PERSBERICHT Brussel, 29 januari 2015

Transcriptie

1 PERSBERICHT Brussel, 29 januari 2015 Consumptieprijsindex van januari 2015 Inflatie januari 2015 bedraagt -0,65% Eerste cijfer volgens de nieuwe jaarlijkse actualisering Consumptieprijsindex van januari 2015 o De inflatie daalt in januari van -0,38% naar -0,65%. o De consumptieprijsindex daalt deze maand met 0,13 punt of 0,13%. o De inflatie van de gezondheidsindex stijgt van -0,01% naar 0,01%. o De inflatie voor energie bedraagt -12,04% en bereikt hiermee haar laagste niveau sinds oktober 2009 toen deze -17,27% bedroeg. o De kerninflatie (zonder energie en verse voeding) bedraagt 1,14% in januari. o De index daalt in januari voornamelijk door prijsdalingen voor motorbrandstoffen, huisbrandolie en aardgas. Elektriciteit, groenten, riolering en afvalwaterzuivering, geneeskundige prestaties en kleding hadden daarentegen een verhogend effect op het indexcijfer. Jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex o o o o Actualisering consumptieprijsindex op basis van een unaniem advies van de Indexcommissie, goedgekeurd door de Minister van Economie. Naast de klassieke prijsopnames door enquêteurs en centrale prijsopnames, wordt nu voor het eerst gebruik gemaakt van scannerdata van supermarkten bij de indexberekening. De indexkorf wordt licht aangepast. Een aantal minder actuele producten zijn geschrapt uit de korf en een aantal nieuwe worden toegevoegd. De korf bestaat vanaf 2015 uit 623 getuigen tegenover 611 in Alle gewichten zijn geactualiseerd om zo het huidige uitgavenpatroon van de consumenten te weerspiegelen.

2 01/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2015 Index (2013 = 100) 2/11 Consumptieprijsindex van januari 2015 De consumptieprijsindex van de maand januari 2015 bedraagt 99,85 punten. De index daalt deze maand met 0,13 punt. De inflatie daalt van -0,38% naar -0,65%. De gezondheidsindex stijgt deze maand met 0,21 punt en bedraagt 100,61 punten. De inflatie berekend op basis van de gezondheidsindex stijgt van -0,01% naar 0,01%. De indexdaling van deze maand kan vooral toegeschreven worden aan prijsdalingen voor motorbrandstoffen, huisbrandolie en aardgas. Deze prijsdalingen werden gedeeltelijk gecompenseerd door prijsstijgingen voor elektriciteit, groenten, riolering en afvalwaterzuivering, geneeskundige prestaties en kleding. De consumptieprijsindex is in januari 2015 gedaald met 0,13 punt of 0,13% en bedraagt nu 99,85 punten tegenover 99,98 punten in december (2013 = 100). 103 Indexevolutie Consumptieprijsindex Gezondheidsindex De gezondheidsindex stijgt in januari met 0,21 punt tot 100,61 punten tegenover 100,40 punten in december. Het rekenkundige gemiddelde van de laatste vier maanden bedraagt in januari 100,39 punten tegenover 100,26 punten in december. De spilindex voor het openbaar ambt en de sociale uitkeringen, die 101,02 punten bedraagt, werd deze maand niet overschreden. De laatste spilindexoverschrijding vond plaats in november 2012.

