PERSBERICHT Brussel, 30 januari 2017

Transcriptie

1 PERSBERICHT Brussel, 30 januari 2017 Consumptieprijsindex van januari 2017 Inflatie stijgt naar 2,65% Jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex Consumptieprijsindex van januari 2017 o De inflatie stijgt in januari van 2,03% naar 2,65%. o De consumptieprijsindex stijgt deze maand met 0,74 punt of 0,71%. o De inflatie van de gezondheidsindex stijgt van 1,78% naar 2,18%. o Er waren in januari voornamelijk prijsstijgingen voor motorbrandstoffen, vakantiedorpen, elektriciteit, groenten, huisbrandolie, alcoholische dranken, bijdrage ziekteverzekering, aardgas, water en telecomdiensten. Vooral vliegtuigtickets hadden een verlagend effect op het indexcijfer. Jaarlijkse actualisering van de consumptieprijsindex in 2017 o Actualisering van de consumptieprijsindex in 2017 op basis van een unaniem advies van de Indexcommissie, goedgekeurd door de Minister van Economie. o Verdere uitbreiding van het gebruik van scannerdata van supermarkten bij de indexberekening; van 70 productgroepen in 2016 naar 73 productgroepen in 2017, goed voor 23% van het gewicht van de korf. o De indexkorf werd aangepast: 8 nieuwe producten werden aan de korf toegevoegd en 2 producten werden samengevoegd tot één product. Dit brengt het totaal voor 2017 op 663 goederen en diensten tegenover 656 in o De gewichten van de indexkorf, die gebaseerd zijn op het huishoudbudgetonderzoek van 2014, werden geactualiseerd naar 2016 om zo het huidige uitgavenpatroon van de consumenten te weerspiegelen.

2 01/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2017 Index (2013 = 100) 2/12 Consumptieprijsindex van januari 2017 De consumptieprijsindex van de maand januari 2017 bedraagt 104,28 punten. De index stijgt deze maand met 0,74 punt. De inflatie stijgt van 2,03% naar 2,65%. De gezondheidsindex stijgt deze maand met 0,60 punt en bedraagt 104,65 punten. De inflatie berekend op basis van de gezondheidsindex stijgt van 1,78% naar 2,18%. Er waren deze maand vooral prijsstijgingen voor motorbrandstoffen, vakantiedorpen, elektriciteit, groenten, huisbrandolie, alcoholische dranken, bijdrage ziekteverzekering, aardgas, water en telecomdiensten. Deze prijsstijgingen werden gedeeltelijk gecompenseerd door prijsdalingen voor vliegtuigtickets. De consumptieprijsindex is in januari 2017 gestegen met 0,74 punt of 0,71% en bedraagt nu 104,28 punten tegenover 103,54 punten in december 2016 (2013 = 100) Indexevolutie Consumptieprijsindex Gezondheidsindex De gezondheidsindex stijgt in januari met 0,60 punt tot 104,65 punten tegenover 104,05 punten in december. De afgevlakte gezondheidsindex bedraagt in januari 102,05 punten. De spilindex voor het openbaar ambt en de sociale uitkeringen, die 103,04 punten bedraagt, werd deze maand niet overschreden. De laatste spilindexoverschrijding vond in mei 2016 plaats.

