Van de voorzitter. De grote dag; zaterdag 17 september. In dit nummer. Beste lezers,

Transcriptie

1 Oktober Jaargang 1, nr 2 Van de voorzitter Beste lezers, Als U deze tweede nieuwsbrief ontvangt is de heropening van ons museum in juni 2011 al weer even achter de rug. We kijken er allen met veel genoegen naar terug en waardeerden de vele positieve reacties op de inrichting van het gebouw en de vormgeving van zowel de tentoonstelling over de Graafse geschiedenis als de wisseltentoonstelling van de beide Graafse kunstenaressen. Ook van de spontane hulp die ons werd aangeboden alsmede de vele vrijwilligers die zich in de loop van de periode daarna hebben aangemeld gaan we dankbaar gebruik maken. Maar U weet, in een complexe organisatie als een museum kom je eigenlijk altijd handen tekort, dus vrijwilligers blijf U aanmelden!! De prachtige tentoonstelling opgebouwd door de Stichting Vrienden van Annelies van Dooren kwam eind september tot een einde en de voorbereidingen voor de nieuwe tentoonstelling zijn al weer in volle gang. Middels de verschillende publicaties zult U hiervan weer op de hoogte worden gesteld. Ook in de samenstelling van de permanente tentoonstelling over de geschiedenis van Grave kunt U binnenkort weer nieuwe aanwinsten bewonderen. Immers in deze tentoonstelling zal een historische knipoog naar het roemrijk verleden van het nu in de In dit nummer De grote dag; zaterdag 17 september Van de voorzitter 1 De grote dag; zaterdag 17 september 1 Een visie op museumeducatie 4 Museumvrijwilliger 6 Bert de Wit stelt zich voor 7 Prins Bernhard Cultuurfonds 7 Henk van Kuppevelt 7 Wisseltentoonstelling 8 Bibliotheek Graafs Museum 8 Open monumentendag 9 Graafse munten 9 Contactgegevens 10 steigers staande''hart van Grave''worden gegeven, dus alleszins de moeite waard!! Ook het Graafse KazemattenMuseum verdient Uw aandacht. 17 september werden officieel de poorten weer geopend, alhoewel de eerlijkheid gebied te zeggen, dat ze nauwelijks dicht zijn geweest. Vele honderden bezoekers wisten de weg al te vinden, maar op zaterdag 17 september jl. is weer door vele genodigden stilgestaan bij de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog voor Grave. De gerestaureerde kazematten Noord en Zuid zijn daar de prachtige stille getuigen van!! Ook hier bent U van harte welkom!! Harry Peppinck voorzitter Stichting Graeft Voort Het is zaterdag 17 september, ik ben vroeg wakker na een redelijk goede nacht. Vandaag is de grote dag. Hier hebben we twee jaar naartoe gewerkt. Het Graafs KazemattenMuseum wordt geopend. Na een goed ontbijt begin ik eerst maar eens te schrijven aan mijn speech. Dat moet eerst af, want daar had ik amper tijd voor gehad. Woensdag nog tot 21:30 uur bezig geweest in de kazematten en toen ontdekt dat het dan toch wel erg donker is. We zitten natuurlijk wel in een buitengebied. Nog maar even een mailtje rondsturen voor een paar bouwlampen en voldoende draadhaspels. Zoals afgesproken was ik om 14:00 uur ter plaatse. Ik werd al opgewacht door iemand van het Waterschap. We mochten namelijk gebruik maken van het gemaal van Sasse. Het weer zag er niet best uit dus piekerde ik al over een noodscenario. Gelukkig bleek dat achteraf niet nodig te zijn. Eerst maar even de partytent bij de scouting ophalen. Samen met één van de medewerkers dat ding opgehaald. Dat ophalen was nog het minste, maar het opzetten des te