3 De producten met het grootste verlagend effect tegenover vorige maand waren motorbrandstoffen, huisbrandolie en aardgas. De producten met het grootste verhogend effect in januari waren elektriciteit, groenten, riolering en afvalwaterzuivering, geneeskundige prestaties en kleding. De belangrijkste bewegingen die deze maand vastgesteld werden, zijn: 3/11 stijgend: elektriciteit groenten (incl. aardappelen) riolering en afvalwaterzuivering geneeskundige prestaties kleding invloed: +0,110 punt +0,070 punt +0,060 punt +0,030 punt +0,030 punt dalend: motorbrandstoffen huisbrandolie aardgas invloed: -0,350 punt -0,075 punt -0,055 punt Motorbrandstoffen werden 9,0% goedkoper ten opzichte van vorige maand. Huisbrandolie daalde deze maand gemiddeld met 4,3% in prijs. Aardgas werd deze maand gemiddeld 2,9% goedkoper. Elektriciteit werd 4,0% duurder ten opzichte van vorige maand, voornamelijk door een stijging van de distributienettarieven. Groenten (incl. aardappelen) werden deze maand gemiddeld 4,8% duurder. De prijzen voor sla, tomaten en paprika s stegen sterk. Spruitjes, witloof en broccoli werden daarentegen goedkoper. De bijdrage voor riolering en afvalwaterzuivering werd deze maand 10,4% duurder. Geneeskundige diensten werden 11,0% duurder door aanpassingen van het remgeld. Kleding werd gemiddeld 0,6% duurder ten opzichte van vorige maand. Bij de interpretatie van dit cijfer moet men er rekening mee houden dat het effect van de solden telkens wordt gespreid over een periode van zes maanden. De stijging wil dan ook voornamelijk zeggen dat de gemeten kortingen gemiddeld lager waren dan tijdens de solden van juli De inflatie bedraagt nu -0,65% tegenover -0,38% vorige maand en -0,11% in november. De inflatie op basis van de gezondheidsindex stijgt deze maand en bedraagt nu 0,01% tegenover -0,01% in november en december. De inflatie voor energieproducten blijft negatief en daalt verder naar -12,04% tegenover -9,19% vorige maand en -6,43% in november. De inflatie zonder energieproducten stijgt in januari tot 0,85% tegenover 0,81% vorige maand en 0,74% in november. De inflatie voor voeding blijft negatief, maar stijgt naar -0,72% ten opzichte van -0,76% vorige maand en -0,88% in november. De kerninflatie, die geen rekening houdt met de prijsevolutie van de energieproducten en de onbewerkte voedingsmiddelen, bedraagt 1,14% in januari, tegenover 1,06% in december en 1,01% in november. De negatieve inflatie van -0,65% kan dus voornamelijk verklaard worden door de negatieve inflatie voor zowel energie (-12,04%) als voeding (-0,72%) De dienstensector en de huur daarentegen laten een inflatie optekenen van 1,85% en 1,38%. De negatieve inflatie voor de voeding is te wijten aan de negatieve inflatie voor fruit (-6,84%) en groenten (-5,32%). Binnen de groep groenten zijn aardappelen 22,4% goedkoper dan in januari vorig jaar. Hoewel de prijzen voor elektriciteit en aardgas de voorbije maanden globaal genomen gestegen zijn, blijven ze ruim goedkoper dan een jaar geleden. Aardgas is 7,64% goedkoper dan een jaar geleden, elektriciteit 7,26%. Huisbrandolie is (afgevlakt 12-maands voortschrijdend gemiddelde) 11,8% goedkoper. Motorbrandstoffen zijn 11,2% goedkoper dan vorig jaar in januari.

4 01/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2015 Inflatie (%) 4/11 Inflatie 6% 5% 4.49% 4% 3% 1.82% 2% 2.19% 3.53% 2.84% 1% 1.11% 0% -1% -0.05% 0.26% 0.01% -0.65% -2% Consumptieprijsindex (CPI) Gezondheidsindex Jaargemiddelde CPI 2013 = 100 Oktober 2014 November 2014 December 2014 Januari 2015 Consumptieprijsindex 100,22 100,09 99,98 99,85 Inflatie 0,09% -0,11% -0,38% -0,65% Gezondheidsindex 100,28 100,28 100,40 100,61 Afgevlakte index 100,23 100,19 100,26 100,39