3 De producten met het grootste verhogend effect in januari waren motorbrandstoffen, vakantiedorpen, elektriciteit, groenten, huisbrandolie, alcoholische dranken, bijdrage ziekteverzekering, aardgas, water en telecomdiensten. Vliegtuigtickets hadden het grootste verlagend effect tegenover vorige maand. De belangrijkste bewegingen die deze maand vastgesteld werden, zijn: 3/12 stijgend: motorbrandstoffen vakantiedorpen elektriciteit groenten huisbrandolie alcoholische dranken bijdrage ziekteverzekering aardgas water telecomdiensten invloed: +0,135 punt +0,105 punt +0,095 punt +0,055 punt +0,050 punt +0,045 punt +0,040 punt +0,040 punt +0,040 punt +0,035 punt dalend: vliegtuigtickets invloed: -0,035 punt Motorbrandstoffen werden deze maand gemiddeld 4,5% duurder. De prijzen voor vakantiedorpen stegen, na seizoenscorrectie, deze maand gemiddeld met 21,1%. Elektriciteit werd deze maand gemiddeld 2,0% duurder. Verse groenten stegen deze maand gemiddeld met 5,3% in prijs. Huisbrandolie werd, afgevlakt over 12 maanden, 4,7% duurder. Alcoholische dranken werden deze maand gemiddeld 2,7% duurder. De bijdrage voor de ziekteverzekering steeg gemiddeld met 3,7% in prijs. Aardgas werd gemiddeld 2,2% duurder. Water steeg gemiddeld met 5,5% in prijs. De prijzen voor telecomdiensten stegen gemiddeld met 0,9%. De prijzen voor vliegtuigtickets daalden deze maand met 5,7%. De inflatie bedraagt nu 2,65%, tegenover 2,03% in december en 1,77% in november. De inflatie op basis van de gezondheidsindex stijgt deze maand eveneens en bedraagt nu 2,18% tegenover 1,78% in december en 1,65% in november. De inflatie zonder energieproducten stijgt in januari tot 1,74%, tegenover 1,65% vorige maand en 1,72% in november. De kerninflatie, die geen rekening houdt met de prijsevolutie van de energieproducten en de onbewerkte voedingsmiddelen, bedraagt 1,54% in januari, tegenover 1,53% in december en 1,67% in november. Voor voeding bedraagt de inflatie nu 2,01% tegenover 1,94% vorige maand en 2,06% in november. Ten opzichte van vorig jaar in januari liggen de prijzen van vis en zeevruchten nu 10,6% hoger. Binnen deze productgroep liggen de prijzen voor verse vis en voor verse zeevruchten respectievelijk 13,1% en 23,1% hoger dan een jaar geleden. Oliën en vetten zijn 7,7% duurder geworden op een jaar tijd. Fruit is 1,5% duurder dan in januari Groenten zijn 12,4% duurder dan een jaar geleden. Alcoholvrije dranken zijn 0,3% goedkoper dan in januari vorig jaar. Alcoholische dranken zijn 0,8% duurder in vergelijking met januari vorig jaar. Tabak kost 5,8% meer dan vorig jaar in januari.

4 01/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /2017 Inflatie (%) De inflatie voor energie bedraagt nu 11,18% tegenover 5,49% vorige maand en 2,24% in november. Dit is de hoogste inflatie voor deze productgroep sinds februari 2012, toen ze 12,83% bedroeg. Elektriciteit is nu 19,4% duurder dan een jaar geleden. Aardgas is daarentegen 2,1% goedkoper dan vorig jaar in januari. De prijs van huisbrandolie is, afgevlakt over 12 maanden, met 8,4% gedaald in één jaar tijd. Motorbrandstoffen zijn nu 18,5% duurder dan een jaar geleden. De inflatie voor de diensten gaat van 2,09% naar 2,39%. Voornamelijk telecomdiensten (6,4%), vervoerdiensten (3,7%) en restaurants en cafés (3,2%) tekenen een hoge inflatie op. De inflatie voor de huur gaat van 0,86 naar 0,94%. 4/12 6% Inflatie 5% 4.49% 4% 3% 1.82% 2% 2.19% 3.53% 2.84% 2.03% 2.65% 2.18% 1% 1.11% 1.03% 0% -0.05% 0.34% -1% -2% Consumptieprijsindex (CPI) Gezondheidsindex Jaargemiddelde CPI 2013 = 100 Oktober 2016 November 2016 December 2016 Januari 2017 Consumptieprijsindex 103,34 103,41 103,54 104,28 Inflatie 1,81% 1,77% 2,03% 2,65% Gezondheidsindex 103,86 103,97 104,05 104,65 Afgevlakte gezondheidsindex * 101,78 101,79 101,81 102,05 * gedefinieerd in de wet van 23 april 2015 tot verbetering van de werkgelegenheid (Belgisch Staatsblad 27 april 2015)