2 Pagina 2 erger. De wind blies onder het zeil en deed de tent steigeren op zijn stokken. Maar ja, je kunt de band niet in de regen of wind neerzetten. Dus de tent werd met spanbanden en touwen vastgezet aan het hek en aan de grond, die kon nergens meer heen. Maar de wind ging toen ook liggen, of leek dat maar zo? Langzamerhand kroop de tijd ook verder. En het was tijd om naar huis te gaan om een boterham te pakken en om te kleden. Ten slotte had ik niet voor niets een nieuw pak gekocht. Alles liep verder voorspoedig. De laatste modelvliegtuigen werden ook vanuit het noorden van het land aangevoerd en in Kazemat Zuid geplaatst. Er kwam een donkerblauw busje de dijk oprijden. Dat moest de Schwartslose zijn vanuit het museum Bronbeek. Jawel hoor een uur te vroeg, maar beter dan 5 minuten te laat. Eerst maar naar huis, eten en omkleden. Na terugkomst eerst maar eens alles geïnspecteerd. De John SD. Thompsonband was inmiddels ook gearriveerd en was in de, met veel moeite opgezette, partytent aan het opbouwen. De Schwartslose stond op zijn plek, de drank voor de after-party was er ook al en de eerste bloemen voor de herdenking waren geleverd. Exact 19:00 uur; ik geef de aftrap met een kort welkomstwoord. Ik telde in de gauwigheid 120 personen. De jaarlijkse herdenking verliep vlot. Scouting Grave zorgde voor de vlaggen en de bloemstukken. Daarna vertrokken de veteranen weer, zij hadden een lange en zware dag achter de rug. Ik troonde de overige gasten mee naar de luisterkei, die moest ook officieel onthuld worden. Na een kort woordje onthulde Wethouder van toerismezaken de luisterkei. Jammer dat de knoop van zijn jas in het camouflagenet bleef hangen. Vervolgens liepen we met z n allen, toch zeker een dikke 80 personen, naar Kazemat Noord. Iedereen bleef onder aan het talud staan wachten op de dingen die zouden komen. Na een kort inleidend woordje hield locoburgemeester Adams nog een korte toespraak. Vervolgens vroeg ik Col. Stimson en Ton van Wamel om de openingshandeling te verrichten. Het was inmiddels al 18:45 uur geweest en de gasten begonnen binnen te druppelen. Het bleef maar doorgaan en opeens stond daar een tiental militaire wagens voor onze neus. Die kwamen uit Groesbeek bleek later. Een mooie aanvulling op het geheel. Even later verscheen ook een bus met 30 Engelse veteranen. Onze eregast Col. J. Stimson, kwam ook het fietspad opgelopen, we konden beginnen. Een Nederlandse vlag dekte de deur af en moest eerst worden weggehaald. Vervolgens moest de deur met een speciale sleutel worden geopend. Col. Stimson liet zien dat hij niet alleen maar een representatieve functie heeft, of hij is er al zo bedreven in dat het geen verrassing meer voor hem is. Het publiek applaudisseerde en stroomde naar binnen. Dat wil zeggen een deel ging naar binnen, een ander deel ging naar Kazemat Noord. En een deel ging naar de after-party in het gemaal.