5 5/11 Wat houdt de actualisering van de consumptieprijsindex van januari 2015 in? Vanaf dit jaar wordt de consumptieprijsindex (CPI) jaarlijks in januari geactualiseerd. Voor de consumptieprijsindex van deze maand wordt voor het eerst gemaakt van supermarkt-scannerdata. Verder wordt de indexkorf aangepast: een aantal minder actuele producten verdwijnen uit de korf en een aantal nieuwe worden toegevoegd. Tenslotte zijn de gewichten geactualiseerd. Verandert het basisjaar of referentiejaar nu ook? Bij de laatste indexhervorming in januari 2014, werd van een index met vast basisjaar overgeschakeld op een kettingindex. Het referentiejaar is nog steeds 2013 = 100, dat geldt ook voor de volgende jaren. De jaarlijkse actualiseringen vergen dus geen aanpassing van het gekozen referentiejaar. Is een jaarlijkse actualisering nodig? De jaarlijkse actualiseringen moeten ervoor zorgen dat het indexcijfer representatief blijft doorheen de tijd en de gemeten inflatie niet vertekend wordt, naarmate de index veroudert. Dit kan onder andere door het actueel houden van de productenkorf, het aanpassen van berekeningsmethoden, het integreren van nieuwe prijzenbronnen en het representatief houden van het winkelstaal. Wat is de rol van de Indexcommissie hierbij? De Indexcommissie is een paritair samengestelde commissie, bestaande uit academici en werknemers- en werkgeversorganisaties. De commissie wordt ondersteund door statistici van de Algemene Directie Statistiek. Deze commissie geeft aan de Minister van Economie advies over alle vraagstukken rond de consumptieprijsindex en geeft ook maandelijks advies over het door de berekende indexcijfer. De Indexcommissie heeft over deze actualisering op 16 januari 2015 een unaniem advies afgeleverd aan de Minister van Economie. De Minister heeft dan ook volledig ingestemd met het advies. Vervolgens gaat de administratie over tot de berekening volgens de nieuw vastgelegde modaliteiten. Wat zijn scannerdata of kassascangegevens? Met scannerdata worden de kassascangegevens van supermarkten bedoeld, geaggregeerd tot op productniveau. Het zijn dus niet de individuele kassatickets per klant. Momenteel ontvangt de administratie wekelijks van de drie grootste supermarktketens (Carrefour, Colruyt en Delhaize) deze geaggregeerde verkoopgegevens op productniveau, dus per streepjescode. In een later stadium zal getracht worden om ook scannerdata binnen te halen van andere ketens.

6 6/11 Voor welke productgroepen worden scannerdata gebruikt? Scannerdata worden gefaseerd geïntegreerd in de CPI. In een eerste fase worden scannerdata geïmplementeerd in januari 2015 voor een negental productgroepen. Het betreft de productgroepen rijst, meel en andere granen, andere bakkerijproducten, deegwaren, volle melk, magere en halfvolle melk, kaas, eieren en suiker, samen goed voor 3% van het gewicht in de indexkorf. Vanaf 2016 worden deze groepen uitgebreid naar de overige voedingsproducten en vervolgens ook naar andere producten die courant in supermarktketens aangekocht worden. Wat zijn de voordelen van het gebruik van scannerdata? De nauwkeurigheid van de CPI wordt verbeterd, aangezien met scannerdata op productniveau, dus per streepjescode, informatie beschikbaar is over het aantal verkochte eenheden en omzet. Aldus kan per product voor elke maand een gemiddelde prijs berekend worden. Dit gebeurt door per streepjescode de omzet te delen door het aantal verkochte eenheden. Het is dus niet langer nodig om het prijsindexcijfer voor een productgroep te baseren op een beperkt aantal producten waarvan een inschatting dient te worden gemaakt naar representativiteit ervan voor de gehele groep. De nieuwe werkwijze leidt tot een indexcijfer dat nauwer aansluit bij het werkelijke consumptiegedrag. Voor de overige supermarktketens en kleinhandelaars waarvan momenteel nog geen scannerdata worden ontvangen, blijven gedeeltelijk klassieke prijswaarnemingen in de winkels noodzakelijk om een betrouwbaar beeld te krijgen van de totale prijsevolutie in België. Vorig jaar volgde men voor de 9 productgroepen in kwestie in totaal 28 producten; deze producten moesten bovendien voldoen aan een relatief strikte definitie. Voor deze 9 productgroepen volgt men daarentegen vanaf januari 2015 maandelijks alle producten die een representatieve verkoop halen, waardoor de representativiteit voor die groepen merkelijk verhoogd is. Een eenvoudig voorbeeld : in de groep meel en andere granen, volgde men tot eind vorig jaar slechts de prijsevolutie voor één product (weliswaar voor verschillende merken en verschillende verkooppunten), namelijk de niet-zelfrijzende patisseriebloem in een verpakking van 1 kg. Vanaf januari 2015 volgt men de prijsevolutie van alle bloem, die een representatief verkoopcijfer haalt. Hetgeen betekent dat, naast de prijsevolutie voor de patisseriebloem, ook de prijsevolutie van zelfrijzend bakmeel, meel voor het thuisbakken van brood, paneermeel, sesamzaad, pompoenzaad, lijnzaad, opgemeten wordt en verrekend wordt onder de deelindex voor meel en andere granen. En dit in verschillende verpakkingen (500 g, 750 g, 1 kg, 2 kg, 5 kg, ). Het is duidelijk dat dit de representativiteit van het prijsindexcijfer voor deze groep sterk ten goede komt.