5 5/12 Jaarlijkse actualisering van januari 2017 Wat houdt de actualisering van de Consumptieprijsindex van januari 2017 in? o o o Het gebruik van scannerdata van supermarkten bij de indexberekening wordt verdergezet en in beperkte mate uitgebreid. Verder wordt de indexkorf aangepast: een achttal nieuwe producten werden aan de korf toegevoegd. De gewichten van de indexkorf, die gebaseerd zijn op het huishoudbudgetonderzoek van 2014, werden geactualiseerd naar 2016 om zo het huidige uitgavenpatroon van de consumenten te weerspiegelen. Waarom een jaarlijkse actualisering van de Consumptieprijsindex? De Consumptieprijsindex (CPI) met referentiejaar 2013 = 100, die van start ging in januari 2014, wordt jaarlijks in januari geactualiseerd. De jaarlijkse actualiseringen moeten ervoor zorgen dat het indexcijfer representatief blijft doorheen de tijd en de gemeten inflatie niet vertekend wordt, naarmate de index veroudert. Dit kan onder andere door het actueel houden van de productenkorf, het aanpassen van berekeningsmethoden, het integreren van nieuwe prijzenbronnen en het representatief houden van het winkelstaal. Verandert het basisjaar of referentiejaar nu ook? Bij de laatste indexhervorming in januari 2014, werd van een index met vast basisjaar overgeschakeld op een kettingindex. Het referentiejaar is nog steeds 2013 = 100, dat geldt ook voor de volgende jaren. De jaarlijkse actualiseringen vergen dus geen aanpassing van het gekozen referentiejaar. Bij de kettingindexmethode worden de prijzen van de 12 maanden van het lopende jaar telkens vergeleken met de prijzen van december van het voorgaande jaar. Door deze korte-termijn indices te vermenigvuldigen met elkaar - en dus een ketting te vormen - ontstaat een lange-termijn reeks met een vaste referentieperiode. Wat is de rol van de Indexcommissie en de Minister van Economie hierbij? De Indexcommissie is een paritair samengestelde commissie, bestaande uit academici en werknemers- en werkgeversorganisaties. De commissie wordt ondersteund door statistici van de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium. Deze commissie geeft aan de Minister van Economie advies over alle vraagstukken rond de Consumptieprijsindex en geeft ook maandelijks advies over het door de AD Statistiek - Statistics Belgium berekende indexcijfer. De Indexcommissie heeft over deze actualisering op 23 december 2016 een unaniem advies afgeleverd aan de Minister van Economie. De Minister heeft dan ook volledig ingestemd met het advies. Vervolgens gaat de administratie over tot de berekening volgens de nieuw vastgelegde modaliteiten.

6 6/12 Wat zijn scannerdata of kassascangegevens? Met scannerdata worden de kassascangegevens van supermarkten bedoeld, geaggregeerd tot op productniveau. Het zijn dus niet de individuele kassatickets per klant. Momenteel ontvangt de administratie wekelijks van de drie grootste supermarktketens deze geaggregeerde verkoopgegevens op productniveau, dus per streepjescode. Het is alvast de bedoeling om ook scannerdata binnen te halen van andere ketens. Voor welke productgroepen worden scannerdata gebruikt? Scannerdata werden vanaf 2015 gefaseerd geïntegreerd in de CPI, met een ruime integratie voor 70 productgroepen in januari Het betreft producten die courant in supermarktketens aangekocht worden. Vanaf januari 2017 worden bijkomend 3 productgroepen gevolgd met scannerdata. Het betreft kleine toebehoren voor huis en tuin, schrijfwaren en tekenartikelen. De in totaal 73 productgroepen zijn samen goed voor 23% van het gewicht van de indexkorf. Productgroepen waarvoor vanaf januari 2017 scannerdata gebruikt worden COICOP Omschrijving Aantal groepen Gewicht 01 Voeding en niet-alcoholische dranken % 02 Alcoholische dranken en tabak 9 2.5% Kleine toebehoren voor huis en tuin 1 0.3% Niet-duurzame huishoudartikelen 2 1.1% Artikelen voor huisdieren 1 0.7% Schrijfwaren en tekenartikelen 2 0.3% Producten voor lichaamsverzorging 2 1.7% Totaal % In welke mate gebeuren er nog klassieke prijsopnames in de winkels voor de hierboven vermelde groepen? Gezien de administratie momenteel nog niet beschikt over scannerdata van hard discounters zullen in die winkels nog klassieke prijsopnames gebeuren. Verder worden de scannerdata aangevuld met klassieke prijsopnames bij bakkers, slagers en vishandels voor wat de voeding betreft. De aggregatie van de prijsopnames gebeurt op basis van het aankoopgedrag van de consument, zoals dit in het huishoudbudgetonderzoek wordt opgetekend. Uiteraard vinden ook nog prijsopnames plaats voor de niet-voeding bij andere winkelketens, dan deze waarvoor men over scannerdata beschikt.

7 7/12 Wat zijn de voordelen van het gebruik van scannerdata? De nauwkeurigheid van de CPI wordt verbeterd, aangezien met scannerdata op productniveau, dus per streepjescode, informatie beschikbaar is over het aantal verkochte eenheden en omzet. Aldus kan per product voor elke maand een gemiddelde prijs berekend worden. Dit gebeurt door per streepjescode de omzet te delen door het aantal verkochte eenheden. Het is dus niet langer nodig om het prijsindexcijfer voor een productgroep te baseren op een beperkt aantal producten waarvan een inschatting dient te worden gemaakt naar representativiteit ervan voor de gehele groep. De nieuwe werkwijze leidt tot een indexcijfer dat nauwer aansluit bij het werkelijke consumptiegedrag. Voor de overige supermarktketens en kleinhandelaars waarvan momenteel nog geen scannerdata worden ontvangen, blijven gedeeltelijk klassieke prijswaarnemingen in de winkels noodzakelijk om een betrouwbaar beeld te krijgen van de totale prijsevolutie in België. In het klassieke systeem zonder scannerdata zou men voor de 73 productgroepen in totaal 244 getuigen of producten volgen; deze producten moesten bovendien voldoen aan een relatief strikte definitie. Voor deze 73 productgroepen meet men daarentegen maandelijks de prijsevolutie aan de hand van producten die een representatieve verkoop halen, waardoor de representativiteit voor die groepen duidelijk verhoogd is. Een eenvoudig voorbeeld illustreert dit. In de groep suiker, volgde men tot eind 2015 de prijsevolutie voor één product (weliswaar voor verschillende merken en verschillende verkooppunten), namelijk de kristalsuiker in een verpakking van 1 kg. Vanaf januari 2016 volgt men de prijsevolutie van alle suikersoorten en verpakkingen, die een representatief verkoopcijfer halen. Hetgeen betekent dat, naast de prijsevolutie voor kristalsuiker, ook de prijsevolutie van klontjessuiker, rietsuiker, kandijsuiker, bruine suiker, poedersuiker, vloeibare suiker...opgemeten wordt en verrekend wordt onder de deelindex voor suiker. En dit in verschillende verpakkingen (250 g, 500 g, 750 g, 1 kg, ). Het is duidelijk dat deze werkwijze de representativiteit van het prijsindexcijfer voor de betreffende groepen sterk ten goede komt. Wordt de CPI bij het gebruik van scannerdata beïnvloed door wijzigend aankoopgedrag? Het prijsindexcijfer op basis van scannerdata zal, net zoals voorheen, steeds de prijsevolutie van een identiek product (bv. een blikje limonade van 33 cl van merk A in supermarkt X) in een bepaalde maand ten opzichte van de prijs in de voorafgaande maand bevatten. Steeds worden zowel eerste-prijs-producten, producten van het huismerk en merkproducten in de index gevolgd, voor zover ze een representatieve verkoop halen in de beschouwde periode. Het is echter een vaak voorkomende misvatting dat door het gebruik van scannerdata bij een toenemend verbruik van bijvoorbeeld goedkopere producten ten koste van duurdere producten, de index zou dalen of in het omgekeerde geval zou stijgen. De wijzigingen in consumptiegedrag zullen de gemeten prijsevolutie niet beïnvloeden. Op productniveau (niveau van de streepjescodes) wordt immers geen rekening gehouden met

8 verkochte volumes of omzetcijfers bij de aggregatie van de verschillende producten tot een indexcijfer voor een productgroep. Het aggregaat is dus een ongewogen meetkundig gemiddelde. 8/12 Welke wijzigingen worden aan de indexkorf aangebracht? Door het toevoegen en/of schrappen van getuigen en de aanpassing van de gewichten wordt de indexkorf actueel gehouden voor het consumptiegedrag. Acht nieuwe getuigen (of producten) worden aan de indexkorf toegevoegd. Er werden geen getuigen geschrapt. Wel worden twee oude getuigen samengevoegd; de spelconsole is een samenvoeging van de oude getuigen spelconsole en de draagbare spelconsole. De korf bestaat vanaf 2017 uit 663 getuigen tegenover 656 in Naast de integratie van 2 oude getuigen onder de spelconsole onderging tenslotte één product, namelijk de kinderdagverblijven, een definitiewijziging. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat door het overstappen op scannerdata voor 73 productgroepen, het getal van 663 getuigen een sterke onderschatting is van het reële aantal gevolgde producten. Door de verregaande implementatie van scannerdata dekt men immers alle representatief verkochte producten voor de volledige groepen van voeding, dranken, tabak, reinigings- en onderhoudsproducten en producten voor lichaamsverzorging. Hierdoor verliest het begrip 'getuigen' veel van haar betekenis; men volgt in realiteit nu een veelvoud van die 663 getuigen. De volgende tabel geeft een overzicht van de aangebrachte wijzigingen aan de korf. COICOP Benaming Nieuwe getuigen Treinreis naar het buitenland Smartwatch Synthesizer Muziekles Studieboeken voor hoger en universitair onderwijs Bosklassen Maaltijdbox Ereloon van advocaat Definitiewijzigingen Spelconsole wordt een samenvoeging van de oude getuigen spelconsole en draagbare spelconsole Peutertuinen: toevoeging van privé peutertuinen naast de peutertuinen die erkend en gesubsidieerd zijn door de Vlaamse Gemeenschap (Kind en Gezin) en de Franse Gemeenschap (O.N.E.)

9 9/12 Op welke basis wordt beslist getuigen toe te voegen? Het toevoegen van getuigen gebeurt uiteraard niet willekeurig. Er zijn verschillende redenen: uitbreiding op basis van het relatief belang van de productgroep waarin het product zich bevindt: indien relatief weinig getuigen voor een hoog gewicht in de korf zitten, kunnen getuigen toegevoegd worden: dat is bijvoorbeeld het geval voor de groep sportieve en recreatieve evenementen, met onder andere reeds het lidgeld voor een sportclub en voor de jeugdbeweging, waar er een uitbreiding is van 6 naar 7 getuigen, door toevoeging van de muziekles ; toevoeging op basis van het aankoopgedrag van de consument: de maaltijdbox wordt toegevoegd aan de groep fastfood en afhaalmaaltijden ; bepaalde groepen met een laag gewicht die tot nu toe niet gevolgd werden; dat was bijvoorbeeld het geval voor de groep educatieve boeken, waarvoor nu de prijsevolutie voor studieboeken voor hoger en universitair onderwijs gevolgd wordt; er zijn ook groepen met een laag gewicht, waarvoor er tot nu toe slechts één getuige was, voorbeeld de groep 'muziekinstrumenten': voor deze groep werd voor de representativiteit van de groep de synthesizer aan de reeds gevolgde getuige gitaar toegevoegd. Waarom wordt het gewichtenschema jaarlijks aangepast? Het wegingsschema is net als in de voorgaande jaren opgesteld volgens de nieuwe Europese ECOICOPnomenclatuur. Deze Europese Classification of Individual Consumption by Purpose (COICOP) is een classificatie die bestaat uit 12 hoofdgroepen. Het is de bedoeling dat het gewichtenschema van de consumptieprijsindex zo nauw mogelijk aansluit bij het uitgavenpatroon van een gemiddeld gezin. Men baseert zich daarbij op het huishoudbudgetonderzoek, een tweejaarlijks onderzoek dat peilt naar het uitgavenpatroon van de gezinnen. Daarom wordt dit gewichtenschema telkens gebaseerd op het meest recente huishoudbudgetonderzoek, momenteel dit van Om het huidige uitgavenpatroon van de consumenten te weerspiegelen, worden de gewichten, die dus momenteel gebaseerd zijn op het huishoudbudgetonderzoek van 2014, geactualiseerd naar 2016 via een zogenaamde price update. De price update van de gewichten gebeurt aan de hand van de prijsevolutie tussen 2014 en 2016 en zorgt ervoor dat systematisch het actuele uitgavenpatroon van de gezinnen gebruikt wordt voor de indexberekening.

10 10/12 Hoe ziet het nieuwe gewichtenschema eruit? Onderstaande grafiek geeft de gewichtsverdeling (op duizend) van de 12 hoofdgroepen weer voor de jaren 2015, 2016 en Onder dit eerste COICOP-groepsniveau bestaande uit 12 hoofdgroepen, zijn er nog drie lagere groepsclassificaties en het vijfde niveau is het niveau van de getuigen. De bijlage bij dit persbericht bevat het gewichtenschema voor 2017, samen met de gewichten die in 2015 en 2016 gebruikt werden. Het gewichtenschema wordt steeds gepubliceerd tot op het laagste CICOP-groepsniveau.

11 11/12 Hoe gebeurt de opmaak van het gewichtenschema concreet? Om tot het wegingsschema 2017 te komen, worden in de indexkorf van 2016 de nieuwe getuigen en nieuwe groepen ingepast. Gezien het gewichtenschema gebaseerd is op het huishoudbudgetonderzoek van 2014, worden de gewichten geactualiseerd naar 2016 om zo de prijsevolutie voor 2017 correct te kunnen meten. Vermits immers met een kettingindex gewerkt wordt, waarbij de prijzen van de 12 maanden van het lopende jaar telkens vergeleken worden met december van het voorgaande jaar, moet het wegingsschema jaarlijks aangepast worden aan de hand van de prijsevolutie tussen het jaar waarin de waarden uitgedrukt zijn, naar hetzelfde jaar als de referentiemaand. Deze procedure staat in de vakliteratuur beschreven als de 'price update' van de gewichten. De price update van de gewichten komt er concreet op neer dat de waarden van het wegingsschema, gebaseerd op de uitgaven van de gezinnen in 2014, aan de hand van de indexevolutie van elke groep geactualiseerd worden naar 2016, gezien december 2016 de nieuwe referentiemaand is. Voor elke groep wordt zijn oorspronkelijk gewicht genomen (refererend naar 2014) en wordt dat vermenigvuldigd met de index van december 2016 en gedeeld door de globale index van december Behalve voor energie (uitgezonderd huisbrandolie, waar een afvlakking voorzien is), vliegtuigtickets en verse groenten, vers fruit en verse vis (dat zijn groepen met een seizoenpatroon) waar in plaats van de indices van december 2014 en december 2016 de jaargemiddelden van 2014 en 2016 genomen worden. Hierdoor wordt vertekening bij de price-update ten gevolge van mogelijk sterke maand-tot-maand-schommelingen vermeden. Na deze bewerking volgt tenslotte een herschaling om het totale gewicht opnieuw tot 1000 te herleiden.

12 12/12 Bijkomende inlichtingen Voor meer inlichtingen kan u terecht bij Stephan Moens: 02/ statpress@economie.fgov.be Bronvermelding Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium. Aanvullende cijfergegevens Tabellen met gedetailleerde gegevens zijn terug te vinden: Consumptieprijsindex in open data-formaat De AD Statistiek biedt de Consumptieprijsindex aan als open data. Het globale bestand bevat de algemene Consumptieprijsindex vanaf Het tweede bestand bevat een overzicht van de indexen vanaf 1998 van de twaalf belangrijkste groepen volgens de COICOP-indeling. Consumptieprijsindex, globaal: vanaf 1920 Consumptieprijsindex, per groep: vanaf 1998