ADR-NIEUWSBRIEF ACTIE DORPEN ROEMENIË- VLAANDEREN

Transcriptie

1 ACTIE DORPEN ROEMENIË- VLAANDEREN PB- PP B BELGIE(N) - BELGIQUE tweemaandelijks tijdschrift afgiftekantoor 2300 Turnhout 1 erkenningsnummer: P juni ste jaargang nr. 4 november 2016 ADR-NIEUWSBRIEF ACTIE DORPEN ROEMENIË Van 15 tot 27 september fietsten de drie heren rechts op de foto zo n 1100 km doorheen Roemenië. Met dit initiatief willen zij geld inzamelen voor het thuiszorgproject waarin zes ADR-groepen betrokken zijn. A D R - V L A A N D E R E N Verenigt iedereen met een hart voor Roemenië Afzender en V.U.: ADR-Vlaanderen, Korte Begijnenstraat 18, 2300 Turnhout

2 2 ADR-Nieuwsbrief Op stap met ADR-T: In beeld dollen met de vrienden De werkgroep Toerisme van ADR-Vlaanderen was aanwezig met een promostand op het wereldfeest Casa del Mundo in Aalst. Een hele dag promotie maken voor ADR, TON en het toerisme naar Roemenië. En daarbij onder mekaar nog heel wat plezier maken. Een geslaagde dag! Info: Jean-Paul Vanderelst,

3 ADR-Nieuwsbrief 3 INHOUD 2 In Beeld 4 Nieuws vanuit de Roemeniëwerkingen 8 Jeugd 16 Toerisme 18 The Open Network 20 Actualiteit 22 Geschiedenis 24 ADR-Nieuws KALENDER 6 november Roemeense avond georganiseerd door Vatra Limburg en LimPro 8 november ADR Raad van Bestuur in Sint-Niklaas 15 november Infomoment inleefreis Tumult in Mechelen 20 november Eetdag ten voordele van Mariakerke helpt Effata in Gent 24 november Regiobijeenkomst in West-Vlaanderen 26 november ADR-Contactdag in Dilbeek 26 november Verbroederingsavond in Geel 28 november 4de pijler vorming Beeldvorming en communicatie over je project in Oud- Turnhout 6 december ADR Raad van Bestuur in Sint-Niklaas 7 december Bijeenkomst Stuurgroep thuiszorg december Infostand Kerstmarkt Zoersel 18 december ADR Meerhout op de kerstmarkt in Meerhout 19 januari Regiobijeenkomst Kempen COLOFON Redactie: ADR-Secretariaat, met dank aan alle vrijwilligers voor hun bijdrage. Adres: ADR-Vlaanderen vzw, Korte Begijnenstraat 18, 2300 Turnhout. administratie@adrvlaanderen.be. HERINNERING Groepslidmaatschap voor 2017 reeds betaald ( 75)? Had je graag een abonnement op de ADR-Nieuwsbrief ( 13)? Stort het juiste bedrag op rekeningnummer: BE BIC: GKCCBEBB Met vermelding: lidgeld 2017 of Abonnement Nieuwsbrief jouw naam of de naam van jouw Roemeniëwerking. Met steun van de Vlaamse overheid:

4 4 ADR-Nieuwsbrief Nieuws uit de Roemeniëwerkingen Crucea op stage in Zoersel Op initiatief van de vzw Zoersel-Crucea organiseerden 12 jongeren uit Zoersel en omgeving een eerste speelkamp in 2011 voor de kinderen van Crucea, een dorp met ongeveer 1800 inwoners in het noordoosten van Roemenië, in de provincie Suceava. Dagelijks kwamen er 70 tot 100 kinderen spelen. Een tiental jongeren uit Crucea hielp hen om deze speeldagen in goede banen te leiden. Dit was het begin van de jeugdwerking in Crucea. Sindsdien worden er geregeld speeldagen georganiseerd in Crucea. Gemiddeld komen er dan een 30-tal kinderen spelen. Al snel werd er een plaatselijke GLT-groep opgericht met de naam Din suflet pentru tineri. Dit betekent zoveel als uit liefde voor de jeugd of van harte voor de jongeren. Ze werden als groep lid van AGLT. AGLT werd in 2000 opgestart met steun van Somepro en verschillende Vlaamse jeugdorganisaties. Ondertussen zijn er meer dan 40 werkende jeugdgroepen in Roemenië. De jeugdgroep van Crucea werkt regelmatig samen met de plaatselijke school. Het gemeentebestuur en de burgemeester steunen de werking door o.m. lokalen ter beschikking te stellen. De vzw Zoersel-Crucea sponsort sinds 2011 elk jaar een tiental jongeren om een vormingscursus voor animator te volgen in Roemenië. Deze cursussen worden door AGLT georganiseerd, in samenwerking met de Roemeense overheid, Somepro en Vlaamse jeugdorganisaties. Er zijn cursussen voor beginners en gevorderden. Sinds twee jaar sponsort Zoersel-Crucea ook een paar jongeren die de SPEAS-cursus volgen, waar ze leren om kinderen met een beperking te begeleiden. HET PROGRAMMA Van 6 tot 17 augustus 2016 waren acht jongeren uit Crucea te gast in Zoersel om een stage te komen volgen. Al deze jongeren waren minstens 16 jaar, hadden minstens één animatorcursus gevolgd en spraken een beetje (of redelijk goed) Engels. Twee jonge leden van het Zoersels bestuur zochten en vonden een aantal stageplaatsen: in het revalidatiecentrum in Pulderbos. een boerderijkamp van Kindervreugd in Pulle. de speelpleinwerking in Zoersel. Open Kamp van de Scouts voor kansarme kinderen in Overpelt.

5 ADR-Nieuwsbrief 5 twee jongeren deden stage op een zorgboerderij in Vlimmeren. De eerste dag en de paar laatste dagen verbleven de jongeren in een jeugdherberg. Er was dan tijd voor ontspanning: een uitstap naar Antwerpen, gaan zwemmen, etentje, fuif... Tijdens de stage werd er overnacht op de stageplaats. De ene jongere sliep op een kamer, de andere in een tent... maar voor alle acht werd het een onvergetelijke ervaring, welke hun horizon heeft verruimd. De eerste dagen ging het op enkele plaatsen niet zo vlot. Er waren taalproblemen. Enkele jongeren hadden even tijd nodig om met kinderen met een beperking te leren omgaan. Dankzij de goede raad en de bijsturing van de Zoerselse jongeren, verliep het elke dag wat beter. GETUIGENIS Op de laatste avond voor hun vertrek vertelden de Roemeense jongeren voor een 40-tal belangstellenden, over hun ervaringen tijdens hun stage. Het werd een knappe powerpointpresentatie met een paar pakkende getuigenissen. Het is duidelijk dat de ervaring die ze opdeden tijdens hun stage van pas gaat komen tijdens hun activiteiten met de Plaatselijke Jeugdgroep in Crucea. De Zoerselse jonge bestuursleden staken hier heel wat energie en vele uren vrije tijd in. Ze mogen fier zijn op het resultaat. Info: Walter Verrecyken, verreycken@gmail.com

6 6 ADR-Nieuwsbrief De Roemeniëvrienden uit Meerhout trokken met zeven personen naar Poienari in Judetul Neamt en Galati aan de Donau. Het blinden- en doveninstituut in Galati werd ondersteund met een Braillemachine, een Brailleleesregel en een Brailleprinter. De vrijwilligers bewonderden de snoezelruimte waar ze vorig jaar in investeerden. Een prachtig resultaat! Ze bezochten ze de scholen van Poienari en Poienita. Met het ingezamelde budget werden nieuwe kasten gekocht voor alle klassen, de gang gerenoveerd en aan de plaatselijke bib werden kinderboeken en computerprogramma s voor kinderen geschonken. WELZIJN VAN DE BEVOLKING De meest behoeftigen kregen een verzorgingspakket en voor het dispensarium werden heel wat nieuwe toestellen aangekocht. Deze worden gebruikt zullen worden voor het onderzoeken van zwangere vrouwen. Daarnaast werd het dispensarium voorzien van pampers voor volwassenen en medicatie. In de vroegere schoolgebouwen in Sanduleni wordt een consultatiekamer in orde gebracht voor de dokteres. Wekelijks worden hier consultaties gehouden voor de plaatselijke inwoners. Meerhout gaat op werkbezoek Vanaf het najaar wordt er geïnvesteerd in de mercyzaden die de Roemeniëvrienden uit Meerhout via een Nederlandse Roemeniëgroep leerden kennen. Ze hopen dat de landbouwschool in september in gebruik zal worden genomen. De burgemeester zet alles op alles om dit gerealiseerd te krijgen. Info: Annemie Bellemans, maurice. daems@skynet.be Roemenië stuurt verpleegster op stage naar Sint-Jozefziekenhuis Malle De Roemeense leerling-verpleegster (27) liep tot eind mei stage in het Sint- Jozefziekenhuis in Malle. "Ik leer hier veel bij qua professionalisme en organisatie", getuigt ze. Het Hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint-Elisabeth Turnhout (Hivset) stuurt al langer stagiair(e)s naar het Sint-Jozefziekenhuis in Malle. Zij werken met een gastheer of gastvrouw principe. Een 24-jarige studente ontfermt zich over de Roemeense verpleegster. De Roemeense studente studeert aan de Scoala Postliceala Sanitara in Arad. Zij is niet de enige van haar school die in de Kempen stage loopt. De twee anderen zijn elders aan het werk, vertelt haar stagebegeleidster. Haar gastvrouw is blij dat zij zich over de Roemeense studente mag ontfermen: We hebben al veel van elkaar geleerd. Een halfjaar geleden maakte ik kennis met haar in Roemenië. Mijn ervaringen? Ze beschikken er over minder middelen dan bij ons, waardoor er ook minder tijd is voor onderling overleg. Dat euvel wordt echter ruimschoots gecompenseerd door een grote werklust en een emotionele betrokkenheid. Info: Gazet van Antwerpen.