7 7/11 Wordt de CPI bij het gebruik van scannerdata beïnvloed door wijzigend aankoopgedrag? Het prijsindexcijfer op basis van scannerdata zal, net zoals voorheen, steeds de prijsevolutie van een identiek product (bv. een blikje limonade van 33 cl van merk A in supermarkt X) in een bepaalde maand ten opzichte van de prijs in de voorafgaande maand bevatten. Steeds worden zowel eerste-prijs-producten, producten van het huismerk en merkproducten in de index gevolgd, voor zover ze een representatieve verkoop halen in de beschouwde periode. Het is echter een misvatting dat door het gebruik van scannerdata bij een toenemend verbruik van bijvoorbeeld goedkopere producten ten koste van duurdere producten, de index zou dalen of in het omgekeerde geval zou stijgen. De wijzigingen in consumptiegedrag zullen de gemeten prijsevolutie niet beïnvloeden. Op productniveau (niveau van de streepjescodes ) wordt immers geen rekening gehouden met verkochte volumes of omzetcijfers bij de aggregatie van de verschillende producten tot een indexcijfer voor een productgroep. Het aggregaat is dus een ongewogen meetkundig gemiddelde. Wat is het nut van omzetcijfers op productniveau? Daar op het laagst geaggregeerd niveau de verschillende prijsevoluties van de producten met een ongewogen meetkundig gemiddelde geaggregeerd worden, worden op dat niveau geen omzetcijfers gebruikt. Omzetcijfers worden wel gebruikt om binnen iedere supermarktketen relevante producten te selecteren, om de indices van verschillende productgroepen binnen eenzelfde supermarktketen met elkaar te combineren (bv. combinatie van de prijsevolutie voor geraspte kaas, gouda, brie, camembert, tot één index voor kazen in supermarktketen X) en om de indexcijfers van de verschillende supermarktketens en kleinhandelaars te combineren. Steeds blijven deze gewichten echter stabiel gedurende het hele jaar. Aangezien er wordt gewerkt met een kettingindex (waarbij december van het voorgaande jaar als referentieperiode geldt voor het volledige volgende jaar) kan op jaarlijkse basis een evaluatie worden gemaakt van deze gewichten. Dit heeft als voordeel dat de CPI actueel blijft en steeds dicht aansluit bij het consumptiegedrag. Anderzijds zorgt het stabiel houden van de gewichten tijdens het jaar ervoor dat steeds de zuivere prijsevolutie wordt gemeten. Op die manier heeft wijzigend aankoopgedrag geen rechtstreekse impact op de inflatiemeting. Waarom gebruikt men een meetkundig gemiddelde in plaats van een rekenkundig gemiddelde? Het meetkundig gemiddelde of de Jevons index formule wordt gebruikt voor het aggregeren van de elementaire prijsindices, daar het om een aggregatie binnen heterogene productgroepen gaat. Dus groepen die samengesteld zijn uit producten die niet identiek zijn op het vlak van verpakking (binnen dezelfde groep verpakkingen per liter, kilogram, stuk, bak, ) of op vlak van prijsniveau (binnen dezelfde groep eerste prijsproducten, huismerken, A- merken). Het meetkundig gemiddelde zorgt ervoor dat - in tegenstelling met het rekenkundig gemiddelde - eenzelfde procentuele prijsstijging voor een goedkoop of een duur product een identieke indexevolutie laat optekenen. Bij het rekenkundig gemiddelde (of de Dutot index formule) daarentegen zou eenzelfde procentuele prijsverhoging