3 Pagina 3 We mochten veel complimentjes ontvangen van de bezoekers, zowel ter plaatse als later via de mail. De twee jaar die we aan het Graafs KazemattenMuseum hebben besteed heeft geleid tot een goede start van de semipermanente tentoonstelling in de beide rivierkazematten bij de Graafsche oftewel de John S. Thompsonbrug. Ik ben veel dank verschuldigd aan alle medewerkers die hier hun steen aan hebben bijgedragen. Zonder hen waren we nu niet zo ver geweest. Inmiddels zijn we de 1300 bezoekers al genaderd. En we waren nog niet eens open! E. (Evert) Vos Graafs Museum, Commissie Militaire Geschiedenis

4 Pagina 4 Een visie op museumeducatie Door: Leon Vankan De Stichting Graeft Voort heeft zich ten doel gesteld de belangstelling voor en de kennis van het Graafs heem te bevorderen. Educatie is daarom vanzelfsprekend een speerpunt van ons beleid. Als wij ten dienste van de Graafse samenleving willen functioneren, is educatie een noodzakelijke verbinding met scholen en met de bezoekers van ons museum. Wij willen in de komende tijd proberen die verbinding te leggen en samen te verstevigen. De educatieve taak van het Graafs museum kan omschreven worden als omgevingseducatie. Kennis van de eigen omgeving is voor mensen van levensbelang. Het bepaalt voor een belangrijk deel de mogelijkheden die we als burger hebben om aan de samenleving deel te nemen. Kennis van de eigen omgeving moet voor jongeren een stimulans zijn om verantwoord om te gaan met hun eigen leefomgeving. De natuurlijke belangstelling van mensen voor alles wat hen omringt, vormt een voor de hand liggend aanknopingspunt voor elke vorm van omgevingseducatie. De eigen omgeving staat in het Graafs Museum weliswaar centraal, maar ze kan slechts begrepen worden door haar in een wijdere context te plaatsen en met andere gebieden te vergelijken en te verbinden. Zo kan men de Graafse maasschippers slechts begrijpen als onderdeel van het laatmiddeleeuwse transportsysteem op de Maas, tussen Dordrecht en Luik. Daarmee wordt de eigen omgeving verbonden met de wereld, een opdracht die het Graafs Museum zich nadrukkelijk stelt. In Grave neemt het cultureel erfgoed, in de vorm van talloze monumenten en een landschap dat getekend is door de strijd tegen het water en tegen belegeraars, een centrale plaats in. Omgevingseducatie in Grave is dan ook vooral erfgoededucatie. Cultureel erfgoed vormt de basis voor onze toekomst. Het bepaalt in hoge mate onze identiteit en doet ons beseffen waar we vandaan komen. Kennis van ons gezamenlijk verleden is noodzakelijk om zicht te krijgen op waar we als samenleving naar toe gaan. Cultureel erfgoed biedt een prachtige aanleiding om na te denken over alles wat vorige generaties ons hebben nagelaten aan kunst, gebruiksvoorwerpen, gebouwen en ingerichte ruimte. Mensen zijn altijd op zoek naar betekenissen van voorwerpen en gebeurtenissen waar ze mee geconfronteerd worden. Dit proces van betekenisverlening staat centraal in het denken over cultureel erfgoed. Daarbij gaat het niet om het overdragen van vaste waarden en waarheden, maar om het begeleiden van een gezamenlijk zoekproces naar antwoorden die voor ons eigen leven van betekenis zijn. Onze kennis en beleving van het cultureel erfgoed is immers beperkt, tegenstrijdig en voorlopig. Daarom hebben vragen naar de betekenis ervan meerdere antwoorden en soms is het zelfs moeilijk een voorlopig antwoord te formuleren. Samen praten en denken over cultureel erfgoed vergroot niet alleen de emotionele betrokkenheid van kinderen, maar ook het plezier omdat het om hun eigen leerproces gaat. In dat proces wordt kennis geconstrueerd en gaan kinderen ontdekken wat ze waarnemen en hoe ze daarbij te werk gaan. Ze leren zelfstandig denken, omdat ze het moeten doen met hun eigen gedachten en uitgangspunten, om die vervolgens te vergelijken met die van anderen. Daarom is de weg naar een antwoord minstens zo belangrijk als het antwoord zelf.

5 Pagina 5 Het Graafs Museum heeft niet alleen haar vaste expositie maar ook haar museumeducatie vernieuwd. Aanleiding daartoe vormde enerzijds de praktijk van de museumeducatie in ons eigen museum en anderzijds de veranderende opvattingen over kennisverwerving en museumdidactiek. We zien in de educatieve praktijk bezoekers die volstaan met een kort bezoek, ze snuiven de sfeer van het museum op en laten zich meevoeren naar vroeger tijden. Ze bekijken enkele objecten die indruk maken en zijn daar tevreden mee. Het gaat hen om de beleving. Anderen zijn op zoek naar leuke, bijzondere en pakkende verhalen over bekende objecten, personen en gebeurtenissen uit het Graafs verleden. Steeds minder bezoekers zijn geneigd uitvoerige teksten te lezen en zich te verdiepen in de achtergronden van (kunst)voorwerpen. Hoewel mensen veelal een voorkeur hebben voor een bepaalde manier van waarnemen, kunnen ze juist veel leren door eens een andere receptieve rol aan te nemen. Veel mensen komen naar een museum om er iets van mee te nemen, al weten ze op voorhand niet wat. Ze gaan vooral op een productieve wijze om met de informatie die het museum biedt. Ze proberen bevestiging te vinden van het beeld dat ze van Grave hebben, ze vullen het aan en corrigeren hun eigen beeld als het niet anders kan. Ze vragen zich af wat die indrukken, verhalen en informatie voor hen zouden kunnen betekenen. Het Graafs Museum wil aansluiten bij de behoeften van bezoekers. Het museum wil beleving bieden door alle zintuigen aan te spreken. Dus niet alleen visuele informatie maar ook auditief en tactiel. Dat laatste is in het bijzonder van belang voor de visueel gehandicapte inwoners van Grave. Het museum wil ook verhalen bieden door informatie zoveel mogelijk te concretiseren met behulp van foto s, films, en gesproken getuigenissen. De touchscreens zijn daarvoor uitermate geschikt. Voor mensen die op zoek zijn naar samenhang, wordt informatie op verschillende niveaus geordend. Historische ontwikkelingen worden in grote lijnen geschetst en geïllustreerd met aansprekende voorbeelden. Tenslotte zijn de veranderende opvattingen over leren en didactiek van groot belang voor de nieuwe educatieve koers van het Graafs Museum. Leren wordt niet langer gezien als het passief opnemen van informatie, maar als een actief proces waarbij mensen hun eigen kennis construeren door samen te zoeken naar de betekenis van de wereld om hen heen. Deze betekenisverlening is een sociaal en constructief proces dat sterk context bepaald is. Dat wil zeggen dat iedereen vanuit de eigen situatie samen met anderen een beeld van de werkelijkheid construeert. Door in de didactiek dit zoekproces centraal te stellen wordt de bewustwording omtrent eigen opvattingen versterkt en ontstaat er meer begrip voor andere denkwijzen. Deze vorm van museumdidactiek stelt hoge eisen aan de kwaliteit van het educatieve materiaal en de begeleiding die het museum biedt. De educatieve ruimte met alle moderne voorzieningen als DVD-speler en digibord is daarvoor onontbeerlijk. Dit alles heeft geleid tot een grotere nadruk op activerende instructie in het onderwijs en op interactieve presentaties in musea. Het Graafs Museum wil in haar educatief beleid deze beide ontwikkelingen combineren, zodat ze elkaar versterken en maakt daarbij graag gebruik van

6 Pagina 6 wat er op dit gebied al bereikt is. In nauw overleg met scholen voor basis- en voortgezet onderwijs uit Grave wil het Graafs Museum een serie educatieve materialen maken onder de titel: Speuren naar Graafs Erfgoed. De serie is bestemd voor kinderen (en volwassenen) vanaf zeven jaar. De educatieve materialen zullen bestaan uit speur-, doe-, en denkopdrachten. Speuropdrachten doen een beroep op het waarnemingsvermogen: kinderen leren beter kijken. Doeopdrachten doen een beroep op het inlevingsvermogen: kinderen verplaatsen zich in de kunstenaar, in (iets van) het kunstwerk of in de beschouwer. Denkopdrachten doen een beroep op het denkvermogen: kinderen analyseren, ontwerpen en beoordelen (kunst)werken. In deze methodiek zijn museale voorwerpen bij uitstek een middel om vragen en gevoelens bij kinderen en volwassenen op te roepen. Dat stimuleert de waarneming, de fantasie en het denken en biedt een frisse kijk op ons cultureel erfgoed. Museumvrijwilliger Misschien hebt u er nog nooit over nagedacht, maar net zoals de meeste kleine musea is ook het Graafs museum grotendeels afhankelijk van vrijwilligers. Dit is heel normaal in de museumwereld; zelfs musea als het Valkhofmuseum in Nijmegen maken gebruik van vrijwilligers. Onze suppoosten bijvoorbeeld zijn allemaal vrijwilligers. Zij zijn heel belangrijk voor het museum. Zonder hen zou het museum in de weekenden immers niet open zijn. Als suppoost ben je in feite de gastvrouw/ gastheer van het museum op dat moment. Je staat de bezoekers te woord, geeft ze informatie over het museum, over de wisseltentoonstelling of over de touchscreens. Om de suppoosten op de hoogte te houden van zaken die in het museum spelen zijn er regelmatig bijeenkomsten waar bijvoorbeeld de nieuwe wisseltentoonstelling besproken wordt en waar men ervaringen kan uitwisselen. Sinds de opening van de nieuwbouw van het Graafs Museum zijn er per dienst 2 suppoosten aanwezig. Hierdoor kunnen de bezoekers nog beter bediend worden en bovendien vinden de meeste suppoosten het ook nog eens heel gezellig. Uiteraard kunnen we altijd weer nieuwe suppoosten gebruiken. Indien u belangstelling heeft om suppoost te worden van het Graafs Museum en/of meer informatie wilt, kunt u contact opnemen met Connie van den Broek, suppoostencoördinator, per telefoon of via de van het Graafs Museum (info@graafsmuseum.nl) Ik wil me graag aanmelden als suppoost voor het Graafs Museum: Naam:.... Telefoonnummer:..... Woonplaats:..

7 Pagina 7 Bert de Wit stelt zich voor Mag ik me even aan u voorstellen. Ik ben Bert de Wit en ik ben sinds enkele maanden vanuit de IBN een vaste medewerker van het Graafs Museum. Ik ben 52 jaar, was 30 jaar getrouwd met Shirley van Leeuwen, die twee jaar geleden is overleden. Ik heb drie dochters en ben de trotse opa van mijn kleindochter Thiara. Ik werk nu 13 jaar bij de IBN, waar ik in diverse functies de nodige brede ervaring heb opgedaan in het technisch onderhoud, beheerderstaken, etc. Het werk bij het Graafs Museum bevalt me uitstekend. Er is een hoop werk te doen dat elke keer weer anders is: assisteren bij de opbouw van tentoonstellingen, de nodige onderhoudswerkzaamheden, het schoonhouden van het fraaie museumgebouw, maar ook in suppoostdiensten voel ik me een gastheer die de bezoekers ontvangt en wegwijs maakt in het museum. Ik heb veel plezier in mijn werk, kan meedenken over zaken die aangepakt moeten worden, zo veel mogelijk mijn werk indelen, etc. Het bestuur van het Graafs Museum heeft nog de nodige plannen om het museum op een hoger peil te brengen en met plezier kan ik daaraan mijn steentje bijdragen. Prins Bernhard Cultuurfonds In juli ontvingen we van het PBC een brief waarin ze ons laten weten dat ze ons restauratieproject met willen ondersteunen. Wij zullen die subsidie gebruiken voor het restaureren van schilderijen, prenten en boeken. De Stichting Graeft Voort dankt de afdeling Noord- Brabant van het Prins Bernhard Cultuurfonds voor deze steun, die het ons mogelijk maakt Graafs cultureel erfgoed voor volgende generaties te behouden. Uiteraard zullen wij in onze permanente tentoonstelling de gerestaureerde werken ten toon stellen en daarbij vermelden gerestaureerd met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Henk van Kuppevelt Op dinsdag 2 augustus 2011 is Henk van Kuppevelt overleden. Sinds 1984 was hij als bestuurslid aan Stichting "Graeft Voort" en daarmee aan het Graafs Museum verbonden. Zijn grote passie was het om met zijn filmcamera alles vast te leggen wat er in Grave op het gebied van geschiedenis en cultuur te zien en beleven was. Hij was daardoor (samen met zijn camera) een bekende verschijning in Grave. In de loop der jaren heeft hij uit al zijn filmmateriaal talloze prachtige dvd's samengesteld, die regelmatig in het museum te zien waren als illustratie bij tentoonstellingen. Het bestuur en de vrijwilligers van Stichting "Graeft Voort" zullen hem missen en leven mee met zijn echtgenote Gerry, zijn familie en vrienden.

8 Pagina 8 Wisseltentoonstelling Pottenkijkers Volkskunst door mensen voor mensen Volkskunst is de kunst gemaakt door anonieme personen, vaak zonder artistieke bedoelingen en wordt gekenmerkt door ambachtelijkheid en gemaakt door begaafde en geoefende enkelingen. Het karakter is direct, zonder pretenties. Veelal betreft het gewoon gebruiksvoorwerpen, zoals ook op de tentoonstelling te zien is. Het aardewerk dat het grootste deel van de expositie beslaat dateert uit het tweede deel van de negentiende eeuw en is vervaardigd in het gebied aan de NederRijn, rond de bedevaartplaats Kevelaar met uitstraling over de grens naar Ottersum, Gennep, Oeffelt en Sambeek. Veel voorwerpen vertonen sporen van gebruik en bij het aanschouwen van de schotels en andere gebruiksvoorwerpen is er veel herkenning. De Madonna met haar door roest aangetaste kroon en haar beroet gezicht lijken nog maar net van onder de schoorsteen vandaan gekomen te zijn. De tentoonstelling brengt ons terug naar de tijd waarin geluk nog heel gewoon was. De voorwerpen stralen eenvoud en tevredenheid uit. Het zijn getuigenissen van de hardwerkende ambachtsman, die zijn ziel en zaligheid in het voorwerp wist te leggen. De tentoonstelling is te bezichtigen van 25 oktober 2011 t/m 5 februari 2012 tijdens de openingsuren van het museum: woensdag t/m zondag van tot uur. Bibliotheek Graafs Museum Nu de Stichting Graeft Voort zijn verzameling cultuurhistorisch- en Graafs erfgoed kan onderbrengen in een mooi en goed geoutilleerd museum, dat bovendien sinds dit jaar officieel geregistreerd is, is het noodzakelijk dat de publicaties die tot de museumcollectie behoren of die door particulieren worden aangeboden, gedocumenteerd worden. De publicaties bestaan uit boeken, tijdschriften, brochures, losse artikelen e.d. Jeannette Bertels en Wil Baaijens hebben, als vrijwilliger, deze taak op zich genomen. Jeannette heeft ervaring opgedaan in de bibliotheek van het voormalig streekarchief (nu BHIC) en Wil weet veel van (plaatselijke) geschiedenis. Het werk kan als volgt worden omschreven: De publicaties worden geselecteerd: ze zijn van belang voor de Graafse historie, geven inzicht in de Nederlandse- of streekgeschiedenis, zijn afkomstig uit een bepaalde verzameling, of zijn gewoon interessant. Dat laatste blijft natuurlijk een subjectief element. De publicatie wordt doorgelezen;: staan er bijzonderheden in over met name genoemde Graafse personen of Graafse situaties of over de kerkdorpen? De gegevens over de publicatie worden digitaal ingevoerd in een programma waarin kan vermeld worden: titel, auteur, uitgever, aantal pagina s, afmeting, trefwoorden, bijzonderheden, plaats in de bibliotheek e.d. De publicaties worden van een zichtbaar nummer voorzien en naar grootte in de bibliotheek gerangschikt. NB: Via het digitale programma kan een bepaalde publicatie worden opgezocht door titel, auteur, of trefwoord in te voeren. Uitgeleende boeken worden ook via het programma geregistreerd naar lener en leentijd. Zowel Jeannette als Wil zijn boekenliefhebbers en ze werken met veel plezier aan het opzetten van de bibliotheek.