7 ADR-Nieuwsbrief 7 Roemenen uit Taut te gast in Bertem Van 22 september tot 26 september 2016 ontving het Roemeniëcomité uit Bertem de fanfare Fanfara Crescendo-Harmony Clasa externa Buteni. Deze harmonie is een verzameling van de beste muzikanten uit de ruime omgeving van Tăut. Ze telt eveneens een aantal leden van de fanfare uit Tăut. Een vierdaags programma werd uitgewerkt. De groep telde 50 personen, waaronder 30 jongeren en ze hebben bij 17 Bertemse en Roemeense families gelogeerd. 22 sept Rond de middag arriveerde de bus, een paar uur eerder dan gepland. Met de kaart in de hand verkenden ze in groepjes ons dorp. Om 17 uur werden ze opgevangen door hun gastgezinnen. VERBROEDERINGSBORD Op donderdagavond heeft het Bertemse schepencollege, de burgemeester en schooldirectie van Tăut en het bestuur van het Roemeniëcomité één van de drie verbroederingsborden in Bertem onthuldigd. Daarna werden de Roemenen officieel verwelkomd in het gemeentehuis. Toespraken van beide burgemeesters en het uiwisselen van geschenken mocht natuurlijk niet ontbreken op deze avond. HET LEVEN ZOALS HET IS IN BELGIË Voor de volwassenen werd een programma uitgewerkt, waardoor ze konden kennismaken met het leven zoals het is in België. De groep werd ondergedompeld in de werking van verschillende gemeentelijke besturen en organisaties. Na het gemeentehuis en het sociaal huis, werd het Wit-Gele Kruis, de gemeentelijke basisschool en de bibliotheek bezocht. Een bezoek aan een landbouwbedrijf mocht niet ontbreken. De mensen van fruitbedrijf t Hoogveld zorgen voor een hartelijke ontvangst. Na een rondleiding en héél wat uitleg over het ontstaan van het bedrijf en de dagelijkse werking, was het tijd om te proeven van de lekkere appelcakejes en fruitsap van eigen kweek. Tot slot werd ook een bezoek gebracht aan het lokale woonzorgcentrum. MUZIEK, MAESTRO! De jongeren gingen op uitstap naar Leuven en brachten een bezoek aan de leeuw van Waterloo. Na een kleine oefenronde op het orgel van de Sint-Pieterskerk, verzorgde de Fanfara crescendo-harmony Clasa externa Buteni een uniek concert op de jaarmarkt van Bertem, gevolgd door een tweede al even uniek concert van de vier Bertemse muziekverenigingen. Tijdens de zondagse gezinsviering in de Sint- Lambertuskerk van Leefdaal gaven de Roemenen nogmaals het beste van zichzelf en speelden verschillende muziekstukken. De viering werd speciaal verplaatst om dit mogelijk te maken. De Roemeense muziekvereniging trok na de gezinsviering via de dreef naar het kasteel van graaf Armand de Liedekerke en speelde voor hem een paar nummers. Alle Roemenen, vrijwilligers van het Roemeniëcomité en gastgezinnen waren daarna uitgenodigd voor een picknick in de prachtige, Franse tuin van de graaf. Het bezoek werd afgesloten met een gezamelijke BBQ met de Roemenen en de gastgezinnen. En als dessert een mooi gebak die de samenwerking nogmaals in de verf zette. Info: Frans Vanhellemont, info@taut.be

8 8 ADR-Nieuwsbrief Want met twee kan je meer SAMENWERKING ROTSELAAR & TREMELO-BAAL KRIJGT VORM Er waren reeds mensen van het Roemeniëcomité van Rotselaar die mensen van het Roemeniëcomité Tremelo-Baal kenden. Beide dorpen liggen in Vlaams-Brabant op enkele kilometers van elkaar. Ook hun respectievelijke partnerdorpen Vrinceni en Heltiu maken deel uit van de gemeente Caiuti en liggen op een vijftal kilometer van elkaar. Beide Roemeniëcomités organiseerden jaarlijks activiteiten waardoor zij geld konden inzamelen om de mensen in hun actiedorpen te helpen op verschillende manieren. In Vrinceni gebeurde dat hoofdzakelijk met hulpgoederen, voedselpakketten en medische hulp. In Heltiu gebeurde dat ook, maar sinds een tweetal jaren waren zij begonnen met een speelpleinwerking voor de kinderen. Die speelpleinwerking interesseerde het Roemeniëcomité van Rotselaar wel en er werd toenadering gezocht. De vrijwilligers van Tremelo- Baal zagen dat wel zitten en op woensdag 18 mei werd er een algemene vergadering met de beide comités ingericht. In een gezellige en ontspannen sfeer werd er unaniem beslist om nauwer samen te werken, zowel op het vlak van fondsenwerving als op het vlak van de realisaties. KINDEREN EN ZIEKEN Dit jaar organiseerde het Roemeniëcomité uit Rotselaar de speelpleinwerking in beide actiedorpen, terwijl het Roemeniëcomité uit Tremelo-Baal zich meer focuste op de materiële ondersteuning. In overleg met elkaar regelden de beide comités een hulpprogramma voor de mensen in Heltiu en Vrinceni. De schoolkinderen zouden wekelijks fruit krijgen (gesponsord door de twee comités) en de verpleegster zou de zieken bezoeken en verzorgen in beide partnerdorpen. Zij wordt hiervoor betaald door de beide comités. dorpen, ze werden uitgenodigd bij mensen van het ene dorp en dan weer bij mensen van het andere dorp. Ze kregen inzicht in de werking van de comités en konden van elkaar heel wat zaken opsteken, waarmee men wel of niet verder aan de slag wil gaan. NEUZEN IN DEZELFDE RICHTING Op dit ogenblik is het nog geen fusie van de twee Roemeniëcomités. Er wordt samengewerkt en er is ook bereidheid om deze samenwerking verder te zetten, maar er wordt ook nog apart vergadert en het blijft mogelijk om eigen klemtonen te leggen. Er is een open sfeer, zodat iedereen op de hoogte is van wat het andere comité doet of wil doen. Momenteel organiseren beide comités een quiz, waarbij de opbrengst ten voordele is van beide adoptiedorpen. De neuzen staan in dezelfde richting. Beide Roemeniëcomités dragen de mensen uit deze achtergestelde regio een warm hart toe en proberen met hun middelen en steun zo goed mogelijk te helpen en dit doel wordt door beide comités nagestreefd. Hulpgoederen en voedselpakketten voor de armsten, medische hulp voor de arme zieken en speciale aandacht voor de kinderen. Mensen die dezelfde doelen nastreven vinden elkaar gemakkelijk en willen ook met elkaar belevenissen en ervaringen delen. Samenwerking is dan ook niet ver weg. Info: Paul Van Brussel, Jeannine De Ceulaer, com, Voor het eerst gingen beide comités ook in dezelfde periode naar hun adoptiedorp, waardoor ze nieuwe mensen en dorpsverantwoordelijken leerden kennen. De speelpleinwerking ging beurtelings door in beide

9 JEUGD Met de Steinerschool naar Transsylvanië Op 4 mei 2016 vertrok een vrolijke bende van 23 laatstejaarsstudenten van de Middelbare Steinerschool van Gent met busjes naar Homorod in Roemenië km en 31,5 uur later kwamen ze enigszins versuft aan. Een verslag door de begeleidende leerkracht. ADR-Nieuwsbrief 9 Het was de derde keer dat de Steinerschool naar Roemenië trok voor een combinatie van werken aan een sociaal project en het ontdekken van een bijzonder land met zijn natuur en cultuur. Dat project was in de eerste plaats een ontmoeting met de Roma kinderen in de weeshuizen van Rupea en Dacia, en op het speelplein van Homorod. Dit werd voor veel stoere 18-jarigen een onvergetelijke en soms emotionele ervaring. SPEEL-TIJD Gedurende twee dagen werd in de voor- en namiddag gespeeld met de kinderen en jongeren in de weeshuizen. Bij de meisjes in het weeshuis van Rupea ging dat er tamelijk georganiseerd aan toe. Er werden kringspelletjes gedaan, handwerkjes gemaakt, gepuzzeld, gedanst, in groepjes of met één kind alleen. Ondertussen bleek dat enkele kinderen tamelijk goed Nederlands spraken van de vakanties in België of Nederland. Dat maakte de communicatie al wat makkelijker, maar eigenlijk ging het uitleggen met handen en voeten ook al goed. Het was niet altijd makkelijk om de aandacht van de kinderen lang vast te houden. Eerder sinister was de eeuwige poortwachter van het meisjesweeshuis die in het oog moest houden of de meisjes niet wegliepen of gekidnapt werden. In het jongensweeshuis in Dacia ging het er wel wat chaotischer en wilder aan toe. Er waren enkele oudere stoorzenders die de groepsspelletjes probeerden te boycotten, maar ook hier was er toch enthousiasme om met die gekke Belgische bende samen dingen te doen. Het jongensweeshuis had waarlijk een mini-boerderij met jonge hondjes, kippen, ganzen en konijnen, die door de jongeren verzorgd werden. Van zodra de Belgen s avonds arriveerden aan hun hostel, werd er gespeeld met de Roma-kinderen: de wat grotere jongens willen graag wat voetballen of basketten, de kleintjes doen graag nog wat spelletjes. DE NATUUR IN Transsylvanië is een fantastische streek en die moest natuurlijk verkend worden. Er werd een bezoek gebracht aan het nabijgelegen prachtige Viscri met zijn mooie huizen en imposante weerkerk. De laatstejaarstudenten hebben zo mooi gezongen in de kerk dat er een Duitse dame compleet in tranen was. Ook een bezoek aan het natuurreservaat van de Varghis-kloof stond op het programma. Het werd een avontuurlijke tocht met veel klauteren, loopbruggetjes over de rivier en veel slijk. Van de 120 grotten in de vallei hebben ze er maar één gezien, en zij die hoopten op massa s grote vleermuizen -Dracula woonde immers in de buurt- moesten zich tevreden met een lilliputvleermuisje. En dan was er de grote sportieve uitdaging: een tweedaagse bergtocht in de Karpaten. Met proviand en slaapzak in de rugzak ging het richting de Moldoveanu, tot aan de berghut Tumuri. Onderweg zagen de Belgen veel berensporen, maar uniek was de ontmoeting van drie meisjes van de klas met twee beren, waarna beren én meisjes snel op vlucht sloegen. ROMA IN BELGIË Een eindejaarsreis naar Roemenië is niet mogelijk zonder het onderwerp Roma onaangeroerd te laten. De bevolkingsgroep waar Roemenië zo rijk aan is, maar die men daar liever kwijt wilt. Er wordt geschat dat in de laatste 10 jaar meer dan 6500 ingeschreven Bulgaarse en Slovaakse Roma, en een kleine 100 niet-ingeschreven Roemeense Roma naar Gent zijn gemigreerd. Eén van de leerkrachten die mee was, werkt voor de stad Gent regelmatig met Roma, vooral Slovaken, Bulgaren en enkele Roemeense Roma. Hij hielp hen met de juiste verblijfsdocumenten en in hun zoektocht naar werk. Voor de Roemeense Roma in Gent gaat het eerder om wat men circulaire migratie noemt. Zij verblijven, al naar gelang de omstandigheden - goede plaatsen om te bedelen, beschikbare kraakpanden, meer of minder problemen met de politie, - korte of langere tijd in Gent, aldus de leerkracht in kwestie. Als het elders beter lijkt, vertrekken zij naar de banlieue van Parijs, Genève of terug naar de Banaat in Roemenië waar zij vandaan komen. DE ROMA IN TRANSSYLVANIË Dankzij een Roemenië-veteraan van ROCA Aalst kregen de laatstejaars de gelegenheid om enkele Roma-families te bezoeken in Homorod en omgeving. Gewoonlijk is er een aanleiding voor zo n bezoek. Er is een acute nood in de familie of er moeten zaken