8 voor een duur product zwaarder doorwegen dan voor een goedkoop product. Bovendien zou bij een rekenkundig gemiddelde, zelfs in geval van een identieke procentuele prijswijziging van een fles melk van 1 l en een verpakking van 6 flessen, de prijsevolutie voor de verpakking van 6 flessen zwaarder doorwegen dan de prijsevolutie voor de enkele fles, hetgeen onlogisch zou zijn, gezien de prijsevolutie van beide verpakkingen identiek is. 8/11 Hoe gebeurt de berekening concreet? Voor elke streepjescode (dus op niveau van elk product), wordt een relatieve prijs of een prijsevolutie berekend Deze relatieve prijzen worden geaggregeerd via een ongewogen meetkundig gemiddelde. Telkens worden tussen twee maanden dezelfde streepjescodes rechtstreeks met elkaar vergeleken. Ze worden nooit onderling gemengd. Een vereenvoudigd voorbeeld voor volle melk wordt weergegeven in volgende tabel. Het betreft slechts een voorbeeld met fictieve prijzen om de berekeningswijze te illustreren. Prijs 12/14 Prijs 01/15 Prijs 01/15 Prijs 02/15 Prijs 02/15 Prijs 03/15 Merk A 1 l Merk B 1 l Merk C 1 l Merk A 50 cl Merk B 50 cl Merk C 50 cl Merk D 25 cl Merk B 10 g (cups) Ind 12/14 Ind 01/15 Ind 01/15 Ind 02/15 Ind 02/15 Ind 03/15 Merk A 1 l Merk B 1 l Merk C 1 l Merk A 50 cl Merk B 50 cl Merk C 50 cl Merk D 25 cl Merk B 10 g (cups) Meetkundig gemiddelde Ketting (12/2014=100)

9 9/11 Welke wijzigingen worden aan de indexkorf aangebracht? Een aantal minder actuele producten verdwijnen uit de indexkorf en enkele nieuwe komen er bij. Hierdoor sluit de indexkorf beter aan bij het huidige consumptiegedrag. Hij bestaat vanaf 2015 uit 623 getuigen tegenover 611 in COICOP Benaming Nieuwe getuigen Breiwol Kinderpark Kinderstoel Elektrische fiets Hoofdtelefoon Wifi repeater Playmobil Boetseerklei Puzzel Inenting tegen hondsdolheid (hond) Implantatie van elektronische chip (hond) Huur bowlingbaan Lidgeld sportclub Handbagage (koffer) Toilettas Identiteitskaart Rijbewijs Plaatsen rouwadvertentie Geschrapte getuigen Stof voor jurk MP3/MP4 speler Wifi modem/router Huur springkasteel Afdrukken digitale foto's (fotograaf) Fotokopie Hierbij moet wel opgemerkt worden dat door het overstappen op scannerdata voor 9 productgroepen, het getal van 623 getuigen een sterke onderschatting is van de reëel gevolgde producten. Immers werden de klassieke prijsopnames voor in totaal 28 getuigen, verdeeld over 9 productgroepen, nu gedeeltelijk vervangen door scannerdata, waardoor het aantal gevolgde producten voor die 9 groepen is veel groter dan 28 geworden.