9 Pagina 9 Open Monumentendag in Graafs Museum Open Monumentendag op zaterdag 11 en zondag 12 september was een succes in het Graafs Museum: bijna 250 personen bezochten dit weekend gratis het museum. De deuren van het museum gingen op zondag extra vroeg open (11.00 uur) en gezien de grote belangstelling was dit een goede zet. Het thema van Open Monumentendag was "Oud gebouw - Nieuw Gebruik", een thema dat natuurlijk perfect past bij de Hampoort. Om extra aandacht te besteden aan dit weekend werd er op zondag een rondleiding door de Hampoort gegeven. Evert Vos leidde een geïnteresseerd gezelschap van 15 personen rond in dit prachtige Rijksmonument, dat in de Top 100 der Nederlandse monumenten is opgenomen. Hij begon zijn verhaal in het voorportaal en nam de groep vervolgens mee door de dubbele deuren naar de oorspronkelijke entree van de stad vanuit 's-hertogenbosch. Zoals Evert toelichtte zit er maar liefst 39 meter gang tussen de beide deuren van de Hampoort, een stuk gang dat maar weinig mensen te zien krijgen omdat tegenwoordig de deuren permanent gesloten zijn. Vervolgens werd de nieuwbouw bezocht en de rondleiding eindigde met een bezoekje aan de onderaardse gang. Dat laatste bleek wederom een echte publiekstrekker: Evert moest nog 2x terug omdat bezoekers speciaal naar de gang vroegen, waardoor binnen een uur bijna 40 bezoekers in de gang waren geweest. Later op de dag moesten er nog diverse bezoekers teleurgesteld worden dat de onderaardse gang niet meer te bezoeken was. De onderaardse gang is een ware verkoophit, waar we in de toekomst zeker meer mee willen doen. Vanuit PR vormde deze dag een mooie test in hoeverre rondleidingen door het museum worden gewaardeerd door onze bezoekers. Uit de enthousiaste reacties van de rondgeleide bezoekers is te concluderen dat het initiatief in goede aarde is gevallen. Het Graafs Museum gaat bekijken of rondleidingen door het museum en de Hampoort een frequenter karakter kunnen krijgen. Eva Eigenhuijsen

10 Pagina 10 Graafse Munten Door: Leny van Lieshout De eenheidsmunt is een paar keer opnieuw uitgevonden. Heren van gebieden, ook kleinere, sloegen in de middeleeuwen vaak hun eigen munten in verschillende geldswaarden van zilver of goud. Munten van belangrijke heren en/of heren met zeer grote gebieden werden ook elders veel gebruikt. De kans is dan ook het grootst om munten van dergelijke heren terug te vinden: ze waren er het meest, en ze kwamen het verst. Ook Grave heeft een eigen munt gehad. Veel weten we daar niet van. We weten zelfs niet eens waar de muntslag was, en of het eigenlijk wel om officiële, dat wil zeggen op basis van een officieel muntrecht geslagen munten ging. In feite zijn er maar twee muntheren bekend. De eerste is Dirk van Horne, heer van Perweijs, Duffel en Kranenburg. Van 1364 tot 1375 regeerde hij over Grave als voogd van de toen nog minderjarige Jan V van Cuijk. Diens vader Jan IV was in 1373 gestorven; zijn zoon was rond 1355 geboren. Ook onder het bewind van Jan V zelf als meerderjarige ( ) zijn munten geslagen. Van Dirk van Horne zijn drie dubbele groten en één enkele groot bekend, van JanV een halve groot. De groot (grosso, vgl. groschen), een zilveren munt, is afkomstig uit Venetië, werd vervolgens vooral in Vlaanderen populair en kreeg vanwege het intensieve handelsverkeer tussen de Zuidelijke en de Noordelijke landen ook elders veel ingang. Hij was in letterlijke zin groot, zo n 27 mm. Vanaf ca kwam de dubbele groot in gebruik, van 32 mm. Hij heet ook wel plak of botdrager, dat laatste omdat hij als beeldenaar een leeuw met een pothelm had en die pothelm leek op een bot, een draagkorf. Dat we maar twee muntheren kennen, betekent overigens niet dat er niet ook andere zijn geweest en dat we alleen maar groten kennen, betekent niet per se dat er geen andere geldswaarden zijn geslagen. Het is ook niet onmogelijk dat er een speciale reden is geweest waarom er Graafse munten zijn geslagen en dan zouden Dirk en Jan V weer de enige muntheren geweest kunnen zijn. Grote aantallen kunnen er echter nooit gemaakt zijn, en het is in dat licht opmerkelijk dat er überhaupt munten bewaard zijn gebleven. In 1998 is in Dordrecht een dubbele groot van Dirk van Horne gevonden, maar dat zegt eigenlijk nog niet zo veel over het verspreidingsgebied; de munt kan immers daar bij toeval terecht zijn gekomen. In Grave zelf is tot nu toe geen enkele Graafse munt gevonden. Dankzij de Graafse Rabobank heeft ook het Graafs Museum een Graafse munt. Het is een dubbele groot met een diameter van 3 cm; hij weegt 2,27 gram. De voorzijde heeft het omschrift THEODERICVS:DEI:GRATIA:DNS:PARVIENSIS:N, ofwel Dirk door de genade Gods heer van Perweijs. De beeldenaar toont een zittende naar links gekeerde leeuw met een pothelm met als helmteken een pauwenstaart. De keerzijde toont een Grieks kruis en heeft twee omschriften: het binnenste omschrift is MONETA:DE:GRAVEN (munt van Grave) en het buitenste omschrift BNDICTVS:QUI:VENIT:IN:NOMINE: (de rest is niet goed leesbaar; er heeft DOMINI gestaan: gezegend die komt in de naam des heren). Bronnen: twee artikelen in Merlet 1984 over Dirk van Horne en zijn munten (door Th.N. Hamers) en een signalement in Merlet 2001 van de in 1998 in Dordrecht gevonden munt.

11 Het Graafs Museum in de Hampoort en in de Kazematten, maakt samen met het Kenniscentrum Graafs Erfgoed, deel uit van de Stichting Graeft Voort. Adres: St.Elisabethstraat 10 A 5361 HK Grave Telefoon: info@graafsmuseum.nl Website: Redactie: wendela-pascal@planet.nl Havikstraat XG Mill Toegangsprijzen 2011: Hampoort: Individueel 18 jaar en ouder 3,00 t/m 17 jaar gratis Groepen vanaf 7 personen 18 jaar en ouder 2,00 p.p. t/m 17 jaar gratis Graafs KazemattenMuseum Gratis Openingstijden 2011: Hoogseizoen Laagseizoen Hampoort: Zondag uur uur Maandag gesloten gesloten Dinsdag gesloten gesloten Woensdag en uur uur Donderdag en uur uur Vrijdag en uur uur Zaterdag uur uur Hoogseizoen: 2 juli t/m 28 augustus en 15 oktober t/m 30 oktober Laagseizoen: 29 augustus t/m 14 oktober en 31 oktober t/m 31 december Graafs KazemattenMuseum: Iedere laatste zondag van de maand van tot uur. Daarnaast als de vlag uithangt (meestal bij mooi weer). Op afspraak kunnen de kazematten ook op andere tijden worden bezocht. Voor afspraken: of info@graafsmuseum.nl