10 10 ADR-Nieuwsbrief afgesproken worden voor een volgend vakantieverblijf van één van de kinderen richting België of Nederland. Zo n bezoek veroorzaakte bij de leerlingen veelal een schok. Hoe is het mogelijk om met zovelen in zo n klein huisje/kamer te wonen; hoe kom je daar de winter door zonder te bevriezen tijdens de ijskoude vrieskou? Een Roemeense dokter vertelde dat de Roma enorm sterk zijn. De kinderen speelden immers in de winter op blote voeten in de sneeuw. Hij vergat wel te vertellen dat zij misschien geen schoenen hadden, en erger, dat er grote kindersterfte is op jonge leeftijd. De Roemenië-veteraan uit Aalst vertelde voor het vertrek reeds heel wat verhalen over de penibele omstandigheden waarin Roma kinderen opgroeien, het één al dramatischer dan het andere. Zo had hij het over drie zo goed als naakte meisjes die in het bos overleefden, nadat hun vader in de gevangenis terecht kwam en hun moeder verdween. De plaatselijke politie was zich bewust van deze situatie maar kwam pas in actie nadat er heel wat boze brieven geschreven werden naar de EU-instanties in Brussel. De meisjes werden uiteindelijk opgenomen in een weeshuis. Uit een gesprek met een Roemeense niet-roma, die al bij al nog genuanceerd over de Roma sprak, identificeerde hij dat er maar één probleem was met hen: ze willen niet werken. Dat klopt zeker niet helemaal. In Homorod, Rupea, Dacia en andere dorpjes werden veel Roma aan het werk gezien. Zij waren gras aan het maaien voor hun enkele koeien; mest, gras of hout aan het vervoeren met hun karren, koeien aan het melken. Eén keer zagen de laatstejaars een groep trotse Roma-mannen, met grote hoeden die hun eigen grote troep buffels naar de stal dreven. Wat wel klopt is dat dit voor vele Roma een overlevingsstrategie is, wat zoveel betekent als een leven in armoede. En ja, dan vragen de kinderen je al snel naar een snoepje. In de stad Gent is het leven voor de meeste Roma moeilijk en dan in het bijzonder de overstap naar regulier werk. Er is niet alleen weinig werk voor laaggeschoolden met een beperkte kennis van het Nederlands, maar werken betekent voor Roemeense Roma een totaal verschillende manier van leven. Die stap zetten betekent afstand nemen van de grote familie, voor wie alles en iedereen klaar moet staan. Voor de Slovaakse en vooral Bulgaarse Roma in Gent lijkt die stap minder groot. Iemand noemde de reis naar Transsylvanië een reis terug in de tijd, de tijd van onze overovergrootouders, een tijd waar je nog met paard en kar boodschappen ging doen en velen arm waren. Zo n reis naar Transsylvanië is een heel bijzondere ervaring, zowel voor de leerlingen, maar ook voor de volwassenen die er al eerder geweest zijn. Een prachtige streek met zachte glooiende weiden met herders met kudden schapen, koeien en zelfs loslopende paarden. Dorpjes met in het midden van de hoofdstraat een gracht met wat ganzen of kalkoenen. Een streek waar met een soort nostalgie naar wordt gekeken, maar een nostalgie naar iets dat wij Belgen vroeger nooit zelf hebben gekend. Tegelijkertijd laat dit land een hele harde werkelijkheid zien met veel armoede, waarbij de Roma het meest in beeld komen. De vele initiatieven vanuit België, Nederland en Duitsland blijven hun noodzaak bewijzen om hier de ergste noden te ledigen. Info: Luc Vanden Berge, luc_vandenberge@telenet.be

11 ADR-Nieuwsbrief 11 Op inleefreis naar Roemenië Van 10 tot 17 september trokken zes jonge dames naar Roemenië. Ze gingen op inleefreis met ADR-Vlaanderen en maakten kennis met heel wat sociale projecten in het Noord-Oosten van het land. Een reisverslag door reisbegeleidster Zoë Riemis. Zaterdag 10 september 2016 Op zaterdagavond landen we in Iasi. De luchthaven is erg uitgebreid t.o.v. de laatste keer dat ik hier was. We nemen een bus naar het centrum en van daaruit proberen we met behulp van mijn plannetje het hostel te vinden, maar we hebben niet echt succes. Een vriendelijke Roemeen neemt ons uiteindelijk mee in zijn auto en zet ons vlak voor het hostel af. Het ijs is meteen gebroken! s Avonds eten we gezellig samen in een parkje vlakbij het centrum van Iasi. Om Roemenië helemaal in ons op te nemen, bestellen we een papanasj waar we allemaal van proeven. We maken nog een mooie avondwandeling en kruipen heerlijk onder de wol. We zijn allemaal onder de indruk van de stad. Zondag 11 september 2016 Vandaag krijgen we een rondleiding in Iasi door AGLT. Ze hebben een hele schattenjacht voor ons voorbereid en we vliegen er meteen in. We leren alle leuke plekjes en belangrijke bezienswaardigheden van Iasi kennen. Ik moet een beetje op de achtergrond blijven omdat de stad me nog bekend voorkomt door mijn stage vier jaar geleden. Even later komt een tweede AGLT-er ons ook vergezellen. In de late namiddag vertrekken we naar Copou, de studentenbuurt waar je de botanische tuin kan bezoeken. s Avonds eten we allemaal gezellig buiten in het park in de Hunter pub en als afsluiter gaan we nog een tijdje volksdansen op de beats van de plaatselijke dj! Maandag 12 september 2016 Vandaag maken we kennis met Fundatia Izvor. De Nederlandse dame achter dit project woont al meer dan 20 jaar in de buurt van Iasi en runt meerdere projecten. Wij bezoeken haar op de zorgboerderij, waar ze meerdere keren per week een groep kinderen met een beperking ontvangt. Het is een heel inspirerende vrouw en ook leuk om Roemenië op een andere manier te leren kennen. We mogen s middags bij haar komen lunchen en maken kennis met haar huisgenoten, 3 meisjes die ze destijds van de straat heeft geplukt, ondertussen zijn het natuurlijk volwassen vrouwen. We maken nog een leuke wandeling naar de top van de berg waar we een mooi uitzicht hebben over Iasi. Ik haal mijn beste Roemeens boven om de bushalte te vinden die ons terug naar de stad zal brengen. Met een apertitiefje praten

12 12 ADR-Nieuwsbrief we gezellig bij in de tuinen van het PALAS, een nieuw winkelcentrum, park, achter het cultural palace. Dinsdag 13 september 2016 Vandaag vertrekken we naar de Gipsy Eye. Een organisatie die de vooroordelen rond Roma probeert te bestrijden en kinderen naar school wil krijgen. De verantwoordelijke pikt ons op aan het hostel. In Pascani geeft hij ons een citytour, later bezoeken we de plaatselijke school in Cosmetzi. Hier zitten veel Roma kinderen, maar het is vooral een mix. De afterschool is een project dat Gipsy Eye heeft opgestart. Op deze manier kunnen de kinderen voor en na school hun huiswerk maken onder begeleiding of gewoon blijven spelen. Na een uitgebreide maaltijd vertrekken we naar een Roma gezin. Ze hebben enkele paarden en verdienen ook de kost door paardenhoeven te beslagen. We mogen allemaal proberen (het valt echt niet mee, de hamer is zwaar en het hokje superheet). Joyce wordt bekroond als beste hulp en zij mag dikwijls komen slagen. Op het einde krijgen we allemaal een paardenhoef mee naar huis als aandenken. Om af te koelen nodigen de vrouwen ons binnen uit om samen enkele keren noroc te roepen. s Avonds eten we weer heerlijk op een buitenterras bij de ouders van de oprichter van gipsy eye. Woensdag 14 september 2016 Er is veel verwarring over onze planning, maar uiteindelijk komt alles goed. Zo gaat dat in Roemenië. Je moet jezelf gewoon niet te druk maken in timing. We bezoeken nog een plaatselijk kerkje, verwerven inzicht in onze toekomst met behulp van de waarzeggers en sluiten af met een heerlijke mici BBQ met Roemeense muziek. Na een tijdje worden de traditionele kleren boven gehaald en worden we echte gipsy s. De mensen van Gipsy Eye zijn zo vriendelijk om ons helemaal naar Moldovita te rijden. In Moldovita worden we hartelijk ontvangen door de vrijwilligers van ADAM Moldovita. Er is natuurlijk weer een heel feestmaal voor ons voorzien. We genieten en babbelen bij. Slapen doen we in een dokterswoning die nog enkele dagen leegstaat. s Avonds gaan we nog iets drinken met Stefana van AGLT, Ze heeft een jaar in Turnhout gewoond en meegewerkt met Somepro via een Europese Vrijwilligers Stage (EVS). Donderdag 15 september 2016 Een AGLT-er uit Moldovita is onze gids voor de bergwandeling van vandaag. Hij is heel enthousiast en kan ons veel vertellen over AGLT. Na een prachtige bergwandeling van ongeveer 3 uur komen we uiteindelijk aan het klooster. We genieten met volle teugen. De wandeling is zeker en vast één van de hoogtepunten van onze reis! We brengen een bezoekje aan het klooster en nemen dan de bus terug naar ADAM. Uiteraard staat er ons weer een feestmaal te wachten! We geraken aan de praat met een man die zijn paard en kar aan het laden is. Uiteindelijk waag ik het erop en vragen we of we een eindje mogen mee rijden. Heel enthousiast haalt hij een extra plank zodat we met z n allen kunnen zitten. Fantastisch! Als studente talen laat Yole zich volledig gaan want de man spreekt een woordje Nederlands, Frans én Duits! Eenmaal terug helpen we in ADAM nog met de voorbereidingen van een tentoonstelling over grootouders en helpen we met het koken. Het was wederom een fantastische dag, maar dat kan niet anders met zo n gezelschap en omgeving! Vrijdag 16 september 2016 s Morgens nemen we de bus naar Iasi. Na enkele uren komen we aan en besluiten we een picknick te houden met onze fles huisgemaakte Visinata uit Moldovita. We hangen nog wat rond in Iasi, nemen afscheid van de stad en gaan onszelf opfrissen voor het laatste avondmaal. De Bolta Rece verwacht ons al en we laten ons volledig gaan. Gelukkig is er iemand van AGLT bij ons om de keuze te helpen maken! Ook krijgen we een rondleiding (mét tuica) in de historische kelders van het restaurant. We gaan nog enkele uren samen dansen en kruipen dan in ons bedje! Zonder reden werd Volare de themesong van onze reis, wilden we na enkele dagen Roemeens eten, alles delen omdat het te veel werd en werd de slagzin Time Flies if you re having fun! Yole, Lien, Joyce, Yenthe en Celien, merci om fantastische reisgenoten te zijn en Roemenië te willen ontdekken! Spread the word! Info: Zoë Riemis, zoeriemis@hotmail.com

13 ADR-Nieuwsbrief 13 Jongeren voor Roemenië Op 14 juli 2016 kwam een groep van 30 Belgische vrijwilligers aan in de gemeente Ostrov, provincie Tulcea, in het kader van het project Jeunes en Roumanie, dat wordt gecoördineerd door het Waalse Jeunes en Roumanie. De jongeren verbleven er 7 dagen en verrichtten activiteiten in de school en voor de gemeente: ze stapelden hout in opslagplaatsen, ze kalkten 3 klaslokalen, ze kuisten de speelplaats van de school. De jonge Belgische vrijwilligers bezochten ook enkele alleenstaande bejaarden bij hen thuis. Ze hielpen hen een handje en werkten in de tuin (ze gebruikten voor het eerst een Roemeense spade), ze kapten hout, ze maakten de paden proper en verwijderden het gras uit de bloementuin. De inwoners van Ostrov vernieuwden, samen met de Belgen, het dak van het houtmagazijn van de school. Natuurlijk ontbrak de ontspanning niet. Ze namen deel aan ontspanningsactiviteiten voor kinderen, samen met de Plaatselijke GLT-groepen Open Harten uit Ostrov en Allen Voor Eén uit Daeni. Ze deden waterspelen, krachtspelen en natuurlijk een voetbalwedstrijd. Dag van de Roemeense taal De Roemeense president Klaus Iohannis tekende op woensdag 31 augustus 2016 de decreten om een decoratie te verlenen aan enkele professoren in de Roemeense taal en letterkunde, ter gelegenheid van de Dag van de Roemeense taal. Dit gebeurde als teken van grote waardering en erkenning voor hun professionalisme en toewijding ten dienste van het onderwijs. Ze droegen op een voorbeeldige wijze bij tot de intellectuele en burgerlijke vorming van generaties van jongeren, alsook aan het groeiende belang van het onderwijs bij de ontwikkeling van de Roemeense samenleving. Daniëla Ceredeev, actief binnen The Open network werd zo benoemd tot ridder in de Orde van Verdienste voor het Onderwijs.

14 14 ADR-Nieuwsbrief Akabe De Pioen is een scoutsgroep uit Geel voor kinderen en jongeren met of zonder een beperking. Doorheen het jaar organiseren zij tweewekelijks op zondagnamiddag een ongelooflijk mega-toffe activiteit (van 14 uur tot 17 uur). Iedereen tussen 6 en 26 jaar is welkom, met of zonder lichamelijke of mentale beperking. Op deze manier probeert de scoutsgroep te werken rond het thema inclusie. Twee leden van de leiding waren al eens in Roemenië. Marie deed stage bij de GLT groep van Resita en Elise was gedurende één week in Slatina-Timis voor een schoolopdracht. Ze kwamen allebei met vele verhalen terug uit Roemenië en overtuigden hun medeleiding om een kamp te organiseren in Slatina-Timis. Wat begon als een zot idee werd in de maand juli werkelijkheid voor de scoutsgroep. Zo n half jaar geleden opperden Marie en Elise het idee om met de leidingsploeg naar Roemenië te reizen om de plaatselijke GLT-verenigingen van Slatina-Timis en Resita te leren kennen. Het zotte idee werd al snel een prachtig verhaal. Op zondag 24 juli 2016 vertrokken vijf deelnemers met een camionette vol kampeermateriaal. De rest van het gezelschap (13 leid(st)ers) vertrokken enkele dagen later met het vliegtuig vanuit Eindhoven naar Timisoara. Bij aankomst werd de leiding hartelijk ontvangen met een lekkere Roemeense maaltijd en een gezonde (ja toch?) dosis Tuica. In de gesprekken aan de eettafel Akabe de Pioen op kamp in Slatina-Timis bleek al snel dat er een gemeenschappelijke interesse was met hun oudste zoon Catalin, namelijk voetbal. Die avond werd er daarom een potje voetbal gespeeld met de plaatselijke jeugd. Na anderhalf uur heerlijk voetballen moesten de Belgen het onderspit delven. Met 18-3 verloren ze van de Roemenen. De jongeren besloten dan maar samen uit te blazen op café. De plaatselijke jongeren maakten de Belgen wegwijs doorheen de Roemeense bierkaart. REVANCHE-MATCH Na een heerlijk lange nacht, die echt wel verdiend was, trokken de Belgen er met enkele Roemeense jongens op uit om de weekplanning tot in detail voor te bereiden. Na een dagje plannen en rondlopen waren ze tevreden met het resultaat en waren ze klaar om de medeleiding, die achterna kwam met het vliegtuig, te ontvangen. Omdat het camionette-team nog steeds ontevreden was over de uitslag van de afgelopen voetbalwedstrijd, daagden ze de Roemeense jeugd opnieuw uit. Ditmaal voor een gigantische voetbalmatch. De grote groep jongeren (30+) werd verdeeld in drie ploegen die beurtelings tegen elkaar een match speelden. Ondanks de taalbarrières werkte iedereen met elkaar samen en werd het een enorm gezellige avond, die opnieuw eindigde op café. De voorbereidingen waren bijna getroffen. De volgende dag verdeelde de Belgische leiding zich nog in twee groepen: de ene groep ging naar Caransebes om inkopen te doen voor de hele groep. Ze kregen de kans om rond te lopen over de markt en in de winkelcentra. Ze gingen ook op restaurant op zoek naar lekkere Roemeense hapjes. De andere groep kreeg

15 ADR-Nieuwsbrief 15 een rondleiding door Slatina-Timis, verzorgd door de plaatselijke jeugd. Zij bezochten onder andere de kerken, de school, de jeneverstokerij,... SPEELDAGEN In de namiddag trokken beiden groepen naar een GLT (hetzij die van Slatina-Timis of Resita) om een speeldag te houden met de plaatselijke kinderen. Het werd enorm plezant! Zowel Akabe de Pioen als de beide GLTgroepen leerden nieuwe spelletjes en nieuwe methodes van elkaar. De kinderen genoten allemaal met volle teugen van de speeldagen. s Avonds kwam Akabe de Pioen terug bij elkaar in Slatina-Timis en werd er een BBQ georganiseerd door de Roemeense jongeren. Na een heerlijke Roemeense BBQ genoten ze samen van een horrorfilm en gilden ze het hele dorpje bij elkaar. Ze durfden bijna niet meer in de tent te slapen! De dag nadien verliep identiek hetzelfde, behalve dat de groepen in de voormiddag van activiteit wisselden zodat iedereen zowel de jongeren van de GLT uit Resita als de GLT uit Slatina-Timis leerde kennen. s Avonds trok De Pioen samen met zes vrijwilligers van GLT Slatina-Timis de bossen in. Met de camionette en een extra auto werden groepjes leiding beurtelings gedropt aan de Cabana in het bos: een prachtige houten chalet met een adembenemend uitzicht. Omdat ze van het BBQ-en nog niet genoeg hadden organiseerde Akabe de Pioen nu een Belgische BBQ voor iedereen. Toch wel verschillend zo n BBQ in beide landen. NAAR DE BERGEN Na een goede nachtrust vertrok de groep omstreeks 9 uur de bergen in. De eerste kilometer was ongelofelijk zwaar, maar het gevoel dat de jongeren kregen toen ze eindelijk de top bereikten, maakte alles weer goed. Het was een zware dag met 20 km in de benen. Onderweg was er alle tijd om praatjes te slaan met elkaar en elkaar beter te leren kennen. Hoe langer er werd gewandeld, hoe minder de woorden wij en zij vielen. De Belgische en Roemeense jongeren werden één groep die hecht samenwerkte en elkaar door de moeilijke momenten sleurde. Wanneer iemand het even niet meer zag zitten, reikten 22 anderen meteen hun hand aan. Het was prachtig om te zien hoe iedereen elkaar ondersteunde. Ook toen de groep herdershonden tegenkwam, schoten de Roemeense jongens meteen in actie. Ze beschermden de Belgen en joegen de honden weer weg. Het werd een zware dag die enkel door teamwork tot een goed einde kon gebracht worden. Na 20 kilometer kwam de groep eindelijk aan op de tweede slaapplaats vlak bij Valiug. Ze gooiden hun tentjes open, kookten samen op gasvuurtjes en fristen zichzelf op in een riviertje. Daarna werd er een spelletje weerwolven gespeeld. Hoewel de Roemenen dit spel niet echt kenden waren ze er snel mee weg! DE GEKSTE WEKKER s Ochtends werden de jongeren gewekt door het geluid van jawel: koeien! Ze stonden zomaar naast de tent te grazen en te plonzen in het rivierwater. Gekker dan dit kan je niet gewekt worden. Aangezien er terug een tocht van 13 kilometer op het programma stond, werden lunchpakketjes klaargemaakt en vertrokken de jongeren terug de bossen in. Die avond werd er opnieuw gekampeerd aan het Secu-meer. Een prachtige locatie! Een Belgische oplapper gooide zijn EHBO-kit open en verzorgde alle blaren, wondjes, omgeslagen voeten,... tot iedereen weer zo goed als nieuw was en er weer tegenaan kon.

16 16 ADR-Nieuwsbrief Welkom, Dennis! Op de derde dag was iedereen al behoorlijk uitgeput, maar dat kon niemand tegenhouden om opnieuw 13 kilometer tot een goed einde te brengen. Met volle moed werd de tocht aangevangen. Naarmate de tocht vorderde en het einde nabij was, vonden de jongeren dat ze helemaal nog niet uitgeput waren. In plaats van vlak voor Resita te kamperen wijzigden ze hun plannen en liepen ze toch nog tot in het centrum van Resita. Daar gingen ze met z n allen op café. De jongens van Slatina-Timis werden opgepikt en dus was een uitgebreid afscheid en een dikke Multumesc hier echt op zijn plaats. De Belgen trokken verder naar hun laatste kampeerplaats: de voortuin van één van de meisjes van GLT Resita. Opnieuw werd er een hoop plezier gemaakt. De volgende ochtend moest het ontbijt plaats ruimen voor schapen! Een hele kudde schapen passeerde met hun herder langs de kampeerplek. Roemenië blijft verbazen! Eens iedereen ingepakt was, reed de camionette een aantal keren op en af naar het station. De jongeren van De Pioen namen een gekke boemeltrein (met open deuren) richting Timisoara voor een dag sightseeing, cafeetjes, terrasjes, restaurantjes, culturele bezoekjes. En tot slot: eindelijk slapen in een hostel met een bed, een douche, een toilet. Wat een luxe! Er werd met volle teugen genoten van de laatste nacht in Roemenië. s Ochtends vertrok iedereen met hetzelfde lege gevoel naar het vliegveld. Het was een enorm bewogen reis met hier en daar ongemakkelijke momenten en cultuurverschillen maar we hebben elkaar echt beter leren kennen en leren waarderen. De Roemeense jongeren hebben ons meerdere malen gezegd dat het een eer was om met ons samen te werken en dat ze nog veel van ons kunnen leren. Toch zitten wij met hetzelfde gevoel. AGLT: de eer is aan ons, wij kunnen nog veel van jullie leren! We hebben een steen verlegd in de rivier, het heeft de stroom van de rivier veranderd, maar ons ook!, aldus de jongeren van Akabe De Pioen. Hallo, ik ben Dennis Bullen. Ik studeer momenteel sociaal werk aan de Thomas More Hogeschool in Geel. Voor mijn derdejaars stage heb ik gekozen voor het avontuur Erasmus. Door de grote keuzemogelijkheid heb ik gekozen voor Roemenië. Ik kende nog niet veel over dit land, waardoor het nog interessanter voor mij werd. Ik wou het onbekende van Roemenië heel graag ontdekken. Daarbij was het project ook nog aantrekkelijk! Ik werk nauw samen met AGLT van Resita. Met deze groep ga ik activiteiten voorzien voor groepen die het moeilijker hebben in de samenleving. Zo ga ik samen werken met weeskinderen, bejaarden en kinderen met een handicap. Ik ga een soort van inleef stage bij hen doen, waardoor ik ze beter leer kennen. Zo kunnen we op het einde van de maand een gepaste activiteit voor hen voorzien. Daarnaast heb ik ook geholpen met een ander aantrekkelijk project, dat toevallig samen liep met mijn periode op Erasmus. Het staat een beetje los van mijn stage, maar als sociaal werker is dit een heel leerrijk en interessant sociaal project. Het is genaamd Cycling for home care. Hierbij heb ik negen dagen in de volgwagen rondgereden voor de drie wielrenners die door Roemenië fietsten om geld in te zamelen voor thuiszorg. Het project was leerrijk voor mij op twee manieren. Het was de perfecte gelegenheid om de diverse dorpen/steden/gebieden te zien van Roemenië. Het is een mooi land op gebied van natuur! Dat verraste mij enorm. De tweede manier was het project zelf natuurlijk: hier kon ik luisteren en ervaren hoe belangrijk dit project wel is. We zijn een oudere vrouw gaan bezoeken in Moldovita. Zo zagen we hoe armzalig ze leefde. Ze had geen man of kinderen die voor haar zorgde. Zij leefde nog redelijk dicht bij de dokter, maar er zijn dorpen waar mensen tientallen kilometers moeten liften of wandelen vooraleer ze bij een huisdokter zijn. Daarom vind ik het belangrijk dat dit project wordt opgestart in de dorpen die mee doen met het project, zodat de mensen thuis verzorgd kunnen worden.

17 ADR-Nieuwsbrief 17 TOERISME Reis naar de overblijfselen van Roemenië s voorvaderen Het huidige Roemenië is een republiek met elf regio s. In de speelbal van de geschiedenis is het gebied gegroeid of gekrompen, overheerst door verschillende volken en landen, afwisselend Dacisch, Romeins, Slavisch, Hongaars, Turks, Russisch, Oostenrijks en Roemeens geweest of geworden met een grote en bloeiende joodse gemeenschap. Daarvan is het één en ander terug te vinden op de begraafplaatsen. Het grootste deel van de bevolking is Roemeens-orthodox, de meeste etnische Hongaren zijn Rooms Katholiek of Protestant (Hervormd of Gereformeerd), de etnische Duitsers zijn voor het merendeel Lutheraan. Er zijn nog veel joodse begraafplaatsen, maar weinig joden. Het Roemeens, als Romaanse taal verwant aan Italiaans en Spaans, is de officiële taal van het land. Door minderheden wordt ook nog het Hongaars en Duits gebruikt, hetgeen terug te zien is op begraafplaatsen. Vaak kom je op een begraafplaats Roemeense, Hongaarse en Duitse opschriften tegen. Een kleine introductie: cimitirul = begraafplaats Roemeens: Aici Odihneşte = Hier rust Hongaars: Itt Nyugszik = Hier rust Duits: Friede sei mit euch - Vrede zij met u TRANSYLVANIË DEJ : CIMITIRUL DEALUL FLORILOR Wereldoorlogen: een centraal oorlogsmonument en oorlogsgraven. CLUJ-NAPOCA : CIMITIRUL HAJONGARD Cluj-Napoca is met inwoners de grootste stad van Transsylvanië met een groots cultureel leven. Dat is deels terug te vinden in de stad, maar ook op één van de oudste begraafplaatsen, de Cimitirul Hajongard (hazentuin), gesticht in 1585, na uitbreidingen ca. 22 ha groot met ongeveer graven, waarvan er 60 op de monumentenlijst staan. BISTRIŢA : CIMITIRUL Bistriţa is van oorsprong Saksisch en één van de Siebenbürgen (het huidige Transylvanië). Dat is nog duidelijk te zien op het oude deel van de begraafplaats: veel grote monumenten met Duitse namen en teksten. De Roemeense en Hongaarse graftekens zijn eenvoudiger, liggen dicht bij elkaar en de graven zijn allemaal omgeven door een betonnen rand, waarbinnen ofwel platen ofwel bloembedden liggen. TÂRGA MUREŞ: CIMITIRUL REFORMAT Târga Mureş is de grootste stad in de historische regio Szekerland; de Szekers zijn een Hongaars-etnische groep. Het Hongaarse karakter is goed te zien op de Hervormde begraafplaats, die gesticht werd in 1617: Hongaarse namen en opschriften en de tyisch houten Hongaarse grafpalen. Rond het gebouw bevindt zich een grafsteenmuseum met graftekens uit de 17e t/m 19e eeuw. Hoog boven Dej ligt op de Dealul Florilor (bloemenheuvel) de begraafplaats van waar de doden op het dorp in het dal neerkijken. Het is de begraafplaats voor de inwoners, Roemenen en Hongaren, maar we worden ook herinnerd aan de TURDA : CIMITIRUL CENTRAL Op de centrale begraafplaats in Oud-Turda liggen alle christelijke denominaties van de stad, maar verschillen zijn er niet te zien. De begraafplaats ligt tegen een steile helling met uitzicht op de stad en heeft op veel plaatsen een dicht aaneengesloten grafveld. Deze verschijnselen, tegen een helling en zeer compact belegd, zie je vaker in Roemenië.

18 18 ADR-Nieuwsbrief TURDA : CREMATORIUM PRO IGNIS In de buurt van Turda ligt op een industrieterrein één van de drie crematoria in Roemenië. De Roemeensorthodoxe kerk (ca. 80% van de bevolking) verbiedt crematie. Er is één oven, het lichaam wordt in een houten bakje gelegd. Een basiscrematie kost 300,-; er zijn 135 crematies in twee jaar tijd geweest. ALBA IULIA: CIMITIRUL EVREIESC Er zijn veel joodse begraafplaatsen in Roemenië, maar nog maar weinig joden. In Wereldoorlog II is de helft gedeporteerd, de andere helft is in de communistische tijd weggepest of verkocht aan Israël. De joodse begraafplaats in Alba Iulia is de oudste in Transsylvanië, gesticht in de 17 e eeuw. De evolutie van de joodse bevolking is goed te zien. Op het oudste gedeelte staan de eenvoudige matseva s, maar na de eerste helft van de 19 e eeuw wordt de vormgeving complexer en de decoratie rijker. Rond 1900 werden er vier enorme mausolea gebouwd, familiegraven van rijke fabrikanten en groot-industriëlen. MARAMUREŞ BUDEŞTI JOSANI: CIMITIRUL SF. NICOLAE De regio Maramureş is een houtrijk gebied. Het bouwen met hout en ook het houtsnijwerk is tot kunst verheven. Dat komt tot uiting in de prachtige poorten, in de wegkruizen, in de houten graftekens op begraafplaatsen en in de bouw van houten kerken. In totaal zijn er 45 houten kerken in deze regio, waarvan er 8 op de werelderfgoedlijst van de Unesco staan, o.a. de Biserica Sf. Nicolae (kerk van St.Nicolaas) in Budesti uit Rondom de kerk bevindt zich het kerkhof met o.a. houten graftekens. BÂRSANA : CIMITIRUL MĂNĂSTIREA Het kloostercomplex in Bârsana werd in de 19e eeuw vernietigd, maar in 1989 herbouwd in oude stijl, waarbij de kerk van het nonnenklooster in hout werd uitgevoerd. Op het terrein is een klein begraafplaatsje, waar geen nonnen liggen, maar waar een paar fraaie houten kruisen staan. SIGHETU MARMATIEI : CIMITIRUL SĂRACILOR Cimitirul Săracilor, de armenbegraafplaats werd in de 20 e eeuw gebruikt voor daklozen, armen, enz. In werden hier de politieke gevangenen uit de vernietigingskampen in Sighet individueel of in massagraven begraven aan de rand, waar nu houten grafmonumenten hen herinneren en gedenken. SĂPÂNŢA : CIMITIRUL VESEL Săpânţa is inmiddels wereldberoemd geworden door het volkomen unieke Cimitirul Vesel = Vrolijke Kerkhof. In 1935 begon houtsnijder Ioan Stan Pătraş typische grafkruisen te maken uit eikenhout, een rechthoekige plank bekroond met een kruis en een afdakje. Zelf ligt hij er ook begraven, zijn leerling zet zijn werk voort. In het eikenhout werden karakteristieke scènes uit het leven van de dode uitgesneden in bas-reliëf, kleurrijk opgeschilderd met blauw als basiskleur en voorzien van amusante of satirische versjes. Inmiddels staan er ongeveer 800 kunstwerken, de geschiedenis van het dorp en haar bewoners in een notendop uitgebeeld. Info: Terre Aarden,

19 ADR-Nieuwsbrief 19 Uitnodiging ADR-Contactdag zaterdag 26 november 2016 Westrand, Kamerijklaan 46, 1700 Dilbeek Toegang: 2 voor leden, 3 voor niet-leden 26 jaar na datum moeten we ons de vraag durven stellen of de Roemeense dorpen gered zijn. We stellen vast dat er nog heel wat bedreigingen afkomen op de rurale gebieden in Roemenië. Redenen genoeg dus om hierover grondig na te denken. De ADR-Contactdag van dit jaar staat dan ook volledig in het teken van rurale ontwikkeling. ADR-groepen werken immers allemaal een beetje aan de verdere ontwikkeling van het Roemeense platteland. Dit gaat niet alleen over landbouw, maar ook over het leefbaarder maken van het leven op het Roemeense platteland en in de dorpen. Daarnaast is de ADR-Contactdag dé ultieme gelegenheid om andere ADR-groepen uit gans Vlaanderen te ontmoeten, om te horen waar zij mee bezig zijn, om moeilijkheiden te bespreken en samen na te denken over oplossingen. Praktisch ADR-groepen worden aangemoedigd om met meerdere personen van hun comité te komen. Indien dit tot de mogelijkheden behoort, is je Roemeense partner zeer welkom. Er zal vertaling Nederlands- Roemeens worden voorzien. Inschrijven kan tot en met vrijdag 11 november 2016 via administratie@adrvlaanderen. be of op 014/ Gelieve reeds aan te geven welke werkwinkel je zou willen volgen. Doorlopend kan je een bezoek brengen aan de Roemeniëmarkt met informatie van de werkgroep ADR-Toerisme, over het project thuiszorg en over het reisaanbod van ADR-Vlaanderen. Wil je zelf ook wat foto s tonen van jullie ervaringen, realisaties,..? Wil je promotiemateriaal verspreiden? Neem gerust het nodige mee en wij voorzien de tentoonstellingruimte!

20 20 ADR-Nieuwsbrief Programma 9 uur Onthaal van de deelnemers Het Europees Network voor Rurale Ontwikkeling verenigt alle belanghebbenden op het vlak van rurale ontwikkeling op Europees vlak. Roxana Vilcu, een Roemeense dame die voor dit netwerk werkt zal toelichten wat dit precies inhoudt. Bogdan Chelariu werkt voor het regionaal ontwikkelingsagentschap van de Roemeense regio Noord-Oost (ADR N-E). Hij zal ons enkele voorbeelden presenteren van hoe ADR N-E bijdraagt aan rurale ontwikkeling. In de namiddag werken we in twee werkgroepen. In de eerste werkgroep stellen we ons de vraag hoe culturele en toeristische initiatieven kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van het platteland. Iuliana Grumazescu en Paulina Popoiu van het openluchtmuseum in Boekarest en Nicolae Marghiol van Het mooiste dorp van Roemenië geven concrete voorbeelden en willen ADRgroepen inspireren om zelf culturele en toeristische initiatieven te ondersteunen. In de tweede werkgroep getuigen Mihaela Popescu (Agora4life), Walter Fernolend (Agro Eco Viscri Weisskirch), Lucian Urse en Daniël-Vasile Martin van Ecoherbal hoe sociale economie en coöperatieven kunnen bijdragen tot rurale ontwikkeling. Didier Huygens (directeur landbouw en platteland Provincie Oost- Vlaanderen) en Cristina Chert (TON executive director) nemen gedurende de hele dag deel aan het programma en delen hun reflecties met ons uur Welkomstwoord door Jozef Goebels, voorzitter van ADR- Vlaanderen Karel De Ridder, schepen Internationale Samenwerking in de gemeente Dilbeek Dragos Banescu, zaakgelastigde van de Roemeense Ambassade in België 10 uur Rurale ontwikkeling in Roemenië Roxana Vilcu, European Network for Rural Development Bogdan Chelariu, ADR Noord-Oost uur Voorstelling begroting ADR-Vlaanderen 2017, Memorandum Roemeense nationale verkiezingen 2016 en inspiratiebrochure uur Lunch uur Keuze uit twee werkwinkels: 1. Hoe kunnen cultuur, toerisme en erfgoed bijdragen aan rurale ontwikkeling? 2. De rol van sociale economie en coöperatieven in het stimuleren van rurale ontwikkeling uur Terugkoppeling: Verslag van de werkgroepen Reflectie door Didier Huygens (Directeur landbouw en platteland Provincie Oost-Vlaanderen ) Reflectie door Cristina Chert (TON executive director) uur Slotwoord door Jozef Goebels, voorzitter van ADR-Vlaanderen uur Afsluitende receptie

21 ADR-Nieuwsbrief 21 ADR-voorzitter Jozef Goebels wordt erelid van de Raad van de Bestuur van seniorenorganisatie Omenia De lokale afdelingen van Carp-Omenia zouden de beste partner kunnen zijn van de lokale overheid. Jozef Goebels gaf een interview aan het Omeniatijdschrift in Boekarest over zijn aanstelling. ADR-Vlaanderen vertaalde dit artikel voor u naar het Nederlands. Omenia: Jozef Goebels, wat was je indruk na je bezoek aan CARP Omenia in Boekarest? Jozef Goebels: Ik heb de lokale afdeling in Boekarest reeds meerdere malen bezocht en ik heb met mijn eigen ogen gezien welke verschillende diensten voor ouderen er worden aangeboden. CARP Omenia levert geweldig werk in de hoofdstad, waar het overleven van bejaarden en gepensioneerden niet eenvoudig is. De organisatie is goed gestructureerd en betrekt vele toegewijde mensen, zowel professionals als vrijwilligers. Deze mensen worden goed aangestuurd door hun voorzitter, de heer George Chioaru, en er is een permanente groei van het lidmaatschap. Omenia: Zijn NGO s volgens u een oplossing en een partner voor de autoriteiten om te problemen van senioren te behandelen? Jozef Goebels: Zeker en vast. Politici worden verkozen om hun volk te dienen en niet om zichzelf te dienen. NGO's zijn erg belangrijk voor de beleidsmakers. Zij zijn vaak kritisch, maar men moet erkennen dat NGO s in de meeste gevallen een breed draagvlak hebben en dat zij dingen proberen te veranderen op een positieve manier voor de gehele bevolking. Tijdens mijn verschillende bezoeken merkte ik al dat weinig lokale Omenia-afdelingen een goede samenwerking hebben met of ondersteuning krijgen van de lokale overheid. Dit vind ik zeer vreemd, aangezien lokale Omeniaafdelingen eigenlijk een aantal taken uitvoeren die behoren tot de basis dienstverlening waarin de lokale overheid zou moeten voorzien. Er zou veel meer kunnen worden bereikt als er een constructieve samenwerking zou zijn met de lokale overheid. Erger nog vind ik dat politici in Roemenië niet luisteren naar NGO s en hen niet serieus nemen. Omenia: In welke mate wordt, volgens u, de wetgeving met betrekking tot sociale dienstverlening voor ouderen geïmplementeerd? Jozef Goebels: Het probleem in Roemenië is dat de wetgeving vaak van een zeer degelijk niveau is, maar deze wetgeving wordt niet geïmplementeerd of er worden geen middelen voorzien om deze wetgeving te implementeren. Op dit vlak is er nog heel veel werk in Roemenië. Zowel op het sociaal als op het medisch vlak zijn ouderen benadeeld en hebben ze een grote kans om in de armoede terecht te komen. Politici zouden eens een jaar lang moeten overleven op het pensioentje van een gemiddelde Roemeen. Pas dan kunnen ze spreken met werkelijke kennis van zaken. Info: Ioana Iriciuc, uploads/2016/08/august-pag-1-4-nr-8.pdf

22 22 ADR-Nieuwsbrief THE OPEN NETWORK TONNE TON Nationale bijeenkomst Deze zomer hebben de organisaties van het TONnetwerk elkaar ontmoet. Ze hebben gewerkt en ze hebben samen plezier gemaakt tijdens het weekend van 21 tot 24 juli De nationale bijeenkomst ging dit jaar door in het hartje van de Bucovina, nl. in Vatra Dornei. De ongeveer 90 leden van The Open Network for Comunity Development namen deel aan de 2-daagse training met als thema de financiële duurzaamheid van de organisatie. Het feit dat de training dit jaar twee werkdagen bestreek, werd door velen als positief ervaren. Deelnemers leerden hoe ze kunnen samenwerken en hoe ze fondsen kunnen bekomen voor de ontwikkeling van de organisaties met hun verschillende activiteiten (GLT, OLF, OLB, CLD, ADAM, CLS). AGLT-vrijwilligers (=jeugd) hielden zich bezig met animatie en steunden tegelijkertijd het netwerk bij de organisatie van dit evenement. Voor de mensen die betrokken zijn in het project thuiszorg werd een speciaal tweedaags programma uitgewerkt. Vertegenwoordigers van de zes betrokken Roemeense gemeenten waren present, evenals de Vlaamse partner van Taut: Bertem. Zowel Belgische als Roemeense vrijwilligers vond het zeer leerrijk om samen ondergedompeld te worden in de training. SAMEN VOOR EEN DROOM Tijdens de training werd opnieuw een activiteit georganiseerd, waarbij elke deelnemer 10 lei doneerde om een droom van één van de deelnemers te verwezenlijken. De totale som van 830 lei werd geschonken als steun aan één van de dromen, die werden voorgesteld door de aanwezige organisaties. De deelnemers konden stemmen op zes voorgestelde projecten. Het geld werd uiteindelijk toegekend aan AGLT en ADAM Moldoviţa. Zij willen het herstelproces steunen voor Sorina Amariţei, lid van de Plaatselijke GLT-Jeugdgroep van Moldoviţa. Zij heeft ernstige verwondingen opgelopen aan de wervelkolom als gevolg van een auto-ongeluk. Het geld zal één van de volgende dagen worden overhandigd aan de ouders van Sorina.

23 ADR-Nieuwsbrief 23 #Cyclingforhomecare Van 15 tot en met 27 september fietsten drie Vlaamse sportievelingen voor de uitbouw van thuiszorg in Roemenië. In 11 dagen tijd legden ze 1050 km af, inclusief zo n hoogtemeters. Het doel: inzamelen. Donderdag 15 september 2016 Vandaag vertrokken de drie sportievelingen naar Roemenië. Er werd kennis gemaakt met de voorzitter en de medewerkers van CARP Omenia in Cluj. De seniorenorganisatie stelde lokalen ter beschikking voor de persontmoeting naar aanleiding van de start van de sponsportocht op vrijdagochtend. Vrijdag 16 september 2016 Van Cluj naar Bistrita: een tocht van 120 km en 1100 hoogtemeters en een eerste persconferentie in Cluj. Een enthousiaste journalist wilde zelfs de eerste rit meefietsen! Zaterdag 17 september 2016 Dag 2 bracht de fietsers van Bistrita naar Borsa. Er stonden 98 km en 1240 hoogtemeters op het programma, waaronder een beklimming van de Prislop (1416m). De dag begon met een persontmoeting in het stadhuis van Bistrita en eindigde met een interview in Borsa. Ze hadden ook een gastrijder mee: Alexandru Stoian, tandarts en actief in The Open Network for Community Development. Deze rit was een hele prestatie voor iemand die anders maximaal 50 km fietst. Zondag 18 september 2016 Van Borsa naar Moldovita: 120 km en 1529 hoogtemeters. Onze fietsers werden s avonds traditioneel ontvangen aan de poort van Moldovita met brood en zout. De schoolkinderen van Moldovita konden tekeningen en foto s maken i.v.m. thuiszorg. Dit is de winnende foto. Maandag 19 september 2016 Rustdag in Moldovita met een persontmoeting in ADAM, het sociaal medisch centrum in Moldovita waar een Dorp voor een Dorp Kruibeke Moldovita sterk in investeerde. Het gemeentebestuur was aanwezig evenals de huisarts van Vatra Moldovitei en een psycholoog van de psychiatrische instelling in Campulung Moldovanesc. In de namiddag werd een bezoek gebracht aan Maria Tamas. Deze dame zal in maart jaar worden. Ze is sinds 17 jaar weduwe. Haar twee kinderen wonen in het buitenland. Haar zoon heeft zelf zijn beide benen verloren en haar dochter heeft ook haar problemen. Daardoor wil Maria haar kinderen niet om hulp vragen. Ze heeft reuma, gehoorproblemen en heeft enkele jaren geleden een hartaanval gehad waarna ze een stent kreeg. Ze werkte in een bakkerij en als postbode. Ze heeft een pensioen van 800 Lei ( 180). Alleen al voor het hout van de verwarming in de winter heeft ze 400

24 24 ADR-Nieuwsbrief nodig. Bovendien moet ze iemand betalen om dit hout voor haar te klieven zodat het in de kachel kan. Een groentetuin is voor haar niet mogelijk zodat ze alle voeding moet aankopen. Ze moet dus goed haar prioriteiten stellen om budgettair rond te komen: medicatie komt eerst, nadien hout en levensmiddelen. Radio en TV zijn belangrijk voor haar omdat ze veel alleen is. Een buurvrouw helpt haar zoveel als mogelijk met hout, medicatie, bezoeken aan de dokter,. Dit is mogelijk omdat ze in het dorp woont. Ouderen die in de bergen wonen hebben geen buren die hen kunnen helpen. Zo werd onlangs een persoon gevonden die al 14 dagen overleden was. De dokter komt niet aan huis bij Maria. Meestal gaat de buurvrouw voor voorschriften naar de dokter. Dit verhaal is de groep bijgebleven. Dinsdag 20 september 2016 Vandaag ging de rit verder van Moldovita naar Botosani: 127 km en 963 hoogtemeters. Na 6 km werd een eerste stop gemaakt in de school van Vatra Moldovitei om Daniëla Ceredeev te feliciteren met het feit dat ze ridder geworden is wegens haar verdiensten als leerkracht en voor de Roemeense taal. Er zijn nu twee ridders actief in The Open Network: Johny Suru en Daniëla Ceredeev! Gedurende de ganse rit bleef het drietal toch droog. In Botoșani werden ze opgewacht door Eddy Gurau, arts actief bij SMURD. Vroeger was hij samen met zijn vrouw Corina actief binnen ons netwerk. Hij nodigde het ganse team uit bij hem thuis! Ook een bevriend koppel, actief met een vorm van thuiszorg in de regio, was aanwezig. Eddy en Corine lieten verstaan dat ze in de toekomst opnieuw actief willen worden in TON. Ze waren ook benieuwd of een vernieuwde betrokkenheid vanuit Tessenderlo tot de mogelijkheden behoort. Er is in Chercejeni een nieuwe, jonge burgemeester die wil samenwerken. Woensdag 21 september 2016 Op woensdagmorgen vond opnieuw een persconferentie plaats in Botoșani. Een impressie van deelnemer Guy Jansen over de rit van Botosani over Hodora naar Frumus. Na de persontmoeting in het stadhuis van Botosani fietsten we richting Hodora, een eerder afgelegen dorp dat gesteund wordt door Nijlen. De weg er naartoe was slecht, veel barsten en putten! Hier lijkt het of de tijd is blijven stilstaan. Stress zoals wij dit in België kennen, lijkt hier onbestaand. Een ander soort zorg lijkt hier aan de orde. Hoe zorg ik dat we in de winter geen kou hebben en voldoende te eten hebben? Confronterend! We worden hier eveneens zeer gastvrij ontvangen op dezelfde manier als in Moldovita. Na een persontmoeting en een lunch fietsen we verder nog 30km voorbij Frumos. Langs de weg zie je af en toe verwaarloosde honden en eenzame mensen. Donderdag 22 september 2016 Vandaag stond de stevigste rit op het programma wat betreft hoogtemeters. De drie fietsers draafden met hun stalen ros van Pacsani naar Buhalnita. Er werd tijd vrijgemaakt om een sociale economie project te bezoeken in Poiana. Mihaela, de facilitator van het thuiszorgproject in Dumitresti is de coördinator van dit sociale economie project waar vrouwen uit de omgeving de kans krijgen om een extra inkomen te verwerven. Er wordt Zacusca gemaakt evenals heerlijke confituren en dit allemaal op artisanale wijze. De 120 km lange tocht naar een wondermooi meer Buhalnita Izvorul Muntelui of bron van de bergen werd net snel genoeg gereden. Even na aankomst viel er een fikse regenbui. Vrijdag 23 september 2016 De zevende rit van onze fietssponsortocht ging van Buhalnita naar Toplita: 119 km en 1340 hoogtemeters langs het meer, door de kloof van Bicaz en naar het roze meer, Lacu Rosu. De klim was pittig met hellingen tot 14 percent. Daarna ging de tocht verder via Gheorgheni naar Toplita en een wondermooie weidse vallei naar Toplita. Het was een super mooie rit maar wel een kuitenbijter. Zaterdag 24 september 16 Van Toplita naar Targu Mures, een rit van 154 km en 1275 hoogtemeters. Deze morgen werden onze mannen verwacht voor een kort interview en een fotosessie met twee medewerksters van Caritas. Caritas Toplita organiseert ook thuiszorg en wil in de toekomst een samenwerking opzetten met TON. Daarna vertrokken ze in Toplita bij 2 graden celcius en veel mist. De eerste 30 km was het moeilijk om te genieten van de mooie omgeving. Daarna begonnen ze aan de eerste echte klim. Deze was lang maar het liep geleidelijk omhoog en constant door een mooi bos. Na een middagstop volgde een 20 km lange afdaling richting

25 ADR-Nieuwsbrief 25 Het initiatief was super. Het was een onvergetelijke ervaring. De Karpaten zijn overweldigend. Je kan er sportief je energie kwijt. Maar de realiteit blijkt schokkend, je stelt er heel duidelijk vast dat we in een Europa leven met verschillende snelheden. In de Roemeense steden lijkt alles op de steden in België. Doch in de dorpen en op het platteland is de tijd blijven stilstaan. Het is er nog zoals bij ons 50 tot 70 jaar geleden. Geen waterleiding, geen centrale verwarming, in de bergen geen elektriciteit. Mensen overleven er op 300 per maand. Het is echt mensonwaardig hoe sommige van de ouderen die we bezochten, leven. Zo eenzaam en armzalig oud worden, dat zou je echt niemand toewensen en dat zou je zeker niet willen laten gebeuren met je eigen moeder of vader. Het thuiszorg project kan hier helpen en voor deze ouderen een respectvolle oplossing bieden, aldus deelnemer Guy. Praid. Vervolgens kwamen ze in een buurt waar veel zigeuners leven. Hier is de levensstandaard echt heel laag en de huisvesting armzalig. Dank voor alle reacties op onze sponsortocht. Hopelijk komen de stortingen de volgende weken nog vlot binnen. De mensen van TON en vooral de ouderen en zieken in Moldovita, Hodora, Viscri, Dumitresti, Taut en Armenis verwachten er veel van. We houden jullie op de hoogte! La revedere! Zondag 25 september De laatste fietsdag ging van Targu Mures naar Cluj- Napoca. Een tocht van 114 km met 1134 hoogtemeters. De cirkel is rond, de tocht zit erop. ACTUALITEIT Roemeense natuurkundige uitvinder van het zwaarste metaal ter wereld Haar onderzoek is gericht op de ontdekking van nieuwe materialen, met bijzondere aandacht voor de rondtrekkende magnetisme en supergeleiding. Titanium is een zeldzaam metaal dat op grote schaal gebruikt wordt in de geneeskunde en in de tandheelkunde. Het nieuwe materiaal zou kunnen gebruikt worden voor het vervaardigen van medische implantanten welke langer meegaan. Conventionele knie- en heupprotheses moeten normaal gezien vervangen worden na 10 jaar omwille van slijtage. De uitvinding heeft mogelijks ook toepassingen in de boorindustrie en voor sportartikelen. Emilia Morosan, assistent-professor aan de Rice University (Houston, Texas) is erin geslaagd om titaan en goud te versmelten. Dit metaal wordt momenteel beschouwd als het zwaarste ter wereld welk compatibel is met levende weefsels. Emilia Morosan werd geboren in 1976 in Suceava. Ze studeerde aan de Faculteit voor Natuurkunde van de Universiteit Alexandru Ioan Cuza in Iasi en promoveerde in 2005 aan de universiteit van Iowa. Ze voltooide daarna een post-doctoraat aan de universiteit van Princeton. Vervolgens werd ze assistent-professor in natuurkunde, astronomie en scheikunde aan de Rice University. Voor de opmerkelijke resultaten van haar onderzoek, heeft Emilia belangrijke prijzen gekregen zoals de Ralp E. Power Juniors orau Faculteit Enhancement Award en de NSD Loopbaan. In 2010 mocht ze de presidentiële Gala Early Career Award voor wetenschappers en ingenieurs (PECASE) ontvangen uit handen van Barack Obama. Met deze prijs geeft de Amerikaanse regering de hoogste eer aan jonge professionals in de wetenschap en ingenieurswetenschappen. Deze prijs werd in het leven geroepen door Bill Clinton in Emilia Morosan heeft bijgedragen aan verschillende onderzoeksprojecten van 2004 tot op heden.

26 26 ADR-Nieuwsbrief IKEA dreigt dupe te worden van schimmige aankopen van Roemeense bossen Het probleem is gekend: Roemenië heeft nog vele waardevolle bossen maar aasgieren, ook buitenlandse, kijken er met een begerig oog naar. De naam Schweighofer (van de Oostenrijkse Schweighofer Group) is een vloek in de oren van natuurbeschermers. De firma sleept gigantische hoeveelheden hout weg uit het land. Maar ook IKEA wordt met de vinger gewezen. De Zweedse meubelgigant die 1% van alle hout op de aarde omzet in goedkope designmeubelen heeft via een aantal schimmige constructies meer dan hectaren bos in Roemenië gekocht. Oorspronkelijk was dit eigendom van de beroemde Havard University in de VS. Die begon in 2004 grote lappen bos op te kopen van firma s en personen die deze (staats)bossen onterecht hadden verworven. IKEA betaalde in het totaal 56 miljoen euro. Vandaag wordt de hele operatie door het gerecht uitgespit. Een aantal eigenaars die de bossen via restituties na de val van het communisme hadden verworven zitten in de gevangenis of zijn het voorwerp van een gerechtelijk onderzoek. ILLEGALE BOSAANKOOP De bossen die IKEA heeft gekocht zijn verspreid over 21 provincies met de grootste oppervlakten in de provincies Suceava en Botosani. Maar dé grootste oppervlakte aan IKEA-bossen bevindt zich in de provincie Vrancea ( ha). Het is dan ook op deze provincie dat de Roemeense regering zijn pijlen heeft gericht. Voorwerp van onderzoek is een groep van zakenlui en politici die de Enigma Groep wordt genoemd naar hun favoriete restaurant. Die zouden oorspronkelijk illegaal verkregen bos verkocht hebben aan een Roemeense firma die ze op zijn beurt verkocht aan Harvard die ze op zijn beurt verkocht aan IKEA. Kunt u nog volgen? In het oog van de storm van het gerechtelijk onderzoek staan de Roemeen Dragos Lipan en de Zweed Jonas Jakobsson (die voor Harvard werkte). In 2015 werd Lipan veroordeeld tot drie jaar voorwaardelijk. Jakobsson bleef buiten schot. Er werd een kluwen van firma s opgezet met Roemeense, Zweedse en Amerikaanse zakenlui. Een tijd lang werden de operaties vanuit Luxemburg geleid. Ondertussen heeft een rechter in Galati vorig jaar geoordeeld dat 108 ha bos door Harvard onrechtmatig waren verworven. De firma ging in beroep. Ondertussen wordt een rechtzaak voorbereid om de aankoop van niet minder dan ha door Harvard onwettig te verklaren. In deze zaak zouden ook het witwassen van geld en het organiseren van criminele activiteiten gepleit worden. Het is duidelijk dat het de Roemeense regering menens is met het bestrijden van de corruptie, meer bepaald in het illegaal verkopen en kappen van zijn bossen. Die vormen een vitale schakel in een broos Europees ecosysteem en behoren deels tot de laatste oerbossen op ons continent. Info: Huffington Post.

27 ADR-Nieuwsbrief 27 GESCHIEDENIS De onmogelijke relatie tussen Ceausescu en Gorbatsjov 30 jaar na de opkomst van glasnost en perestrojka. Het was reeds Gheorghe Gheorgiu-Dej die op het einde van zijn ambtsperiode, aan het begin van de jaren 60, langzaam afstand nam van de grote Russische broer en een eigen koers ging varen. Hij weigerde afstand te nemen van China en ging niet akkoord met de agrarische rol die de Comecon het land wou opdringen. In 1968 nam Ceausescu, ondertussen drie jaar aan de macht, geen deel aan de invasie van de troepen van het Warschaupact in Tsjecho-Slowakije. Hij knoopte als enig communistisch land betrekkingen aan met Israël en richtte zijn handel meer op het Westen en de Verenigde Staten. Het maakte hem populair in het Westen en zelfs bij zijn eigen bevolking. Ceausescu steunde de Russische inval in Afghanistan (einde '79) niet en deed niet mee met de boycot van de Olympische spelen van '84 in Los Angeles. Ondertussen ontwikkelde hij wel zo'n persoonsverheerlijking rond zijn familie, is er de repressie van de alomtegenwoordige securitate en tracht hij de buitenlandse schuld versneld terug te betalen. De levensomstandigheden in Roemenië verslechteren zienderogen, waardoor velen hem beginnen te haten. Na het overlijden van enkele stokoude voorgangers verkiest de Sovjetunie in maart 1985 Mihail Gorbatsjov tot zijn secretaris-generaal. Deze laatste begrijpt onmiddellijk dat het communisme ten dode is opgeschreven indien geen grondige hervormingen worden doorgevoerd. Perestrojka (herstructurering) en glasnost (openheid) worden de leidraad om het systeem enigszins bij te sturen. In het Westen verdween plots alle interesse voor Ceausescu als de 'onafhankelijke' opposant van Moskou, als vechter voor vrede en tegen de wapenwedloop. Bij de kernramp in Tsjernobyl kon Ceausescu niet nalaten kritiek te uiten op het veiligheidsbeleid van de Sovjetunie. De 13-jaar jongere Gorbatsjov begint zich te ergeren aan de zelfingenomenheid en arrogantie van Ceausescu. Tijdens zijn bezoek aan Boekarest in mei

28 28 '87 vraagt ADR-Nieuwsbrief Gorbatsjov aan Ceausescu om hervormingen in gang te zetten en hij beticht Ceausescu van nepotisme binnen de hoogste machtsorganen. Hij verwijt hem de sociale behoeften van zijn volk niet te vervullen en de corruptie onvoldoende aan te pakken. Een duidelijk lesje in democratie! Bij zijn bezoek aan de machinefabriek 23 August is hij duidelijk over de kwaliteit van de producten. "Alles wat je niet naar het Westen kunt uitvoeren, zend je naar ons..!" En hij heeft recht van spreken: Roemenië voert steeds meer goederen uit naar de Sovjetunie. Als ze door de hoofdstad rondwandelen, hoort hij de mensen almaar scanderen 'Ceausescu Gorbatsjov Pace!' en hij stapt op hen toe: "Kennen jullie ook nog iets anders?". Om te vermijden dat Gorbatsjov Iliescu zou ontmoeten, wordt deze uit de hoofdstad weggehouden. Securitate-generaal Cosma Neagu schrijft in zijn mémoires dat Elena Ceausescu gepoogd zou hebben om haar man van de macht te verdrijven, zelf presidente te worden en hun zoon Nicu naar voor te schuiven. Ze zou microfoons hebben laten plaatsen in zijn werkvertrekken om alles nauwgezet gade te slaan. Toen ze hiervoor steun zocht bij de Russen, zouden deze geantwoord hebben: "dit is jullie zaak.. wij wensen hierbij niet betrokken te worden!". Het verhaal lijkt me evenwel niet erg geloofwaardig, nu we weten hoe erg het koppel aan mekaar gehecht was. Binnen het communistisch blok verzetten zich zowel Roemenië, Tsjecho-Slowakije en de DDR fel tegen Gorbatsjov. Ze zien in hem een groot gevaar voor het voortbestaan van het socialisme. Honecker (de toenmalige leider van de DDR) en Ceausescu schieten best met mekaar op. Honecker krijgt de 'Ster van de Republiek Roemenië' opgespeld, de hoogste onderscheiding in het land. En even later ontvangt Ceausescu de 'Karl Marx Orde' "voor al het goede dat hij hun volkeren gebracht heeft". Wat zich in Hongarije en Polen afspeelt, lijkt hen een nachtmerrie. Beide leiders zouden niet liever hebben dan dat het Warschaupact tussenbeide zou komen om Solidarnosc van de macht te houden (precies datgene wat Ceausescu in '68 in Praag veroordeelde). Maar de Brezjnev-doctrine heeft definitief plaats moeten ruimen voor de Sinatra-doctrine: 'I did it my way'. Ieder is verantwoordelijk voor de eigen gang van zaken. Hongaren in Transsylvanië beginnen zich te roeren tegen de gedwongen roemanizering. Dit zet de relaties tussen beide buurlanden nog extra onder druk. Het systematiseringsplan en de paranoïde bouwplannen in Boekarest schudden het Westen helemaal wakker tegen de dictator. In de nacht van 7 op 8 juli 1989 tijdens een politieke raad van het Warschaupact in Boekarest komt het tot een hoogoplopende ruzie tussen Ceausescu en Gorbatsjov. Deze laatste begint over perestrojka en verwijt Ceausescu dat hij zijn volk in een angstgreep houdt. Beiden gaan bijna op de vuist en bodyguards staan klaar om tussenbeide te komen. Hebben deze gebeurtenissen die zich in de vroegere villa van Draghici (wijk Primavara) afspeelden, de verdere loop van de geschiedenis versneld? Binnen de NATO krijgt Frankrijk de opdracht om zich over het lot van Roemenië te buigen en Mitterand ontmoet Gorbatsjov in Kiev. Op 2 en 3 december '89 heeft in Malta een ontmoeting plaats tussen Bush en Gorbatsjov. De Berlijnse muur is ondertussen gevallen. Ceausescu had Gorbatsjov op 27 november 89 nog een striemende brief gezonden en hem gewaarschuwd zich niet met andermans zaken bezig te houden. Aangenomen wordt dat Bush en Gorbatsjov hier groen licht gegeven hebben om tegelijkertijd Noriega in Panama en Ceausescu in Roemenië opzij te zetten. Wanneer Ceausescu op 4 december in Moskou is om samen met zijn collega's naar het verslag van de ontmoeting te luisteren, dringt hij bij Gorbatsjov aan op een nieuw bilateraal overleg op 9 januari Gorbatsjov antwoordt hem dan de historische woorden: "als jij/ik tegen dan nog in leven zijn!" De rest van het verhaal de tweede helft van december in Roemenië, met de 'revolutie' en executie van de Ceausescu's staat ons nog helder voor de geest al zijn ook hier nog vele zaken onopgehelderd. Wanneer Gorbatsjov in 2010 Roemenië bezoekt, zegt hij te betreuren dat de Ceausescu's "als beesten" afgemaakt werden. "Hoe erg de toestand toen ook was, dit hadden ze zeker niet verdiend!" Info: Marc Verhaert, marcverhaert@gmail.com