10 10/11 Op welke basis wordt beslist getuigen toe te voegen of te schrappen? Het toevoegen of schrappen van getuigen gebeurt uiteraard niet willekeurig. Er zijn verschillende redenen: vervanging op basis van aankoopgedrag van de consument: voorbeeld voor de groep van 'stoffen en wol' werd stof voor jurk vervangen door breiwol omdat dit weer helemaal in is; uitbreiding op basis van het relatief belang van de productgroep waarin het product zich bevindt: indien relatief weinig getuigen voor een hoog gewicht in de korf zitten, kunnen getuigen toegevoegd worden: dat is bijvoorbeeld het geval voor de groep speelgoed waar we van 4 naar 8 getuigen gaan (idem voor groep 'dierenartsen' waar we uitbreiden van 2 naar 4 getuigen); sommige producten zijn achterhaald door de technologische evolutie: MP3/4-spelers zijn niet meer representatief omdat nu vooral muziek beluisterd wordt via de smartphone (die al geruime tijd in de index zit); sommige getuigen zijn gewoonweg meer representatiever voor een productgroep; voorbeeld : voor de groep 'sportieve en recreatieve evenementen' werd de huur van een springkasteel geschrapt, maar twee extra getuigen werden toegevoegd; naast zwembadtoegang, tennisabonnement en fitnessabonnement, die voor die groep al in de korf zaten, wordt nu ook de prijsevolutie voor de huur van een bowlingbaan en het lidgeld voor een sportclub gevolgd; er zijn ook groepen met een zeer laag gewicht, waarvoor er tot nu toe geen getuige was, voorbeeld de groep 'andere uitrusting voor ontvangst van geluid': voor deze groep werd voor de volledigheid van de productkorf de hoofdtelefoon als getuige is toegevoegd. Waarom wordt het wegingsschema vernieuwd? Het wegingsschema is net als in 2014 opgesteld volgens de nieuwe Europese ECOICOP-nomenclatuur. Deze Europese Classification of Individual Consumption by Purpose (COICOP) is een classificatie die bestaat uit 12 hoofdgroepen. Het is nog steeds gebaseerd op het huishoudbudgetonderzoek van 2012, maar de gewichten werden geactualiseerd naar 2014 om zo de actuele prijsevolutie correct te meten. Hoe gebeurt de opmaak van het wegingsschema concreet? Om tot het wegingsschema 2015 te komen, worden in het wegingsschema van 2014 de nieuwe getuigen en eventuele nieuwe groepen ingepast en de geschrapte verwijderd. Vermits met een kettingindex gewerkt wordt, waarbij de prijzen van de 12 maanden van het lopende jaar telkens vergeleken worden met december van het voorgaande jaar, moet het wegingsschema jaarlijks aangepast worden aan de hand van de prijsevolutie tussen het jaar waarin de waarden uitgedrukt zijn, naar hetzelfde jaar als de referentiemaand. Deze procedure staat in de vakliteratuur beschreven als de 'price update' van de gewichten.

11 11/11 De price update van de gewichten komt er concreet op neer dat de waarden van het wegingsschema, gebaseerd op de uitgaven van de gezinnen in 2012, aan de hand van de indexevolutie van elke groep geactualiseerd worden naar 2014, gezien december 2014 de nieuwe referentiemaand is. Voor elke groep wordt zijn oorspronkelijk gewicht genomen (refererend naar 2012) en wordt dat vermenigvuldigd met de index van december 2014 en gedeeld door de globale index van december Behalve voor energie (uitgezonderd huisbrandolie, waar een afvlakking voorzien is), vliegtuigtickets en verse groenten, vers fruit en verse vis (dat zijn groepen met een seizoenpatroon) waar in plaats van de indices van december 2012 en december 2014 de jaargemiddelden van 2012 en 2014 genomen worden. Hierdoor wordt vertekening bij de price-update ten gevolge van mogelijk sterke maand-tot-maand-schommelingen vermeden. Na deze bewerking volgt tenslotte een herschaling om het totale gewicht opnieuw tot 1000 te herleiden. De bijlage bij dit persbericht bevat het wegingsschema voor 2015, samen met de gewichten die in 2014 gebruikt werden. Net zoals vorig jaar wordt het wegingsschema gepubliceerd tot op het laagste groepsniveau. Bijkomende inlichtingen Voor meer inlichtingen kan u terecht bij Stephan Moens: 02/ statpress@economie.fgov.be Bronvermelding Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium. Aanvullende cijfergegevens Tabellen met gedetailleerde gegevens zijn terug te vinden: