycline clarithromycine doxycycline azithromycine metronidazole isotretinoïne : in uitzonderlijke gevallen 12

15 ROSACEA BEHANDELING duur therapie : individueel lokale en orale therapie mogen gecombineerd worden lokale therapie voor maanden in onderhoudstherapie ptn hebben vaak gevoelige huid UV is uitlokkende factor : belang van zonprotectie vermijd «flare factors» : alcohol extreme t gekruide voeding stress NB : deze factoren veroorzaken geen rosacea! DIFFERENTIELE DIAGNOSE GRAMNEGATIEVE FOLLICULITIS kan optreden bij lange R/ met cyclines 2 types : I : papulopustuleuze vorm vnl rond neusgaten en mond II : nodulaire vorm (pseudo acne conglobata) Type I : Enterobacter, Klebsiella, E. coli Type II : Proteus R/ isotretinoïne DIFFERENTIELE DIAGNOSE FOLLICULITIDEN Pityrosporon folliculitis of Malassezia folliculitis bacteriële folliculitis mechanische folliculitis eosinofiele folliculitis 13

16 DIFFERENTIELE DIAGNOSE PITYROSPORON Folliculitis of MALASSEZIA Folliculitis folliculaire papels of pustels op seborrhoïsche huid geen comedonen vnl op rug, bij jonge volwassenen, > bij, toename in zomer antibiotica verergeren vaak het probleem diagnose door mycologisch onderzoek of biopsie zeer uitgesproken vormen bij immuunsuppressie 14

IPSA vzw Archimedesstraat 61-1000 Brussel Tel: 02/219 00 39 Fax: 02/219 00 49 Email: secretariaat@ipsa.

18 IPSA vzw Archimedesstraat Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ Deze les werd u aangeboden in samenwerking met: IPSA is een wettig erkende vereniging zonder winstoogmerk met als leden: De beroepsverenigingen van apothekers: Apothekersvereniging van Brussel - AVLVA BAF BAM De Westvlaamse Apothekersvereniging KAV KAVA KAVW KFK KOVAG KLAV SWAV OPHACO De Vlaamse universiteiten: Katholieke Universiteit Leuven Universiteit Gent Universiteit Antwerpen Vrije Universiteit Brussel

Vergelijkbare documenten

Acne: je kan er wat mee! Marjan de Groot, dermatoloog Klinische avond 6 feb 2018

Acne: je kan er wat mee! Marjan de Groot, dermatoloog Klinische avond 6 feb 2018 Disclosure (potentiele) belangenverstrengeling voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven sponsoring of